B GIÁO DC VÀ ĐÀO TO
TRƯNG ĐI HC SƯ PHM HÀ NI
VŨ HOÀNG CÚC
HIN TƯNG CHUYN TRƯNG NGHĨA
TRONG THƠ XUÂN DIU
LU&N VĂN THC SĨ NGÔN NG) HC
HÀ NI, 2011
B GIÁO DC VÀ ĐÀO TO
TRƯNG ĐI HC SƯ PHM HÀ NI
VŨ HOÀNG CÚC
HIN TƯNG CHUYN TRƯNG NGHĨA
TRONG THƠ XUÂN DIU
Chuyên ngành: Ngôn ng7 h8c
Mã s<: 60.22.01
LU&N VĂN THC SĨ NGÔN NG) HC
Ngư@i hưBng dDn khoa h8c: PGS. TS. ĐH VIT HÙNG
HÀ NI, 2011
1
M ĐU
1. Lí do chn ñ tài
1.1. Chuyn trưng nghĩa là mt hin tưng khá ñc bit trong s d"ng ngôn
ng$. Nó t'o ra nh$ng giá tr( biu ñ't m)i cho t*, theo ñó t'o ra nhi-u liên tư/ng b0t
ng v- ý nghĩa cho câu và văn b5n. Hin tưng này khi xu0t hin mt cách t8p trung
và có ch: ý s; khi<n cho cuc giao ti<p ngôn ng$ mang mt s=c thái khác l'. Đ
thoát kh?i quán tính c:a thói quen trong giao ti<p ngôn ng$ ngưi ta có th có nhi-u
lAa chBn khác nhau. Vic s d"ng t* vAng chuyn ñDi trưng nghĩa là mt trong
nh$ng cách thEc ñc ñáo và hiu qu5. Li nói thưng ngày mà dùng ñ<n phương
thEc này nhi-u khi làm tDn h'i ñ<n tính ph thông (vJn là mt thuc tính cơ b5n c:a
tín hiu ngôn ng$). Tuy nhiên, trong sáng tác ngh thu8t, vic dùng t* vAng theo
phương thEc chuyn ñDi trưng nghĩa l'i ñưc các nhà ngh sĩ ngôn t* ñc bit ưa
dùng. Vì v8y, có th nói, chuyn ñDi trưng nghĩa t* vAng có th ñưc coi là mt
bin pháp tu t* hiu qu5 trong sáng tác văn chương.
1.2. Xuân Diu là mt tác gia l)n trong Văn hBc Vit Nam hin ñ'i. BSng
phong cách r0t riêng, ông ñã ñ l'i cho ñi mt thành tAu ngh thu8t ñU s v)i nhi-u
tác phVm thơ ca ñc s=c. Nói v- Xuân Diu, ngưi ta thưng nh=c ñ<n thơ ông v)i
nh$ng cách tân ñc ñáo, thú v(, b0t ng và l' lXm. Trong nh$ng “cái m)i” mà Xuân
Diu ñưa ñ<n cho n-n thi ca Vit Nam hin ñ'i, có l;, 0n tưng nh0t là nh$ng cách
tân ngôn ng$. [ thơ ông, ta th0y mt sJ lưng l)n t* vAng ñưc s d"ng trong bJi
c5nh chuyn ñDi ý nghĩa. SA chuyn ñDi trưng không nh$ng ñã khi<n cho thơ ông
thoát ra ngoài quy lu8t dùng t* ng$ sáo mòn mà còn giúp cho nh$ng tác phVm thơ
vưt lên trên các gi)i h'n c:a phong trào thơ ñương ñ'i. Trong sáng tác thi ca,
Xuân Diu ñã g=n k<t các t* ng$ khác trưng nghĩa l'i v)i nhau, t'o ra r0t nhi-u
kiu chuyn nghĩa, chuyn trưng c:a t*. SA chuyn trưng 0y t'o nên nh$ng k<t
hp phi lôgic thông thưng, làm cho ngưi ta ng^ ngàng t* câu ch$ cho ñ<n ý nghĩa
Vn chEa bên trong chúng.
2
1.3. Giá tr( c:a thơ Xuân Diu có th ñưc nhìn nh8n t* các góc ñkhác
nhau. Nghiên cEu thơ ông t* hin tưng chuyn trưng nghĩa cũng là mt hư)ng ñi
cbn thi<t và ñby sEc hút.
T* nh$ng lí do trên, chúng tôi chBn ñ- tài “Hin tưng chuyn trưng nghĩa
trong thơ Xuân Diu” làm lu8n văn c:a mình.
2. Lch s vn ñ
2.1. Vn ñ trưng nghĩa
Lí thuy<t v- trưng nghĩa ñã ñưc các nhà ngôn ng$ trên th< gi)i quan tâm
t* r0t s)m, có th k ñ<n các tác gi5 như F. De. Saussure, J.Trier, L. Weisgerber...
Các tác gi5 này ñã ñưa ra các quan nim, các khía c'nh khác nhau v- trưng nghĩa
xu0t phát t* nh$ng góc nhìn riêng c:a mình.
[ Vit Nam cũng có không ít nhà ngôn ng$ hBc quan tâm nghiên cEu trưng
nghĩa t* vAng. Trong ñó, tiêu biu là GS. Đf H$u Châu, PGS. Đf Vit Hùng. Các
tác gi5 ñã c" th hóa trưng t* vAng h ng$ nghĩa bSng cE liu ti<ng Vit trong các
chuyên lu8n và giáo trình. Đây chính là cơ s/ lí thuy<t và thAc tiin cho v0n ñ- mà
Đ- tài ñt ra.
2.1. Vn ñ hi#n tư$ng chuy'n trưng nghĩa trong thơ Xuân Di#u
[ nư)c ta, ñã có r0t nhi-u bài vi<t, nhi-u công trình nghiên cEu v- thơ Xuân
Diu. Hbu h<t chúng ñ- c8p ñ<n nh$ng ñc trưng v- mt ni dung và ngh thu8t c:a
thơ ông, khjng ñ(nh tài năng và phong cách c:a ông. Tuy nhiên, t* mt góc nhìn
hkp, chưa có công trình, bài vi<t nào ñ- c8p ñ<n hin tưng chuyn trưng nghĩa
trong thơ Xuân Diu.
3. Đ-i tư$ng và ph/m vi nghiên c2u
ĐJi tưng và ph'm vi nghiên cEu c:a ñ- tài: Th nht, xác nh8n các v0n ñ-
thuc v- cách thEc và ñc ñim c:a hin tưng trưng nghĩa và chuyn di trưng
nghĩa c:a t*; Th hai, t8p trung kh5o sát hin tưng s d"ng t* ng$ chuyn trưng
nghĩa / tbn sJ cao và hin tưng chuyn di trưng nghĩa c:a t* trong thơ Xuân
Diu. Trong ñó, chúng tôi gi)i h'n vic tìm hiu sA chuyn trưng nghĩa trên bình
din ng$ nghĩa hBc và d"ng hBc.
3
4. M4c ñích, nhi#m v4 nghiên c2u
4.1. M4c ñích nghiên c2u
M"c ñích c:a ñ- tài là tìm hiu sâu hơn v- nh$ng ñóng góp c:a Xuân Diu
trong sáng t'o ngôn ng$ thơ / mt góc hkp: s d"ng trưng nghĩa t* vAng và
chuyn di trưng nghĩa t* vAng (t* lí thuy<t ng$ nghĩa và ng$ d"ng). Qua ñó, ñ- tài
góp thêm mt sA lí gi5i v- giá tr( c:a thơ Xuân Diu t* góc nhìn c:a ngôn ng$ hBc.
4.2. Nhi#m v4 nghiên c2u
Đ ñ't ñưc m"c ñích trên, lu8n văn ñt ra các nhim v" nghiên cEu sau:
h Xác ñ(nh cơ s/ lý lu8n c:a ñ- tài
h ThJng kê các t* ng$ trong thơ Xuân Diu theo trưng nghĩa ñ xác ñ(nh
các trưng nghĩa trong thơ Xuân Diu.
h Kh5o sát các k<t hp c" th ñ tìm ra các hin tưng chuyn trưng nghĩa.
h Qua phân tích các k<t hp ñưc t'o ra do hin tưng chuyn nghĩa c:a t*,
rút ra nh$ng giá tr( biu ñ't nh0t ñ(nh và ñc ñim phong cách thơ Xuân Diu.
5. Phương pháp nghiên c2u
Trong quá trình trin khai ñ- tài, chúng tôi s d"ng ch: y<u hai phương
pháp sau:
h Phương pháp miêu t5 ñ miêu t5 ñc ñim chuyn trưng c:a t* và c0u t'o
c:a các k<t hp ñưc t'o ra do sA chuyn trưng 0y.
h Phương pháp phân tích (phân tích ng$ nghĩa và phân tích ng$ c5nh) ñ làm
rõ giá tr( biu hin c:a t* trong t*ng trưng hp chuyn trưng c" th, ñUng thi chr
ra giá tr( c:a hin tưng chuyn trưng nghĩa trong vic th hin ni dung và ngh
thu8t c:a thơ Xuân Diu.
Ngoài hai phương pháp trên, lu8n văn còn s d"ng th: pháp thJng kê,
phân lo'i.
+ Th: pháp thJng kê dùng ñtDng hp ng$ liu, qua ñó, n=m ñưc mt cách
khái quát v- hin tưng chuyn trưng nghĩa trong thơ Xuân Diu.
+ Th: pháp phân lo'i dùng ñ phân lo'i ng$ liu và xác ñ(nh các ñc ñim
c:a hin tưng chuyn trưng nghĩa trong thơ Xuân Diu.