Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý chất lượng chương trình đào tạo đại học theo tiêu chuẩn AUN tại Trường Đại học Thủ Dầu Một

Chia sẻ: Matroinho | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:171

Thêm vào BST

Báo xấu

17
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Quản lý chất lượng chương trình đào tạo đại học theo tiêu chuẩn AUN tại Trường Đại học Thủ Dầu Một" được hoàn thành với mục tiêu nhằm hệ thống lý luận về quản lý chất lượng, QLCL CTĐT theo tiêu chuẩn đảm bảo chất lượng của AUN, đề tài xác định thực trạng QLCL CTĐT đại học theo tiêu chuẩn AUN tại trường ĐH TDM, từ đó đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý CTĐT đại học theo tiêu chuẩn AUN phù hợp với đặc điểm của nhà trường, góp phần đáp ứng yêu cầu phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao tại thị trường lao động ở tỉnh Bình Dương, trong nước và khu vực Đông Nam Á.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý chất lượng chương trình đào tạo đại học theo tiêu chuẩn AUN tại Trường Đại học Thủ Dầu Một

UBND TỈNH BÌNH DƢƠNG TRƢỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT NGUYỄN THỊ THUẬN QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG CHƢƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC THEO TIÊU CHUẨN AUN TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT LUẬN VĂN THẠC SỸ CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 8140114 BÌNH DƢƠNG – 2019
UBND TỈNH BÌNH DƢƠNG TRƢỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT NGUYỄN THỊ THUẬN QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG CHƢƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC THEO TIÊU CHUẨN AUN TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 8140114 LUẬN VĂN THẠC SỸ NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. LƢƠNG THỊ HỒNG GẤM BÌNH DƢƠNG – 2019
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan: Luận văn này là công trình nghiên cứu của tôi thực hiện và chƣa hề đƣợc sử dụng để bảo vệ một học vị nào khác. Tôi cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã đƣợc cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn này đã đƣợc chỉ rõ nguồn gốc. Thủ Dầu Một, ngày tháng năm 2019 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Thuận i
LỜI CẢM ƠN Luận văn Thạc sỹ chuyên ngành quản lý giáo dục về đề tài “Quản lý chất lượng chương trình đào tạo đại học theo tiêu chuẩn AUN tại Trường Đại học Thủ Dầu Một” đã đƣợc thực hiện với sự giúp đỡ nhiệt tình của nhiều cá nhân. Trƣớc hết, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Cô giáo hƣớng dẫn khoa học: TS. Lƣơng Thị Hồng Gấm. Cô đã tận tình chỉ dẫn, giúp đỡ, góp ý để tôi có thể hoàn thành đƣợc đề tài nghiên cứu một cách tốt nhất. Với tình cảm chân thành, tôi xin gửi lời cảm ơn đến quý Thầy, Cô thuộc khoa Sƣ phạm và Thầy, Cô thỉnh giảng từ các trƣờng đại học tham gia giảng dạy chƣơng trình Cao học Quản lý giáo dục, tiếp đến là phòng Đào tạo Sau Đại học trƣờng Đại học Thủ Dầu Một (ĐH TDM) đã tạo điều kiện thuận lợi giúp tôi hoàn thành nhiệm vụ học tập và đề tài nghiên cứu. Tôi xin gởi lời cảm ơn đến Ban giám hiệu và quý Thầy Cô đang công tác tại trƣờng ĐH TDM đã giúp tôi có số liệu thực tế để hoàn thành Luận văn này. Do thời gian có hạn và kinh nghiệm nghiên cứu khoa học chƣa nhiều nên mặc dù bản thân đã cố gắng hoàn thành tốt đề tài nghiên cứu nhƣng vẫn còn nhiều thiếu sót, rất mong nhận đƣợc ý kiến đóng góp, chỉ dẫn vô cùng quý báu của quý Thầy, Cô để luận văn đƣợc hoàn chỉnh hơn. Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc nhất! ii
MỤC LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .................................................................. vii DANH MỤC CÁC BẢNG ................................................................................... ix DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ .................................................................. x TÓM TẮT ............................................................................................................ xi MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1 1. Lí do chọn đề tài ............................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ........................................................................................ 3 3. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3 4. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu................................................................ 3 4.1. Khách thể nghiên cứu .................................................................................... 3 4.2. Đối tƣợng nghiên cứu .................................................................................... 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ....................................................................................... 4 6. Phạm vi nghiên cứu .......................................................................................... 4 6.1. Về nội dung ................................................................................................... 4 6.2. Về địa bàn/Không gian ................................................................................ 4 6.3. Về thời gian................................................................................................... 4 7. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu ........................................... 4 7.1. Phƣơng pháp luận .......................................................................................... 4 7.1.1. Quan điểm hệ thống - cấu trúc.............................................................. 4 7.1.2. Quan điểm lịch sử - logic...................................................................... 5 7.1.3. Quan điểm thực tiễn .............................................................................. 5 7.2. Các phƣơng pháp nghiên cứu ........................................................................ 5 7.2.1. Phƣơng pháp nghiên cứu lý thuyết ....................................................... 5 7.2.2. Các phƣơng pháp thực tiễn ................................................................... 6 7.2.3. Phƣơng pháp xử lý bằng thống kê .................................................... 8 8. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài ........................................................... 8 8.1. Về lý luận ...................................................................................................... 8 8.2. Về thực tiễn................................................................................................... 8 9. Bố cục luận văn................................................................................................. 8 CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG CHƢƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC THEO TIÊU CHUẨN AUN-QA .................. 10 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề .......................................................................... 10 1.1.1. Nghiên cứu trên thế giới ........................................................................... 10 1.1.2. Nghiên cứu ở Việt Nam ............................................................................ 14 1.2. Các khái niệm liên quan đến đề tài ........................................................... 20 1.2.1. Chất lƣợng giáo dục đại học ..................................................................... 20 1.2.2. Chất lƣợng đào tạo .................................................................................... 22 iii
1.2.3. Chƣơng trình đào tạo của một ngành học ................................................. 24 1.2.4. Chất lƣợng của chƣơng trình đào tạo........................................................ 24 1.2.5. Quản lý chất lƣợng.................................................................................... 25 1.2.6. Quản lý chất lƣợng chƣơng trình đào tạo đại học .................................... 27 1.3. Quản lý chất lƣợng CTĐT đại học theo chuẩn AUN-QA ....................... 29 1.3.1. Giới thiệu về AUN-QA và hoạt động ĐBCL cấp CTĐT ...................... 29 1.3.2. Quản lý chất lƣợng CTĐT đai học theo bộ chuẩn AUN-QA…………….30 1.3.3. Mô hình ĐBCL cấp CTĐT của AUN-QA ................................................. 31 1.3.4. Sử dụng Bộ chuẩn đánh giá cấp chƣơng trình của AUN-QA vào quản lý CTĐT đại học tại trƣờng ĐH TDM ..................................................................... 35 1.3.5. Nội dung quản lý chất lƣợng CTĐT theo tiêu chuẩn AUN-QA ................ 36 1.4. Các yếu tố ảnh hƣởng đến QLCL CTĐT đại học tại các trƣờng ........... 40 1.4.1. Các yếu tố bên trong ................................................................................. 40 1.4.2. Yếu tố bên ngoài ....................................................................................... 41 Tiểu kết chƣơng 1 ............................................................................................... 43 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG CTĐT ĐẠI HỌC THEO TIÊU CHUẨN AUN-QA TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT .............................................................................................................................. 44 2.1. Khái quá tình hình kinh tế, xã hội và giáo dục đại học ở Bình Dƣơng 44 2.1.1. Tình hình kinh tế xã hội tỉnh Bình Dƣơng ......................................... 44 2.1.2. Tình hình đội ngũ nhân lực và GD đại học tại tỉnh Bình Dƣơng ....... 45 2.2. Khái quát về quá trình hình thành và phát triển Trƣờng ĐH TDM .... 46 2.2.1. Lịch sử ra đời và phát triển của Trƣờng ĐH TDM............................. 46 2.2.2. Sứ mạng, tầm nhìn, giá trị cốt lõi và chiến lƣợc phát triển của nhà trƣờng trong giai đoạn hiện nay. ................................................................... 47 2.2.3. Quy mô đào tạo ................................................................................... 49 2.3. Tổ chức quá trình nghiên cứu .................................................................. 50 2.3.1. Chọn mẫu nghiên cứu và xây dựng bảng hỏi ..................................... 50 2.3.2. Thông tin về mẫu khảo sát bằng bảng hỏi .......................................... 51 2.3.3. Xử lý số liệu khảo sát ......................................................................... 52 2.2.4. Kiểm định độ tin cậy của thang đo bằng hệ số Cronbach‟s Alpha..... 55 2.4. Thực trạng QLCL CTĐT đại học theo bộ chuẩn AUN-QA tại Trƣờng ĐH TDM ............................................................................................................ 56 2.4.1. Nhận thức của CBQL và GV đối với QLCL CTĐT theo chuẩn AUN- QA ................................................................................................................. 56 2.4.3. Mức độ thực hiện và kết quả đạt đƣợc của công tác QLCL đội ngũ .. 60 2.4.4. Mức độ thực hiện và kết quả đạt đƣợc của công tác QLCL CSVC ... 63 iv
2.4.5. Mức độ thực hiện và kết quả đạt đƣợc của công tác QLCL dịch vụ hỗ trợ .................................................................................................................. 65 2.4.6. Mức độ thực hiện và kết quả đạt đƣợc của công tác QLCL giảng dạy ...................................................................................................................... 67 2.4.7. Mức độ thực hiện và kết quả đạt đƣợc của công tác QLCL KTĐG ... 69 2.4.8. Các yếu tố ảnh hƣởng QLCL CTĐT đại học theo chuẩn AUN-QA .. 73 2.5. Đánh giá thực trạng quản lý chất lƣợng CTĐT theo bộ chuẩn AUN-QA ... 74 Tiểu kết chƣơng 2 ............................................................................................... 79 CHƢƠNG 3. BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG CTĐT TẠO ĐẠI HỌC THEO TIÊU CHUẨN AUN-QA TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT ........................................................... 80 3.1. Cơ sở đề xuất biện pháp ............................................................................ 80 3.1.1. Cơ sở lý luận ....................................................................................... 80 3.1.2. Cơ sở thực tiễn .................................................................................... 80 3.1.3. Cơ sở pháp lý ...................................................................................... 81 3.2. Nguyên tắc đề xuất các giải pháp ............................................................. 82 3.2.1. Nguyên tắc đảm bảo kết quả học tập mong đợi (Expected Learning Outcomes) của CTĐT. .................................................................................. 82 3.2.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn và khả thi .................................... 82 3.2.3. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và phát triển .................................. 83 3.2.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả ..................................................... 83 3.3. Đề xuất các biện pháp quản lý chất lƣợng CTĐT đại học theo chuẩn AUN-QA tại Trƣờng ĐH TDM ....................................................................... 84 3.3.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức của CBGV về QLCL CTĐT theo chuẩn AUN-QA ............................................................................................ 84 3.3.2. Biện pháp 2: Xây dựng kế hoạch và quy trình QLCL CTĐT đại học theo chuẩn AUN-QA trong quá trình quản lý đào tạo .................................. 85 3.3.3. Biện pháp 3: Phát triển các nguồn lực để đáp ứng yêu cầu QLCL CTĐT đại học theo chuẩn đánh giá AUN-QA ............................................. 86 3.3.4. Biện pháp 4: ĐBCL quá trình và kết quả của quá trình đào tạo ......... 89 3.3.5. Biện pháp 5: Tăng cƣờng khâu kiểm tra, giám sát, đánh giá để cải tiến CTĐT theo bộ chuẩn AUN-QA .................................................................... 91 3.3.6. Mối quan hệ giữa các biện pháp ......................................................... 92 3.4. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp QLCL CTĐT đại học theo bộ chuẩn của AUN-QA tại trƣờng ĐH TDM ..................... 93 3.4.1. Đối tƣợng khảo nghiệm ...................................................................... 93 3.4.2. Phƣơng pháp khảo nghiệm ................................................................. 93 3.4.3. Nội dung khảo nghiệm........................................................................ 94 v
3.4.4. Kết quả tổ chức khảo nghiệm ............................................................. 94 Tiểu kết chƣơng 3 ............................................................................................... 99 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ......................................................................... 100 1. Kết luận ......................................................................................................... 100 2. Kiến nghị ....................................................................................................... 101 2.1. Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo................................................................ 101 2.2. Đối với trƣờng ĐH TDM ........................................................................... 102 2.2.1. Đối với lãnh đạo của Nhà trƣờng: .................................................... 102 2.2.2.Đối với lãnh đạo Phòng, Ban và Khoa .............................................. 102 2.2.3. Đối với GV ....................................................................................... 103 2.2.4. Đối với sinh viên............................................................................... 103 PHỤ LỤC .............................................................................................................. 1 PHỤ LỤC 1: Mẫu phiếu khảo sát dành cho Cán bộ quản lý và Giảng viên .. 1 PHỤ LỤC 2: Phiếu phỏng vấn ............................................................................ 7 PHỤ LỤC 3: Bảng tổng hợp kết quả phỏng vấn .............................................. 9 PHỤ LỤC 4: Phiếu khảo nghiệm .................................................................... 19 PHỤ LỤC 5: Bảng số liệu .................................................................................. 27 vi
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT Viết đầy đủ Viết tắt 1 Cán bộ CB 2 Cán bộ quản lý CBQL 3 Chuyên môn CM 4 Cơ sở lý luận CSLL 5 Cơ sở vật chất CSVC 6 Công nghệ thông tin CNTT 7 Chƣơng trình đào tạo CTĐT 8 Chuẩn đầu ra CĐR 9 Đánh giá ĐG 10 Đại học Thủ Dầu Một ĐH TDM 11 Đảm bảo chất lƣợng (Quality Assurance) QA 12 Giáo dục GD 13 Giáo dục và Đào tạo GD&ĐT 14 Giảng viên GV 15 Giám đốc chƣơng trình GĐ CT 16 Hiệu trƣởng HT Hình thành ý tƣởng - Thiết kế - Triển khai - 17 Vận hành (Conceive – Design - Implement – CDIO Operate) 18 Kết quả học tập KQHT 19 Kiểm tra đánh giá KTĐG 20 Kiến thức KT 21 Kỹ năng KN Lập kế hoạch- Thực hiện- Kiểm tra – Cải tiến 22 PDCA (Plan-Do-Check-Act) 23 Năng lực NL 24 Phƣơng pháp PP 25 Quá trình dạy học QTDH 26 Quản lý QL vii
STT Viết đầy đủ Viết tắt 27 Quản lý chất lƣợng QLCL 28 Quản lý giáo dục QLGD 29 Sinh viên SV viii
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1. Áp dụng chu trình PDCA trong QLCL CTĐT theo tiêu chuẩn AUN-QA..... 34 Bảng 1.2. Nội dung quản lý CTĐT theo AUN-QA ....................................................... 37 Bảng 2.1. Cơ cấu lao động qua đào tạo theo trình độ chuyên môn kỹ thuật (%) ........... 45 Bảng 2.2. Quy mô đào tạo của Trƣờng ĐH TDM 2014-2019 ........................................ 49 Bảng 2.3. Thông tin cá nhân mẫu khảo sát ..................................................................... 51 Bảng 2. 4: Thang đo trị trung bình và mức ý nghĩa ........................................................ 53 Bảng 2.5 : Cách đánh giá mức độ nhƣ sau: .................................................................... 53 Bảng 2.6. Mô tả mã hóa đối tƣợng trả lời phỏng vấn ..................................................... 55 Bảng 2.7: Kết quả tổng hợp phân tích độ tin cậy (Cronbach‟s Alpha) ........................... 56 Bảng 2.8. Ý kiến CBGV về công tác quản lý thiết kế CTĐT ......................................... 58 Bảng 2.9. Ý kiến CBGV về công tác QLCL đội ngũ ..................................................... 61 Bảng 2.10. Ý kiến CBGV về công tác quản lý CSVC.................................................... 63 Bảng 2. 11. Ý kiến CBGV về công tác QLCL dịch vụ hỗ trợ ........................................ 65 Bảng 2.12. Ý kiến CBGV về công tác quản lý chất lƣợng giảng dạy ............................ 67 Bảng 2.13. Ý kiến CBGV về công tác QLCL KTĐG…. ............................................... 70 Bảng 2.14. Ý kiến của CBGV về các yếu tố ảnh hƣởng QLCL CTĐT đại học ............. 73 Bảng 3.1: Mô tả mẫu khảo nghiệm ................................................................................. 93 Bảng 3.2. Ý kiến của CBGV về sự cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất ..... 94 ix
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Bảng 1.1. Sơ đồ mô hình ĐBCL cấp CTĐT theo AUN ................................................. 31 Biểu đồ 2.1. Ý kiến của CBGV về mức độ quan trọng của QLCL CTĐT theo AUN-QA .............................................................................................................. 57 Biểu đồ 3. 1: Biểu đồ so sánh trị trung bình giữa tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ........................................................................................... 97 x
TÓM TẮT Đề tài khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng quản lý chất lƣợng (QLCL) chƣơng trình đào tạo (CTĐT) đại học theo tiêu chuẩn AUN-QA tại trƣờng Đại học Thủ Dầu Một, từ đó đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả QLCL CTĐT của nhà trƣờng. Đề tài sử dụng kết hợp hai nhóm phƣơng pháp (PP): PP nghiên cứu lý luận và PP nghiên cứu thực tiễn. Đề tài đã giải quyết các nhiệm vụ nghiên cứu đề ra, cụ thể nhƣ sau: Thứ nhất, góp phần làm rõ cơ sở lý luận (CSLL) của chất lƣợng, chất lƣợng đào tạo, CTĐT đại học và QLCL CTĐT đại học, tiêu chuẩn AUN-QA, bộ tiêu chuẩn đánh giá cấp CTĐT theo AUN-QA, nội dung quản lý CTĐT theo chuẩn AUN-QA. Trong đề tài, chúng tôi nghiên cứu hoạt động QLCL CTĐT đại học theo quy trình khép kín: lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, kiểm tra, giám sát và cải tiến. Thứ hai, đề tài đánh giá và phân tích thực trạng quản lý chất lƣợng CTĐT đại học theo Bộ chuẩn AUN-QA tại trƣờng đại học Thủ Dầu Một (ĐH TDM), tỉnh Bình Dƣơng. Kết quả thể hiện (1) công tác QLCL CTĐT đại học tại trƣờng ĐH TDM vẫn thiên về thực hiện theo những quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo và bƣớc đầu cố gắng đáp ứng theo bộ chuẩn đánh giá cấp CTĐT theo AUN- QA, tuy nhiên, chƣa tập trung làm tốt việc phát triển năng lực nghề cho SV nhằm đạt KQHT mong đợi của CTĐT.. (2) Nhà trƣờng đã bƣớc đầu bảo đảm đầy đủ các phƣơng tiện, điều kiện cơ sở vật chất (CSVC) và nguồn lực để GV thực hiện QLCL CTĐT đại học; tuy nhiên, nhà trƣờng chƣa tổ chức nhiều buổi hội thảo, tập huấn seminar liên quan đến công tác thiết kế CTĐT, xây dựng CĐR/KQHT mong đợi của chƣơng trình nhằm năng cao năng lực phát triển CTĐT cho GV. (3) Nhà trƣờng đã chú ý chỉ đạo giám sát về chất lƣợng hoạt động giảng dạy, chỉ đạo GV sử dụng đa dạng các hình thức, PP và công cụ ĐG KQHT của SV ở các môn, song việc thực hiện trong thực tiễn chƣa thƣờng xuyên và nhà trƣờng cũng chƣa chú trọng chỉ đạo GV xây dựng thang tiêu chí ĐG (rubrics) để ĐG KQHT mong đợi của CTĐT. (4) Nhà trƣờng chƣa xây dựng và ban hành các tiêu chí ĐG việc thực hiện QLCL CTĐT của CB, GV; chƣa có các quy định cụ thể về hình thức khen thƣởng và thực hiện khen thƣởng liên quan đến công tác phát triển CTĐT xi
của GV và tổ chuyên môn (CM); chƣa thƣờng xuyên dự giờ và kiểm tra hoạt động dự giờ để ĐG việc sử dụng các PP đánh giá KQHT của GV. Thứ ba, từ nghiên cứu lý luận và kết quả ĐG thực trạng QLCL CTĐT theo tiêu chuẩn AUN-QA tại trƣờng Đại học Thủ Dầu Một, đề tài đã đề xuất 5 nhóm biện pháp nâng cao hiệu quả QLCL CTĐT đại học, đó là: Nhóm biện pháp 1: Nâng cao nhận thức của CBGV về QLCL CTĐT theo chuẩn AUN-QA, gồm 6 biện pháp: Phổ biến cho CB, GV nội dung các văn bản pháp quy quy định về công tác ĐBCL CTĐT đại học theo bộ chuẩn AUN-QA; Xây dựng văn bản hƣớng dẫn cụ thể việc thực hiện xây dựng, cập nhật và cải tiến CTĐT cho CB, GV trong trƣờng; Tạo cơ hội cho CB, GV tham gia các hội nghị, hội thảo ngoài trƣờng về phát triển CTĐT theo chuẩn AUN-QA; Khuyến khích CB, GV tự nghiên cứu, tự bồi dƣỡng nâng cao hiểu biết, trình độ CM nghiệp vụ về phát triển CTĐT theo chuẩn AUN-QA; Tạo cơ hội cho CB, GV tham quan, giao lƣu trao đổi kinh nghiệm, học tập các trƣờng đại học trong nƣớc và nƣớc ngoài về phát triển CTĐT; Đánh giá thƣờng xuyên sự phù hợp và hiệu quả của việc đào tạo bồi dƣỡng GV với việc triển khai thực hiện CTĐT trong thực tiễn.. Nhóm biện pháp 2: Xây dựng kế hoạch và quy trình QLCL CTĐT đại học trong quá trình quản lý đào tạo, gồm 6 biện pháp: Xây dựng quy trình và hƣớng dẫn QLCL CTĐT của nhà trƣờng trên cơ sở các văn bản hƣớng dẫn của AUN-QA; Yêu cầu các khoa và CTĐT lập kế hoạch thực hiện cho CTĐT của đơn vị mình; Xây dựng kế hoạch lấy ý kiến phản hồi của GV, CSV và Nhà tuyển dụng về CTĐT định kỳ; Thực hiện định kỳ đa dạng các hình thức lấy ý kiến phản hồi của các bên liên quan để điều chỉnh và cải tiến CTĐT; Sử dụng ý kiến phản hồi của các bên liên quan để tiếp tục chỉnh sửa, cập nhật hoặc cải tiến CTĐT; Kiểm tra đánh giá và cải tiến cơ chế lấy ý kiến phản hồi của các bên liên quan. Nhóm biện pháp 3: Phát triển các nguồn lực để đáp ứng yêu cầu của QLCL CTĐT theo chuẩn đánh giá AUN-QA (Tài chính, CSVC và học liệu) gồm 5 biện pháp: Xây dựng kế hoạch dài hạn phát triển CSVC và trang thiết bị (giảng đƣờng, phòng học, phòng thực hành, thí nghiệm…) phục vụ hoạt động đào tạo và nghiên cứu; Thƣờng xuyên cập nhật trang thiết bị, phòng thí nghiệm, phòng lab mô phỏng…; Có kế hoạch dài hạn về nguồn tài chính dành cho nâng cao chất lƣợng chƣơng trình đào tạo CTĐT; Thƣờng xuyên cập nhật nguồn học liệu phục xii
vụ hoạt động đào tạo và nghiên cứu; Hệ thống công nghệ thông tin (bao gồm cả hạ tầng phục vụ trực tuyến, mạng wifi) đƣợc nâng cấp và hoạt động hiệu quả. Nhóm biện pháp 4: ĐBCL Quá trình và kết quả của quá trình đào tạo gồm 06 biện pháp: Phƣơng pháp và hình thức giảng dạy cần đƣợc xác định, giám sát, đối sánh và cải tiến; Phƣơng pháp và hình thức đánh giá KQHT cần đƣợc xác định, giám sát, đối sánh và cải tiến; Tỷ lệ SV thôi học và tỷ lệ tốt nghiệp (bao gồm thời gian tốt nghiệp trung bình) cần đƣợc xác định, giám sát, đối sánh và cải tiến; Chất lƣợng các dịch vụ hỗ trợ SV cần đƣợc xác định, giám sát, đối sánh và cải tiến; Loại hình và số lƣợng các hoạt động NCKH của SV cần đƣợc xác định, giám sát và đối sánh để cải tiến; Tỷ lệ SV có việc làm sau khi tốt nghiệp cần đƣợc xác định, giám sát và đối sánh để cải tiến. Nhóm biện pháp 5: Tăng cường khâu kiểm tra, giám sát, đánh giá để cải tiến CTĐT theo bộ chuẩn AUN-QA gồm 6 biện pháp: xây dựng tiêu chí đánh giá việc xây dựng CTĐT cũng nhƣ triển khai thực hiện CTĐT của GV trong thực tiễn; có cơ chế khen thƣởng, động viên, khuyến khích cũng nhƣ cơ chế trách phạt phù hợp; kiểm tra giám sát việc triển khai CTĐT theo chuẩn AUN-QA thƣờng xuyên thông qua các hoạt động dự giờ; khuyến khích các hoạt động sinh hoạt chuyên môn ở tổ bộ môn, khoa, ở cấp trƣờng để trao đổi và chia sẻ kinh nghiệm xây dựng và triển khai CTĐT, những điển hình tiêu biểu; mỗi GV, tổ bộ môn hay CTĐT phải có kế hoạch cập nhật và cải tiến bộ môn mình phụ trách trong CTĐT; cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa Khoa, phòng ĐBCL và phòng Đào tạo trong việc triển khai, thực hiện và giám sát việc thực hiện CTĐT. xiii
MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Chất lƣợng giáo dục đại học đang là vấn đề quan tâm không chỉ của các cơ sở giáo dục đại học mà còn là vấn đề hệ thống giáo dục đào tạo của quốc gia. Điều này là bởi, giáo dục đại học đƣợc xem là chìa khóa mở cửa vào tƣơng lai. Việc không quan tâm đến giáo dục đại học và chất lƣợng của nó đồng nghĩa với việc tƣớc bỏ một phƣơng tiện cốt yếu nhất để phát triển quốc gia (Nguyễn Đức Chính, Vũ Lan Hƣơng và Phạm Thi Nga, 2017). Tuy nhiên, chất lƣợng đào tạo giáo dục đại học không tự sinh ra, mà nó cần phải đƣợc quản lý một cách khoa học. Theo Bùi Thị Thu Hƣơng (2013), quản lý chất lƣợng của giáo dục nói chung và giáo dục đại học nói riêng phải bắt nguồn từ việc thiết kế một chƣơng trình đào tạo. Andrew Marchand và Lƣơng Thị Hồng Gấm (2019) cũng cho rằng, quản lý và đảm bảo chất lƣợng CTĐT là việc mà các trƣờng đại học cần phải nghiêm túc thực hiện bởi qua đó nhà trƣờng thể hiện trách nhiệm giải trình với các bên liên quan về thực trạng chất lƣợng đào tạo của mình. Xu thế hội nhập quốc tế diễn ra ngày càng sâu rộng đòi hỏi các trƣờng đại học Việt Nam bắt buộc phải quản lý chất lƣợng CTĐT theo những tiêu chuẩn mới mang tầm cỡ khu vực và quốc tế. Hiện nay, quản lý chất lƣợng CTĐT của các trƣờng đại học tại Việt Nam đáp ứng với tiêu chuẩn ĐBCL của BGD&ĐT, tiêu chuẩn của Mạng các trƣờng đại học vùng Đông Nam Á (AUN-QA), cũng nhƣ từng bƣớc đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế nhƣ ABET, AACSB, ABCSP, FIBAA... v.v.Trong đó, quản lý chất lƣợng CTĐT theo Bộ tiêu chuẩn của AUN- QA đƣợc sử dụng khá rộng rãi, vì Bộ chuẩn này đƣợc xây dựng phù hợp với Khung đảm bảo chất lƣợng của Đông Nam Á (AQAF), với các Hƣớng dẫn và Tiêu chuẩn của Châu Âu (ESG 2015- Phần 1) và Khung thực hiện xuất sắc Baldridge (Giáo dục – 2015/2016) của Hoa Kỳ. Do vậy Bộ chuẩn AUN-QA có tính tƣơng thích cao với các các tiêu chuẩn ở các khu vực Châu Âu, Hoa Kỳ và ASEAN. Hơn nữa, Bộ chuẩn AUN-QA đƣợc xây dựng nhằm đẩy mạnh một hệ thống đảm bảo chất lƣợng để sử dụng nhƣ một công cụ duy trì, cải tiến và nâng cao chất lƣợng giảng dạy, nghiên cứu; thúc đẩy công nhận chuẩn chất lƣợng giữa 1
các trƣờng đại học thành viên AUN (Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh, 2009). Bộ tiêu chuẩn tập trung đánh giá những điều kiện để đảm bảo chất lƣợng đào tạo của một chƣơng trình nhƣ: chuẩn đầu ra; khung chƣơng trình; giảng viên và sinh viên, cơ sở vật chất, công tác ĐBCL...v.v. Với mục tiêu không ngừng xây dựng và phát triển văn hóa chất lƣợng của nhà trƣờng, trƣờng ĐH TDM tập trung vào công tác quản lý thiết kế và triển khai CTĐT đáp ứng theo Bộ tiêu chuẩn AUN-QA, nhƣ trong chiến lƣợc ĐBCL của trƣờng ĐH TDM đã nêu rõ: “Chất lƣợng giáo dục của Trƣờng Đại học TDM đang từng bƣớc đạt theo chuẩn của BGD&ĐT và ASEAN, góp phần thực hiện tốt sứ mệnh của Nhà trƣờng đào tạo nguồn nhân lực chất lƣợng cao, bồi dƣỡng nhân tài; sáng tạo, nghiên cứu khoa học và công nghệ cao, chuyển giao tri thức; đóng vai trò nòng cốt và tiên phong trong đổi mới hệ thống giáo dục đại học Việt Nam” (Trƣờng Đại học Thủ Dầu Một, 2018). Nhƣ vậy, nhà trƣờng xem quản lý chất lƣợng CTĐT theo chuẩn AUN-QA là điều kiện cần thiết nhằm giúp lãnh đạo và giảng viên biết CTĐT đã đạt đến cấp độ nào trên thang đánh giá của khu vực. Hơn nữa, nhà trƣờng có thể biết CTĐT còn tồn tại những gì cần khắc phục nhằm đảm bảo CTĐT đạt chất lƣợng ngang tầm các CTĐT cùng lĩnh vực trong khu vực ASEAN và đáp ứng nhu cầu nhân lực chất lƣợng cao cho phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia và khu vực. Việc áp dụng Bộ tiêu chuẩn AUN-QA trong quản lý chất lƣợng CTĐT tại trƣờng ĐH TDM thể hiện tầm nhìn và quyết tâm cao của lãnh đạo nhà trƣờng. Tuy nhiên, công tác quản lý chất lƣợng CTĐT đại học theo Bộ chuẩn AUN-QA tại trƣờng ĐH TDM chắc chắn không thể không gặp nhiều khó khăn vì nhà trƣờng vừa mới tiếp cận với Bộ chuẩn này không lâu. Việc quản lý CTĐT một cách có hệ thống và khoa học từ khâu thiết kế đến thực thi CTĐT trong thực tiễn đòi hỏi lãnh đạo nhà trƣờng cần phải có kế hoạch chiến lƣợc, sự chuẩn bị về nguồn lực con ngƣời, cơ sở vật chất, tài chính…v.v. Với mong muốn nghiên cứu thực trạng từ đó đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chất lƣợng CTĐT đại học theo Bộ tiêu chuẩn AUN-QA, chúng tôi đã chọn đề tài: 2
“Quản lý chất lƣợng chƣơng trình đào tạo đại học theo tiêu chuẩn AUN tại trƣờng đại học Thủ Dầu Một” để nghiên cứu. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu hệ thống lý luận về quản lý chất lƣợng, QLCL CTĐT theo tiêu chuẩn đảm bảo chất lƣợng của AUN, đề tài xác định thực trạng QLCL CTĐT đại học theo tiêu chuẩn AUN tại trƣờng ĐH TDM, từ đó đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý CTĐT đại học theo tiêu chuẩn AUN phù hợp với đặc điểm của nhà trƣờng, góp phần đáp ứng yêu cầu phát triển nguồn nhân lực chất lƣợng cao tại thị trƣờng lao động ở tỉnh Bình Dƣơng, trong nƣớc và khu vực Đông Nam Á. 3. Giả thuyết khoa học Thực trạng quản lý chất lƣợng CTĐT đại học theo tiêu chuẩn AUN chỉ mới tập trung thực hiện khá tốt việc xây dựng kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo xây dựng và triển khai CTĐT đại học theo tiêu chuẩn đánh giá chất lƣợng cấp chƣơng trình của AUN-QA trong thực tiễn giảng dạy. Tuy nhiên, nhà trƣờng có thể chƣa làm tốt công tác kiểm tra, giám sát và đánh giá việc xây dựng cũng nhƣ triển khai CTĐT trong thực tiễn. Công tác quản lý chất lƣợng CTĐT đại học theo tiêu chuẩn AUN-QA có thể còn gặp nhiều khó khăn vì đội ngũ CBQL và GV thiếu kiến thức và kỹ năng về xây dựng và triển khai CTĐT đại học đáp ứng đúng chuẩn đánh giá của AUN-QA. Nếu đề tài đề xuất các biện pháp phù hợp với điều kiện thực tế và nguồn lực của Nhà trƣờng thì sẽ khả thi trong việc nâng cao hiệu quả quản lý chất lƣợng CTĐT đại học của nhà trƣờng theo tiêu chuẩn AUN-QA, góp phần hoàn thành sứ mạng và chiến lƣợc phát triển của trƣờng ĐH TDM. 4. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 4.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động quản lý chất lƣợng CTĐT đại học tại các trƣờng đại học 4.2. Đối tƣợng nghiên cứu Quản lý chất lƣợng CTĐT đại học theo tiêu chuẩn AUN tại trƣờng ĐH TDM. 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Hệ thống hóa cơ sở lý luận về CTĐT đại học, chất lƣợng CTĐT đại học, quản lý chất lƣợng, quản lý chất lƣợng CTĐT đại học theo tiêu chuẩn AUN. 5.2. Khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng quản lý chất lƣợng CTĐT đại học theo tiêu chuẩn AUN tại trƣờng ĐH TDM. 5.3. Đề xuất và khảo nghiệm một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chất lƣợng CTĐT đại học theo tiêu chuẩn AUN tại trƣờng ĐH TDM. 6. Phạm vi nghiên cứu 6.1. Về nội dung Đề tài nghiên cứu thực trạng quản lý chất lƣợng CTĐT đại học dựa vào Bộ tiêu chuẩn đánh giá chất lƣợng cấp chƣơng trình của AUN-QA (phiên bản 3.0) dƣới sự quản lý và điều hành của lãnh đạo nhà trƣờng, đại diện là Phó hiệu trƣởng phụ trách đào tạo; Giới hạn phạm vi nội dung nghiên cứu của đề tài là: quản lý việc thiết kế và triển khai CTĐT dựa vào Bộ tiêu chuẩn đánh giá chất lƣợng cấp chƣơng trình của AUN-QA (phiên bản 3.0) tại trƣờng ĐH TDM. 6.2. Về địa bàn/Không gian Khảo sát tại 03 khoa đang tiến hành tự đánh giá CTĐT theo Bộ tiêu chuẩn AUN-QA (phiên bản 3.0) gồm: khoa Khoa học tự nhiên, khoa Kinh tế và khoa Kỹ thuật – Công nghệ tại trƣờng ĐH TDM, tỉnh Bình Dƣơng. 6.3. Về thời gian Đề tài khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý chất lƣợng CTĐT đại học theo tiêu chuẩn AUN tại trƣờng ĐH TDM giai đoạn 2016 – 2018. 7. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Phƣơng pháp luận 7.1.1. Quan điểm hệ thống - cấu trúc Quan điểm hệ thống – cấu trúc nghiên cứu hiện tƣợng một cách toàn diện, trên nhiều mặt, dựa vào việc phân tích đối tƣợng thành các bộ phận. Xác định mối quan hệ hữu cơ giữa các yếu tố của hệ thống để tìm quy luật phát triển. Qua cách tiếp cận quan điểm này, ngƣời nghiên cứu thấy đƣợc mối liên hệ chặt chẽ 4
giữa công tác quản lý chất lƣợng CTĐT đại học với quản lý các hoạt động khác trong trƣờng đại học. Hơn nữa, hiệu quả công tác QLCL CTĐT của lãnh đạo nhà trƣờng luôn đƣợc quy định bởi điều kiện thực tế của nhà trƣờng; nhận thức, tâm lý, thái độ và trách nhiệm của CB, GV, SV và toàn xã hội; tầm nhìn và chiến lƣợc của ngƣời quản lý, do đó phải xem xét vấn đề QLCL CTĐT của lãnh đạo nhà trƣờng trong các mối liên hệ ràng buộc để đảm bảo tính hệ thống của vấn đề nghiên cứu. Quan điểm này cũng nhằm giúp ngƣời nghiên cứu có đƣợc một sự nhất quán tƣ duy trong quá trình làm nghiên cứu của mình. 7.1.2. Quan điểm lịch sử - logic Quan điểm lịch sử - logic này giúp ngƣời nghiên cứu xác định phạm vi không gian, thời gian và điều kiện hoàn cảnh cụ thể, để điều tra thu thập số liệu chính xác, đúng với mục đích nghiên cứu đề tài, trình bày công trình nghiên cứu theo một trình tự hợp lý. Quan điểm lịch sử-logic giúp ngƣời nghiên cứu biết tôn trọng sự hình thành và phát triển công tác quản lý chất lƣợng CTĐT đại học tại trƣờng ĐH TDM diễn ra nhƣ một quá trình. 7.1.3. Quan điểm thực tiễn Nghiên cứu này xuất phát từ thực tiễn công tác quản lý chất lƣợng CTĐT đại học tại trƣờng ĐH TDM theo Bộ tiêu chuẩn AUN-QA (3.0) để tìm ra những tồn tại, khó khăn trong công tác quản lý hoạt động này, từ đó đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý chất lƣợng CTĐT đại học theo Bộ tiêu chuẩn AUN-QA. Đề tài là sự kết hợp giữa lý luận và kinh nghiệm quản lý chất lƣợng CTĐT đại học theo mô hình ĐBCL của các trƣờng đại học Đông Nam Á và Việt Nam 7.2. Các phƣơng pháp nghiên cứu 7.2.1. Phƣơng pháp nghiên cứu lý thuyết Mục đích: Phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hóa các tài liệu lý luận về CTĐT đại học, quản lý chất lƣợng CTĐT đại học, Bộ tiêu chuẩn AUN- QA và quản lý chất lƣợng CTĐT đại học theo Bộ tiêu chuẩn AUN-QA để xây dựng khung lý thuyết của đề tài. 5