1
Luận văn
Thị trường tài chính và vai trò
của thị trường tài chính trong
việc góp phần thúc đẩy sản
xuất phát triển và nâng cao
hiệu quả sử dụng các nguồn
tài chính
2
LỜI NÓI ĐẦU
Thị trường tài chính - một thị trường đang trên đà hình thành là nơi diễn ra các
hoạt động luân chuyển, đầu tư các nguồn lực xã hội, cung ứng các nguồn vốn cho
hoạt động kinh tế. Điều này đã góp phần làm thay đổi sâu sắc, từ những thói quen
tiêu dùng, tiết kiệm tiền nhãn rỗi trong tiêu dùng đến những bước phát triển vĩ mô
đánh dấu sự hoàn thiện của nền kinh tế thị trường. Nó góp một phần đắc lực cho
công cuộc công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước tạo thế và lực mới cho dân tộc ta
bước vào thế kỷ XXI.
Tuy vậy, sau 15 năm đổi mới, thị trường tài chính còn là một vấn đề khá mới
mẻ khi mà phát triển và hoàn thiện thị trường tài chính là một tất yếu khách quan
cho phát triển kinh tế - xã hội ở Việt Nam. Những hình thành ban đầu còn nhỏ bé,
manh mún, chưa thực sự tạo được động lực cho phát triển. Chúng ta không chỉ tụt
hậu so với sự phát triển hàng trăm năm của thị trường tài chính thế giới mà còn so
với cả sự phát triển của khu vực.
Đặc biệt, cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ trong khu vực năm 97 xảy ra còn
để lại nhiều hậu quả nặng nề buộc chúng ta phải nhận thấy rằng vấn đề phát triển và
hoàn thiện thị trường tài chính càng trở nên quan trọng hơn, cấp thiết hơn cho việc
xây dựng một thị trường tài chính lành mạnh, ổn định, năng động.
Để có thể góp một ý kiến chung vào việc tìm hiểu, đánh giá nghiên cứu phạm
trù "Thị trường tài chính" cũng là để nâng cao hơn nữa khả năng về chuyên ngành
mình đang học, em đã chọn đề tài " Thị trường tài chính và vai trò của thị trường
tài chính trong việc góp phần thúc đẩy sản xuất phát triển và nâng cao hiệu quả
sử dụng các nguồn tài chính".
Bài viết chủ yếu đưa ra các vấn đề xung quanh thị trường tài chính từ đó có
những đánh giá, nhìn nhận và các giải pháp cho sự phát triển hoàn thiện thị trường
tài chính Việt Nam.
3
Đề tài gồm có các phần như sau (Mục lục):
Lời nói đầu.
Nội dung
Phần I: Tổng quan về TTTC:
I/ Khái niệm chung về TTTC.
1. Tiền đề ra đời, tồn tại của TTTC.
2. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của TTTC.
3. Cấu trúc TTTC.
4. Các công cụ trên TTTC
II. Thị trường tài chính thế giới.
Phần II. TTTC Việt Nam.
I. Khái quát sơ lược về TTTCVN
1. Các điều kiện hình thành TTTCVN
2. Đặc điểm của TTTC Việt Nam hiện nay.
3. Chức năng của TTTCVN.
II. Thực trạng của TTTCVN hiện nay.
1. Thị trường tiền tệ.
2. Thị trường vốn.
III. Phát triển hoàn thiện TTTCVN giai đoạn hiện nay.
1. Hoàn thiện TTTC là tất yếu khách quan.
2. Các giải pháp chung cho phát triển, hoàn thiện TTTC.
3. Xây dựng mô hình cho các loại thị trường VN.
Kết luận chung.
4
TỔNG QUAN VỀ THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH
1. Tiền đề ra đời và tồn tại của thị trường tài chính.
Tài chính, thị trường tài chính (TTTC) chỉ ra đời và tồn tại trong những điều
kiện lịch sử nhất định, khi mà những hiện tượng kinh tế xã hội khách quan xuất
hiện, tồn tại.
Như vậy, phạm trù TTTC cần được đánh giá xem xét như là một vấn đề kinh
tế xã hội khách quan, nó có tính kinh tế và lịch sử.
Cùng với sự tan rã của chế độ công xã nguyên thủy, phân công lao động xã hội
và chế độ tư hữu phát triển bước đầu hình thành nên một nền kinh tế hàng hoá giản
đơn. Tiền tệ cũng xuất hiện như một đòi hỏi khách quan để có thể trao đổi, mua bán
hàng hoá.
Chủ nghĩa tư bản trải qua quá trình hình thành và phát triển đã đưa kinh tế
hàng hoá lên thành kinh tế thị trường, đưa ra những tiền đề cần thiết để nảy sinh,
hình thành TTTC. Như vậy sự phát triển của kinh tế thị trường sự tham gia của tiền
tệ vào hoạt động kinh tế, sự tích lũy tập trung tư bản... là những tiền tệ quan trọng
hình thành TTTC.
Các nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển và
hoàn thiện TTTC, từ việc in ấn, phát hành đều lưu thông, huy động tiền tệ và các
nguồn lực sản xuất quốc gia đến việc phân bổ các nguồn lực tài chính ra toàn xã hội
và còn vượt qua khỏi phạm vi quốc gia hình thành nên TTTC quốc tế.
Những nhân tố trên đã tạo điều kiện cho sự phát triển của TTTC và ngược lại,
đến lượt mình, TTTC đã làm cho nền kinh tế xã hội phát triển ở bước cao hơn.
Ngày nay, trong tiến trình hội nhập và toàn cầu hoá các nền kinh tế, TTTC đã
mở rộng ra phạm vi toàn thế giới và đang ngày càng đóng góp và nền kinh tế thế
giới. Chính xu thế toàn cầu hoá đã hội nhập các TTTC lại với nhau biến các TTTC
nhỏ bé độc lập thành những TTTC khổng lồ, hoạt động phụ thuộc lẫn nhau và tạo
động lực cho nhau cùng phát triển.
Việt Nam chúng ta cần đánh giá đúng bản chất ra đời, tồn tại của TTTC từ đó
mà dựa trên các quy luật khách quan để xây dựng một TTTC hợp lý, từng bước phát
triển, hội nhập vào quốc tế, khu vực.
5
2. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của TTTC.
TTTC là nơi diễn ra các hoạt động luân chuyển vốn trực tiếp từ các tổ chức cá
nhân có vốn sang các tổ chức cá nhân cần vốn đảm bảo cho các hoạt động kinh tế
xã hội hàng ngày.
Mọi nền kinh tế đều có nhu cầu to lớn về vốn để vận hành và phát triển vào có
thể được huy động từ nhiều nguồn nhà nước, ngân hàng... và cuối cùng là qua trung
gian TTTC - một công cụ hết sức quan trọng của nền kinh tế thị trường về phương
diện cung cấp và luân chuyển vốn.
Nếu như trên thị trường hàng hoá, đối tượng mua bán là các loại sản phẩm
hàng hoá dịch vụ thì trên TTTC, đó là vốn, một loại hàng hoá đặc biệt. Người bán
dư thừa tiền đem nhượng đi với tư cách là vốn - hàng hoá nhằm thu một khoản tiền
lãi nhất định đáp ứng được vốn cho người mua để phát triển mở rộng kinh doanh,
đầu tư hoặc tiêu dùng. Thực chất của mua, bán trên TTTC là mua bán quyền sử
dụng vốn.
Giá cả trên TTTC chính là lợi tức tiền cho vay hay lợi tức cổ phần và giá cả
này nhiều khi không được xác định trước (như lợi tức cổ phần) và đem lại sự hấp
dẫn cũng như rủi ro là rất cao.
Như vậy, TTTC là một thực thể trừu tượng gắn liền với việc phân bổ sử dụng
các nguồn lực tài chính với các loại hàng hoá đặc biệt, đó là vốn, quyền sử dụng
vốn. Các công cụ chủ yếu trên TTTC là các loại chứng khoán có giá đưa lưu hành
qua lại trong các hoạt động tài chính.
Thị trường tài chính có một số vai trò chủ yếu sau:
+ TTTC đóng vai trò to lớn trong việc thu hút các nguồn lực tài chính nhàn rỗi
trong xã hội tài trợ cho nhu cầu phát triển kinh tế xã hội. Vốn là tiền đề, là cơ sở cho
hoạt động sản xuất kinh doanh trong nền kinh tế thị trường, là một trong ba yếu tố
đầu vào quan trọng nhất của sản xuất (lao động, kỹ thuật), thiếu vốn lại là trở ngại
chính kìm hãm sự phát triển kinh tế đất nước, đặc biệt là giai đoạn CNH, HĐH. Nền
kinh tế phát triển nhanh đòi hỏi phỉa sử dụng tối đa các nguồn lực tài chính. Thông
qua cơ chế hoạt động của TTTC đã thu hút tất cả những nguồn vốn nhỏ bé, phân tán
rải rác thành những nguồn lực to lớn tài trợ kịp thời cho nhu cầu phát triển kinh tế.
+ TTTC đóng vai trò quan trọng nâng cao hiệu quả vốn tài chính, tạo điều kiện
thuận lợi dễ dàng cho việc luân chuyển vốn từ lĩnh vực kém hiệu quả sang lĩnh vực
kinh doanh đạt hiệu quả cao.