Đ I H C M TP.H CHÍ MINHẠ Ọ Ở Ồ C NG HÒA XÃ H I CH NGHĨA VI T NAMỘ Ộ Ủ Ệ
Khoa Kinh tếĐ c l p – T do – H nh phúcộ ậ ự ạ
Đ C NG H NG D N MÔN H CỀ ƯƠ ƯỚ Ẫ Ọ
LÝ THUY T & CHÍNH SÁCH TH NG M I QU C TẾ ƯƠ Ạ Ố Ế
I. THÔNG TIN V GI NG VIÊN:Ề Ả
1. Gi ng viên: ảTS. Nguy n Văn S nễ ơ .
2. Đ n v : Khoa kinh t , Tr ng đ i h c m Tp. H Chí Minh.ơ ị ế ườ ạ ọ ở ồ
3. Đi n tho i: 0903779330. ệ ạ
4. Email: nvson1956@yahoo.com; son.nv@ou.edu.vn
II. THÔNG TIN T NG QUÁT V MÔN H C:Ổ Ề Ọ
1. M c tiêu và yêu c u c a môn h c:ụ ầ ủ ọ
•M c tiêu nhi m v c a môn h c là trang b cho sinh viên ki n th c khoa h c căn b n đ n m đ cụ ệ ụ ủ ọ ị ế ứ ọ ả ể ắ ượ
b n ch t c a quan h th ng m i qu c t trên 3 khía c nh sau:ả ấ ủ ệ ươ ạ ố ế ạ
-D a trên c s lý thuy t th ng m i qu c t , gi i thích đ c nguyên nhân phát sinh, mô th c ho tự ơ ở ế ươ ạ ố ế ả ượ ứ ạ
đ ng và l i ích c a th ng m i qu c t nh th nào ?ộ ợ ủ ươ ạ ố ế ư ế
-Hi u đ c môi tr ng ho t đ ng c a th ng m i qu c t (k c môi tr ng s n xu t và môi tr ngể ượ ườ ạ ộ ủ ươ ạ ố ế ể ả ườ ả ấ ườ
tài chính liên quan) bao g m nh ng v n đ c b n gì ? Trong đó, chính sách th ng m i qu c tồ ữ ấ ề ơ ả ươ ạ ố ế
mà các qu c gia th ng áp d ng nh th nào đ có th đ t đ c l i ích kinh t t i đa.ố ườ ụ ư ế ể ể ạ ượ ợ ế ố
-V m t th c ti n, hi u rõ các xu h ng phát tri n chính c a th ng m i qu c t ngày nay, nh nề ặ ự ễ ể ướ ể ủ ươ ạ ố ế ậ
th c đ c l i ích c a v n đ h i nh p kinh t qu c t và liên h v i tr ng h p Vi t Nam.ứ ượ ợ ủ ấ ề ộ ậ ế ố ế ệ ớ ườ ợ ệ
•Yêu c u sinh viên sau khi nghiên c u môn h c này ph i n m v ng các v n đ lý thuy t căn b n (nh :ầ ứ ọ ả ắ ữ ấ ề ế ả ư
lý thuy t v l i th so sánh, lý thuy t m i v c nh tranh, các công c c a chính sách th ng m iế ề ợ ế ế ớ ề ạ ụ ủ ươ ạ
qu c t , v n đ k t h p chính sách t do hóa th ng m i v i t do hóa tài chính và đ u t , các đ nhố ế ấ ề ế ợ ự ươ ạ ớ ự ầ ư ị
ch h p tác kinh t qu c t , v n đ m c a h i nh p kinh t qu c t ) đ làm c s h c ti p các mônế ợ ế ố ế ấ ề ở ử ộ ậ ế ố ế ể ơ ở ọ ế
h c có liên quan, nh : Qu n tr kinh doanh qu c t ; Qu n tr tài chính qu c t ; Qu n tr đ u t qu cọ ư ả ị ố ế ả ị ố ế ả ị ầ ư ố
t …ế
2. S đ n v h c trình: 3.ố ơ ị ọ
3. Phân b th i gian: 45.00.00 (45 ti t lý thuy t, chia ra: lên l p 33 ti t, th o lu n các chuyên đ 12 ti t).ổ ờ ế ế ớ ế ả ậ ề ế
4. Các ki n th c căn b n c n h c tr c: Kinh t vi mô; Kinh t vĩ mô.ế ứ ả ầ ọ ướ ế ế
5. Hình th c gi ng d y chính c a môn h c: gi ng viên gi ng lý thuy t, sinh viên chia nhóm nghiên c u ti uứ ả ạ ủ ọ ả ả ế ứ ể
lu n và t ch c th o lu n.ậ ổ ứ ả ậ
6. Giáo trình, tài li u tham kh o:ệ ả
•Tài li u chính: ệBài gi ng Lý thuy t & chính sách th ng m i qu c tả ế ươ ạ ố ế, Ti n sĩ Nguy n Văn S nế ễ ơ
biên so n.ạ
•Tài li u tham kh o:ệ ả
-Hoàng Th Ch nh, Nguy n Phú T , Nguy n H u L cị ỉ ễ ụ ễ ữ ộ : Giáo trình Kinh t Qu c tế ố ế. NXB Giáo d c,ụ
2001.
-Paul R. Krugman, Maurice Obstfeld: Kinh t h c qu c t – Lý thuy t và chính sách, t p Iế ọ ố ế ế ậ
(Nh ng v n đ v th ng m i qu c t )ữ ấ ề ề ươ ạ ố ế – b n d ch. NXB Chính tr qu c gia, 1996.ả ị ị ố
-D ng Phú Hi p và các tác gi : ươ ệ ả Toàn c u hóa kinh tầ ế. NXB Khoa h c Xã h i, 2001.ọ ộ
-John H. Jackson: H th ng th ng m i th gi i – Lu t và chính sách v các quan h kinh tệ ố ươ ạ ế ớ ậ ề ệ ế
qu c tố ế. D ch gi : Ph m Viêm Ph ng, Huỳnh Văn Thanhị ả ạ ươ . NXB Thanh Niên, 2001.
-Thomas L. Friedman: Chi c Lexus và cây ô liu (ếThe Lexus and the olive tree). D ch gi : Lê Minh.ị ả
NXB Khoa h c xã h i, 2005.ọ ộ
-Dominick Salvatore: International Economics, 3rd Edition. Macmillan Publishing Company, 1990.
-James R.Markusen, James R. Melvin et all: International Trade – Theory and Evidence. McGraw-
Hill International Editions, 1995.
-Dennis R. Appleyard, Alfred J. Field Jr: International Economics – Trade Theory and Policy, 2nd
Edition. Richard D. Irwin, INC., 1995.
-Bernard Hoekman, Aaditya Mattoo, Philip English: Development, Trade, and the WTO – A
handbook. The World Bank, 2002.
•Các website tham kh o:ả
-http://www.mpi.gov.vn (B K ho ch & Đ u tộ ế ạ ầ ư).
-http://www.mofa.gov.vn (B Ngo i giaoộ ạ ).
-http://www .mot.gov.vn (B Th ng m iộ ươ ạ ).
-http://www.mof.gov.vn (B Tài chínhộ).
-http://www.fistenet.gov.vn (B Th y s nộ ủ ả ).
-http://www.customs.go v.vn (T ng c c H i quanổ ụ ả ).
-http://www.vietrade.gov.vn (C c xúc ti n th ng m iụ ế ươ ạ ).
-http://www.vietnam-ustrade.org (Vietnam Trade Office in the US).
-http://www.vcci.com.vn (VCCI – Phòng Th ng m i và Công nghi p Vi t Namươ ạ ệ ệ ).
-http://www.vnep.org.vn (VNEP – Vietnam Economic Portal).
-http://w ww.apecsec.org.sg (APEC – Di n đàn h p tác kinh t Châu Á – Thái Bình D ngễ ợ ế ươ ).
-http://www.aseansec.org (ASEAN – Hi p h i các qu c gia Đông Nam Áệ ộ ố ).
-http:// www.imf.org (IMF – Qu ti n t qu c tỹ ề ệ ố ế).
-http://www.oecd.org (OECD – T ch c h p tác và phát tri n kinh tổ ứ ợ ể ế).
-http://europa.eu (Gateway to the European Union).
-http://www.unctad.org (UNCTAD – Di n đàn Liên Hi p Qu c v th ng m i và phát tri nễ ệ ố ề ươ ạ ể ).
-http://www.worldbank.org (World Bank – Ngân hàng th gi iế ớ ).
-http://www.adb.org (ADB – Ngân hàng phát tri n Châu Áể).
-http://www.wto.org (WTO – T ch c th ng m i th gi iổ ứ ươ ạ ế ớ ).
-http://www.weforum.org (WEF – World Economic Forum).
7. Các công c h tr : Projector…ụ ỗ ợ
III. N I DUNG C A MÔN H C:Ộ Ủ Ọ
Ch ng 1ươ : T ng quan v th ng m i qu c t .ổ ề ươ ạ ố ế
1. S ti t d ki n: 3 ti t.ố ế ự ế ế
2. M c tiêu: Cung c p cái nhìn toàn di n v ho t đ ng th ng m i qu c t đ phân b k ho ch nghiên c uụ ấ ệ ề ạ ộ ươ ạ ố ế ể ổ ế ạ ứ
cho phù h p.ợ
3. Chi ti t các đ m c c a ch ng:ế ề ụ ủ ươ
2
•Khái ni m th ng m i qu c t .ệ ươ ạ ố ế
•Đ c đi m c a th ng m i qu c t . ặ ể ủ ươ ạ ố ế
•T m quan tr ng c a th ng m i qu c t .ầ ọ ủ ươ ạ ố ế
•M c tiêu, nhi m v c a môn lý thuy t và chính sách th ng m i qu c t .ụ ệ ụ ủ ế ươ ạ ố ế
•Đ i t ng và ph m vi nghiên c u (đ t trong m i liên h h p lý và không trùng l p v i m t s môn h cố ượ ạ ứ ặ ố ệ ợ ắ ớ ộ ố ọ
khác).
4. Ki n th c c t lõi c n n m v ng:ế ứ ố ầ ắ ữ
•B n ch t c a th ng m i qu c t .ả ấ ủ ươ ạ ố ế
•Đ c đi m và t m quan tr ng c a th ng m i qu c t .ặ ể ầ ọ ủ ươ ạ ố ế
5. Ph ng pháp d y và h c: gi ng lý thuy t (s d ng projector), th o lu n.ươ ạ ọ ả ế ử ụ ả ậ
6. Tài li u: ệBài gi ng Lý thuy t và chính sách th ng m i qu c tả ế ươ ạ ố ế.
7. Câu h i ôn t p: tài li u đã d n (cu i ch ng 1).ỏ ậ ệ ẫ ố ươ
Ch ng 2ươ : Lý thuy t c đi n v th ng m i qu c t .ế ổ ể ề ươ ạ ố ế
1. S ti t d ki n: 3 ti t.ố ế ự ế ế
2. M c tiêu: Tìm hi u nguyên nhân; mô th c; và l i ích c a th ng m i qu c t theo quan đi m c a các lýụ ể ứ ợ ủ ươ ạ ố ế ể ủ
thuy t c đi n.ế ổ ể
3. Chi ti t các đ m c c a ch ng:ế ề ụ ủ ươ
•Lý thuy t l i th tuy t đ i c a Adam Smith.ế ợ ế ệ ố ủ
•Qui lu t l i th so sánh c a David Ricardo.ậ ợ ế ủ
•Lý thuy t chi phí c h i c a Haberler.ế ơ ộ ủ
4. Ki n th c c t lõi c n n m v ng:ế ứ ố ầ ắ ữ
•Mô th c th ng m i qu c t và l i ích c a th ng m i qu c t theo lý thuy t l i th tuy t đ i và l iứ ươ ạ ố ế ợ ủ ươ ạ ố ế ế ợ ế ệ ố ợ
th so sánh.ế
•Cách xác đ nh l i th so sánh theo chi phí c h i và l i ích c a th ng m i qu c t theo chi phí c h iị ợ ế ơ ộ ợ ủ ươ ạ ố ế ơ ộ
không đ i.ổ
5. Ph ng pháp d y và h c: gi ng lý thuy t (s d ng projector), th o lu n.ươ ạ ọ ả ế ử ụ ả ậ
6. Tài li u: ệBài gi ng Lý thuy t và chính sách th ng m i qu c tả ế ươ ạ ố ế.
7. Câu h i ôn t p: tài li u đã d n (cu i ch ng 2).ỏ ậ ệ ẫ ố ươ
Ch ng 3ươ : Lý thuy t hi n đ i v th ng m i qu c t .ế ệ ạ ề ươ ạ ố ế
1. S ti t d ki n: 3 ti t.ố ế ự ế ế
2. M c tiêu: ụ
•Tìm hi u nguyên nhân; mô th c; và l i ích c a th ng m i qu c t theo quan đi m c a các lý thuy tể ứ ợ ủ ươ ạ ố ế ể ủ ế
hi n đ i.ệ ạ
•Nghiên c u nguyên nhân và cách th c di chuy n các ngu n l c kinh t qu c t .ứ ứ ể ồ ự ế ố ế
3. Chi ti t các đ m c c a ch ng:ế ề ụ ủ ươ
•Lý thuy t chu n v m u d ch qu c t .ế ẩ ề ậ ị ố ế
•Lý thuy t H – O (Heckscher – Ohlin) ế
•Lý thuy t H – O – S (v i s b sung c a Paul A. Samuelson).ế ớ ự ổ ủ
4. Ki n th c c t lõi c n n m v ng:ế ứ ố ầ ắ ữ
•Mô th c và l i ích c a th ng m i qu c t theo lý thuy t chu n và lý thuy t H – O – S trong đi u ki nứ ợ ủ ươ ạ ố ế ế ẩ ế ề ệ
chi phí c h i gia tăng.ơ ộ
•Tính qui lu t v s di chuy n ngu n l c kinh t qu c t và m i quan h gi a s di chuy n ngu n l cậ ề ự ể ồ ự ế ố ế ố ệ ữ ự ể ồ ự
đ u t qu c t v i s chuy n d ch l i th so sánh c a các qu c gia.ầ ư ố ế ớ ự ể ị ợ ế ủ ố
5. Ph ng pháp d y và h c: gi ng lý thuy t (s d ng projector), th o lu n.ươ ạ ọ ả ế ử ụ ả ậ
3
6. Tài li u: ệBài gi ng Lý thuy t và chính sách th ng m i qu c tả ế ươ ạ ố ế.
7. Câu h i ôn t p: tài li u đã d n (cu i ch ng 3).ỏ ậ ệ ẫ ố ươ
Ch ng 4ươ : Lý thuy t v l i th c nh tranh.ế ề ợ ế ạ
1. S ti t d ki n: 3 ti t.ố ế ự ế ế
2. M c tiêu: N m đ c nh ng n i dung c b n c a l i th c nh tranh và phân bi t rõ l i th so sánh v i l iụ ắ ượ ữ ộ ơ ả ủ ợ ế ạ ệ ợ ế ớ ợ
th c nh tranh.ế ạ
3. Chi ti t các đ m c c a ch ng:ế ề ụ ủ ươ
•L i th c nh tranh c a doanh nghi p.ợ ế ạ ủ ệ
•L i th c nh tranh c a ngành.ợ ế ạ ủ
•L i th c nh tranh theo chu kỳ s ng s n ph m (ợ ế ạ ố ả ẩ Product Life-cycle) c a Raymond Vernon.ủ
•L i th c nh tranh qu c gia theo mô hình kim c ng c a Micheal Porter.ợ ế ạ ố ươ ủ
•L i th c nh tranh qu c gia theo mô hình WEF (ợ ế ạ ố World Economic Forum – Di n đàn kinh t th gi iễ ế ế ớ ).
4. Ki n th c c t lõi c n n m v ng:ế ứ ố ầ ắ ữ
•B n ch t c a l i th c nh tranh các c p doanh nghi p, ngành và qu c gia.ả ấ ủ ợ ế ạ ở ấ ệ ố
•Cách th c nâng cao l i th c nh tranh trong quan h giao th ng qu c t .ứ ợ ế ạ ệ ươ ố ế
5. Ph ng pháp d y và h c: gi ng lý thuy t (s d ng projector), th o lu n.ươ ạ ọ ả ế ử ụ ả ậ
6. Tài li u: ệBài gi ng Lý thuy t và chính sách th ng m i qu c tả ế ươ ạ ố ế.
7. Câu h i ôn t p: tài li u đã d n (cu i ch ng 4).ỏ ậ ệ ẫ ố ươ
Ch ng 5ươ : Các công c c a chính sách th ng m i qu c t .ụ ủ ươ ạ ố ế
1. S ti t d ki n: 3 ti t.ố ế ự ế ế
2. M c tiêu: Tìm hi u các hàng rào m u d ch (thu quan, phi thu quan) và tác d ng đi u ti t th ng m iụ ể ậ ị ế ế ụ ề ế ươ ạ
qu c t c a chúng.ố ế ủ
3. Chi ti t các đ m c c a ch ng:ế ề ụ ủ ươ
•Chính sách th ng m i qu c t và hàng rào m u d ch.ươ ạ ố ế ậ ị
•Thu quan.ế
•Các hàng rào phi thu quan.ế
4. Ki n th c c t lõi c n n m v ng: b n ch t và tác d ng c a thu quan và các công c phi thu quan.ế ứ ố ầ ắ ữ ả ấ ụ ủ ế ụ ế
5. Ph ng pháp d y và h c: gi ng lý thuy t (s d ng projector), th o lu n.ươ ạ ọ ả ế ử ụ ả ậ
6. Tài li u: ệBài gi ng Lý thuy t và chính sách th ng m i qu c tả ế ươ ạ ố ế.
7. Câu h i ôn t p: tài li u đã d n (cu i ch ng 5).ỏ ậ ệ ẫ ố ươ
Ch ng 6ươ : Chính sách b o h m u d ch.ả ộ ậ ị
1. S ti t d ki n: 3 ti t.ố ế ự ế ế
2. M c tiêu: Tìm hi u n i dung, ph ng th c và ý nghĩa tác d ng c a chính sách b o h m u d ch đ th yụ ể ộ ươ ứ ụ ủ ả ộ ậ ị ể ấ
rõ tính t t y u ph i lo i b d n chính sách này trong đ i s ng th ng m i qu c t .ấ ế ả ạ ỏ ầ ờ ố ươ ạ ố ế
3. Chi ti t các đ m c c a ch ng:ế ề ụ ủ ươ
•T m u d ch t do đ n ch nghĩa b o h .ừ ậ ị ự ế ủ ả ộ
•N i dung c b n c a chính sách b o h m u d ch.ộ ơ ả ủ ả ộ ậ ị
•Các xu h ng b o h m u d ch.ướ ả ộ ậ ị
•Tác d ng c a chính sách b o h m u d ch.ụ ủ ả ộ ậ ị
4. Ki n th c c t lõi c n n m v ng: b n ch t và các xu h ng c a chính sách b o h m u d ch.ế ứ ố ầ ắ ữ ả ấ ướ ủ ả ộ ậ ị
5. Ph ng pháp d y và h c: gi ng lý thuy t (s d ng projector), th o lu n.ươ ạ ọ ả ế ử ụ ả ậ
4
6. Tài li u: ệBài gi ng Lý thuy t và chính sách th ng m i qu c tả ế ươ ạ ố ế.
7. Câu h i ôn t p: tài li u đã d n (cu i ch ng 6).ỏ ậ ệ ẫ ố ươ
Ch ng 7ươ : Chính sách t do hóa th ng m i.ự ươ ạ
1. S ti t d ki n: 3 ti t.ố ế ự ế ế
2. M c tiêu: ụ
•Tìm hi u n i dung, ph ng th c và tác d ng c a chính sách t do hóa th ng m i.ể ộ ươ ứ ụ ủ ự ươ ạ
•N m v ng các v n đ k t h p t do hóa th ng m i v i t do hóa tài chính và đ u t đ phát huy t iắ ữ ấ ề ế ợ ự ươ ạ ớ ự ầ ư ể ố
đa hi u qu c a chính sách t do hóa th ng m i.ệ ả ủ ự ươ ạ
3. Chi ti t các đ m c c a ch ng:ế ề ụ ủ ươ
•N i dung c b n c a chính sách t do hóa th ng m i.ộ ơ ả ủ ự ươ ạ
•Ph i h p v i chính sách công nghi p.ố ợ ớ ệ
•Ph i h p v i chính sách đ u t qu c t .ố ợ ớ ầ ư ố ế
•Ph i h p v i chính sách tài chính qu c t .ố ợ ớ ố ế
4. Ki n th c c t lõi c n n m v ng: b n ch t, tác d ng c a chính sách t do hóa th ng m i và v n đ k tế ứ ố ầ ắ ữ ả ấ ụ ủ ự ươ ạ ấ ề ế
h p chính sách t do hóa th ng m i v i t do hóa tài chính và đ u t .ợ ự ươ ạ ớ ự ầ ư
5. Ph ng pháp d y và h c: gi ng lý thuy t (s d ng projector), th o lu n.ươ ạ ọ ả ế ử ụ ả ậ
6. Tài li u: ệBài gi ng Lý thuy t và chính sách th ng m i qu c tả ế ươ ạ ố ế.
7. Câu h i ôn t p: tài li u đã d n (cu i ch ng 7).ỏ ậ ệ ẫ ố ươ
Ch ng 8ươ : Các xu h ng toàn c u hóa và khu v c hóa.ướ ầ ự
1. S ti t d ki n: 3 ti t.ố ế ự ế ế
2. M c tiêu: Tìm hi u n i dung kinh t , l i ích và tác h i c a các xu h ng toàn c u hóa, khu v c hóa đụ ể ộ ế ợ ạ ủ ướ ầ ự ể
đi u ch nh chính sách th ng m i qu c t cho phù h p.ề ỉ ươ ạ ố ế ợ
3. Chi ti t các đ m c c a ch ng:ế ề ụ ủ ươ
•Tính t t y u khách quan c a toàn c u hóa.ấ ế ủ ầ
•L i ích và tác h i c a toàn c u hóa.ợ ạ ủ ầ
•Khu v c hóa.ự
•Mâu thu n c b n gi a toàn c u hóa v i khu v c hóa và cách đi u hòa.ẫ ơ ả ữ ầ ớ ự ề
4. Ki n th c c t lõi c n n m v ng:ế ứ ố ầ ắ ữ
•N i dung kinh t và tác d ng c a các xu h ng c a toàn c u hóa, khu v c hóa.ộ ế ụ ủ ướ ủ ầ ự
•Mâu thu n c b n và cách đi u hòa mâu thu n gi a toàn c u hóa v i khu v c hóa.ẫ ơ ả ề ẫ ữ ầ ớ ự
5. Ph ng pháp d y và h c: gi ng lý thuy t (s d ng projector), th o lu n.ươ ạ ọ ả ế ử ụ ả ậ
6. Tài li u: ệBài gi ng Lý thuy t và chính sách th ng m i qu c tả ế ươ ạ ố ế.
7. Câu h i ôn t p: tài li u đã d n (cu i ch ng 8).ỏ ậ ệ ẫ ố ươ
Ch ng 9ươ : Các đ nh ch h p tác kinh t qu c t .ị ế ợ ế ố ế
1. S ti t d ki n: 3 ti t.ố ế ự ế ế
2. M c tiêu: N m đ c n i dung c b n c a các đ nh ch h p tác kinh t qu c t ph bi n và m t s tụ ắ ượ ộ ơ ả ủ ị ế ợ ế ố ế ổ ế ộ ố ổ
ch c kinh t qu c t tiêu bi u.ứ ế ố ế ể
3. Chi ti t các đ m c c a ch ng:ế ề ụ ủ ươ
•V n đ m c a h i nh p kinh t qu c t .ấ ề ở ử ộ ậ ế ố ế
•Hi p đ nh th ng m i song ph ng (BTA).ệ ị ươ ạ ươ
•Hi p đ nh th ng m i khu v c (RTA – các tr ng h p tiêu bi u: NAFTA, APEC).ệ ị ươ ạ ự ườ ợ ể
5