Lý thuyết Sinh học 10

ơ ả ấ ế ớ ố ấ ổ ứ ấ ổ ư

LÝ THUY TẾ i s ng thì c p t

ch c nào là c  b n nh t? Vì ch c th  gi

ủ ấ ả ơ ể ố t c  c  th  s ng.

bào.

bào. ổ ứ ế  ch c t ch  th  hi n ch c năng s ng  trong t

ể ớ ủ ề ấ ạ ệ ổ ứ ế ứ ờ ố ở i kh i sinh.

ệ  vi khu nẩ

ỏ ậ ữ ơ ấ + là nh ng sinh v t nhân s  r t bé nh ,

ướ μm. c 1­5

ấ ơ ể c, không khí, trên c  th  Sv khác.

ướ ạ ố ng th c sinh s ng đa d ng:

ự ổ ượ ợ ờ ặ ờ ừ ấ ữ ơ  t ng h p ch t h u c  nh  năng l ng m t tr i t quá trình

ả ấ ữ ơ i ch t h u c

ố ủ ế ố ả i thích vi sao nguyên t

ố đó, nguyên t nghĩa quan tr ng nh t?

C,H,O,N xem là nguyên t ỹ ọ ấ ạ nào có  ố ch  y u trong TB? ọ ấ ơ ể ố  hóa h c c u t o nên c  th  s ng thì C, H, O, N

ế

ử ữ ơ ư h u c  nh : Protein, cacbohidrat, lipt và

ấ ạ ữ ấ

ọ ọ

ấ ị ớ ố C khác và các nguyên t ử ủ    c a

ử ữ ơ

ế ộ  khác các phân t ố h u c  khác.  ệ ạ ự ủ ạ ạ ọ ử ữ ơ  h u c .

quan tr ng trong vi c t o nên s  đa d ng c a các đ i phân t ứ ủ

ắ ố : C, H, O

theo nguyên t c đa phân. ạ

ủ ế ơ ườ ng có cacbon,

ườ ườ ườ ạ 1. Trong các c p t sao? ấ ổ ứ ơ ả  ch c c  b n vì: ­ Tb là c p t ứ ị ấ ơ  + TB là đ n v  c u trúc và ch c năng c a t ấ ỉ ể ệ ự ố  ch c t  + S  s ng ch  th  hi n khi xu t hi n t ố ử ỉ ể ệ ạ  + Các đ i phân t ặ 2. Đ c đi m v  c u t o vs đ i s ng c a gi ­ Monera ạ ­ Đ i di n : ấ ạ ­ C u t o:   ơ                   + Đ n bào ầ ớ                   + ph n l n có kích th ờ ố *Đ i s ng:  ơ ắ ố ­ S ng kh p n i: trong đ t, n ươ ứ ­ Ph ạ + Ho i sinh  ự + T  sinh: Có kh  năng t ả phân gi + Kí sinh.  3. Gi ố Trong các nguyên t ụ ả Vì: ­Trong kho ng vài ch c nguyên t ượ ơ ể ố   ố  l ng c  th  s ng chi m 96% kh i ạ ấ ạ        ­ Tham gia c u t o nên các đ i phân t axit nucleic là nh ng ch t hóa h c chính c u t o nên TB ố * Nguyên t  C có ý nghĩa quan tr ng nh t vì: ể ạ ­ C có th  t o 4 liên k t c ng hóa tr  v i các nguyên t ố các nguyên t ­ C là nguyên t ấ ạ 4. C u t o vs ch c năng c a Cacbohidrat ấ ạ * C u t o:  ồ G m 3 nguyên t ấ ạ ộ M t trong đ n phân ch  y u c u t o nên các lo i cacbohiđrat là đ ồ ng đôi, đ g m các lo i: đ ơ ng đ n, đ . ng đa

ấ ạ C u t o Ví dụ

Lo iạ   ngườ đ

ạ ạ ơ ơ ẳ    cacbon. D ng m ch th ng Glucôz , fructôz …

ặ ử Có 3­7 nguyên t ạ ho c m ch vòng. Đ ngườ   đ nơ

ơ   lactôz , ườ ằ   ế ớ ng đ n liên k t v i nhau b ng Đ ng đôi ơ Saccarôz , mantôz …ơ ố ơ ử ườ  đ 2 phân t ế m i liên k t glicôzít.

ơ ơ ộ ườ ử ườ   đ ế ớ   ng   đ n liên k t v i Đ ng đa

Xenlulôz , tinh b t glicôgen, kitin. ề ấ R t nhi u phân t nhau.

Xenlulozo:

ế ơ ế ằ ­ các đ n phân liên k t b ng liên k t glicôzít.

ử ế ạ xenlulozo liên k t t o thành

ợ ề ­ Nhi u phân t vi s i xenlulo

ợ ế ạ ­ Các vi s i liên k t t o nên thành TB TV.

ứ

ơ ể ng d  tr  c a TB và c  th

ộ

ấ ạ ậ ơ ể ượ ự ữ ộ

ấ ạ

ợ ấ ạ ữ ế ớ

ả ặ  bào. ườ ng làm gì ? Vì sao?

ườ ườ ỉ ự ả ng trong máu d

ỉ ơ ố ứ ượ ạ ườ ướ   i ng đ   ng glucoz  và m c bình i ta th ể  dùng đ  ch  s  gi m l  đây mu n ám ch  là lo i đ

ơ ể ể ưỡ

ự ố ơ ồ

ờ ắ ườ i. Glucoz  là ngu n năng l ọ ng các t ượ ế ệ ự ỳ ầ ồ ổ ứ    ch c ng chính   ệ  t cho h

ổ ứ ộ

ẽ ả ưở ườ ườ ế ấ ớ   ng r t l n

ạ ườ ườ

ườ ng huy t) s   nh h i.  ả ố i ta ph i u ng n ủ ơ ể ế ng huy t) ng ặ ng (đ c bi c đ

ướ ể ổ ướ ệ   t ằ   ứ c hoa qu ) thay vì ăn các lo i th c ăn khác đ  b  sung và cân b ng

ườ ạ ng trong máu m t cách nhanh chóng. ậ c mía, n ườ ng đ

ử ữ ơ ạ

ấ ấ  h u c  có c u trúc đa d ng nh t  c  b n C, H, O, N th

ơ ồ ử ớ ấ ườ ể ạ ớ ng có th  đ t t

ạ ỗ ơ

ố ở ố

c trung bình 3Å ế ướ ằ ử ạ ớ

ử ỗ ỗ ỗ   ế   các   aa   liên   k t   v i   nhau   b ng   các   liên   k t   peptit   t o   nên   chu i ượ ạ ế ớ   ế c t o thành do nhóm cacbôxyl c a aa này liên k t v i ể  ả ủ c. M i phân t i phóng 1 phân t prôtêin có th

ế ỗ ề ạ * Ch c năng:  ữ ữ ủ ồ ­ Là ngu n năng l VD: Tinh b t là d  tr  trong cây. ­ C u t o nên TB và b  ph n c  th ấ VD: Xenlulozo c u t o thành TB TV, TV N m,… ấ ạ   ­ Cacbohiđrat liên k t v i prôtêin ho c lipit t o nên nh ng h p ch t tham gia c u t o ủ ế ầ nên các thành ph n khác nhau c a t ế ạ ườ  do h  đ 5. Khi đói l ng huy t ng ừ ế ạ ườ ộ ụ ng huy t là m t c m t – H  đ ứ ở ườ ườ ng  ng (đ m c bình th ừ ị ượ ườ  3,9­6,4 mmol/lít).  th c quy đ nh t ng đ ế ơ ượ ư ườ c đ a đi đ n kh p c  th  đ  nuôi d ng glucoz  đ Trong máu, đ ủ ườ ả ả b o đ m cho s  s ng bình th ng c a con ng ủ ơ ể ồ c a c  th  đ ng th i cũng là ngu n nhiên li u c c k  quan tr ng và c n thi ầ  ch c não b ,  th n kinh và t ơ ế ị ấ ng huy t b  th p h n bình th ­ khi đ ng (h  đ ạ ộ ứ ế đ n các ch c năng và ho t đ ng c a c  th  con ng ả ạ ườ  (h  đ => Vì v y khi đói l ả ướ n ộ ượ l ạ 6. CM Protein là đ i phân t ấ ữ ợ ố ơ ả ng có thêm S, P. – Là h p ch t h u c  g m 4 nguyên t ệ ử ượ ử ạ  l n nh t dài 0,1 , phân t – Là đ i phân t i 1,5 tri u đvC.  l , phân t ạ ử ơ , đ n phân là các aa. Có h n 20 lo i aa khác nhau t o nên các pr, m i aa – Là đa phân t ầ có 3 thành ph n: g c cacbon (R), nhóm amin (­NH2) và nhóm cacbôxyl (­COOH), chúng khác nhau b i g c R. M i aa có kích th –   Trên   phân   t pôlipeptit. Liên k t peptit đ ử ướ ủ nhóm amin c a aa ti p theo và gi  n ạ ồ g m 1 hay nhi u chu i pôlipeptit cùng lo i hay khác lo i.

ớ ạ ừ ữ

ỗ ư ạ ặ ạ ở ố ượ

ế ợ ả  s p x p các aa.

ạ ầ ề ừ ấ ạ ừ   i v a ế ạ i sao trong thiên nhiên các prôtêin v a r t đa d ng, l

ạ i già không nên ăn nhi u Lipit?

ề ề ứ ế ề

ủ

ọ

ồ ồ ầ ỗ ơ Nito.

ấ

ầ ự ạ ế ạ ỗ t o nên chu i Poly Nucleotit

ế

ử ế ằ ử ở

ơ  AND c u trúc m ch vòng (  TB nhân s ) ự ấ ặ ấ ẳ ố ạ   – T  20 lo i aa k t h p v i nhau theo nh ng cách khác nhau t o nên vô s  lo i ạ prôtêin  khác nhau (kho ng 1014–1015 lo i). M i lo i đ c tr ng b i s  l   ng, thành ự ắ ph n và trình t ả i thích t Đi u đó gi ấ ặ mang tính ch t đ c thù. ườ 7. T i sao ng ơ ữ   ứ ­ Vì: ­ đó là th c ăn giàu cholesterol ch a nhi u axit béo no n u ăn nhi u làm x  v a ạ ộ đ ng m ch máu ứ 8. Câu trúc và ch c năng c a ADN ấ ạ * C u t o: ố ừ  hóa h c: C.H.O,N,P + T  5 nguyên t ơ + Đa phân g m đ n phân Nucleotit ườ + M i Nu g m 3 thành ph n: Đ ng Pentozo, Nhóm photphat, Baz ạ + 4 lo i NU: A,T,G,X * C u trúc:  ơ + Các Nu trong 1 m ch đ n liên k t theo tu n t ỗ + 1 phân t  ADN có 2 chu i PolyNucleotit. + Liên k t b ng liên k t H ạ + Phân t ạ                  Ho c c u trúc m ch th ng (TB nhân th c)

ấ ạ ự ơ 9. SS c u t o TB nhân s , nhân th c?

ế ơ ế T  bào nhân s ự T  bào nhân th c

ướ ướ ớ ơ ỏ c nh . c l n h n. 1. Có kích th 1. Có kích th

ấ ả ơ ư ứ ạ ấ hân ch a có màng hân có màng bao. 2. C u trúc ph c t p, n

2. C u trúc đ n gi n ,n bao. ứ ắ Ch a ADN xo n kép

ứ ạ Ch a 1 ADN d ng vòng 3. Có:

3. Không có: + các bào quan có màng bao

+ các bào quan có màng bao. ệ ố ộ ế chia t ấ    bào ch t

ệ ố ộ + h  th ng n i màng. → + h  th ng n i màng  t.ệ thành các xoang riêng bi

ế + khung t bào.

ả ấ ộ ế  bào. ả ấ  c u trúc màng sinh ch t? T i sao nói MSC có c u trúc kh m đ ng?

ạ ộ ấ ả

c c u ầ

ộ ế ườ ượ i màng sinh ch t còn đ c b  sung thêm

ề ậ ụ và protein.  ấ ủ ổ ấ

ủ ộ ổ ư ị ữ ấ ậ

ụ ậ

ư ư ộ ặ ủ ế ư ầ

ụ ể ữ ệ ấ

ế ặ ạ ế ụ ừ ư t đ c tr ng cho t ng lo i t

bào. ả ộ

ề ạ ớ 2 l p photpholipit trên có nhi u lo i protein và các ấ c c u t o ch  y u t

ổ ị ượ ấ ạ ằ ể  photpholipit và protein có th  thay đ i v  trí và hình d ng ạ  màng có

ạ + khung t 10. Mô t ấ ượ ấ  trúc kh m đ ng   ­ Màng sinh ch t đ ừ ấ ạ  t  hai thành ph n chính là phôtpholipit ­ C u t o ở  bào đ ng v t và ng  các t ­  Ngoài ra,  ử nhi u phân t  colestêron có tác d ng làm tăng đ   n đ nh c a màng sinh ch t. ể ế  bào có tác d ng nh  nh ng kênh v n chuy n các ch t ra    ­ Các prôtêin c a màng t ấ   ừ ụ ể ế ế  bên ngoài. Màng sinh ch t  bào cũng nh  các th  th  ti p nh n các thông tin t vào t ể   bào   và   các   thành   ph n   nh   prôtêin,   lipôprôtêin   và có   th   coi   nh   b   m t   c a   t   ẩ   ử ư glicôprôtêin làm nhi m v  nh  các giác quan (th  th ), c a ngõ và nh ng d u chu n ậ nh n bi ấ * Nói màng sinh ch t có c u trúc kh m – đ ng vì: (1đ) ủ ế ừ ­ Màng đ ẽ ử  khác n m xen k . phân t ử ­ Các phân t ẻ ề tính m m d o và linh ho t.

ẻ ứ ụ ạ ấ ạ

ộ ớ ọ

C uấ   t oạ

ấ ứ

ạ ấ ọ

ẹ ứ

ợ ệ ụ ế ồ

ứ ạ ọ

ấ ố ớ ằ ủ 11. C u t o và ch c năng c a ti th  và l c l p ? Ti th :ể   ­ M t bào quan có 2 l p màng bao b c ọ + Màng ngoài không g p khúc ấ + Màng trong g p khúc thành các mào ề trên   đó   có   r t   nhi u   lo i   enzim   hô h p. ấ ­ Bên trong: ấ ề + Ch t n n (ch a AND) + Riboxom

ể ứ ể ả

ụ ề ể ườ ượ   ng   ng hoá

ữ Chứ c  năng

ạ ự

ấ   Ti th  ch a nhi u enzim hô h p có ệ   nhi m v  chuy n hoá đ ng và các ơ ấ ch t   h u   c   khác   thành   ATP   cung   ượ ộ   ấ c p   năng   l ng   cho   các   ho t   đ ng ủ ế ố  bào  s ng c a t ụ ạ L c l p ớ – Phía ngoài có 2 l p màng bao b c. – Phía trong:  ấ ề +Ch t n n không màu có ch a AND và ribôxôm. ệ   +   H   túi   d t   g i   là   tilacoit   ­>   Màng ấ   tilacôit có ch a ch t di p l c và enzim   quang h p. Các tilacôit x p ch ng lên nhau t o thành c u trúc g i là Grana.   ệ ố   Các Grana n i v i nhau b ng h  th ng màng.  – Có kh  năng chuy n hoá năng l ượ ặ ờ ánh sáng m t tr i thành năng l h cọ ứ ệ ơ –  Là  n i   th c   hi n  ch c   năng   quang ự ậ ợ ủ ế  bào th c v t. h p c a t

ủ ấ ạ ự

ướ ớ ứ ạ c l n, c u trúc ph c t p.

ệ ố ế ệ bào ch t thành các xoang riêng bi t.

ấ ọ 12. C u t o chung c a TB nhân th c? ấ ­  Kích th – Có nhân và màng nhân bao b c.ọ – Có h  th ng màng chia t ề – Các bào quan đ u có màng bao b c.