I. Đ NG VIÊN CON NG I ƯỜ
Trong lãnh đ o, nhà qu n tr ph i đ ng viên c p d i c a ông ta đem h t kh năng ướ ế
làm vi c v i n l c cao nh t đ th c hi n m c đích c a công ty. Đ thúc đ y nhân
viên, nhà qu n tr ph i bi t cách đ i x v i con ng i. ế ườ
Đ ng viên là s thúc đ y ng i ta làm vi c. Tác d ng c a đ ng viên tùy thu c vào s ườ
khuy n khích (b ng v t ch t và tinh th n) mà kích thích nhân viên s d ng h t nh ngế ế
kh năng ti m tàng c a h và c g ng t i đa trong th c hi n công vi c. Đ đ t đ c ượ
k t qu m c cao nh t, nhà qu n tr ph i đ m b o r ng ng i công nhân luôn ế ườ
trong tình tr ng đ c th a mãn các nhu c u riêng cũng nh nh ng nhu c u chung trong ượ ư
t ch c.
1. H th ng th b c các nhu c u c a Maslow
Theo nhà tâm lý h c ng i Hoa Kỳ - Abraham Maslow, con ng i có nh ng c p đ ườ ườ
khác nhau v nhu c u. Khi nh ng nhu c u c p đ th p đ c th a mãn, m t nhu c u ượ
c p đ cao h n s tr thành tác l c thúc đ y. Sau khi m t nhu c u đ c đáp ng, ơ ượ
m t nhu c u khác s xu t hi n. K t qu là con ng i luôn luôn có nh ng nhu c u ế ườ
ch a đ c đáp ng và nh ng nhu c u này thúc đ y con ng i th c hi n nh ng côngư ượ ườ
vi c nào đó đ th a mãn chúng.
Các nhu c u t n t i hay nhu c u sinh lý
N m v trí th p nh t c a h th ng th b c các nhu c u là nhu c u t n t i hay nhu
c u sinh lý. Chúng bao g m nh ng nhu c u căn b n nh : th c ăn, n c u ng, ngh ư ướ
ng i hay nhà . C th con ng i c n ph i có nh ng nhu c u này đ t n t i. T i n iơ ơ ườ ơ
làm vi c, m t ng i ph i đ c th a mãn nh ng nhu c u v t ch t c a anh ta, anh ta ườ ượ
c n đ c tr l ng h p lý đ có th nuôi s ng b n thân anh ta và gia đình. Anh ta ượ ươ
ph i đ c ăn tr a và có nh ng kho ng th i gian ngh ng i đ ph c h i s c kh e, ượ ư ơ
thoát kh i s m t m i hay s đ n đi u c a công vi c. ơ
Nhu c u an toàn hay nhu c u đ c b o v ượ
Khi nh ng nhu c u m c th p nh t đ c th a mãn, con ng i b t đ u c m th y c n ượ ườ
đ c th a mãn m t nhu c u c p đ cao h n. Anh ta mu n đ c đ m b o v s anượ ơ ượ
toàn đ i v i thân th . Anh ta mu n làm vi c trong m t n i an toàn, ch ng h n nh ơ ư
trong m t phân x ng đ c ban lãnh đ o quan tâm b o v s c kh e và s an toàn cho ưở ượ
công nhân. Đi u này gi i thích t i sao nhi u ng i không mu n làm vi c trên các công ườ
tr ng xây d ng hay các x ng đóng tàu. H n th n a, ng i công nhân mu n có sườ ưở ơ ế ườ
an toàn, n đ nh v vi c làm lâu dài đ đ m b o cu c s ng lâu dài. Anh ta không
mu n b đ y ra ngoài đ ng vì nh ng lý do không chính đáng. ườ
Nhu c u xã h i
B n ch t t nhiên c a con ng i là s ng thành t p th . M i ng i đ u mu n là thành ườ ườ
viên c a m t nhóm nào đó và duy trì các m i liên h v i nh ng ng i khác. T t c ườ
chúng ta đ u là thành viên c a m t gia đình, m t tr ng h c, nhóm tôn giáo, m t c ng ườ
đ ng hay m t nhóm b n thân thi t. Các nhu c u này s r t c n thi t m t khi các nhu ế ế
c u t n t i và an toàn đ c đáp ng. ượ
T i n i làm vi c, m i ng i cùng nhau ăn b a tr a, tham gia vào đ i bóng đá c a công ơ ườ ư
ty và tham gia các chuy n du l ch hay th c hi n các ch ng trình công tác xã h i khác.ế ươ
Các nhà qu n tr khôn ngoan th ng xuyên khuy n khích nh ng hình th c t p h p đó ườ ế
hay ng h vi c thành l p m t câu l c b xã h i trong công ty. Nh ng ho t đ ng này
t o đi u ki n cho nhân viên c a m t b ph n g p g , ti p xúc v i nhân viên cua các ế
b ph n khác (th m chí v i nh ng ng i t các qu c gia khác). Đ ng th i, chúng còn ườ
giúp phát tri n ý th c c ng đ ng hay tinh th n đ ng đ i. Trong m t s công ty Nh t
B n, toàn th nhân viên c a công ty t p h p đ hát nh ng bài hát c a công ty vào m i
bu i sáng.
Nhu c u đ c kính tr ng hay đ c công nh n ượ ượ
C p đ ti p theo là nhu c u đ c kính tr ng hay th a nh n đ i v i s thành đ t, tài ế ượ
năng, năng l c và ki n th c c a m t cá nhân. T i n i làm vi c, nh ng v t t ng tr ng ế ơ ượ ư
cho đ a v có th th a mãn các nhu c u này. Xe h i do công ty c p, xe trong khu đ u xe ơ
riêng, nh ng căn phòng làm vi c l n và các th ký riêng có th là nh ng th c n thi t ư ế
thi t th c, song chúng cũng đ l i n t ng v t m quan tr ng và s thành đ t.ế ượ
Nh ng ph n th ng v s ph c v lâu dài và các gi i th ng dành cho nh ng công ưở ưở
nhân s n xu t gi i nh t trong tháng đ c trao t ng đ ch ng t s đánh giá và công ượ
nh n thành tích đ i v i cá nhân c a m i ng i. ườ
Nhu c u t hoàn thi n
C p đ cao nh t là nhu c u bi u l và phát tri n kh năng c a cá nhân. Đi u này gi i
thích t i sao m t v n đ ng viên th thao mu n nâng cao k l c c a anh ta hay m t
ki n trúc s thích làm vi c v i m t đ án thi t k m i. T i n i làm vi c, nhu c u nàyế ư ế ế ơ
đ c bi t quan tr ng đ i v i các qu n tr viên c p cao, bao g m c các giám đ c. Vi c
thi u s th a mãn và thách th c trong công vi c là nh ng lý do th ng d n t i vi cế ườ
các nhà qu n tr hàng đ u r i b công vi c c a h .
2. Lý thuy t hai y u t c a Herzbergế ế
Lý thuy t gia qu n tr ng i Hoa Kỳ, ông Frederick Herzberg c g ng gi i thích sế ườ
thúc đ y con ng i m t cách hoàn toàn khác. Ông đ a ra hai t p h p các y u t thúc ườ ư ế
đ y công nhân làm vi c và g i t p h p th nh t là "y u t duy trì". Nhóm này ch ế
tác d ng duy trì tr ng thái t t, ngăn ng a các "ch ng b nh"; tuy nhiên chúng không làm
cho con ng i làm vi c t t h n. Các y u t này bao g m l ng b ng, s qu n lý,ườ ơ ế ươ
giám sát và đi u ki n làm vi c. T t c m i công nhân đ u mong mu n nh n đ c ượ
ti n l ng t ng x ng v i s c l c c a h , công ty đ c qu n tr m t cách h p lý và ươ ươ ượ
đi u ki n làm vi c c a h đ c tho i mái. Khi các y u t này đ c th a mãn, đôi khi ượ ế ượ
nh ng ng i công nhân l i coi đó là đi u t t nhiên. Nh ng n u không có chúng, h s ườ ư ế
tr nên b t mãn và đo đó, s n xu t b gi m sút.
T p h p các y u t th hai là nh ng y u t có tác d ng thúc đ y th t s . Chúng bao ế ế
g m s thành đ t, nh ng thách th c, trách nhi m, s thăng ti n và s phát tri n. Các ế
y u t thúc đ y là nh ng y u t liên quan đ n n i dung công vi c và các y u t duyế ế ế ế
trì thì liên quan đ n ph m vi c a công vi c. Khi thi u v ng các y u t thúc đ y, ng iế ế ế ườ
công nhân s bi u l s không hài lòng, l i bi ng và thi u s thích thú làm vi c. ườ ế ế
Nh ng đi u này gây ra s b t n v m t tinh th n.
Herzberg quan sát th y r ng trong nhi u công ty, các nhà qu n tr c g ng c i thi n
các y u t duy trì và hy v ng nhân viên d i quy n h s đ c th a mãn nhi u h nế ướ ượ ơ
trong công vi c, nh ng h đã th t v ng. Ông đã đ ngh r ng, nên c i thi n các y u t ư ế
thúc đ y n u các nhà qu n tr mong mu n có s h ng ng tích c c c a công nhân. ế ưở
Herzberg đ a ra m t ch ng trình làm phong phú công vi c nh m t ph ng pháp ápư ươ ư ươ
d ng lý thuy t các y u t thúc đ y c a ông. Ch ng trình này bao g m vi c t o cho ế ế ươ
công vi c có nhi u thách th c h n b ng cách cho phép nhân viên tham gia m t cách ơ
tích c c h n và có s t qu n nhi u h n trong công vi c c a h . Chính đi u này s ơ ơ
đem l i cho h c m giác v s hoàn thành và đ c th a mãn nhi u h n. ượ ơ
Ba thu t ng : làm phong phú, khu ch tr ng hay luân phiên công vi c th ng đ c ế ươ ườ ượ
s đ ng thay th l n nhau, m c dù gi a chúng có nh ng khác bi t nh nào đó. S ế
khu ch tr ng công vi c bao g m m r ng theo chi u ngang các nhi m v c a ng iế ươ ườ
công nhân b ng cách th c hi n các nhi m. v t ng t khác. Làm phong phú công ươ
vi c bao g m m r ng theo chi u d c các nhi m v c a ng i công nhân, b ng cách ườ
giao cho anh ta th c hi n m t s công vi c mà tr c đây ng i ph trách anh ta đã ướ ườ
làm. Đi u này cho phép anh ta l p l ch trình th c hi n các nhi m v c a riêng anh ta,
gánh vác nhi u trách nhi m h n, phát tri n ý th c v s thăng ti n và tr ng thành. ơ ế ưở
Trong luân phiên công vi c, ng i công nhân ch đ n gi n là thay đ i công vi c c a ườ ơ
anh ta v i m t công nhân khác. S luân phiên c ng v i s thay đ i phá v tính đ n ơ
đi u. B ng s luân phiên, ng i công nhân có c h i h c h i nh ng k năng m i hay ườ ơ
hi u rõ m t lĩnh v c m i c a m t ho t đ ng t ng t . ươ
Khi có yêu c u, ng i công nhân có th thay th cho đ ng nghi p. ườ ế
3. Thúc đ y b ng s tăng c ng ườ
Thuy t gia tăng s thúc đ y có ngu n g c t tác ph m v tr ng thái ho t đ ng c aế
B.F.Skinner. Thuy t này cho r ng hành vi thúc đ y c a m t ng i là m t hành vi hi uế ườ
bi t và ch u nh h ng b i ph n th ng hay hình ph t mà ng i đó nh n đ c trongế ưở ưở ườ ượ
m t tình hu ng t ng t đã tr i qua tr c đây. ươ ướ
Có ba lo i hành vi tăng c ng mà nhà qu n tr có th th c hi n: ườ
B ng s khen th ng m t nhân viên (tăng c ng d ng tính hay tăng c ng ưở ườ ươ ườ
tích c c), nhà qu n tr khuy n khích ng i nhân viên đó l p l i nh ng gì anh ta ế ườ
đã làm tr c đây. Ph n th ng có th đ c dùng b ng ti n, quy t đ nh đ b tướ ưở ượ ế
hay nh ng l i khen ng i.
B ng hình ph t (tăng c ng âm tính), nhà qu n tr qu trách ng i nhân viên ườ ườ
v l i l m anh ta đã m c ph i. Ng i nhân viên s bi t nh ng gì không đ c ườ ế ượ
làm nh ng anh ta không th bi t đâu là công vi c đúng đ làm. ư ế
S l a ch n th ba mà nhà qu n tr có th th c hi n là làm l , coi nh không ơ ư
bi t vi c làm sai c a nhân viên. S l a ch n này ch có th thích h p khi nhàế
qu n tr nghĩ r ng hành vi sai l m đó ch là t m th i hay nó không nghiêm tr ng
đ n m c ph i áp d ng hình ph t. ế
4. Thuy t cân b ng v s thúc đ yế
Thuy t cân b ng đ a ra quan ni m cho r ng, con ng i mu n đ c đ i x m t cáchế ư ườ ượ
công b ng. M i ng i th ng có mong mu n nh n đ c nh ng ph n th ng t ng ườ ườ ượ ưở ươ
x ng v i nh ng đóng góp hay công s c mà h đã b ra. N u m t cá nhân nh n th y ế
b n thân đ c tr l ng d i m c đáng đ c h ng, anh ta s gi m n l c c a b n ượ ươ ướ ượ ưở
thân xu ng đ duy trì s công b ng hay "s cân b ng". N u anh ta nghĩ r ng đang ế
đ c tr l ng cao, anh ta s c g ng làm vi c chăm ch h n.ượ ươ ơ
Tình hu ng s ph c t p h n khi m t ng i b t đ u so sánh chính anh ta v i m t đ ng ơ ườ
nghi p. N u anh ta nghĩ đ ng nghi p c a anh ta đã nh n đ c nhi u ti n h n, trong ế ượ ơ
khi c hai ng i cùng có nh ng n l c t ng đ ng nhau. Anh ta có th t đ t ra yêu ườ ươ ươ
c u tăng hay gi m n l c c a b n thân đ duy trì "s cân b ng. Ki u so sánh này
không th coi là h p lý, b i vì h u h t m i ng i chúng ta đ u có khuynh h ng "th i ế ườ ướ
ph ng" thành tích c a b n thân. Do đó, s đánh giá c a chúng ta v các đ ng nghi p
trong nh ng gi i h n v thu nh p hay ph n th ng có th không chính xác. ưở
II. Khích l nhân viên theo ki u Ritz-Carlton
T i các cu c h p nhân viên c a khách s n và khu ngh d ng Ritz-Carlton luôn tràn ưỡ
ng p ti ng c i và s vui v . đó, các chuyên gia qu n lý đã áp d ng k thu t khích ế ườ
l nhân viên nh m phát huy s c m nh c a h . Và b n cũng có th áp d ng chúng vào
chính công ty c a mình.
Đ c thành l p t năm 1983 và là m t công ty con thu c t p đoàn Marriottượ
International, t hàng th p k qua, Ritz-Carlton g n k t ch t ch trong các ho t đ ng ế
kinh doanh khách s n và khu ngh d ng v i s hi n di n t i r t nhi u qu c gia trên ưỡ
th gi i.ế
Không có gì ng c nhiên khi cái tên Ritz-Carlton th ng xuyên xu t hi n trong các b ng ườ
x p h ng nh ng Nhà vô đ ch D ch v khách hàng do nhi u t ch c uy tín b u ch n.ế
H n th n a, khi nghiên c u v các nhà lãnh đ o truy n c m, nhi u chuyên gia phânơ ế
tích đã giành ph n l n th i gian c a h đ tìm hi u v v ch t ch Simon Cooper,
ng i không ng ng tìm ki m các gi i pháp g n k t h n và có hi u qu h n trong vi cườ ế ế ơ ơ
khích l nhân viên, nâng cao s tho mãn c a h nh m d n t i k t qu cu i cùng là ế
c i thi n ch t l ng d ch v khách hàng. ượ
M i ng i có th th y rõ các chi n l c nhân s c a Ritz-Carlton và ch t ch Simon ườ ế ượ
Cooper trong các cu c h p bàn nhân viên. Và nh ng k thu t khích l nhân viên hi u
qu này hoàn toàn có th đ c công ty b n áp d ng ngay t i văn phòng c a mình. ượ
Chia s các câu chuy n tuy t v i
M i ngày, các nhân viên thu c các phòng ban khác nhau t i t ng khách s n Ritz-
Carlton trên toàn th gi i đ u h p bàn và trò chuy n trong vòng 15 phút đ chia s cácế
"câu truy n tuy t v i".
Đây đ u là các câu truy n th c c a nhân viên Ritz-Carlton h ng t i nh ng mong đ i ướ
d ch v khách hàng v t tr i. Ch ng h n, m t đ u b p khách s n Bali phát hi n ra ượ ế
m t lo i tr ng và s a đ c bi t h u ích cho m t khách hàng r t d d ng th c ph m
t i m t c a hàng nh trong m t qu c gia khác và đã đ t hàng đ đ a chúng t i Bali ư
qua đ ng hàng không.ườ
Hay b ph n d ch v gi t là c a m t khách s n Ritz-Carlton quên không t y m t v t ế
b n trên b vest c a khách tr c khi khách r i đi, th là nhà qu n lý khách s n bay t i ướ ế
t n nhà c a v khách và t n tay trao t m séc hoàn ti n chi phí gi t là b vest đó.
S chia s các câu truy n gi a các nhân viên đ t đ c hai m c tiêu. Nó c ng c các ượ
k năng c n thi t cho d ch v khách hàng. Quan tr ng nh t, nó đem đ n cho nhân viên ế ế
m t "ni m t hào". B t c nhân viên nào cũng mu n đ c đánh giá cao t nh ng đ ng ượ
nghi p c a mình. Vi c công khai các đánh giá và bi u d ng nhân viên là m t công c ươ
đ ng viên m nh m .
Bi u l c m xúc
C m xúc có tính lan truy n. Các nhà qu n lý nào luôn n m t n c i trên khuôn m t ườ
và th hi n ni m đam mê công vi c s có đ c hi u ng m nh m lên nh ng ng i ượ ườ
khác.
T i các cu c h p bàn nhân viên thu c khách s n Ritz-Carlton, San Francisco, m i
ng i đ u d dàng nh n ra h u h t nhân viên đ u s h u ni m h nh phúc nh nhau,ườ ế ư
không có s phân bi t c p b c và đ ng l ng. Và đ c bi t, lòng nhi t tình này b t ươ
đ u nh ng nhà qu n lý c p cao.
V qu n lý c p cao nh t ăn m c ch nh t không chê vào đâu đ c trong b vest màu ượ
xanh, áo tr ng, cà v t tía và đôi giày đen bóng. Hình th c bên ngoài này th hi n s tôn
tr ng các nhân viên. Ông ta nói h t s c tình c m: "Chào bu i sáng, các b n c a tôi". ế
Trong su t bu i h p, nhà qu n lý này luôn m m c i và th hi n s tôn tr ng v i t p ườ
th nhân viên. Ông cho bi t th c s c m n m i ng i vì đã c ng hi n h t mình cho ế ơ ườ ế ế
công vi c.
Đ a ra các giá tr then ch tư
T i b t c đâu, các nhà qu n lý Ritz-Carlton không ng ng c ng c m t trong 12 giá tr
d ch v mà t t c các nhân viên đ c mong đ i đ a vào công vi c c a h . Ch ng h n, ượ ư
khách s n Ritz-Carlton, San Francisco, n n t ng chính là giá tr d ch v s 2: "Tôi
luôn nhi t thành v i các nhu c u và mong mu n cho dù đ c th hi n hay không th ượ
hi n c a các khách hàng". Các nhân viên đ c khích l th o lu n v giá tr này trong ượ
m i nhi m v th ng nh t c a h . ườ
"Đâu là m t m c bi u l ", nhà qu n lý khách s n h i t p th nhân viên. ơ ướ
"N u khách hàng đ ngh thêm các chi c g i", m t nhân viên tr l i. ế ế
"Chính xác", nhà qu n lý này nói, "Nh ng còn c nh ng m c không đ c bi u l ư ơ ướ ượ
giúp t o ra đi u tuy t v i t i Ritz-Carlton n a". V qu n lý ti p t c đ c p t i ví d ế
m t nhân viên khách s n chú ý t i chai r u c a khách đ t tr ng h p đá đã ch y h t ượ ế
và nhanh chóng thay đá m i tr c khi khách yêu c u. Câu h i đ c đ t ra sau đó: "T i ướ ượ
sao chúng ta làm th ? T i sao chúng ta đi xa h n nh ng gì mong đ i?".ế ơ