Nghiên cứu hoàn thiện cơ chế pháp lý bảo vệ người tiêu dùng trong nền kinh tế thị trường ở Việt Nam: Tiểu luận

TIU LUN

 TÀI: “NGHIÊN CU HOÀN

THIN C CH PHÁP LÝ BO V

NGƯI TIÊU DÙNG TRONG NN

KINH T TH TRƯNG  VIT

NAM”

 TÀI

NGHIÊN CU HOÀN THIN C CH PHÁP LÝ BO V NGƯI TIÊU DÙNG TRONG NN

KINH T TH TRƯNG  VIT NAM

A. THÔNG TIN V  TÀI

Cp  tài:  tài cp B

Ch nhim  tài: Ths. inh Th Mai Phng - Vin Khoa hc pháp lý

C quan ch qun : B T pháp

C quan ch trì : Vin Khoa hc Pháp lý

Nm bo v : 2008

B. NI DUNG TÓM TT

ng trưc tình trng quyn li ca ngưi tiêu dùng b xâm phm din ra ngày càng nhiu.

Trong s ó phi k n các v ng c thc phm ti các ám cưi, ti bp n ca trưng

hc, ca các khu công nghip; lưu hành các loi rau trng s dng ngun nưc b ô nhim 

ngoi thành mt s thành ph, lưu hành các loi hi sn có ưp hoá cht c hi, vic bán

các loi giò ch có hàn the; ph, bún có phooc-môn; các loi trái cây ưc x lý bi hóa cht

c hi; các loi sa kém cht lưng; lưu hành các loi m phm kém cht lưng trôi ni trên

th trưng; xng pha aceton làm hư h ng các b ph!n trong xe máy; nưc sa bt ưc ghi

thành sa tưi ca mt s nhà sn xut sa  Vit Nam; nưc tưng có cha cht 3-MCPD

gây ung thư; nưc m"m cha dư lưng urê, nưc m"m có gián, kin, thch sùng... Nhng v

vic y gây bc xúc trong dư lu!n. M#c dù, Vit Nam ã có Pháp lnh bo v quyn li ngưi

tiêu dùng t$ nm 1999 cùng các vn bn hưng d%n thi hành vi h thng thit ch m bo

thc thi, nhưng s v!n hành ca h thng quy phm pháp lu!t, c&ng như các thit ch thc

thi còn không ít bt c!p, quyn li ca ngưi tiêu dùng chưa ưc bo v mt cách tho

áng, không ít doanh nghip, nhà sn xut v%n tip tc có nhng hành vi xâm phm quyn li

ca ngưi tiêu dùng.

 góp ph'n ánh giá úng nhng tn ti, bt c!p ca c ch pháp lý bo v ngưi tiêu

dùng  Vit Nam, tham kho kinh nghim quc t nh(m góp ph'n hoàn thin c ch pháp lý

bo v ngưi tiêu dùng; thông qua ó nâng cao hiu qu công tác bo v ngưi tiêu dùng,

vic nghiên cu  tài khoa hc cp b "Nghiên cu hoàn thin c ch pháp lý bo v

ngưi tiêu dùng trong nn kinh t th trưng  Vit Nam" là rt c'n thit.

 tài ưc trin khai nh(m t ưc các mc tiêu ch yu sau:

- Làm rõ c s lý lu!n ca c ch pháp lý bo v ngưi tiêu dùng trong nn kinh t th

trưng, lch s phát trin, các b ph!n cu thành và các yu t nh hưng ti quá trình xây

dng và hoàn thin c ch pháp lý bo v ngưi tiêu dùng;

- Phân tích, ánh giá thc trng c ch pháp lý bo v ngưi tiêu dùng  Vit Nam hin

nay, ch) ra nhu c'u hoàn thin c ch y t$ chính thc trng nn kinh t th trưng Vit Nam;

- ưa ra các kin ngh v phưng hưng và gii pháp hoàn thin c ch pháp lý bo v

ngưi tiêu dùng trong nn kinh t th trưng  Vit Nam.

Trên c s mc tiêu nghiên cu trên, phm vi nghiên cu ca  tài là nghiên cu h thng

các thit ch, th ch và cách thc  bo v ngưi tiêu dùng.

I. NHNG VN  LÝ LUN C BN V C CH PHÁP LÝ BO V NGƯI TIÊU

DÙNG

1. Quan nim ngưi tiêu dùng

Qua nghiên cu, nhóm tác gi nh!n thy có nhiu quan nim khác nhau v ngưi tiêu dùng.

Trong ó, mt quan nim tưng i ph bin ưc các cng tác viên  tài chp nh!n là:

“ngi tiêu dùng là nhng ngi mua hoc s dng hàng hoá, dch v cho các mc ích tiêu

dùng cá nhân, sinh hot gia ình, cng ng”. C&ng theo quan nim này, ngưi tiêu dùng

ưc hiu là ngưi tiêu dùng cui cùng hàng hoá, dch v ưc cung ng trên th trưng.

Nhng ngưi mua hàng hoá, dch v  s dng làm 'u vào cho các hot ng sn xut,

kinh doanh hàng hoá, dch v s* không ưc coi là ngưi tiêu dùng.

Tuy nhiên, c&ng có quan nim khác cho r(ng, ngưi tiêu dùng phi bao gm c nhng t

chc, nhng doanh nghip mua hàng hoá, dch v ca ngưi khác và s dng vào các hot

ng sn xut, kinh doanh, cung ng dch v ca mình.

T$ góc  lch s, nhóm nghiên cu  tài ã tìm hiu v quá trình ra i và phát trin ca

khái nim “ngưi tiêu dùng” vi tư cách là mt khái nim pháp lý ưc s dng ph bin

trong các o lu!t v bo v ngưi tiêu dùng trên th gii. + nhiu quc gia trên th gii, khái

nim ngưi tiêu dùng, vi tư cách là khái nim pháp lý, ch) mi ưc s dng ph bin t$

khong nhng nm 1950 - 1960 tr li ây. Ngưi tiêu dùng ưc hiu là ngi mua, s

dng hàng hoá, dch v cho các mc ích không phi là mc ích thng mi. Ngưi mua

hàng hoá, dch v vi tư cách là sn phm trung gian nh(m phc v quá trình sn xut, ho#c

cung ng li cho ngưi khác s* không ưc coi là ngưi tiêu dùng. Cách hiu này nói chung

ưc chp nh!n khá rng rãi  nhiu quc gia. Thêm vào ó, vic xác nh mt ngưi nào ó

là ngưi tiêu dùng luôn phi xét trong bi cnh và mi quan h c th. Mt ngưi mua hàng

trong quan h này có th là ngưi tiêu dùng, nhưng trong quan h khác có th không còn tư

cách ngưi tiêu dùng na.

Qua quá trình nghiên cu, Nhóm nghiên cu  tài c&ng thy r(ng khái nim “ngưi tiêu

dùng” ưc s dng g"n lin vi mt gi nh quan trng v tính yu th ca ngưi tiêu dùng

trong quan h vi nhà sn xut, ngưi cung cp hàng hoá, dch v (thưng ưc gi chung là

"thưng nhân"

). Tính yu th ó th hin  4 khía cnh quan trng sau: Mt là, yu th trong

vic tip c!n, x lý và hiu các thông tin v hàng hoá, dch v trong quan h mua bán, trao

i; Hai là, yu th trong vic àm phán, thit l!p hp ng, giao dch; Ba là, yu th v kh

nng chi phi giá c, các iu kin kinh doanh, giao dch trên th trưng: Bn là, yu th v

kh nng chu ri ro trong quá trình tiêu dùng sn phm.

Ngoài ra, trong quan h mua bán, giao dch vi các thưng nhân, ngưi tiêu dùng còn có

th g#p các bt li khác như không n"m b"t ưc các thông tin v giá c ca các loi hàng

hoá, dch v tưng t, cht lưng dch v h!u mãi, hiu bit pháp lu!t thp, không n"m b"t

ưc các thông tin v uy tín ca chính thưng nhân trên th trưng v.v...

Trong khi ó, trong quan h giao dch gia các thưng nhân vi nhau, kh nng t bo v

ca thưng nhân khi mua hàng hoá, dch v thưng cao hn so vi kh nng ca ngưi tiêu

dùng thông thưng. Vì th, vic quan nim “ngưi tiêu dùng” bao gm c các thưng nhân

Khái nim "thưng nhân" trong các o lu!t v bo v ngưi tiêu dùng ca các nưc trên th gii (như

Pháp, Canada, Nh!t Bn v.v...) thưng ưc hiu rng hn khái nim "thưng nhân" trong pháp lu!t thưng

mi, bao gm c các t chc cung ng dch v có tính ngh nghip như bnh vin, c s ào to v.v..

mua hàng hoá, dch v  s dng trong quá trình sn xut, kinh doanh s* d%n ti s cào

b(ng v mc  bo h gia ngưi tiêu dùng thông thưng và thưng nhân là không hp lý.

Trên c s nhng nghiên cu và phát hin ó, các tác gi cho r(ng, ngưi tiêu dùng ưc

bo h bi pháp lu!t bo v ngưi tiêu dùng  nưc ta và c&ng là i tưng ưc  c!p

trong  tài này ch) nên hiu bao gm ngưi mua, s dng hàng hoá, dch v phc v các

mc ích không phi là hot ng kinh doanh, thưng mi.

2. Pháp lut bo v ngưi tiêu dùng

2.1. S cn thit ca pháp lut bo v ngưi tiêu dùng

Quá trình phát trin kinh t tri thc, s tác ng ngày càng sâu ca cuc cách mng công

ngh, toàn c'u hoá và s phát trin thưng mi in t ang càng làm cho quá trình chuyên

môn hoá có nhng bưc nhy vt hn na v cht, khong cách chênh lch gia hiu bit

ca nhà sn xut v sn phm vi tri thc mà ngưi tiêu dùng bit v sn phm ngày càng

ln, quy mô kinh t gia thưng nhân vi ngưi tiêu dùng càng có s chênh lch. iu ó

càng làm cho nhà sn xut vi ngưi tiêu dùng có  chênh lch ln v v th thc t. Trong

bi cnh y, nu ngưi tiêu dùng không có các công c h, tr, vic ngưi tiêu dùng b nhà

sn xut, phân phi lm dng là hoàn toàn có kh nng xy ra. Nu ch) trông ch vào kh

nng t bo v ca mình, ngưi tiêu dùng s* khó có th phòng ng$a và kh"c phc ưc

nhng ri ro trong quá trình tham gia giao dch vi nhà sn xut, phân phi hàng hoá, dch v

c&ng như trong quá trình s dng hàng hoá, dch v ó. iu này ã ưc thc tin không ch)

 các quc gia công nghip phát trin mà còn  chính Vit Nam chng minh.

ó chính là lý do vì sao Nhà nưc c'n phi ban hành pháp lu!t  iu ch)nh quan h gia

nhà sn xut, phân phi vi ngưi tiêu dùng,  quan h này tr nên lành mnh, công b(ng

hn.

2.2. Quan nim v pháp lut bo v ngưi tiêu dùng

Có th nh ngh-a khái quát, pháp lut bo v ngi tiêu dùng là tng th các quy phm

pháp lut có mc ích bo v quyn li hp pháp ca ngi tiêu dùng khi mua hoc s dng

hàng hoá, dch v. Theo quan nim này, pháp lu!t bo v ngưi tiêu dùng gm quy phm

thuc nhiu ngành, nhiu l-nh vc pháp lu!t khác nhau, min là có chung mc ích bo v

quyn và li ích hp pháp ca ngưi tiêu dùng. Tuy nhiên, khi xác nh các ngành, l-nh vc

pháp lu!t ưc coi là thuc phm trù “pháp lu!t bo v ngưi tiêu dùng”, có nhiu ý kin khác

nhau.

Có quan nim cho r(ng, các quy phm thuc lnh vc pháp lut cnh tranh, chng cnh

tranh không lành mnh cng c xp vào pháp lut bo v ngi tiêu dùng. Tuy nhiên,

nhóm nghiên cu  tài cho r(ng, nu xét t$ góc  lch s, các o lu!t v bo v ngưi tiêu

dùng thưng ưc ban hành sau các quy phm pháp lu!t v cnh tranh và chng cnh tranh

không lành mnh. Thêm vào ó, bo v quyn li ca ngưi tiêu dùng ch) là mt trong nhng

h qu ca iu ch)nh pháp lu!t v cnh tranh và chng cnh tranh không lành mnh. Pháp

lu!t v cnh tranh và chng cnh tranh không lành mnh trưc ht có mc tiêu m bo môi

trưng cnh tranh lành mnh gia các doanh nghip trên th trưng, m bo s bình .ng

v c hi cnh tranh trên th trưng. Chính vì th, pháp lu!t cnh tranh và chng cnh tranh

không lành mnh nên coi là mt l-nh vc c l!p tưng i so vi l-nh vc pháp lu!t bo v

ngưi tiêu dùng.

Quan nim khác cho r(ng, các quy phm pháp lut v qung cáo là mt b phn trong h

thng các quy phm pháp lut v bo v ngi tiêu dùng. Tuy nhiên, nhóm nghiên cu  tài

cho r(ng, pháp lu!t qung cáo không ch) iu ch)nh quan h gia nhà sn xut và ngưi tiêu

dùng, mà còn iu ch)nh quan h gia thưng nhân thuê các công ty qung cáo tin hành

hot ng qung cáo, quan h gia các công ty qung cáo vi các c quan truyn thông i

chúng..., m bo cho ngành công nghip ó phát trin lành mnh. Chính vì th, không phi

quy phm nào thuc l-nh vc pháp lu!t qung cáo c&ng ưc coi thuc các quy phm pháp

lu!t v bo v ngưi tiêu dùng.

Nhìn li lch s quá trình phát trin ca pháp lu!t bo v ngưi tiêu dùng  các nưc phát

trin, có th thy r(ng, các o lu!t v bo v ngưi tiêu dùng ưc ban hành 'u tiên ch

yu vào th!p niên 1950-1970. ây là thi k/ mà phong trào bo v ngưi tiêu dùng tr thành

mt trong nhng ch im kinh t, chính tr quan trng. Ví d, ti Hoa K/, trong th!p niên

1960-1970 hàng lot o lu!t v bo v ngưi tiêu dùng sau ây ưc ban hành: Lu!t Liên

bang v các cht nguy hi nm 1960, Lu!t v óng gói và ghi nhãn công b(ng nm 1966,

Lu!t v tính trung thc trong hot ng cho vay nm 1968, Lu!t v tit l thông tin 'y 

trong các giao dch bt ng sn liên bang nm 1968, Lu!t m bo an toàn  chi cho tr0

em nm 1969, Lu!t v báo cáo tín dng công b(ng nm 1970, Lu!t v san toàn sn phm

tiêu dùng nm 1972, Lu!t v c hi tín dng bình .ng nm 1974, Lu!t bo hành nm 1975,

Lu!t v hành vi òi n công b(ng nm 1977 v.v.. C&ng trong giai on ó, Nh!t Bn ban hành

Lu!t c bn v bo v ngưi tiêu dùng (nm 1968) còn Úc ban hành Lu!t v các hành vi

thưng mi nm 1974 vi nhiu quy nh v bo v ngưi tiêu dùng. Ti Anh ban hành: Lu!t

thuê mua nm 1964, Lu!t v thông tin sai lc trong thưng mi nm 1967, Lu!t v các mô t

thưng mi nm 1968, Lu!t v cung ng hàng hoá, dch v ngoài ý mun ca ngưi tiêu

dùng nm 1971, Lu!t thưng mi công b(ng nm 1973, Lu!t v các iu khon m#c nhiên

trong hp ng cung ng hàng hoá nm 1973, Lu!t v tín dng tiêu dùng nm 1974, Lu!t v

các iu khon hp ng không công b(ng nm 1977, Lu!t v an toàn tiêu dùng nm 1978.

Các chưng trình v bo v ngưi tiêu dùng ca Liên minh châu Âu c&ng ưc khi ng t$

th!p niên 1970. T$ ó n nay, Liên minh châu Âu c&ng ban hành nhiu vn bn quan trng

v bo v ngưi tiêu dùng trong ó có Ch) th 85/374/EEC v trách nhim ca nhà sn xut

i vi các sn phm khuyt t!t; Ch) th s 85/577/EEC v bo v ngưi tiêu dùng trong các

giao dch bán hàng  ngoài a im kinh doanh thưng xuyên (ch.ng hn bán hàng ti nhà

ca ngưi tiêu dùng); Ch) th s 90/314/EEC v dch v du lch trn gói; Ch) th s 93/13/EEC

v các iu khon không công b(ng trong các hp ng tiêu dùng; Ch) th s 94/47/EC v bo

v bên mua quyn s dng bt ng sn theo thi v; Ch) th s 97/7/EC v bo v ngưi tiêu

dùng trong các hp ng bán hàng t$ xa; Ch) th s 1999/44/EC v vic bán hàng hoá tiêu

dùng; Ch) th s 2002/65/EC v tip th dch v tài chính t$ xa; Ch) th s 2005/29/EC v hành

vi thưng mi gia doanh nghip và ngưi tiêu dùng không công b(ng.

Tt nhiên,  v!n hành các vn bn quy phm pháp lu!t chuyên bit v bo v ngưi tiêu

dùng k trên, vic da vào các vn bn pháp lu!t nn như các quy nh trong pháp lu!t dân

s, pháp lu!t hành chính, pháp lu!t hình s, pháp lu!t t tng, pháp lu!t v t chc và hot

ng ca các thit ch hành chính, thit ch tư pháp là iu khó tránh. Pháp lu!t bo v

ngưi tiêu dùng gm quy phm pháp lu!t thuc nhiu ngành, l-nh vc pháp lu!t khác nhau

trong s ó, phi k n các nhóm quy phm pháp lu!t sau ây:

- Các quy nh v tiêu chun cht lưng sn phm;

- Quy nh v o lưng;

- Quy nh kim soát quá trình gia nh!p th trưng;

- Quy nh v ghi nhãn b"t buc;

TIỂU LUẬN ĐỀ TÀI: “NGHIÊN CỨU HOÀN THIỆN CƠ CHẾ PHÁP LÝ BẢO VỆ NGƯỜI TIÊU DÙNG TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG Ở VIỆT NAM”

Chủ đề:

Tài liệu liên quan

Tài liêu mới

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Hỗ trợ

Phương thức thanh toán

Theo dõi chúng tôi