Nguy n Suýễ
Nguy n Suýễ (?-1414) là t ng ướ nhà H u Tr nậ ầ trong l ch s Vi t Namị ử ệ . S sách không chép rõ v quê quánử ề
c a ông.ủ
S nghi pự ệ
Đón vua H ng Khánhư
Sách “Danh t ng Vi t Nam”ướ ệ c a Phó giáo s Nguy n Kh c Thu n xác nh n r ng s sách không nói vủ ư ễ ắ ầ ậ ằ ử ề
xu t thân c a Nguy n Suý và ch nh c t i ông t khi Tr n Trùng Quang Đ lên ngôi. Khi đó ông đã đ cấ ủ ễ ỉ ắ ớ ừ ầ ế ượ
gi ch c v cao là thái phó.ữ ứ ị
Sau bi n c trên sông Hoàng Giang tháng 3 năm 1409 - ế ố Gi n Đ nh Đả ị ế (vua H ng Khánh) gi t ư ế Đ ng T tặ ấ
và Nguy n C nh Chânễ ả - các con c a hai ông là Đ ng Dung và Nguy n C nh D b đi, đón ủ ặ ễ ả ị ỏ Tr n Quýầ
Khoáng (cháu n i Tr n Ngh Tông và g i Gi n Đ nh Đ là chú) ra làm vua t i Chi La, Ngh An, t c làộ ầ ệ ọ ả ị ế ạ ệ ứ
Trùng Quang Đế.
Đ tránh tình tr ng phân tán l c l ng, Trùng Quang Đ sai Nguy n Suý mang quân đánh úp b t Gi nể ạ ự ượ ế ễ ắ ả
Đ nh Đ v . Gi n Đ nh Đ đang gi thành Ng Thiên (ị ế ề ả ị ế ữ ự Thái Bình) ch ng quân Minh thì Nguy n Suý đánhố ễ
úp b t mang v .ắ ề
Ngày 4 tháng 7 âm l ch năm 1409, m Gi n Đ nh Đ cùng các t ng Lê Ti t, Lê Nguyên Đ nh ng m kh iị ẹ ả ị ế ướ ệ ỉ ầ ở
binh sông Hát đ đánh úp Trùng Quang đ , giành l i quy n hành cho vua Gi n Đ nh nh ng b Nguy nở ể ế ạ ề ả ị ư ị ễ
Tr o ti t l . Trùng Quang Đ bèn b t gi t Ti t và Đ nh.ạ ế ộ ế ắ ế ệ ỉ
Ngày 20 tháng 4, Nguy n Suý r c Tr n Ng i v v i Trùng Quang đ , Trùng Quang đ tôn lên ngôi tháiễ ướ ầ ỗ ề ớ ế ế
th ng hoàng.ượ
Quân Minh sau tr n đ i b i Bô Cô, M c Th nh ph i ch y v c th thành Đông Quan. Tháng 7 nămậ ạ ạ ở ộ ạ ả ạ ề ố ủ ở
1409, th ng hoàng và vua Trùng Quang chia quân hai đ ng đánh quân Minh. Th ng hoàng Tr n Ng iượ ườ ượ ầ ỗ
đóng H H ng (Ninh Giang), Trùng Quang đ đóng Bình Than. Quân Minh c th không dám ra đánh.ở ạ ồ ế ở ố ủ
Tr ng Phươ ụ mang quân t i ti p vi n th quân Minh l i lên. Tr n Ng i b thuy n lên b , ch y v tr nớ ế ệ ế ạ ầ ỗ ỏ ề ờ ạ ề ấ
Thiên Quan. Trùng Quang đ ng th ng hoàng có ý tách l c l ng riêng nên sai Nguy n Suý đu i theoế ờ ượ ự ượ ễ ổ
nh ng không k p. Tr ng Ph mang quân đu i theo b t đ c Tr n Ng i, sai gi i v Kim Lăng (ư ị ươ ụ ổ ắ ượ ầ ỗ ả ề Trung
Qu cố) và sát h i.ạ
Y u khó th ng m nhế ắ ạ
Tháng 8, Trùng Quang Đế c m c v i Tr ng Ph ầ ự ớ ươ ụ ở Bình Than, l nh cho ệĐ ng Dungặ gi c a Hàm T .ữ ử ử
Dò bi t quân H u Tr n thi u l ng th c nên Đ ng Dung ph i chia quân đi g t lúa, Tr ng Ph dùngế ậ ầ ế ươ ự ặ ả ặ ươ ụ
th y quân đánh c a Hàm T , quân c a Dung tan v . Sau hai th t b i liên ti p c a sông Th n Đ u vàủ ử ử ủ ỡ ấ ạ ế ở ử ầ ầ
châu Ng c Ma, cu i năm 1410 quân Minh l i th ng quân H u Tr n t i Đông H . Quân nhà Tr n thuaọ ố ạ ắ ậ ầ ạ ồ ầ
ph i ch y v Ngh An.ả ạ ề ệ
Tháng 9 năm 1411, Nguy n Suý cùng Trùng Quang Đ chia đ ng ti n đ n c a bi n, b t đ c tên chễ ế ườ ế ế ử ể ắ ượ ỉ
huy Nguy n Chính ng i đ a ph ng Bài Lâm, chém bêu đ u r i rút quân v .ễ ườ ị ươ ở ầ ồ ề
Tháng 6 năm 1412, Nguy n Súy cùng các t ng ễ ướ Nguy n C nh Dễ ả ị, Đ ng Dung đ ng đ u quân Minh doặ ụ ầ
Tr ng Ph và M c Th nh ch huy Mô Đ (ươ ụ ộ ạ ỉ ở ộ Ngh Anệ). Hai bên li u ch t đánh nhau ch a phân th ngề ế ư ắ
b i, thì Nguy n Súy và C nh D n n lòng v t bi n ch y, H B i b thuy n lên b . Đ ng Dung th cô,ạ ễ ả ị ả ượ ể ạ ồ ố ỏ ề ờ ặ ế
không có c u vi n, li n đi thuy n nh v t bi n tr n đi.ứ ệ ề ề ẹ ượ ể ố
Tháng 4 năm 1413, Tr ng Ph l i đánh vào Ngh An. Trùng Quang Đ rút v ươ ụ ạ ệ ế ề Hóa Châu.
Tháng 9, Nguy n Súy đánh nhau v i Tr ng Ph kênh Sái Già (sông Ái T ). Quân hai bên đang c m cễ ớ ươ ụ ở ử ầ ự
nhau, Đ ng Dung mai ph c binh t ng, n a đêm đánh úp doanh tr i Ph . Dung nh y lên thuy n c a Ph ,ặ ụ ượ ử ạ ụ ả ề ủ ụ
đ nh b t s ng Ph nh ng không nh n ra. Ph đi thuy n nh tr n ch y. Quân Minh tan v đ n m t n a,ị ắ ố ụ ư ậ ụ ề ỏ ố ạ ỡ ế ộ ử
thuy n bè, khí gi i b đ t phá g n h t, nh ng Nguy n Súy không ph i h p cùng đánh. Tr ng Ph th yề ớ ị ố ầ ế ư ễ ố ợ ươ ụ ấ
quân c a Dung ít, quay l i đánh. Quân c a Đ ng Dung thua ch y.ủ ạ ủ ặ ạ
Tháng 10, Tr ng Ph cho đô đ c Hoàng Trung đi dò tr c, ch n th ng l u. Nguy n Súy sai ba thíchươ ụ ố ướ ặ ở ượ ư ễ
khách, đ i c xuôi dòng đ n thuy n c a Ph . M t ng i trèo lên mũi thuy n, hai ng i trèo lên đuôiộ ỏ ế ề ủ ụ ộ ườ ề ườ
thuy n. Ph bi t, b t đ c hai ng i, gi t m t ng i, th m t ng i, l i còn cho ti n b c. Vi c làm đóề ụ ế ắ ượ ườ ế ộ ườ ả ộ ườ ạ ề ạ ệ
c a Ph khi n lung l c ý chí chi n đ u c a quân H u Tr n.ủ ụ ế ạ ế ấ ủ ậ ầ
Tháng 11, Nguy n C nh D và Đ ng Dung b Tr ng Ph nhà Minh b t s ng. C nh D m ng Ph nên bễ ả ị ặ ị ươ ụ ắ ố ả ị ắ ụ ị
gi t. T khi thua tr n đó, Trùng Quang Đ th quá y u không th ch ng v i quân Minh đ c n a, ph iế ừ ậ ế ế ế ể ố ớ ượ ữ ả
vào n núp trong r ng núi Lão Qua còn Nguy n Suý ch y sang Minh Linh. Ch ng bao lâu, tháng 12 nămẩ ở ừ ễ ạ ẳ
1413, Nguy n Suý cùng vua Tr n và các t ng đ u b b t. Ng i Thu n Hóa đ u hàng. Nhà ễ ầ ướ ề ị ắ ườ ậ ề H u Tr nậ ầ
m t.ấ
Tháng 4 năm 1414, Tr ng Ph , M c Th nh, Tr n Hi p đem Trùng Quang Đ , Nguy n Súy và Đ ngươ ụ ộ ạ ầ ệ ế ễ ặ
Dung v ềĐông Quan r i sai ng i gi i v Yên Kinh. Đi đ n gi a đ ng, Trùng Quang Đ nh y xu ngồ ườ ả ề ế ữ ườ ế ả ố
bi n t t , Đ ng Dung cũng t sát.ể ự ử ặ ự
Riêng Nguy n Suý không mu n hàng gi c nh ng cũng không t sát ngay. Ông tìm cách làm thân v i viênễ ố ặ ư ự ớ
quan áp gi i mình, đ c cùng ng i đó đánh c . Nhân th i c thu n l i, Nguy n Suý c m bàn c đ pả ượ ườ ờ ờ ơ ậ ợ ễ ầ ờ ậ
ch t viên áp gi i r i m i nh y xu ng sông t v n.ế ả ồ ớ ả ố ự ẫ
Tìm tòi xu t thấ ế
Các sách Đ i Vi t s ký Toàn thạ ệ ử ư, Vi t s Tiêu ánệ ử ch nh c t i Nguy n Suý t khi Tr n Trùng Quang Đỉ ắ ớ ễ ừ ầ ế
lên ngôi và khi đó ông đã đ c gi ch c v cao là thái phó. Duy nh t sách ượ ữ ứ ị ấ Khâm đ nh Vi t s Thông giámị ệ ử
c ng m cươ ụ ghi nh n: ông cùng Đ ng T t đ c ậ ặ ấ ượ nhà Hồ giao tr n gi Thăng, Hoa, T , Nghĩa năm 1402.ấ ữ ư
Tuy niên, sách này cũng ch nh c t i s ki n đó vào năm biên niên 1415 v i m c đích nh c l i s vi c khiỉ ắ ớ ự ệ ớ ụ ắ ạ ự ệ
đ c p t i đ t Thăng Hoa th i thu c Minh (đã v tay Chiêm Thành):ề ậ ớ ấ ờ ộ ề
t Mùi (1415). Tháng 4, mùa h . Ấ ạ Nhà Minh sai quan chia nhau đ n đóng b n châu Thăng, Hoa,ế ở ố
T và Nghĩa. Tr c kia, nhà H đ t b n châu Thăng, Hoa, T và Nghĩa, dùng Đ ng T t,ư ướ ồ ặ ố ư ặ ấ
Nguy n Súyễ tr n gi . Đ n lúc Gi n Đ nh đ và Đ Quý Khoáng kh i binh, T t và ấ ữ ế ả ị ế ế ở ấ Súy đi theo,
thì ng i ườ Chiêm Thành l i chi m c đ t y. Đ n nay, ạ ế ứ ấ ấ ế Tr ng Phươ ụ l i vi t th đ a d ng iạ ế ư ư ụ ườ
Chiêm Thành...
Đi u này v n còn nghi v n vì nh ng sách s ra đ i tr c đó c a nhà Lê không nh c t i s ki n này màề ẫ ấ ữ ử ờ ướ ủ ắ ớ ự ệ
ch ghi nh n ỉ ậ Nguy n C nh Chânễ ả , ng i đ c nhà H c làm ườ ượ ồ ử An ph sủ ứ l Thăng Hoa năm 1402, cai trộ ị
phía nam v i Đ ng T t và sau đó cùng Đ ng T t giúp nhà H u Tr n. Ph i chăng ớ ặ ấ ặ ấ ậ ầ ả Khâm đ nh Vi t sị ệ ử
Thông giám c ng m cươ ụ chép nh mầ tên Nguy n C nh Chân thành tên ông hay Nguy n Suý đã th c s ễ ả ễ ự ự ở
cùng Đ ng T t t đó và ch là m t ng i có ch c quá nh d i quy n Đ ng T t r i mãi t i khi Trùngặ ấ ừ ỉ ộ ườ ứ ỏ ướ ề ặ ấ ồ ớ
Quang Đ lên ngôi m i tr ng d ng ông?ế ớ ọ ụ
Bình lu nậ
Cũng nh Đ ng Dung và Nguy n C nh D , Nguy n Suý ch a sánh đ c v i ư ặ ễ ả ị ễ ư ượ ớ Đ ng T tặ ấ và Nguy n C nhễ ả
Chân; đ ng th i các ông cũng không ph i là đ i th c a ồ ờ ả ố ủ ủ Tr ng Phươ ụ. Các s giaử phong ki nế có nh n đ nhậ ị
chung r ng ằnhà H u Tr nậ ầ đã không g p may khi ph i đ ng đ u v i Tr ng Ph là t ng gi i b c nh tặ ả ụ ầ ớ ươ ụ ướ ỏ ậ ấ
c a ủnhà Minh khi đó; còn quân Lam S n c a ơ ủ Lê L iợ đã may m n h n vì không ph i đ i đ u v i viênắ ơ ả ố ầ ớ
t ng này.ướ
Dù các t ng cùng vua Trùng Quang không thi u lòng quy t tâm c u n c nh ng không th th c hi nướ ế ế ứ ướ ư ể ự ệ
đ c ý nguy n. Hành đ ng c gi t thêm m t m ng gi c c a Nguy n Suý chính là hình nh tiêu bi u choượ ệ ộ ố ế ộ ạ ặ ủ ễ ả ể
lòng quy t tâm nh ng b t l c đó. Cái ch t oanh li t c a vua tôi nhà H u Tr n đ c s sách đ i sau cònế ư ấ ự ế ệ ủ ậ ầ ượ ử ờ
ca ng i.ợ
Trong sách Đ i Vi t S ký Toàn thạ ệ ử ư, Ngô Sĩ Liên vi t v các t ng H u Tr n, trong đó có Nguy n Súyế ề ướ ậ ầ ễ
nh sau:ư
Tr n đánh Sái Già, Đ ng Dung, Nguy n Súy, đem tàn quân tr tr i ch ng l i b n gi c m nh,ậ ở ặ ễ ơ ọ ố ạ ọ ặ ạ
quân t ng đ u tinh nhu ... Tuy th t b i, cũng v n vinh quang, vì sao v y?ướ ề ệ ấ ạ ẫ ậ
[Các t ng H u Tr n] vì nghĩa không th cùng s ng v i gi c, ph i tiêu di t b n chúng m iướ ậ ầ ể ố ớ ặ ả ệ ọ ớ
nghe, cho nên m i h t lòng, h t s c giúp đ Trùng Quang đ m u khôi ph c. Trong kho ng 5ớ ế ế ứ ỡ ể ư ụ ả
năm, kiên trì chi n đ u v i gi c, d u có b t l i, nh ng ý chí không núng, khí th càng hăng, đ nế ấ ớ ặ ẫ ấ ợ ư ế ế
ki t s c m í ch u thôi. Lòng trung vì n c c a ng i b tôi, d u trăm đ i sau v n còn t ngệ ứ ơ ị ướ ủ ườ ề ẫ ờ ẫ ưở
th y đ c!ấ ượ
Ngày x a ưn c Lướ ỗ đánh nhau v i ớn c Tướ ề đ t Can Thì b th t b i, thánh nhân không vì thuaở ấ ị ấ ạ
mà kiêng né, l i chép rõ đ nêu ni m vinh quang chi n đ u v i k thù, ch không bàn đ n vi cạ ể ề ế ấ ớ ẻ ứ ế ệ
thành b i. Th thì tr n đánh Sái Già, quân Minh b tan v m t n a, quân ta đ n khi s c ki tạ ế ậ ở ị ỡ ộ ử ế ứ ệ
m i ch u thua cũng vinh quang l m thay!ớ ị ắ
Bách khoa toàn th m Wikipediaư ở