Những sự thật thú vị về bộ não

ự ậ

i mù nghe thính h n ng ữ ệ ơ i th ườ ườ ạ ng? Có r t nhi u bí m t đáng ng c ề ấ ậ

t đ n. Nh ng s th t thú v v b não ị ề ộ Li u não to có khi n b n thông minh h n? Ng ạ nhiên v não ng c bi ề - 7/5/2008 1h:52 ơ ế i mà chúng ta ch a đ ư ượ ườ ườ ế ế

( nh: Daily Mail) Ả

ự ậ ộ ứ ả

ỏ ọ ễ ể ắ

nh đi các n i, h tìm th y khá d đ b t máy tính tuân c nó đang ử ế ứ ạ ươ ươ ự ư ư ườ i r t khó đ b t máy tính hi u đ ạ ấ ấ ể ắ ể ượ

ệ ướ ộ ạ ư ể ầ ng, nh ng b t kỳ m t em bé nào cũng đánh b i ph n ấ ạ ộ

ế ớ ả

ể ắ ậ ạ

ng t t nh t ngày nay có th đánh b i m t đ i ki n t ạ i hình nh. ậ ệ ng nh m - gi ng nh m t t ng đá ạ ưở s khó khăn trong vi c nh n ra các v t th riêng bi ộ ậ ệ ư ộ ả ế ầ ố ờ c s m p m t. B n ch có th c m nh n đ ượ ự ậ ậ ể ả ỉ ộ i b ng hóa ra là m t gi a đ ố ỗ ở ữ ườ

S th t: Xem m t b c nh còn khó h n ch i c ơ ơ ờ ng trình mô ph ng kh năng con ng Khi các nhà khoa h c máy tính th vi t ch ả ọ theo logic và làm các phép tính ph c t p, t c c - nh ng l ng t ướ ờ nhìn cái gì trong m t b c hình. ộ ứ ng trình máy tính t Ch ấ ố ươ m m hàng đ u trong vi c khám phá th gi ệ ầ ề Nguyên nhân b t ngu n t ồ ừ ự này khi b n nhìn qua loa m t v t gì đó khi n b n t ạ con mèo.

ạ

ỉ ử ụ ạ ả ậ ụ ộ ộ ạ ộ , ngày nào b n cũng t n d ng toàn b trí não. S th t là k c nh ng nhi m v đ n gi n nh t cũng t o ra ho t đ ng ể ả ữ ự ậ ụ ơ ệ ả ấ ạ

Sai l m: B n ch s d ng kho ng 10% b não ầ Th c t ự ế trong c b não. ả ộ

ứ ự ậ

ng g n hành đ ng ngáp v i s bu n ng và chán ch ng, nh ng th c t hành đ ng đó giúp th c t nh chúng ta. ớ ự ồ ự ế ứ ỉ ườ ườ ư ắ ộ

ẽ ở ộ ả ỉ

S th t: Ngáp đánh th c não Chúng ta th ộ ủ Nó s m r ng khí qu n, đ a không khí vào trong ph i và oxy vào trong máu, giúp chúng ta t nh táo h n. ổ ư Ngáp cũng lây lan. Không ai rõ vì sao, nh ng có th đó là l i th giúp m i ng ơ i truy n cho nhau thông báo c n c nh giác. ầ ả ườ ư ề ể ế ợ ỗ

i khác. Nh ng ng t h n ng ể ườ ữ ườ ư

i mù có trí nh t t các v t, h ph i ghi nh liên t c, nên mài giũa thêm kh năng ghi nh ơ i mù nghe rõ h n i mù không phát hi n nh ng âm thanh y u t ế ể ự ể ả ậ ọ ế ố ơ ớ ườ ụ t ớ ố ớ ả ậ ả

t h n các bài t p ngôn ng , bao g m hi u đ c nghĩa c a câu, ch ra ngu n g c c a âm thanh - m t cách ệ ố ơ ể ượ ữ ậ ồ ọ ố ủ ủ ồ ộ ỉ

Sai l m: Ng ườ ầ Trong các cu c ki m tra, ng ệ ộ h n. Do h không th d a vào hình nh đ nh n bi ọ ơ không gian. H cũng th c hi n t ự giúp h xác đ nh v trí c a v t th . ị ủ ậ ể ọ ị

giúp b n linh ho t h n ạ ơ ừ ư ả ỉ

t c nh ng ho t đ ng này. Nh ng não ắ ị ư ẻ ọ

i sao b n tr không b ng p th b i t ữ t c d ấ ả ườ ạ ộ ẽ ề ả ớ

h i t ể ự ỏ ạ ể ố ệ i nhi u th cùng m t lúc. ồ ng nh x y ra đ ng ộ ạ c rèn luy n đ đ i phó v i đi u đó. Nh ng ho t đ ng đa di năng kéo dài s gia tăng kh năng c a ủ ạ ộ ớ ườ ề ộ

ứ ạ ộ ắ ượ ề ẻ ơ

, trong đó m c tiêu là b n đ ụ i ch i ph i phân b s chú ý trên kh p màn hình, c nhi u k thù ắ ệ ử ườ ổ ự ả ầ ơ

t tr ố ướ ờ

ơ ớ ự ệ ả ứ không h n là m t đi u x u S th t: Trò ch i đi n t ạ ơ ệ ử ự ậ Th gi i hi n đ i tràn ng p các ho t đ ng không ng ng ngh - tin nh n, email, video game, và t ạ ộ ậ ạ ệ ế ớ th i. N u b n h n 30 tu i, b n có th t ổ ơ ạ ở ở ấ ả ữ ế ờ c a chúng đ n gi n đã đ ượ ả ơ ủ i trong vi c chú ý t con ng ệ M t trong nh ng ngu n c a d ng ho t đ ng này chính là các trò ch i đi n t ữ ộ ồ ủ ạ càng t c khi chúng b n h chúng ta. Các trò ch i ki u này yêu c u ng ể ạ ắ đ ng th i nhanh chóng phát hi n và ph n ng v i s ki n. ệ ồ Vì v y cho con tr ch i game đi n t ề ẻ ơ ệ ử ậ ẳ ấ ộ

ầ ế

i bình ạ ả ỡ ộ ủ ạ ủ ề ơ ộ ườ

ng. ườ

ượ ứ ụ ể ầ ấ ộ ờ ớ

i trong su t th i th u và d y thì, và mô hình c a quá trình này s nh h ng t i trí ủ ố ơ ấ ủ ể ầ ạ ậ ớ c hình thành. Các ớ ưở

Sai l m: Não to khi n b n thông minh h n ơ Kích c b não không ph n ánh trí thông minh c a b n. Xét cho cùng, não Einstein không h to h n não c a m t ng th Tuy nhiên, nghiên c u cho th y trí thông minh c a chúng ta ph thu c vào th i đi m các kh p th n kinh đ kh p th n kinh này phát tri n và co l ẽ ả ờ thông minh.

ạ ậ ỏ ể ụ ự ậ

ơ ố ữ ạ ộ ề ạ ớ ỏ

ế ầ

bào th n kinh b s t gi m, khi n chúng thi u đi l ả ng m ch máu nh trong não, t ượ ng máu cung c p t ng xuyên s gia tăng s l ẽ ế đó đ y m nh l ừ ể ấ i các t ế ố ượ ạ ị ụ ỏ ng oxy và ượ ấ ng cung c p ạ ẩ ạ

ừ ứ ề ề ậ ộ

ự i ít ho t đ ng trong cùng đ tu i. t h n nh ng ng S th t: T p th d c giúp não kh e m nh Hãy quên đi các trò ch i đ ch hay sudoku, ho t đ ng th ch t m i giúp não b n kh e m nh khi v già. Khi h tu n hoàn c a b n già đi, l ượ ủ ạ ệ ầ ấ ớ t. T p th d c th glucose c n thi ườ ể ụ ậ ế ầ bào th n kinh. i t oxy và glucose t ầ ớ ế , t p th d c là đi u duy nh t có ích đ duy trì năng l c nh n th c khi v già. Nh ng ai t ng là v n đ ng viên su t Th c t ố ấ ể ụ ự ế ậ quãng đ i tr tu i s có năng l c trí não t ờ ẻ ổ ẽ ể ố ơ ậ ạ ộ ữ ộ ổ ườ ự ữ

Đ đ t hi u qu , nên t p th d c m i l n 30 phút, vài l n trong tu n, nh ng không nh t thi t ph i th t m nh m . ỗ ầ ể ụ ể ạ ư ệ ấ ả ậ ầ ầ ế ẽ ả ậ ạ

ạ ự ậ ộ

c truy n t i ch s ữ ư ệ ấ ng r t nh . Não ng ỏ ườ ỉ ử

bào não và toàn b c th đ ơ ệ ằ ộ ơ ể ượ ượ

ra khá hi u qu , nh ng nó cũng r t lãng phí. Ch chi m 3% cân n ng c th , nh ng l i tiêu t n 1/6 năng ủ ạ l nh ề ả ở ng đ th p sáng m t bóng đèn phía sau t ộ ỉ i b i đi n - nh ng ch v i l ỉ ớ ượ l nh. ủ ạ ơ ể ể ắ ấ ư ư ệ ế ặ ả ạ ố

ng toàn b c th . S th t: Não b n có công su t không b ng m t bóng đèn t ấ Thông đi p gi a các t ế ệ d ng kho ng 12 watt đi n năng, ít h n năng l ả ụ M c dù b não t ộ ặ l ượ ỏ ộ ơ ể

ầ ẻ ế

ằ ề

ầ ộ ả ủ ẽ ằ

ể ạ ọ ư

i vài năm sau đó b i m t th ng đ c bang c a M . Ông đã cho các thành viên ngh vi n nghe b n Ode To ự ượ ị ệ ủ ở ả

ẹ ớ

ng nh c c ạ duy c a các sinh viên đ i h c. ỹ ủ ố ộ ạ ổ ể ể ử đó - b t ch p th c t ư ạ ổ ư ứ ẻ ể ắ

r ng ch a ai ki m ch ng đi u đó trên tr em. Nh ng ý t ề ở ạ i trên các t p chí, sách v , tài li u và các câu chuy n v hi u ng nh c ự ế ằ ắ ạ ấ ượ ệ ệ ạ

ẻ ơ

ữ ẻ ẻ ế ạ ơ ọ

duy không gian t t h n. Sai l m: Nghe nh c Mozart khi n tr thông minh h n ơ ạ Không có b ng ch ng khoa h c nào cho đi u này. ứ ọ Sai l m b t đ u t ẩ năm 1993, khi t p chí khoa h c Nature đăng tin r ng nghe 10 phút m t b n sonata c a Mozart s thúc đ y ọ ắ ầ ừ kh năng th c hi n bài ki m tra t ệ ả ng đ c nh c l Ý t ố ắ ạ ưở Joy c a Beethoven và yêu c u 100.000 USD đ g i các đĩa nh c c đi n cho các bà m m i sinh con trong bang. ầ ủ Hi u ng Mozart b t ngu n t ưở ệ ứ ồ ừ ấ c nh c đi nh c l đi n khi n tr thông minh h n đã đ ề ệ ứ ắ ơ ẻ ể ế c thay th b ng tr s sinh. Mozart đ i v i sinh viên đ ế ằ ượ ố ớ ộ Nh ng cho dù nh c c đi n không c i thi n trí não cho tr thì nó cũng khuy n khích chúng ch i nh c. Nh ng tr em h c m t ệ ả ạ ổ ể lo i nh c c s có kh năng t ả ạ ụ ẽ ư ạ ố ơ ư

ệ ữ ự ậ ớ ẩ ấ

i trong đ u b n. Nguyên nhân b t ngu n t kh năng ghi nh các ị ứ ặ ặ ạ ồ ừ ả ắ ầ ạ ớ

vi c pha cà phê bu i sáng t i con đ ng c n đi đ đ n n i làm ể ế ự ệ ừ ệ ớ ộ ườ ầ ạ ằ ổ ớ ơ

ộ ố ề ộ ế ẻ ạ ằ ớ

i câu hát và ti p t c tăng c ệ ế ụ ễ ề ự ộ ớ ạ ườ ự ạ

ạ ư ữ

đ ng g n nó vào trong chu i s ki n đó. Đi u này khi n b n luôn nh l ỗ ự ệ các ký c. ứ ế ữ ệ ể ế ậ ộ ộ

S th t: Nh ng giai đi u ng ng n r t khó quên Không có gì khó ch u h n m t câu hát nào đó c l p đi l p l ộ ơ chu i s ki n c a não. ỗ ự ệ ủ Chúng ta c n ph i ghi nh m t lo t các s ki n h ng ngày, t ả ầ vi c. ệ ạ Kh năng ghi nh này khi n cu c s ng h ng ngày di n ra xuôn s . Và khi b n nghĩ v m t giai đi u bài hát nào đó, não b n ả cũng t ớ ng s ghi nh . ế ắ Chính chu kỳ này giúp b n l u gi M t cách đ lo i b mô hình này là nghĩ đ n m t s ki n khác đ thay th cho d ki n cũ. Vì v y hãy tìm m t bài hát khác và ộ ự ệ ể ạ ỏ hy v ng r ng nó s d ch u h n là giai đi u khó ch u kia. ị ẽ ễ ị ệ ằ ơ ọ

Th c t ự ế ạ : B n không th cù chính mình ể

ở ạ ậ ữ ể ề ả

ệ ậ ẳ

ỉ t trên chân, nh ng b n l i nh n ra m t cái v lên vai. M i ng ặ ạ ể ả ườ ẽ ọ ộ

i bên ngoài, đ ngăn ch n vi c nh ng tín hi u quan tr ng th gi Lý do là b i não b n t p trung vào nh ng đi u đang x y ra ọ ệ ở ế ớ ự ế b chìm ngh m trong m h n đ n các c m giác do chính hành đ ng c a b n gây ra. Ch ng h n, b n s không nh n ra s ti p ạ ẽ ủ ạ ộ ộ ị xúc c a t c c m giác nh t do i s không th c m nh n đ ộ ậ ượ ả ạ ạ mình t o ra b i não bi ữ ả ớ ỗ ư ỗ ậ t r ng chính tay b n làm đi u đó. ế ằ ủ ấ ạ ề ạ ở