Nỗi lo chệch hướng?
,
- Nếu không quyết liệt đổi mới, có thể Đảng sẽ chệch hướng khỏi những
nhiệm vụ cấp bách nhất, nóng bỏng nhất của đất nước trong những năm tới,
ông Nguyễn Trung chia sẻ mối lo.
LTS: Tôn trọng tính đa chiều của thông tin cũng như không khí cởi mở và xây
dựng trong tranh luận, VietNamNet trân trọng giới thiệu góc nhìn của nhà nghiên
cứu Nguyễn Trung liên quan đến ĐH XI sắp tới. Có thể có nhiều điểm cần được
tranh luận, làm rõ thêm, song với tư cách một đảng viên lâu năm gắn bó với
Đảng, nguyên Đại sứ Việt Nam tại Thái Lan, ông Nguyễn Trung vẫn nêu ra, nhằm
hưởng ứng tinh thần góp ý xây dựng, cởi mở đối thoại và tôn trọng ý kiến khác
biệt mà Đảng kêu gọi.
Mời bạn đọc cùng tranh luận và tiếp tục gửi ý kiến đóng góp vào các dự thảo văn
kiện Đại hội Đảng XI.
Nỗi lo chệch hướng
- Là đảng viên có những bài viết đóng góp với Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ
XI, ông có cảm nghĩ gì về quá trình chuẩn bị đang diễn ra?
Theo dõi trên các phương tiện thông tin đại chúng, đâu đâu tôi cũng thấy một
không khí hào hùng rất giống nhau, từ quang cảnh hội nghị được trang hoàng
hoành tráng tới các đại biểu ăn mặc chỉnh tề với nghi thức đại lễ, nghiêm trang
nghe các diễn văn… Không hiểu tại sao những đoạn trích báo chí đưa ra như thế ở
các đại hội các cấp đảng bộ đều na ná giống nhau đến kỳ lạ, thậm chí đôi ba lần tôi
đoán trước được những điều sắp được nói ra… Rồi đến hình ảnh các đại biểu
chăm chú ghi chép, các đại biểu nghiêm trang và hớn hở đi bỏ phiếu bầu cấp ủy
lãnh đạo mới…
Tôi hiểu mỗi tỉnh, mỗi ngành đều có rất nhiều vấn đề trọng đại của riêng mình, đại
hội các đảng bộ như vậy là dịp mang ra tranh luận, trao đổi, mổ xẻ để tìm giải
pháp, quyết định hướng đi mới… Đấy sẽ là những chuyện quyết định vận mệnh và
tiền đồ của mỗi tỉnh, mỗi ngành trong 5 năm tới, trong nhiều năm tới… Hơn nữa,
chuyện mổ xẻ như vậy chẳng những sẽ nâng cao tầm nhìn mọi đại biểu dự họp,
bồi bổ kinh nghiệm cho những nơi khác.., và chắc chắn sẽ làm cho đại hội Đảng
toàn quốc có nội dung phong phú, liên quan mật thiết đến vận mệnh đất nước…
Mong mỏi như thế, nhưng tôi chẳng tìm được gì, thầm tiếc công sức bỏ ra nghe
ngóng. Đây là hệ quả của báo chí yếu kém, hay nội dung các đại hội các cấp quá
chung chung?
Một nét giống nhau nữa của các đại hội cấp đảng bộ này, giống nhau đến mức làm
cho tôi lo sợ, đó là hầu hết những vấn đề trọng đại và rất nóng bỏng đã được nêu
trong các văn kiện dự thảo chuẩn bị cho đại hội Đảng toàn quốc: hiệu quả kinh tế
và chất lượng tăng trưởng thấp, tham nhũng và thoái hóa biến chất trong đội ngũ
cán bộ đảng viên, chất lượng cuộc sống và lòng tin của nhân dân giảm sút, vấn đề
văn hóa giáo dục, đòi hỏi cải cách thể chế chính trị và đổi mới xây dựng Đảng,
công tác cán bộ và vấn đề nhân sự, những vấn đề đối ngoại vô cùng bức xúc,… -
chỉ được các báo cáo chính trị của các đại hội cấp đảng bộ đề cập qua loa như
điểm đầu việc hay nêu khẩu hiệu - nghĩa là không thấy bàn các giải pháp, thậm chí
nhiều nơi thiếu.
Theo dõi báo chí, điều đọng lại trong tâm trí tôi chỉ là hình ảnh các đại biểu ngồi
chăm chỉ nghe diễn thuyết, ghi ghi chép chép, rồi đi bỏ phiếu, chẳng thấy thảo
luận hay tranh luận gì cả. Đại hội các cấp đảng bộ hời hợt như vậy, đến Đại hội
toàn quốc sẽ ra sao đây?
Một vấn đề nữa được Tổng bí thư, Chủ tịch nước và Thủ tướng trong thời gian gần
đây đã có lúc nhắc đến yêu cầu đất nước phải chuyển sang phát triển kinh tế theo
chiều sâu. Tôi kiên tâm ngóng chờ xem vấn đề được thoáng nhắc tới như thế này
sẽ được xử lý thế nào. Nhưng vấn đề sống còn này hầu như không thấy đại hội cấp
đảng bộ nào bàn tới.
Hơn nữa, đại hội ở tất cả các tỉnh và thành phố đều nhất loạt ghi vào báo cáo chính
trị của mình tốc độ tăng trưởng 2 con số cho 5 năm tới. Nếu làm đúng như thế,
phải chăng kinh tế cả nước 5 năm tới nhất thiết phải tăng trưởng 2 con số! Bằng
cách nào? Chất lượng? Hay là tỷ trọng phần kinh tế các tỉnh trong toàn bộ nền
kinh tế quốc dân quá nhỏ bé, nên các tỉnh tăng trưởng 2 con số cũng không sao?
Hay là các số liệu thống kê đá nhau? Hay là chuyện gì nữa?... Tôi không có cách
gì lý giải các băn khoăn của chính mình.
Trong khi đó, dự thảo Cương lĩnh đòi hỏi: “xây dựng cơ cấu kinh tế hợp lý, hiện
đại, có hiệu quả và bền vững”.
Xin lưu ý: kinh tế cả nước 2006 - 2010 tăng trưởng khoảng gần 7%/năm với rất
nhiều vấn đề “nóng” và không bền vững, thậm chí trong 5 năm qua đã xảy ra
không ít sự cố nguy hiểm, có lúc đã đẩy kinh tế đất nước tới sát bờ vực thẳm: lạm
phát đã có lúc nhảy lên 2 con số, dự trữ ngoại tệ giảm nhanh, đã xảy ra những cơn
khủng hoảng nghiêm trọng của thị trường chứng khoán và thị trường địa ốc, thâm
hụt ngân sách nhà nước vượt mức luật cho phép, nạn phá rừng và cho thuê rừng
tràn lan, ô nhiễm môi trường không kiểm soát được, bức xúc về việc làm ngày
càng nóng bỏng, bất công xã hội và khoảng cách thu nhập tiếp tục gia tăng, những
ách tắc về giao thông, về năng lượng, về nước… cứ theo nhau lớn mãi lên, nợ
quốc gia tăng nhanh và có nguy cơ lấn lướt mức an toàn…
Chính dự thảo Báo cáo chính trị chuẩn bị cho đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI
cũng phải đề cập đến một số yếu kém và khó khăn này.
Trong tình hình chung của đất nước như hiện nay, nếu các đảng bộ các địa phương
và ngành thực hiện đúng nghị quyết của đại hội đảng bộ cấp mình, thi nhau tăng
trưởng 2 con số, tình hình toàn cục của đất nước ta sẽ ra sao? Như thế là tái cấu
trúc, là chuyển đổi cơ cấu, là bền vững?.. Hay nghị quyết các đại hội cấp đảng bộ
viết ra như thế chỉ để chứng tỏ giữa các tỉnh “không ai kém ai”?
Hay là… vô luận đất nước ta ngày nay đang đứng ở đâu trong thế giới này, vô
luận đất nước ta đang có những đòi hỏi phát triển gì, phải đối phó với những thách
thức nào.., cứ nhắm mắt tiếp tục tăng trưởng cao với bất kỳ giá nào trong khuôn
khổ tư duy nhiệm kỳ và “nền kinh tế GDP tỉnh”?v.v…
Hay là… cứ yên tâm đi, đời cua cua máy đời cáy cáy đào, lo gì… - đại thể như
cách suy nghĩ của vị cán bộ lãnh đạo Lạng Sơn hôm nào chung quanh việc cho
nước ngoài thuê rừng 50 năm khiến cho cả nước bàng hoàng!
Bao nhiêu tiền của, công sức đã phải bỏ ra để quyết định như thế vận mệnh của đất
nước!
Tóm lại trong một câu, theo dõi quá trình chuẩn bị cho Đại hội XI cho đến hôm
nay, trong tôi choáng váng nỗi lo chệch hướng.
Nỗi lo chệch hướng nghĩa là sao, thưa ông? Phải chăng là chệch hướng xã hội
chủ nghĩa?
Thưa không. Cho đến hôm nay tôi vẫn chưa hiểu định hướng xã hội chủ nghĩa là
gì. Một đảng viên tồi, có phải không?
Tôi đã nhiều lần cố tình tìm ra những điều tốt đẹp nhất mà các văn kiện và ngôn
ngữ chính thống của Đảng lúc này lúc khác nói về đề tài này để làm sáng tỏ cho
bản thân mình khái niệm định hướng xã hội chủ nghĩa, nhưng lần nào tôi cũng chỉ
tìm thấy: cái tốt đẹp mà không ít nước đều làm như thế và có những cái họ làm tốt
hơn ở nước ta, ví dụ vai trò quản lý của nhà nước, vai trò và quyền hạn gắn với
trách nhiệm của đảng cầm quyền, các quyền tự do dân chủ của dân… mà không
cần đến định hướng XHCN.
Tại những nước này, tất cả việc làm trong bộ máy quốc gia, của các viên chức mọi
cấp và của đảng cầm quyền đều phải gắn với hiến pháp và luật pháp với tính cách
là sự ràng buộc tối thượng.
Các nước này bao gồm không ít những nước đang phát triển có thu nhập theo đầu
người chỉ ngang bằng nước ta, hoặc nhiều hơn nước ta một chút, hoặc thậm chí
kém hơn, ví dụ như Moldova, Ấn Độ, Philippines, Indonesia... Ở những nước này
không thể tùy tiện vận dụng những khái niệm chung chung như “chỉ đạo”, “lãnh
đạo”, “quán triệt”, phải kiên định “giữ vững định hướng”…
Theo tôi, nên bỏ cách nói “định hướng xã hội chủ nghĩa” chung chung và quá mơ
hồ như thế này đi, vì nó chỉ có tác dụng biện hộ cho lạm dụng.
Chỉ nên trong khuôn khổ của hiến pháp và pháp luật hiện hành nói thẳng ra các
việc A, B, C,.. mà Đảng và các đảng viên phải làm, nhà nước, cán bộ và công dân
ta phải làm, những cái gì là cấm.
Mỗi công dân trong xã hội chúng ta, dù là ai, chỉ được phép có 3 thứ quyền giống
nhau do hiến pháp quy định, ràng buộc, đó là: quyền, trách nhiệm, nghĩa vụ. Hiến
pháp hiện hành dù đang đứng trước yêu cầu phải sửa đổi, song cũng đã ghi rõ
được 3 thứ quyền giống nhau này của mọi người, phải tìm cách thực hiện (xem:
Hiến pháp sửa đổi 2001, chương V, các điều 50, 51, 52).
Vậy ông lo chệch hướng khỏi cái gì, thưa ông?
Với quá trình chuẩn bị thế ĐH thế này, tôi lo có thể nhiệm kỳ tới này Đảng có
nguy cơ chệch hướng khỏi những nhiệm vụ cấp bách nhất, nóng bỏng nhất của đất