pha vµ x¸c ®Þnh nång ®é dung dÞch
natri thiosulfat 0,1N
môc tiªu
1. Tr×nh bµy ®−îc nguyªn t¾c vµ ph¶n øng ®Þnh l−îng natri thiosulfat.
2. TÝnh ®−îc khèi l−îng natri thiosulfat ®Ó pha dung dÞch natri thiosulfat 0,1 N
vµ pha ®−îc 100 mL dung dÞch natri thiosulfat 0,1 N.
3. X¸c ®Þnh ®−îc nång ®é dung dÞch natri thiosulfat 0,1 N.
1. dông cô - hãa chÊt
−
C©n ph©n tÝch
−
C©n kü thuËt
−
Buret
−
Pipet chÝnh x¸c dung tÝch 10 mL
−
B×nh nãn dung tÝch 100 mL
−
Cèc cã má
−
PhÔu thñy tinh
−
§òa thñy tinh
−
Cèc ch©n dung tÝch 100 mL
−
èng ®ong dung tÝch 10 mL
−
ChÊt gèc kali dicromat (K2Cr2O7)
−
Dung dÞch acid hydrochloric ®Æc 50 %
−
Natri thiosulfat (Na2S2O3)
−
Natri carbonat (Na2CO3)
269
2. pha dung dÞch natri thiosulfat 0,1N
−
Natri thiosulfat (Na2S2O3) th−êng ë d¹ng ngËm n−íc (Na2S2O3.5H2O)
cã khèi l−îng ph©n tö M = 248,2.
−
Natri thiosulfat ë d¹ng tinh thÓ kh«ng mµu, dÔ tan trong n−íc.
−
Natri thiosulfat kh«ng tháa m·n tiªu chuÈn chÊt gèc v× Na2S2O3.5H2O
dÔ mÊt n−íc kÕt tinh nªn thµnh phÇn kh«ng øng ®óng víi c«ng thøc.
Ta chØ cã thÓ pha dung dÞch Na2S2O3 nång ®é xÊp xØ 0,1N tõ Na2S2O3.
5H2O. Nång ®é dung dÞch Na
2S2O3 0,1N sau khi pha, ®−îc x¸c ®Þnh
b»ng mét dung dÞch chuÈn kh¸c ®· biÕt nång ®é.
−
L−îng Na2S2O3. 5H2O cÇn thiÕt ®Ó pha 100 mL dung dÞch KMnO4 cã
nång ®é xÊp xØ 0,1N ®−îc tÝnh nh− sau:
+ BiÕt ®−¬ng l−îng gam E cña Na2S2O3. 5H2O b»ng khèi l−îng ph©n
tö cña nã vµ b»ng 248,2.
+ Sè gam Na2S2O3. 5H2O cÇn c©n lµ:
(g)2,482
1000
100248,20,1
1000
VEN
m=
×
×
=
×
×
=
TiÕn hµnh pha dung dÞch Na2S2O3 0,1N:
−
§un s«i kho¶ng 120 mL n−íc cÊt vµ ®Ó nguéi. N−íc cÊt nµy dïng ®Ó
pha dung dÞch Na2S2O3
−
C©n kho¶ng 2,50 g Na2S2O3. 5H2O trªn c©n kü thuËt vµ chuyÓn vµo
cèc ch©n.
−
Thªm vµo cèc ch©n 0,01 g Na2CO3 vµ kho¶ng 50 mL n−íc cÊt võa ®un
s«i ®Ó nguéi ë trªn.
−
Dïng ®òa thñy tinh khuÊy cho c¸c tinh thÓ tan hÕt.
−
Thªm n−íc cÊt vµo cèc ch©n võa ®ñ 100 mL. KhuÊy ®Òu.
3. nguyªn t¾c ®Þnh l−îng thiosulfat
Lµ ph−¬ng ph¸p ®Þnh l−îng dùa vµo ph¶n øng oxy ho¸ khö gi÷a
Na2S2O3 vµ iod, trong ®ã Na2S2O3 ®ãng vai trß chÊt khö, cßn iod ®ãng vai
trß lµ chÊt oxy hãa. Iod cã thÓ ®−îc t¹o thµnh tõ ph¶n øng gi÷a mét chÊt
oxy hãa vµ iodid.
Ph−¬ng tr×nh ph¶n øng ®Þnh l−îng:
2Na2S2O3 + I2 = Na2S4O6 + 2NaI
Ph¶n øng trao ®æi ®iÖn tö:
2 S2O32- - 2e = S4O62-
I
2 + 2e = 2I-
270
Iod ®−îc t¹o thµnh tõ ph¶n øng gi÷a kali iodid vµ kali dicromat trong
m«i tr−êng acid. Ph¶n øng diÔn ra nh− sau:
K2Cr2O7 + 6KI+ 14HCl = 3I2 + 2CrCl3+ 8KCl + 7H2O
4. ®Þnh l−îng dung dÞch natri thiosulfat 0,1 N
4.1. TiÕn hµnh ®Þnh l−îng
−
Dïng phÔu rãt dung dÞch (tõ cèc cã má) kho¶ng 10 - 15 mL dung dÞch
Na2S2O3 0,1 N lªn trªn buret ®Ó tr¸ng buret (lµm 2 lÇn). Cho ®Çy dung
dÞch Na2S2O3 0,1 N lªn trªn buret vµ ®iÒu chØnh khãa buret ®−îc
dung dÞch ®Õn v¹ch 0.
−
C©n chÝnh x¸c kho¶ng 0,10 g K2Cr2O7 (dïng c©n ph©n tÝch) cho vµo
b×nh nãn nót mµi. Thªm vµo ®ã 50 mL n−íc cÊt. L¾c ®Õn tan hoµn
toµn. Thªm vµo ®ã 10 mL dung dÞch KI 20%, 5 mL dung dÞch HCl ®Æc.
§Ëy nót vµ ®Ó yªn chç tèi trong 10 phót. Thªm vµo b×nh nãn 100 mL
n−íc cÊt.
Bè trÝ thÝ nghiÖm ®−îc tr×nh bµy ë h×nh 11.1.
Error!
H×nh 11.1. Bè trÝ thÝ nghiÖm chuÈn ®é dung dÞch Na2S2O3 0,1N
TiÕn hµnh chuÈn ®é: Mét tay ®iÒu chØnh khãa buret cho dung dÞch
Na2S2O3 tõ buret xuèng b×nh nãn, tay kia l¾c b×nh nãn. ChuÈn ®é tíi khi
dung dÞch ë b×nh nãn chuyÓn tõ mµu ®á n©u sang mµu vµng. Thªm 5 giät
dung dÞch chØ thÞ hå tinh bét vµo b×nh nãn vµ tiÕp tôc nhá dung dÞch
Na2S2O3 tõ buret xuèng tíi khi dung dÞch chuyÓn tõ mµu xanh lam thµnh
mµu xanh lôc. Ghi thÓ tÝch dung dÞch Na2S2O3 ®· dïng.
Dung dÞch Na2S2O3 0,1 N
K2Cr2O7 0,10 g hßa tan trong 50 mL n−íc cÊt
+ 10 mL dung dÞch KI 20%
+ 5 mL dung dÞch HCl ®Æc.
4.2. TÝnh kÕt qu¶
Nång ®é ®−¬ng l−îng (NB) cña dung dÞch Na2S2O3 ®−îc tÝnh theo c«ng
thøc sau:
VE1000a
N×
×
=
271
Trong ®ã:
- V lµ thÓ tÝch dung dÞch Na2S2O3, tÝnh b»ng mL, ®· dïng chuÈn ®é
- a lµ khèi l−îng, tÝnh b»ng g, cña K2Cr2O7
- E lµ ®−¬ng l−îng gam cña K2Cr2O7 (E = 49,03)
bµi tËp (bµi 11)
11.1. Pha ®óng kü thuËt 100 mL dung dÞch Na2S2O3 0,1N.
11.2. H·y cho biÕt ®iÒu kiÖn cña ph−¬ng ph¸p ®o iod.
11.3. Tr×nh bµy nguyªn t¾c x¸c ®Þnh nång ®é dung dÞch Na2S2O3 b»ng
chÊt gèc K2Cr2O7.
11.4. Tr×nh bµy c¸ch tiÕn hµnh ®Þnh l−îng dung dÞch Na2S2O3 0,1N
b»ng chÊt gèc K2Cr2O7. ThiÕt lËp c«ng thøc tÝnh nång ®é ®−¬ng
l−îng (N) cña dung dÞch Na2S2O3 0,1N ®· pha.
11.5. M« t¶ sù chuyÓn mµu cña dung dÞch trong ®Þnh l−îng (b×nh nãn)
trong qu¸ tr×nh chuÈn ®é x¸c ®Þnh nång ®é dung dÞch Na2S2O3 ë
môc 4.1.
11.6. TÝnh nång ®é ®−¬ng l−îng cña dung dÞch Na2S2O3, biÕt khi ®Þnh
l−îng 0,1085 g K2Cr2O7 hÕt 21,05 mL dung dÞch Na2S2O3.
272