T4 HÀ NGUYỄN KIM GIANG -
TRỊNH THỊ PHƯƠNG
FOLKLORE 4/i/!/@Ø⁄@?7/M(MI1MTM/KMC8WĐÔW0M0
& NHÀ TRƯỜNG
i. VAI TRÒ CỦA BÀI ĐỒNG DAO
"CHUYỂN THẺ" VỚI VIỆC HÌNH
THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN NHÂN CÁCH
TRẺ MẪU GIÁO
Đồng dao là câu hát của trẻ em, là thơ
ca truyền miệng của trẻ em. Những bài thơ
này thường được trẻ đọc, hát khi chơi một
trò chơi nào đó, có khi chỉ đọc nhưng đọc
cũng là một hình thức "chơi chữ".
Chuyển thẻ là một trong những bài
đồng dao được trẻ em rất ưa thích. Gắn
liền với bài đồng dao "chuyền thẻ"
chơi
là trò
"chuyển", trò chơi này gồm có hai
chặng và mỗi chặng có những hình thức
và luật chơi khác nhau rất phong phú.
Nếu ở chặng thứ nhất đồng thời với lời
hát trẻ tung bóng và nhặt que chuyền
ứng với con số của lời hát thì sang đến
chặng thứ hai lại có sự thay đổi hẳn cách
chơi. Trẻ không còn nhặt que chuyền như
trước nữa mà trẻ mô phỏng lại một số
công việc lao động của bác nông dân như:
đập, vuốt, tỉa... những công việc thường
ngày: quét, chải..
Nằm trong thể loại đồng dao "chuyền
thẻ" cũng mang trong nó vai trò to lớn đối
với trẻ em tuổi thiếu niên.
cũng có vai trò to lớn góp phần vào việc
hình thành và phát triển nhân cách trẻ
em, lứa tuổi 5
vào lớp 1.
Nhưng nó
- 6 tuổi, lứa tuổi sắp bước
Người ta có thể coi "chuyền
"WWIÊÑ 7F" VÀÌ 8É ẨM L/ẬW 0//V/ l/Ä/
WỆỀ MÀ TMÀMMĐ// 7W É 45/4
ØMW07 MA @A0
HÀ NGUYÊN KIM GIANGẨ
TRỊNH THỊ PHƯỢNGŸ
thế" là những trang sách giáo khoa, là
kho tàng tri thức đân gian thể hiện trí
tuệ của nhân dân.
Trước hết "chuyền thẻ" giúp trẻ phát
triển ngôn ngữ. Với số lượng từ khá phong
phú về sự vật, hiện tượng xung quanh
chúng ta như: tên các loại cây, con, quả: cây
thị, cây na... con trai, con hến... quả mơ,
quả mít hay tên một số công việc: quét,
đập, tỉa, thấm, vuốt, giã... Hơn nữa, khi
chơi chuyển trẻ em không chỉ thuộc một
bản đồng dao mà có trẻ còn thuộc hai, ba
bản. Ví dụ ở bản 1, trẻ không chỉ có đọc: cái
mốt, cái mai, mà trẻ còn có thể
đọc: một này, một nữa... hay cây cột, dựng
nhà, con gà... (đôi khi trẻ còn tự sáng tạo ra
lời hát mới) với số lượng từ khá phong phú
ấy chắc chắn sẽ góp thêm vào số lượng vốn
từ đang phát triển của trẻ. Với nhịp điệu
đều đều đoạn thì 2/2 (cái mốt/cái mai, con
tral⁄con hến... ) khi thì 3/3 (ba đi ra/ba đi
o... ) nhịp nhàng khiến trẻ khi đọc phải
ngân nga theo nhịp. Từ đó ngôn ngữ nói
của trẻ được rèn rũa, câu nói trở nên trôi
chảy uyến chuyển. Bên cạnh với việc đọc
lời, trẻ có sự kết hợp của đôi bàn tay. Tức là
lời nói kết hợp với hành động. Điều này
cũng làm cho trẻ có thể nói một cách biểu
cảm hơn. Trẻ không thể nói
con tral...
"quét" như
"đập" vì kết hợp với lời hát "quét một" thì
==.- an hờ li T-—-.nÐ.
*
.ui CÓ, T5. Trường Đại học Sư phạm Hà Nội I.
?Ty ương Đại học Sư phạm Hà Nội L.
VĂN HOÁ DÂN GIAN VÀ NHÀ TRƯỜNG
(đồ
—=—===—— ———— ___
tay trẻ cũng thực hiện hành động quét làm
cho lời trẻ phát ra kéo dài theo cái quét của
đôi tay. Còn khi trẻ đọc "đập một" thì nó lại
rất mạnh mẽ, dứt khoát.
Vừa cung cấp vốn từ, vừa luyện ngữ
âm, ngữ điệu, chuyền thẻ thực sự là công
cụ giúp trẻ phát triển ngôn ngữ.
"Chuyển thẻ" mở rộng nhận thức cho
trẻ. Bài đồng dao này là thế giới thiên
nhiên thu nhỏ. Ở đây, trẻ sẽ thấy được
một cái vườn nhỏ xinh xinh với những
cây na, cây thị, những quả mít thơm
lừng... dưới đó là một đàn gà mẹ dẫn con
đi tìm môi. Đó là một con sông với con đò,
những đám bẻo nổi lềnh bềnh trên mặt
nước... Trên trởi những đám mây trôi...,
một đàn cò trắng đang đậu trên những
cành cây...
Chơi chuyền thẻ giúp trẻ phát triển
khả năng phán đoán, tưởng tượng. Trẻ
phải phán đoán xem khi nào quả bóng rơi
và rơi ở chỗ nào để trẻ đỡ được cũng như
nhặt đúng chính xác số que chuyền.
Vì "chuyền thẻ" có sự kết hợp giữa lời
hát và trò chơi nên khi chơi trẻ phải vận
động, vì vậy nó giúp trẻ phát triển thể
chất. Nhanh tay chưa đủ mà trò chơi này
còn đòi hỏi ở trẻ sự nhanh mắt. Và như
thế, khi chơi, ở trẻ đã có sự phối hợp của
các giác quan (lợi hát + khéo léo đôi tay +
tính anh của đôi mắt), từ đó giúp trẻ
phát triển tư duy.
"Chuyền thẻ" còn có tác dụng giáo
dục đạo đức cho trẻ. Khi đọc và chơi
chuyền trẻ rất cần có bạn, từ đó tạo nên
tỉnh thần tập thể. Thường thì trẻ chia
thành đội chơi để thi đấu với nhau. Để có
thể chiến thắng thì các thành viên trong
đội phải liên kết với nhau, chơi hết mình.
Điều đó rèn cho trẻ tỉnh thần chiến đấu,
lòng kiên trì không ngại khó khăn vươn
lên và giành chiến thắng. Từ trong cuộc
chơi thì những đôi, những nhóm bạn chơi
được hình thành, những tình cảm bạn bè
được bổi dưỡng, những xúc cảm tốt đẹp
của tình bạn ngày càng phát triển. Chơi
cũng phải có luật, trò chơi chuyền cũng
có luật chơi, do đó, khi những đứa trẻ
tham gia vào trò chơi thì chúng đều phải
thực hiện đúng luật chơi. Điều đó làm
hình thành ở trẻ tính tự giác chấp hành
nỘi quy.
"Chuyển thẻ" thoả mãn nhu cầu
không thể thiếu của con người, đặc biệt
là ở trẻ em, đó là nhu cầu vui chơi giải
trí.
Và một điểm đặc biệt ở bài đồng dao
"chuyển thẻ" là nó chứa đựng các phép
toán. "Chuyển thẻ" có thể coi là cuốn
sách giáo khoa để dạy toán cho con người,
còn đối với trẻ mẫu giáo thì bước đầu
hình thành ở trẻ biểu tượng về số lượng.
Quá trình đọc và chơi chuyền thẻ
cung cấp cho trẻ biểu tượng về đãy số tự
nhiên. Ở bàn 1 trẻ biết số 1, lên bàn 2 trẻ
biết số 2 và càng về sau số càng lớn hơn.
Trẻ sẽ biết được từ 1 đến 10 và đọc thành
thạo dãy số tự nhiên.
Thao tác nhặt que chuyển kết hợp với
lời của bài đồng dao hình thành biểu
tượng về phép đếm: một... hai.., ba.., hay
nhặt que chuyền cũng là một hình thức
thêm bớt. Đây chính là cơ sở của phép
cộng trừ sau này trẻ sẽ học ở phổ thông.
"Chuyển thẻ" dạy trẻ cách phân chia
10 ra thành các nhóm: 10 có thể chia làm
nhóm 6, nhóm 4... hay hai nhóm bằng
nhau. Hình thành thao tác phân tích
tổng hợp và cả thao tác so sánh.
Như chúng ta đã biết, ngày xưa, các
thế hệ ông bà chúng ta rất ít người được
học đặc biệt là phụ nữ thì đến trường là
điều khôrg tưởng. Vậy mà các bà vẫn
được coi là các máy tính nhẩm. Trường
76 HÀ NGUYỄN KIM GIANG - TRỊNH THỊ PHƯỢNG
học của họ không phải là lớp học, là
giảng đường,... mà là vỉa hè, vệ đường,
góc sân, đầu ngõ... Và trò chơi dân gian
cùng các bài đồng dao chính là sách giáo
khoa, là tiết học của họ. Ngôn ngữ của họ
phát triển, các phép toán, các biểu tượng
toán học đã đi vào đầu họ lúc nào không
rõ nhưng một điều chắc chắn rằng họ
tính toán những phép cộng, trừ, nhân,
chia rất nhanh nhờ có sự thêm bớt.
I. NHỮNG PHÉP TÍNH TÌM THẤY
TRONG BÀI ĐỒNG DAO "CHUYỂN
THẺ"
Bàn I:
Cái mốt: Phép cộng: 1 + l + 1 + 1 + 1
Tin IDTg1gÐ8 đa l1
Cái mai: Phép chia: 10: 10 = 1
Con trai: Phép nhân: 10x 1=10
Con hến: Tổ hợp: Cˆ;¿¿= LŨ
Con nhện
Vương tơ: Phép nhân: 1 x 2= 2
Quả mơ: Phép trừ: 10 - 1 - 1-1 -1-
1-1-1 - 1- I=00— 10 là tập hợp của 10
phần tử
Quả mít
Chuột chít
Lên bàn đôi
Bàn 2:
Đôi tôi: Phép cộng: 23 + 2 +2+ 2+2
10; 232+#1=<8
Đôi chị: Phép trừ: 10-2-2-2-2-
2=0
Đôi cành thị: Phép nhân: 2 x 1; 9
xa x#pÐ ng: ĐwO
Đôi cành na: Phép chia: 10:2=5
Đôi lên ba: - 5 tập hợp mỗi tập hợp có
hai phần tử. Tập hợp hai phần tử là con
của tập hợp 10 phần tử.
Bàn 8:
Ba đi ra: Phép cộng: 3 + 3 + 3 + 1=
10; 3+1=4
Ba đi vào: Phép trừ: 10-3-3-3- 1
=0
Ba cành đào: Phép chia có dư: 10:3
=ä3dư 1
Ba lên tư: Phép nhân Lx4= 4
- 3 tập hợp mỗi tập hợp ba phần tử, 1
tập có 1 phần tử. Những tập hợp này đều
là con của tập hợp 10 phần tử.
Bàn 4:
Tư ông sư: Phép cộng: 4 + 4 + 2 = 10;
2+3=5
Tư bà vãi: Phép trừ: 10 - 4-4-2=0
Hai lên năm: Phép chia có dư: 10: 4
= 2 dư 2
Phép khai căn: A4 = 2
- 2 tập hợp mỗi tập 4 phần tử, 1 tập
hợp có 2 phần tử. Những tập hợp này đều
là con của tập hợp 10 phần tử.
Bàn 5:
Năm con tằm: Phép cộng: 5 + õ = 10;
5+1=6
Năm lên sáu: Phép trừ: 10 - 5 - 5=
0; Phép nhân: 5 x 2 = 10; Phép chia: 10 :
5=2
- 2 tập hợp mỗi tập hợp có 5 phần tử.
2 tập hợp này là con của tập hợp 10 phần
tử.
Bàn 6:
Sáu củ ấu: Phép cộng: 6+ 4= 10; 4
+3=?7
Bốn lên bảy: Phép trừ: 10-6-4=0;
Phép chia có dư: 10: 6= 1 dư 4
- Một tập hợp có 6 phần tử một tập có
4 phần tử. Hai tập hợp này là con của tập
10 phần tử.
Bàn 7:
Bẩy quả na: Phép cộng: 7 + 3 = 10; 3
+B5=8
Ba lên tám: Phép trừ: 10 - 7 = 3;
Phép chia có dư: 10: 7=1dư3
VĂN HOÁ DẪN GIAN VÀ NHÀ TRƯỜNG
- Một tập hợp có 7 phần tử, một tập
hợp có 3 phần tử. 9 tập hợp này là con
của tập hợp 10 phần tử.
Bàn 8:
Tám quả na: Phép cộng: 8 + 2 = 10; 2
+7=9
Hai lên chín: Phép trừ: 10 - 8 = 2;
Phép chia có dư: 10 : 8 = 1 dư 2; Phép
khai căn bậc ba: Ä/§ = 9
- Một tập hợp có 8 phần tử, một tập
hợp có 9 phần tử. 2 tập hợp này là con
của tập hợp 10 phần tử
Bàn 9:
Chín cái cột: Phép cộng: 9 + 1 = 10
Một lên mười: Phép trừ: 10 - 9 = 1;
Phép chia có dư: 10:9= 1 dư 1
- Một tập hợp có 9 phần tử, một tập
hợp có 1 phần tử. 2 tập này là con của tập
hợp 10 phần tử.
Bàn 10:
Hạ mười: Phép nhân: 10 x 1 = 10
Mười quả đấm: Phép chia: 10 : 1 = 10
-> 10 là tập hợp của 10 phần tử.
Chấm tay vò:
Bỏ tay chuyền
CHẶNG II
Bàn chuyền:
Chuyền chuyển một
Đủ một đôi
Chuyền chuyền khoai
Đủ hai đôi
Chuyền chuyển cà
Đủ ba đôi
Chuyển chuyền tằm
Đủ năm đôi
Bàn chống:
Chống cột
Đủ một đôi
Chống khoai
Đủ hai đôi
Chống cà
Đủ ba đôi
Chống từ
Đủ tư đôi
Chống tằm
Đủ năm đôi
Bàn đập:
Đập một
Đủ một đôi
Đập khoai
Đủ hai đôi
Đập cà
Đủ ba đôi
Đập từ
Đủ tư đôi
Đập tằm
Đủ năm đôi
Bàn thấm:
Thấm cột
Đủ một đôi
Thấm khoai
Đủ hai đôi
Thấm cà
Đủ ba đôi
Thấm từ
Đủ tư đôi
Thấm tằm
Đủ năm đôi
Bàn quét:
Quét một
Đủ một đôi
Quét khoai
Đủ hai đôi
Quét cà
Đủ ba đôi
Quét từ
Đủ tư đôi
Quét tằm
Đủ năm đôi
Bàn chải:
Chải một
Đủ một đôi
78 HÀ NGUYỄN KIM GIANG - TRỊNH THỊ PHƯỢNG
Chải khoai Mày đã
Đủ hai đôi Có con
Chải cà Mày ra
Đủ ba đôi Bở suối
Chải từ Mày mò
Đủ tư đôi Tép ăn
Chải tằm Tung cò
Đủ năm đôi Cò một
Bàn vuốt: Một đôi
Vuốt một Cò TU
Đủ một đôi LÉẤI, HỘI
Vuiết gi Cò cà: Phép cộng: l1 + 1 +1+1+1+
Đủ hai đôi L?#1.#112)391=jỦ
Vuốt cà Ba đôi: Phép trừ: 10-1-1-1-1-
Đủ ba đôi ki +1s «l1 s1 SU
Vuốt từ Cò từ: Phép cộng: 1 + 1=2; 2+2 = 4;
Đủ tư đôi 4+2=6;6+2=8,8+2=10
Vuốt tằm Tư đôi: Phép nhân: 2 x 1 = 2; 2 x 2=
Đủ năm đôi 4;2xäö=6;2x4=8;2xö5=10
: Ế Cò tằm: Phép chia: 10: 2= 5
Bàn xuê: : _
: Năm đôi
Xuê một ¬_=_.
Đủ một đôi Ngướớn
Xuế khoai Tỉa một: Phép cộng: l1 +1+1+1+1
Đủ hai đôi +1*#1+*I1+#I+t1=]10
Xuế cà Đặt một: Phép trữ: LŨ - 1 -1 - 1 - 1 =
Đủ ba đôi I-l1-1-1-1-1=0
Xuế từ Tỉa hai
Đủ tư đôi N
Xuế tằm Tỉa mười
Đủ năm đôi Đặt mười
Từ bàn chuyền đến bàn xuế gồm tám Bàn tỉa đôi:
bàn đều có các phép tính: Tỉa một: Phép cộng: 1 + 1 =9; 2+9
Phép cộng: l + 1=Z2;2+2=4;4+2 4;4+2=6,6+2=8;8+2=10
=6;6+2=8;8+92=10 tất đổi: FhHếp nhận; 3x 1=?;2x13=
Phép chia: 10:9=5 4;2xö3=6;2x4=8;2xö5=I0
l _ .. Phép chia: 10 : 2 = 5
Phép nhân: 2 x 1= 2;2x2=4;2x3 'Tña năm
=G6;2x4=8;2xö5=0 Đặt mười
Tổng: 8 x 11 = 88 phép tính
Bàn giã:
Bàn lên luống (bác cầu):
Lân luống: Phép chia: 10:92= 5
Giả đày Xuống ruộng: Phép trừ: ð - 1= 4
Giã dò Hái rau: Phép cộng: 8 + 2 = 10
Con cò Xin bác cầu: Phép trừ: 10 - 8= 9
VĂN HOÁ DÂN GIAN VÀ NHÀ TRƯỜNG
Cầu bác ngang
Sang bác dọc
Chập đôi bên
Lên đầu quạ
Bàn đầu quạ:
Đầu quạ
Quá giang
Sang sông
Một biển
Một đò giang: Phép cộng: l1 + 1+1+
L+®1#j+]+1+11+t1E10
Hai ngang đò: Phép trừ: 10-1 -1- 1
-l1-=I-I-1I-l-l1-1=0
Ba cò kêu: Phép chia: 10 : 10 = 1
Bốn nghêu ngao: Phép nhân: 10x 1=
10
Năm dao thớt
Sáu sát muối
Bảy chuối xanh
Tám hành tôi
Chín tôi ghém
Mười chém chân.
Tổng cộng khoảng 170 phép tính.
Nếu ở từng bàn của chặng I và một số
bàn ở chặng II, mỗi lần trẻ nhặt que tính
ta tính là một phép cộng (ví dụ: 1+1=2;
2+1=3...ỏ bàn 1) mà không tính theo
kiểu 1 + 1+1... = 10 thì phép tính sẽ
không dừng lại ở 170.
II. THỬ NGHIỆM SỬ DỤNG ĐỒNG DAO
"CHUYỀN THẺ" ĐỂ BƯỚC ĐẦU HÌNH
THÀNH Ở TRẺ MẪU GIÁO 5 - 6 TUỔI
BIỂU TƯỢNG VỀ SỐ LƯỢNG
1.Về quan niệm uui chơi là hoạt
động chủ đạo uà phương chúm học
mà chơi, chơi mà học
e Vụi chơi là hoạt động của trẻ mẫu
giáo vì nó đã gây ra những biến đổi về
chất trong tâm lí của trẻ, nó chi phối các
hoạt động khác như: học tập, lao động...
đÁ
làm cho chúng mang màu sắc độc đáo của
lứa tuổi mẫu giáo.
se Hoạt động vul chơi tạo ra ở trẻ ba
nét tâm lí đặc trưng ở lứa tuổi, đó là: tính
hình tượng, tính đễ xúc cảm biểu cảm và
tính không chủ định.
se Qua hoạt động vui chơi nhiều phẩm
chất, nhân cách con người được định
hình, hình thành và phát triển. Ví dụ: trí
tuệ, đạo đức, lương tâm, lòng dũng cảm...
e Vụi chơi bộc lộ những năng khiếu,
tài năng,... Mầm mống của nhiều thiên
tài sau này như Môda 3 tuổi đã thuộc bài
thánh ca trong nhà thờ. Trong vui chơi,
năng khiếu, tài năng được hình thành và
phát triển ở trẻ.
e Vui chơi là phương tiện để chuyền
tải "tồn tại khách quan" dưới dạng vật
chất sang dạng "tôn tại tỉnh thần - ý
thức". Không có phương tiện này trẻ
không có được vốn sống kinh nghiệm, trí
thức để bước vào những nấc thang của
con người đích thực. Thông qua đồ chơi,
phương tiện vui chơi... nền văn hoá của
cộng đồng dân tộc thẩm thấu vào đường
gân, thớ thịt, vào thần kinh, bộ não để
trẻ nhập tâm vào vốn liếng cá nhân của
mình.
e Yếu tố kí hiệu - tượng trưng là một
trong những đặc điểm nổi bật trong hoạt
động vui chơi. Trong khi chơi, trẻ đã học
được cách sử dụng các kí hiệu tượng
trưng. Đây là cơ sở để trẻ phát triển trí
tưởng tượng, từ đó phát triển tư duy.
e Với vai trò vô cùng quan trọng là
hoạt động chủ đạo của trẻ mẫu giáo thì
hoạt động vui chơi đã được gắn liền với
hoạt động học tập. Học mà chơi, chơi mà
học vừa là nội dung vừa là phương pháp
dạy trẻ. Bài đồng dao chính là biểu hiện
của phươag châm học mà chơi, chơi mà
học của trẻ.
80 HÀ NGUYÊN KIM GIANG - TRỊNH THỊ PHƯƠNG
———ễễ]]]Ềễễ—- —
e Nói tới trò chơi "chuyền thẻ" thì mọi
người đều nghĩ đó là trò chơi của trẻ em
Tiểu học, Trung học cơ sở, nhiều em chơi
đã trở thành kĩ năng, kĩ xảo. Nhưng như
thế không có nghĩa rằng trẻ em mẫu giáo
không học và chơi chuyền thẻ được. Dĩ
nhiên, các em không thể chơi như các
anh chị lón. Như chúng ta đã biết, trò
chơi dân gian rất lĩnh hoạt về hình thức
chơi. Cùng trong một trò chơi, trẻ em các
lứa tuổi khác nhau đều tìm thấy ở đó sự
thú vị hấp dẫn. "Chuyển thẻ" cũng như
vậy: nếu trẻ em ở lứa tuổi lớn chơi kết
hợp giữa lời hát, nhặt que chuyển và
tung bóng, chơi hết tất ca các bài, các
chặng thì trẻ em bé hơn một chút có thể
bỏ qua một số bàn khó ở chặng 9. Còn đối
với trẻ bé hơn như trẻ mẫu giáo ð - 6 tuổi
thì chúng ta dạy trẻ học và chơi như thế
nào? Do đặc điểm sinh lí của trẻ mẫu
giáo là các giác quan phối hợp chưa thật
nhuần nhuyễn. Vì vậy. chúng ta chỉ dạy
trẻ đọc lời và nhặt que chuyền cùng với
việc tung bóng giả vờ vừa không mất đi
tính nhịp điệu trong lời của bài đồng đao
mà lại kích thích ở trẻ trí tưởng tượng.
Với một số tiền để lí luận như trên,
chúng tôi đã tiến hành thử nghiệm sử
dụng bài đồng dao "chuyền thẻ" để bước
đầu hình thành ở trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi
một số biểu tượng về số lượng.
2. Tổ chức thử nghiệm
Đối tượng: Trẻ mẫu giáo ð - 6 tuổi
Số lượng: 39 trẻ
Địa điểm: Lóp số 10 xã Bách Thuận -
Thái Bình _
Thời gian: 17/11 - 20/12/2001
- Phương pháp tiến hành:
Bước 1: Để giới thiệu và tạo hứng thú
cho trẻ thì cô đọc và chơi cho trẻ xem.
Sau đó cô đọc lại từng bài.
Bước 9: Cô dạy trẻ học thuộc và chơi
trò chơi ở từng chặng
+ Dạy trẻ học thuộc và chơi ở chặng 1
Cô dạy trẻ học thuộc lời từng bài.
Dạy trẻ rải que chuyển: ở bài 1 rải
đều các que, lên bàn đôi thì rãi đều từng
đôi...
Dạy trẻ kết hợp giữa đọc lời đồng dao,
nhặt que chuyền và tung bóng giả vờ.
+ Dạy trẻ học thuộc và chơi ở chặng 2
Kết quả: 96,8% (31/39) trẻ thuộc bài
đồng dao. Một trẻ chưa thuộc hết bài
đồng dao, thuộc bập bõm. Theo điều tra
thì em đó có trí tuệ chậm phát triển hơn
các trẻ bình thường khác.
Với việc thuộc bài đồng dao này thì
trẻ đã nắm được thứ tự các con số trong
dãy số tự nhiên.
90,4% (29/32) trẻ đã lấy được số que
chuyền tương ứng với con số mà trẻ đọc
lên khi chơi.
Như vậy, khi kết hợp giữa việc nắm
được thứ tự các con số trong dãy số và trẻ
lấy được số que ứng với con số đọc lên thì
bước đầu ở trẻ đã hình thành biểu tượng
về đãy số tự nhiên (1 - 10).
90,4% (29/39) trẻ đã biết chia 10 ra
làm 2 phần. Quá trình nhặt các que tính
ở mỗi bàn chơi ở trẻ đã hình thành biểu
tượng về thêm bớt số lượng.
Từ kết quả thực nghiệm trên ta thấy:
Qua việc học và chơi "chuyển thế" bước
đầu hình thành ở trẻ biểu tượng về số
lượng, biểu tượng về dãy số tự nhiên,
biểu tượng về phép thêm bót, phép so
sánh, phép chia.
IV. KẾT LUẬN
Có thể khẳng định "chuyển thẻ" là
một tác phẩm lớn. Nó là kho tàng tri
thức, thê hiện trí tuệ của nhân dân, đó là
VĂN HOÁ DÂN GIAN VÀ NHÀ TRƯỜNG B1
GiiG=S uy 2ó nhà o2 nu... SƯ... SỐ Ốc co n0 VI c UẾP
sáng tạo vô giá mà ông cha ta đã để lại.
Tác phẩm này rất phù hợp với lứa tuổi
thiếu niên và nó có vai trò to lớn trong
việc hình thành và phát triển nhân cách
trẻ mẫu giáo, đặc biệt là trong việc rèn
luyện và phát triển trí tuệ của trẻ,
"Chuyền thê" thực sự là một công cụ tốt
để hình thành và khắc sâu ở trẻ biểu
tượng về số lượng. Nó giúp việc học toán
vốn cứng nhắc lại trở lên nhẹ nhàng và
cất hiệu quả.
Vậy mà hiện nay "chuyển thẻ" đang
dần bị mai một, trở lên xa lạ và có nguy
cơ bị lãng quên với trẻ em. Hầu như trẻ
em thành phố không chơi nữa và ở nông
thôn thì trẻ em còn chơi rất ít.
Nguyên nhân của sự mai một các trò
chơi dân gian nói chung, "chuyền thẻ" nói
riêng là do sự hấp dẫn mới lạ của các trò
chơi hiện đại như: điện tử, người máy...
do những người đi trước không hướng
dẫn, truyền lại cho các em thế hệ sau.
Khôi phục lại những bài đồng dao nói
chung và bài đồng dao "chuyền thẻ" nói
riêng là trách nhiệm của chúng ta - thế
hệ đi trước. Muốn bảo tồn vốn tri thức
văn hoá truyền thống của dân tộc, đem
lại cho trẻ em những bài học bổ ích, lí thú
thì chúng ta cần phải hướng dẫn (dạy)
cho trẻ em học và chơi trò chơi dân gian.
Những phép tính tìm thấy trong bài
đồng dao "chuyền thẻ" ở bài viết này chắc
rằng chưa phải đã là "Lim". Rất mong
được sự trao đổi, bổ sung của các bạn để
có thể phát hiện nhiều hơn nữa những trì
thức của dân gian còn tiềm ẩn, để bảo tổn
vốn văn hoá truyền thống của dân tộc và
để chúng ta có thể vận dụng nó vào việc
dạy học hiện đại không chỉ ở bậc học
mầm non mà có thể ở cả các cấp học
khác.Ø
H.N.K.G-1.1.P