40 VŨ TÚ QUỲNH - RỐ I NƯ Ớ C...
RÔÌ NƯ Ớ C -
TỪ SÂN KHẤ U
DÂN GIAN ĐẾ N
SÂN KHẤ U Đ Ô THỊ
v ũ TÚ QUỲNH
Jsffld thị mà chúng tôi đề cậ p ở đây chỉ
phạ m vi thủ đô Hà Nộ i, nơ i có hai
đơ n vị m úa rố i chuyên nghiệ p là N h à hát
m úa rố i Trung ư ơ ng và N hà há t m úa rố i
Thăng Long. Đây củ ng là hai điể n hình củ a
sân khấ u đô th ị m ù chúng tôi sử dụ ng
trong ph ạ m vi bài viế t này.
Vói nhiề u ngư ờ i d ân V iệ t N am , rố i nư ớ c
hẳ n không quá xa lạ mỗ i k h i đư ợ c dị p xem
hộ i ỗ nhiề u làng quê th uộ c châu th ổ Bắ c Bộ .
Có lẽ rằ ng, thờ i gian là m ộ t tro n g nhữ ng
nh â n tô' giúp cho rố i nư ớ c đị nh h ìn h và trở
th à n h m ộ t giá trị m ang tín h tru y ề n thông
trong đờ i sông v ăn hoá dân tộ c. N hữ n g trò
m úa rồ ng phư ợ ng, tiên , T ễ u, n h ữ n g trò cấ y
Sân khấ u rố i nư ớ c làng Ra (Thạ ch Thấ t, Hà Tây)
hái, nh ữ ng đám rư ớ c, nh ữ n g trò chơ i hộ i...
củ a rố i nư ố c khôn g b iế t tự bao giò, đã đư ợ c
coi là cổ tru y ề n và cho đế n hôm nay, tấ t cả
vẫ n sông, vẫ n đư ợ c tá i diễ n tro n g đờ i sông
d ân sin h h iệ n đạ i.
Ao làn g đư ợ c coi là m ộ t d ạ ng sân k h ấ u
rố i tru y ề n thô n g . Xư a k ia, nó là nơ i nhữ ng
chủ n h â n đ ầ u tiê n sá n g tạ o ra rố ì nư ớ c và
ngày nay nó v ẫ n đư ợ c d ù n g làm nơ i thự c
h à n h diễ n xư ớ ng. Cho tố i trư ớ c n h ữ n g năm
50 củ a th ế kỉ XX, rố i nư óc vẫ n chỉ diễ n ra
chủ yế u ỏ ao làn g để phụ c vụ d ân làng,
phụ c vụ hộ i làng.
Ao d iễ n rố ì có độ sâu vừ a ph ả i (mự c
nư ố c lí tư ở ng là cao ng a n g th ắ t lư ng ngư ờ i
đứ ng), đồ ng thờ i cũng là nơ i m à d ân làng có
th ể tụ hộ i để xem rố ì. Do vậ y, đị a th ê đẹ p
n h ấ t thư ờ ng là ao đình. K hi biế u diễ n,
ngư ờ i ta dự ng th u ỷ đ ìn h b ằ n g p h ê n tre,
nứ a, lá, xong việ c th ì dỡ bỏ . N gày nay, th u ỷ
đình đư ợ c xây cố đị nh b ằ n g gạ ch, đổ bê
tông có m ặ t ở h ầ u k h ắ p các cơ sở rố i nư ớ c
dân gian.
Sự k ế t hợ p giữ a ao làn g và th u ỷ đình
tự nó đã tạ o n ê n m ộ t k h ô ng gian diễ n
xư ớ ng r ấ t đặ c trư n g củ a rố ì nư óc. Không
gian ấ y vừ a n h â n tạ o vừ a n h iê n tạ o. N ế u so
vói k h ô n g gian kh ép kín củ a
n h à h á t th ì có th ể coi không
gian diễ n xư ớ ng dân gian là
m ộ t k h ô n g gian mở , bở i nó
không chỉ h iệ n diệ n giữ a
cả nh q u an th iê n n h iên vớ i
trờ i, m ây, sông, nư ớ c m à nó
còn có m ộ t h ậ u cả n h r ấ t tự
n h iê n , sin h độ ng, ăn n h ậ p là
cả n h q u an th ô n làng và
n h ữ n g h o ạ t độ ng sinh sông
củ a con ngư ờ i. T ro ng khi
phư ờ ng rố ĩ biể u diễ n, ta vẫ n
có thể bắ t gặ p nhữ ng hình ả nh
TCVHDG SÓ 5/2006 - NGHIÊN cữ u TRAO Đ ổ l 41
sin h ho ạ t th ư ờ ng ngày củ a ngư ờ i dân diễ n
ra q u anh ao làng. M ộ t nhóm d ăm b ả y bác
nông d â n vác quố c, vác cày từ đồ ng về q u a
rẽ xuố ng rử a chân, vài ngư ờ i ngồ i giặ t
chiế u trê n cầ u ao, m ấ y bà m ấ y cô bê con
ngồ i hóng m át dư ớ i gố c cây, lũ trẻ tú m n ăm
tụ m ba tìm trò nghị ch ngợ m... M ọ i sinh
hoạ t đan g d iễ n ra củ a ngư ờ i d â n đề u có thể
trở th à n h n ề n cả n h, hoặ c là n h ữ n g n h â n tô"
góp p h ầ n tạ o n ên k h ô n g g ian diễ n xuố ng
cho rô"i nư ớ c.
Ngư ờ i xem rố i nư ở c có ở mọ i lứ a tuổ i,
từ ngư ờ i già đế n trẻ nhỏ . Họ có th ể tự do
đế n xem kh i nào m uôn, có th ể ngồ i ở mọ i vị
trí qu an h bờ ao, trèo cà n h cây, leo cộ t điệ n,
bờ tư ờ ng, ngồ i v ắ t vẻ o trê n xe đạ p, chen
chúc trê n xe bò. Họ có th ê xem cả tro ng lúc
đang cho trẻ ăn, lúc đẩ y xe lú a về qua, lúc
trê n đư ờ ng đi chợ , lúc gán h p h â n ra đồ ng...
N ế u n h ìn bao q u á t to à n cả nh, t ấ t cả n h ữ ng
hoạ t độ ng ấ y làm cho qu a n g cả nh buổ i diễ n
rố i như m ộ t khôi chuy ể n độ ng và m ộ t sự
hỗ n tạ p về âm th a n h , tro n g đó có n h ữ n g
tiế ng cư ờ i đùa, chọ c ghẹ o, tiế n g kh e n chê,
bìn h phẩ m , có cả nh ữ n g tiế n g cãi vã nho
nhỏ , tiế n g qu á t m ắ ng con, tiế n g gọ i nh a u í
ói...
Vớ i tấ t cả các chi tiế t ấ y, rõ rà n g sân
k h ấ u rố i nư ớ c d â n gian kh ô n g còn chỉ là
khoả ng m ặ t nư ớ c nho nhỏ , nơ i có các con
rố i đan g b iể u diễ n m à nó đ ã đư ợ c mở rộ ng
không gian, hoà vào cả n h sắ c th iê n nhiên,
hoà vào n h ữ n g h o ạ t độ ng sin h sông củ a
dân làng. Đ ây cũn g là m ộ t tron g n h ữ n g đặ c
đ iể m k h iế n cho rố ì n ư ớ c ở là n g g ầ n vớ i
dạ ng sinh h oạ t cộ ng đồ ng hơ n chứ không
chỉ đơ n th u ầ n là m ộ t h ìn h th ứ c sân k hấ u .
Khi n h à h á t m ú a rố i T ru n g ư ơ ng và
n h à h á t m ú a rô"i T h ă ng Long đư ợ c th à n h
lậ p cũng là lúc ngư ờ i ta n g hĩ đế n việ c p hả i
xây dự ng m ộ t sâ n kh ấ u rố i nư ớ c chuyên
nghiệ p. Việ c th à n h lậ p n h à h á t m ú a rố i có
lẽ là mong đợ i lớ n củ a ng àn h rố i cũng như
củ a rấ t n h iề u ngư ờ i có xu hư ớ ng m uôn
chu yên n ghiệ p hoá m úa rố i. V ậ y n h ữ n g đặ c
trư n g củ a sâ n k h ấ u dâ n gian đư ợ c bả o lư u
n h ư th ế nào tro n g kh ô n g gian s â n k h ấ u đô
thị ? Để trả lờ i câu hỏ i này, ch ú ng ta hãy
đế n vớ i nh ữ ng buổ i diễ n rố i củ a nh à h á t
m ú a rố i T h ă n g Long v à n h à h á t m úa rố i
T ru n g ư ơ ng.
M ộ t d à n trô n g p h á ch nổ i lên mờ i gọ i,
m ộ t làn đ iệ u d ân ca êm ả , m ư ợ t m à d ẫ n d ắ t
cả m xúc ngư ờ i xem n h ư hoà vào không khí
th a n h b ìn h củ a làn g quê V iệ t N am . Buổ i
diễ n rố i nư ớ c nào dư ờ ng n hư cũng đư ợ c b ắ t
đ ầ u nh ư thế . V à k hi n h ữ n g q u â n rố i vụ t
h iệ n ra trê n m ặ t nư ớ c lấ p loá th ì ngư ờ i xem
thự c sự đ ã bị cuố n h ú t vào khô n g gian củ a
đồ ng ru ộ n g V iệ t N am và n h a n h chóng quên
đi rằ n g ỏ ngoài kia, chỉ cách m ộ t bứ c tư ờ ng
thôi là ồ n ào n h ị p sông đô thị .
K hoả ng khô n g g ian ấ y k h ô n g lớ n,
không m ang h ìn h củ a trờ i m ây, cỏ cây,
sông nư ớ c, th iê n n h iên m à nó đư ợ c b àn tay
con ngư ờ i k iế n tạ o th e o h ìn h thứ c mô
phỏ ng lạ i sân k h ấ u rô"i tru y ề n th ô ng ở làng
quê. V à d ù rằ n g khôn g g ian ấ y chỉ là m ộ t
không gian n h â n tạ o n ằ m tro ng k h uô n khổ
củ a m ộ t n h à h á t, song vớ i sự ch ắ t lọ c
nhữ ng n h â n tô" m an g d ấ u ấ n v ăn hoá Việ t,
vố i cách b à i trí k h u n g cả n h giả n đơ n m à ấ n
tư ợ ng, nó v ẫ n đủ để tru y ề n tả i đư ợ c th ông
điệ p củ a m ộ t n ề n v ăn hoá.
H ìn h ả n h củ a toà th u ỷ đ ìn h in bóng
trê n m ặ t nư ớ c ao làn g là m ộ t h ìn h ả nh có
giá trị b iể u tư ợ ng đem đế n sự liên tư ở ng
rấ t gầ n về khô n g g ian củ a làn g quê và nó
đã đư ợ c chú ý tro n g việ c tá i th iế t m ộ t
không gian d iễ n rổ ì tro n g kh u ô n khô nhà
hát. “M ô-tip k iế n trú c ” quen thuộ c vố i
nhữ ng đ ầ u đao v ú t cong cổ kín h đư ợ c dự ng
42 VŨ TÚ QUỲNH - RỐ I NƯ ÓC...
Sàn khâu rố i nư ớ c đô thị (Nhà hát múa rố i nư ớ c Thăng Long)
bằ n g ph ê n tre, đư ợ c sơ n vẽ và tô m àu là
điể m n h ìn tru n g tâ m củ a sâ n k h ấ u . T rên
nề n cả n h ấ y, ngư ờ i ta d à n d ự ng nh iề u chi
tiế t gợ i n hắ c về làng quê n hư cây cau,
khóm kho ai nư ớ c, đám bèo tây. Đ ây sẽ là
nơ i diễ n ra t ấ t cả các sin h h o ạ t v ăn hoá m à
ngư ờ i xem đư ợ c cả m n h ậ n q u a d iễ n rố i.
M ộ t kh o ả n g m ặ t nư ớ c đư ợ c bao tư ờ ng
xi m ăn g đã n g ăn cách kh u vự c sân k h ấ u
vớ i nh ữ n g h àn g gh ế d à n h cho k h á n giả .
N ế u nói về cách tổ chứ c sân k h ấ u th ì ở đây
đã có nh ữ n g k hác b iệ t lố n so vố i sân kh ấ u
rố i nư ớ c dân gian tru y ề n thông . S ân kh ấ u
củ a nhà h á t không có đư ợ c sự hỗ trợ củ a
cả nh sắ c th iê n n h iê n in h ìn h trờ i, mây,
sông nư ớ c, nú i non n h ư s â n k h ấ u d ân gian,
do vậ y, kh i biể u diễ n ch ủ yế u ph ả i đi sâu
k h a i th á c hiệ u qu ả củ a hệ thô n g á n h sán g
đèn m àu chiế u rọ i. Thự c ra, á n h sáng đèn
m àu cũng có nh ữ n g ư u v iệ t riên g khi nó
đư ợ c th ể hiệ n dư ớ i b à n ta y củ a n h ữ n g n h à
chu yên nghiệ p. C ùng lúc, nó có th ể diễ n
đ ạ t đư ợ c n h ữ ng k ho ả ng thờ i g ian khác
n h a u như ngày h a y đêm , nó có th ể chuyể n
cả nh các tiế t m ụ c m à không cầ n tớ i ngư ờ i
dẫ n chư ơ ng trìn h ch u yể n lờ i, nó cũng hỗ trợ
k h á h iệ u q u ả tro ng việ c diễ n đ ạ t tâ m trạ n g
n h ân v ậ t nh ư buồ n, vui, cô
đơ n hay sợ h ãi... (sân k h ấ u
d ân gian không k h ai thác
n h ữ n g th ế m ạ n h này m à chủ
yế u chỉ có chứ c n ăn g chiế u
sán g s â n k h ấ u k h i b iể u diễ n
vào buổ i tố i). C ùng vớ i
n h ữ n g âm th a n h củ a nhạ c
nề n, á n h sán g đèn chiế u cũng
có th ể tạ o đư ợ c nhị p chuyể n
độ ng cho sân kh ấ u và điề u
qu a n trọ n g là m àu sắ c thay
đổ i r ấ t hấ p d ẫ n m ắ t nhìn.
H ai h ìn h th á i sân k h ấ u tạ o
ra h a i h iệ u q u ả th ẩ m m ĩ th ị
giác kh ác n h au , m ộ t b ên k h a i th á c th ế
m ạ n h củ a tự nhiên, m ộ t bên h oàn toàn
n h ân tạ o.
Sự p h â n tá ch giữ a sâ n k h ấ u biể u diễ n
và vị trí củ a k h á n giả tro n g n h à h á t đã tạ o
nên m ộ t môi trư ờ n g diễ n xư ổ ng hoàn toàn
kh ác vớ i cách diễ n rố i củ a d â n gian. T a hãy
tư ở ng tư ợ ng tro n g môi trư ờ ng quen thuộ c
củ a làn g quê, con rố ỉ x u ấ t h iệ n n h u ầ n nhị ,
tự nh iên n h ư vố n có giữ a đờ i thư ờ n g bở i
nhữ n g gì tạ o n ên nó đề u có ở xun g q u anh,
tro n g cuộ c sông lao độ ng củ a ngư ờ i nông
dân . M ặ t khác cũng r ấ t th ầ n bí khi nó đế n
và đi n h ư x u ấ t th ầ n trê n m ặ t nư ớ c. Cả m
n h ậ n n ày rấ t rõ k hi xem rố i nư óc ở chùa
Thầ y. T huỷ đ ìn h c h ù a T h ầ y đư ợ c coi là sân
k h ấ u rố i nư ớ c cổ n h ấ t h iệ n nay. Do n ằ m
b iệ t lậ p giữ a hồ nư ớ c n ên mỗ i kh i biể u
diễ n, ngư ờ i ta p h ả i d ù n g thu y ề n để đi lạ i
và chuy ên chở v ậ t d ụ ng từ bờ ra tớ i thu ỷ
đình . M ặ t nư ớ c là k ho ả n g n g ă n cách ngư ờ i
xem vớ i ngư ờ i diễ n. Ngư ờ i xem không đư ợ c
tiêp xúc gầ n buồ ng trò n ên xoá đi tro ng đầ u
họ h ìn h ả n h củ a nh ữ n g ngư ờ i đan g cầ m
sào, cầ m dây điề u k h iể n con rỗ i m à chỉ còn
trư ố c m ắ t họ n h ữ n g con rố i từ dư ớ i nư ớ c đi
lên, v ụ t hiệ n, v ụ t biế n, nh ư tài nghệ hơ n,
th ầ n bí hơ n.
TCVHDG SỐ 5/2006 - NGHIÊN cứ u TRAO Đ ổ l 43
Rố i nư ớ c k h i biể u diễ n tro n g sâ n kh ấ u
nhà h á t có th ể v ẫ n giữ đư ợ c tin h th ầ n th ẩ m
mĩ củ a làn g quê, song n h ữ n g gì làm cho rôì
nư ớ c h ấ p dẫ n , trở th à n h “điề u kì diệ u” đã
ph ầ n nào giả m sú t tro n g cả m n h ậ n củ a
ngư ờ i xem kh i m à kh ô n g gian b iể u diễ n
trong n h à đã giớ i h ạ n tầ m n h ìn và sự tư ở ng
tư ợ ng củ a k h á n giả .
H iệ n nay, nh à h á t m ú a rố ì T ru n g ư ơ ng
đã xây dự ng m ộ t sâ n k h ấ u rố i nư óc ngoài
trờ i k h á đẹ p n h ằ m m an g đế n cho k h á n giả
nh ữ ng cả m n h ậ n th a y đổ i tro n g từ n g
không gian sân k h ấ u kh á c n ha u .
M ộ t lĩnh vự c n ữ a m à ch ún g tôi m uôn
đề cậ p tớ i là n h â n tố k h á n giả . N ế u n h ìn
trê n bình diệ n ch u n g th ì h iệ n nay, bên
cạ nh lư ợ ng k h á ch tro n g nư ớ c kh ông m ấ y
dồ i dào, rố i nư ớ c đan g đi vào k h a i th á c thị
trư ờ ng k h ách nư ớ c ngoài là chủ yế u kh i m à
thị trư ờ ng này đem lạ i ngu ồ n lợ i n h u ậ n
đán g kể . T uy nhiên, giữ a rố i nư ớ c d ân gian
và chuyên nghiệ p có nh ữ n g cơ hộ i, th á c h
thứ c và hệ qu ả khác n h a u kh i cùng đi vào
thị trư ờ ng k h á n giả này. T hiế u thô n g tin,
thiế u qu an hệ , th iế u sự n h a n h nh ậ y trong
kinh doanh, nh ữ n g phép tắ c củ a là n g xã,
th ủ tụ c h àn h ch ính qu a n h iề u cấ p xét
duyệ t... vẫ n luôn là nh ữ n g rào cả n đán g kể
đôĩ vớ i rố i nư ớ c d ân g ian kh i m uôn đư a
khách nư ớ c ngoài về xem rố i nư ố c tạ i đị a
phư ơ ng. Đó là ch ư a k ể tở i cơ sở v ậ t c h ấ t
chư a p h ù hợ p, chư a đáp ứ ng đư ợ c n h u cầ u
tố i thiể u n h ấ t cho du khách . T ấ t cả nhữ ng
điề u này lạ i không p h ả i là vấ n đề đố i vố i
nh ữ ng đơ n vị rôĩ nư ớ c chuyên nghiệ p. Điề u
kiệ n th u ậ n lợ i về m ặ t p háp lí đã giúp cho
các đơ n vị rôi nư ớ c chu y ên ng hiệ p có đư ợ c
nh ữ ng hợ p đồ ng diễ n đề u đ ặ n. L ấ y m ộ t ví
dụ điể n h ìn h là N h à h á t m ú a rố i nư ớ c
T h ăn g Long: Vớ i trê n 1000 buổ i diễ n mộ t
năm , vớ i h ai độ i diễ n gồ m 22 diễ n viên, 15
nh ạ c công, 5 kĩ th u ậ t viên, có độ i ngũ họ a
sĩ, n h ạ c công chuyên n g hiệ p, b ên cạ nh đó
là h à n g tră m chuy ên lư u diễ n nư ố c ngoài,
do anh th u củ a n h à h á t k hoả ng chụ c tỉ đồ ng
m ộ t năm , tấ t cả n h ữ n g con số nói lên sự ăn
nên làm ra củ a m ộ t đơ n vị rố i nư ớ c chuyên
nghiệ p.
Đôì vớ i m ộ t n h à h á t m ú a rố i chuyên
nghiệ p th ì k h á n giả là m ộ t yế u tô' vô cùng
q u an trọ ng, nó quy ế t đ ị nh việ c sông còn
củ a n h à h át. Khác vớ i phư ờ ng rố ì nư ớ c dân
gian biể u diễ n để tạ o không kh í hộ i hè,
đ ìn h đám , để phụ c vụ bà con xem hộ i thêm
vui, còn n h à h á t m ú a rô'i chuyên nghiệ p
biể u diễ n để có th u n hậ p. Ó đây, rõ ràn g
nổ i lên vấ n đề về m ụ c đích ho ạ t độ ng, mụ c
đích biể u diễ n. Và ch ính từ sự khác n h au
về mụ c đích d ẫ n đế n n h ữ n g đư ờ ng hư ớ ng
p h á t triể n hoàn to à n kh ác n h a u giữ a rố i
nư ớ c d ân gian và ch u y ên ng hiệ p. M ộ t bên
bả o lư u các giá trị tru y ề n thố n g tro n g đờ i
sông dâ n sinh h iệ n đạ i, còn m ộ t bên sử
dụ n g n hữ ng giá trị tru y ề n thông tro n g hoạ t
độ ng k in h do an h ng h ệ th u ậ t, ở đây, chún g
tôi không đ ặ t vấ n đề so sá n h sự đư ợ c hơ n
giữ a hai hìn h thứ c m à chỉ m uôn nêu ra sự
tồ n tạ i này h iệ n n ay để v ấ n đề trìn h bày
đư ợ c rõ rà n g hơ n.
K hi du lị ch củ a V iệ t N am mở cử a, rố ì
nư ớ c thự c sự lên ngôi. N h ữ n g nh à q u ả n lí
n h a n h chóng n h ậ n ra rằ n g đa dạ n g văn
hoá là nh ị p cầ u đư a mọ i ngư ờ i đế n gầ n
n h a u hơ n và rố i nư ớ c c h ính là điể m n h ấ n
văn hoá th u h ú t k h ách du lị ch. K hách du
lị ch, đặ c b iệ t là du kh á ch nư ớ c ngoài khi
đế n Việ t N am đề u rấ t háo hứ c đi xem rố i
nư ở c để đư ợ c b iế t th ê m m ộ t loạ i h ìn h nghệ
th u ậ t và cũng để h iể u th ê m về m ộ t nề n v ăn
hoá bở i rô'i nư ớ c kh ô n g chỉ rấ t hay, r ấ t lạ ,
m à nó còn là bứ c tra n h k h á to àn diệ n vê
44 VŨ TÚ QUỲNH - RỐ I NƯ ÓC...
m ộ t xã hộ i nông n g hiệ p cổ tru y ề n v ẫ n chư a
h ẳ n đã m ấ t đi tro n g xã hộ i h iệ n đ ạ i ở V iệ t
Nam.
N h iề u ý k iế n k h ắ t khe cho rằ n g rố i
nư ớ c chuyên n g h iệ p chỉ làm lạ i n h ữ n g trò
rố i cổ củ a dân g ian để ph ụ c vụ k h ách nư ớ c
ngoài là chủ yế u chứ không có n h iề u sán g
tạ o về ch uyên m ôn n g hề nghiệ p. Song có lẽ ,
vớ i các đơ n vị rố i nư ớ c chu y ên nghiệ p,
chú n g ta p h ả i chọ n m ộ t cách n h ìn khác.
Rố i nư ớ c củ a T h ăn g Long ngay từ
nh ữ ng buổ i đ ầ u k hôn g chọ n đố i tư ợ ng phụ c
vụ chỉ là du kh á ch nư ớ c ngoài m à nh ằ m
vào đố i tư ợ ng th iế u nhi. D uyên cơ m ay m ắ n
đã đư a rôì T h ăn g Long gặ p gỡ vớ i nhữ n g vị
kh ách nư ớ c ngoài đ ầ u tiê n đế n từ N h à h á t
kị ch ở Tokyo và họ đư ợ c mờ i san g d iễ n ở
N h ậ t B ả n nă m 1992. N gay lậ p tứ c, nh ữ ng
ngư ờ i làm rố i n h ậ n ra rằ n g di sả n rố i nư ớ c
củ a cha ông ẩ n giấ u tiề m n ă ng lón cầ n đư ợ c
khai thác để phụ c vụ cho d u lị ch và từ đây
mở ra m ộ t đư ờ ng hư ớ ng h o ạ t độ ng mớ i đầ y
tiề m n ă n g và h iệ u qu ả n h ư ch ú n g ta th ấ y
ngày hôm nay. Có th ể trư ớ c đây rố ì nư ớ c
cũng đã từ n g đư ợ c ngư ờ i nư ớ c ngoài b iế t
đế n qu a sách báo, tạ p chí h ay q u a nh ữ n g
lầ n tra o đổ i v ăn ho á n g h ệ th u ậ t, song p h ả i
th ừ a n h ậ n m ộ t điề u rằ n g , n h ữ n g gì m à n h à
h á t m úa rố i T h ăn g L ong làm đư ợ c đã dóng
lên tiế ng chuông mở đ ầ u m ộ t ng ày mớ i cho
rố i nư ớ c Việ t N am . Đó là h à n g ngàn buổ i
diễ n, hà n g tră m ng à n lư ợ t k h ác h từ khắ p
các ch âu lụ c đế n rồ i đi m ang theo h ìn h ả n h
củ a v ăn hoá V iệ t N a m qu a n h ữ ng h ìn h
tư ợ ng rố i nư ớ c.
T h à n h công lớ n n h ấ t củ a N hà h á t
m úa rố i T h ă n g L ong là đã b ắ c n h ị p cầ u để
rố i nư ố c V iệ t N am đ ế n gầ n hơ n vớ i th ê
giớ i. Cơ sở d ẫ n đế n th à n h công ch ín h là
k h ả n ă n g n h ậ n thứ c đ ú n g giá trị di sả n
củ a rố i tru y ề n th ô n g và tậ p tru n g kh ai
th ác vố n cổ để giớ i th iệ u ra nư ố c ngoài,
tậ n dụ n g cơ hộ i tố t để trỗ i d ậ y sứ c sông,
đó là th ờ i đ iể m mở cử a p h á t triể n du lị ch.
B ên cạ n h đó lạ i có vị tr í th u ậ n lợ i, có cơ sở
v ậ t c h ấ t tố t, có n h iê u đ iêu k iệ n để ngoạ i
giao, qu ả n g cáo... t ấ t cả n h ư hộ i tụ để làm
n ê n m ộ t n h à h á t có tê n tu ổ i, có thư ơ n g
h iệ u củ a n g à y hôm nay. Mô h ìn h p h á t
tr iể n củ a N h à h á t m úa rố i T h ă n g Long
h o àn to à n có th ể áp dụ n g cho các phư ờ ng
rôĩ nư ớ c d â n g ian và trê n th ự c tế , m ộ t số
nơ i đã b ắ t đ ầ u th ự c h iệ n k h i k ế t hợ p du
lị ch v ăn hoá vớ i d u lị ch sin h th á i n h ư kh u
vự c ch ùa T h ầ y (H à Tây), Đ ào T hụ c (Đông
A nh). P h á t triể n th ô n g q u a con đư ờ ng du
lị ch, m úa rố i nư ớ c đã k h ông còn là cái cũ
củ a ngày hôm q u a m à sẽ có sứ c sông mố i
để th êm m ộ t lầ n k h ẳ n g đ ị n h vị trí tro n g
n ề n v ă n ho á V iệ t N am và tro n g giao lư u
v ăn h oá đông tâ y .o
V .T.Q .
CA VÈ KHẮ NG CHIÊN ở ...
(T iế p th eo tr a n g 62)
Ca vè củ a T rầ n H ữ u T h u n g cùng vớ i
hàn g loạ t ca vè củ a các tác giả dân gian
đư ợ c sán g tác tro n g thờ i kì chông Ph áp ở
mộ t vùng quê cứ n g ân m ãi tro n g tâ m hồ n
tôi như m ộ t kỉ niệ m đẹ p. D ẫ u ngày nay, ta
đã đi xa trê n con đư ờ ng v ạ n dặ m củ a th i ca
c á c h m ạ n g , q u a y lạ i n h ìn b u ổ i sơ k h a i ấ y,
ta v ẫ n th ấ y đ á n g quý và đ án g trâ n trọ ng.
D ẫ u nó còn mộ c m ạ c, còn thô sơ , n h ư ng nó
đã góp p h ầ n đắ c lự c làm trò n nh iệ m vụ củ a
nó ở thờ i kì đ ầ u củ a cuộ c k h án g chiế n.
Trư ớ c h ế t là cái ch ân th à n h và cái nồ ng
n h iệ t to á t ra từ nh ữ n g lờ i ca ấ y - đó là loạ i
th i ca “tố t gỗ hơ n tó t nư ớ c sơ n”.CJ
V .V .T