Nh­ng ph©n tÝch trªn ®©y cho thÊy , kinh tÕ thÞ tr­êng lµ môc tiªu x©y

dùng con ng­êi x· héi chñ nghÜa lµ mét m©u thuÉn biÖn chøng trong thùc tiÔn

ë n­íc ta hiÖn nay .

§©y chÝnh lµ hai mÆt ®èi lËp cña mét m©u thuÉn x· héi . Gi÷a kinh tÕ thÞ

tr­êng vµ qu¸ tr×nh x©y dùng con ng­êi võa cã sù thèng nhÊt , võa cã sù ®Êu

tranh . Kinh tÕ thÞ tr­êng võa t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn x©y dùng , ph¸t huy

nh÷ng nguån lùc cña con ng­êi , võa t¹o ra nh÷ng ®éc tè huû ho¹i con ng­êi

. ViÖc gi¶i quyÕt nh÷ng m©u thuÉn trªn ®©y lµ viÖc lµm kh«ng hÒ ®¬n gi¶n .

§èi víi n­íc ta , m©u thuÉn gi÷a kinh tÕ thÞ tr­êng vµ qu¸ tr×nh x©y dùng con

ng­êi ®­îc gi¶i quýªt b»ng vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng , b»ng sù qu¶n lý cña

nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa . §¶ng ta x¸c ®Þnh :”s¶n xuÊt hµng

ho¸ kh«ng ®èi lËp víi chñ nghÜa x· héi mµ lµ thµnh tùu ph¸t triÓn cña nÒn v¨n

minh nh©n lo¹i , tån t¹i kh¸ch quan , cÇn thiÕt cho x©y dùng chñ nghÜa x· héi

vµ c¶ khi chñ nghÜa x· héi ®· ®­îc x©y dùng “.Nh­ vËy , §¶ng ta ®· v¹ch râ

sù thèng nhÊt gi÷a kinh tÕ thÞ tr­êng vµ môc tiªu x©y dùng chñ nghÜa x· héi .

ViÖc ¸p dông c¬ chÕ thÞ tr­êng ®ßi hái ph¶i n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý tÇm vÜ

m« cña Nhµ n­íc , ®ång thêi ph¶i x¸c nhËn ®Çy ®ñ quyÒn tù chñ cña c¸c ®¬n

vÞ s¶n xuÊt khinh doanh . Thùc hiÖn tèt nh÷ng vÊn ®Ò nµy sÏ ph¸t huy ®­îc

nh÷ng t¸c ®éng to lín còng nh­ ng¨n ngõa nh÷ng h¹n chÕ , kh¾c phôc ®­îc

nh÷ng tiªu cùc , khiÕm khuyÕt cña kinh tÕ thÞ tr­êng . C¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt

kinh doanh ph¶i h­íng vµo phôc vô c«ng cuéc x©y dùng nguån lùc con ng­êi.

CÇn ph¶i tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸ gi¸o dôc nh»m lo¹i bá t©m lý sïng

b¸i ®ång tiÒn , bÊt chÊp ®¹o lý , coi th­êng c¸c gi¸ trÞ nh©n v¨n , ph¶i ra søc

ph¸t huy c¸c gi¸ trÞ tinh thÇn nh©n ®¹o , thÈm mü , c¸c di s¶n v¨n ho¸ nghÖ

thuËt cña d©n téc nh­ néi dung cña NghÞ quyÕt trung ­¬ng V ®· nªu. §©y

chÝnh lµ c«ng cô , ph­¬ng tiÖn quan träng ®Ó t¸c ®éng , gãp phÇn gi¶i quyÕt

c¸c m©u thuÉn ®· nªu trªn

*M©u thuÉn gi÷a c¬ chÕ cò vµ c¬ chÕ míi.

21

Tr¶i qua mét thêi gian dµi nÒn kinh tÕ ®­îc ®iÒu khiÓn b»ng c¬ chÕ tËp

trung quan liªu bao cÊp , nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng theo mªnh lÖnh b¾t buéc … ®·

t¹o ra mét phong c¸ch lµm viÖc tr× trÖ , thiÕu tr¸ch nhiÖm , s¶n xuÊt ®×nh ®èn .

ChÝnh v× vËy, khi chuyÓn sang nÒn kinh ttÕ thÞ tr­êng , nÒn kinh tÕ më ®·

khiÕn nÒn kinh tÕ gÆp nhiÒu khã kh¨n.

C¸c ho¹t ®éng kinh tÕ vÉn cßn mang nÆng tÝnh tËp trung quan liªu bao

cÊp . C¸c ho¹t ®éng th«ng qua c¸c c¬ quan trung gian nhµ n­íc vÉn cßn ®Çy

dÉy nh÷ng thñ tôc phiÒn hµ g©y tèn thêi gian v« Ých , c¸n bé quan liªu cöa

quyÒn dÉn ®Õn h¹n chÕ sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ . Ho¹t ®éng cña c¸c c¬

quan nhµ n­íc khi chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr­êng kh«ng b¾t kÞp nhÞp ®é s¶n

xuÊt do m¸y mãc .

II.3.Thùc tr¹ng vµ ph­¬ng h­íng gi¶i quyÕt nh÷ng m©u thuÉn trong nÒn

kinh tÕ thÞ tr­êng.

Theo quan ®iÓm cña M¸c : c¸c quy luËt kh¸ch quan ®Òu tån t¹i vµ ph¸t

huy t¸c dông mét c¸ch kh¸ch quan vµ kh«ng phô thuéc vµo ý chÝ cña con

ng­êi . V× vËy , con ng­êi kh«ng thÓ s¸ng t¹o thªm quy luËt vµ con ng­êi

còng kh«ng cã kh¶ n¨ng thñ tiªu c¸c quy luËt kh¸ch quan . VËn dông vµo nÒn

kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam , chóng ta mét lÇn

n÷a kh¼ng ®Þnh nh÷ng m©u thuÉn cña nÒn kinh tÕ tån t¹i mét c¸ch kh¸ch quan

vµ tu©n theo quy luËt cña phÐp biÖn chøng duy vËt . Do vËy , muèn gi¶i quyÕt

m©u thuÉn ë ViÖt Nam hiÖn nay chóng ta ph¶i dùa vµo quy luËt ®Êu tranh vµ

thèng nhÊt cña c¸c mÆt ®èi lËp . Trong ph¹m vi bµi tiÓu luËn , t«i xin m¹n

phÐp ®­a ra h­íng gi¶i quyÕt cô thÓ cho mét m©u thuÉn ®ã lµ :m©u thuÉn gi÷a

t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ c«ng b»ng x· héi .

Khi ®Ò cËp tíi m©u thuÉn nµy chóng ta ph¶i kh¼ng ®Þnh ®©y lµ néi

dung chñ yÕu cña c¸c häc thuyÕt kinh tÕ , cña c¸c chiÕn l­îc , chÝnh s¸ch ph¸t

22

triÓn kinh tÕ cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn . Mét môc tiªu chiÕn l­îc CNH-

H§H ë n­íc ta lµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao , liªn tôc , l©u dµi, ®i kÌm víi tiÕn

bé vµ c«ng b»ng x· héi . §¹i héi VIII ®· chØ râ bµi häc còng nh­ ph­¬ng

h­íng ph¸t triÓn lau dµi “t¨ng tr­ëng kinh tÕ g¾n liÒn víi c«ng b»ng x· héi “.

Vµ giíi nghiªn cøu n­íc ngoµi t­¬ng ®èi thèng nhÊt kh¼ng ®Þnh ph­¬ng

h­íng ®ã lµ ë giai ®o¹n ®Çu cña sù ph¸t triÓn , ®èi víi n­íc n«ng nghiÖp ®i

theo con ®­êng c«ng nghiÖp ho¸ , ®iÒu cÇn thiÕt lµ gia t¨ng ®¸ng kÓ vÒ thu

nhËp do t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®­îc thóc ®Èy bëi viÖc bé phËn lao ®éng ®­îc thu

hót vµo mét sè nghµnh cã n¨ng xuÊt lao ®éng cao ®i liÒn víi sù gi¶m sót tû lÖ

thu nhËp cã 20 , 40 hoÆc 60% d©n sè ë phÝa d­íi . VÊn ®Ò ®Æt ra g©y nhiÒu

tranh c·i lµ ph¶i ch¨ng sù bÊt b×nh ®¼ng cïng víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn lµ kh«ng

tr¸nh khái , hay lµ mét vÊn ®Ò lùa chän chÝnh s¸ch . CÇn ph¶i thÊy trong luËn

®iÓm míi vÒ bÊt b×nh ®¼ng nãi riªng vµ trong qua tr×nh t¨ng tr­ëng kinh tÕ –

bÊt b×nh ®¼ng rÊt phu thuéc vµo m« h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi quèc gia

gåm nh÷ng lùc l­îng thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ chi phèi bÊt b×nh ®¼ng vµ

c¶ chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña n­íc ®ã. Ngµy nay, trong giíi n­íc ngoµi

cho r»ng :”Kh«ng cã m©u thuÉn “ ,gi÷a t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ c«ng b»ng x·

héi . NhËn thøc nµy cã tÝnh tiÕn bé bëi : ë nhiÒu n­íc trong qu¸ tr×nh ph¸t

triÓn kinh tÕ cña m×nh ®¹t ®­îc t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao vµ c«ng b»ng x· héi

lu«n lu«n ®­îc c¶i thiªn nh­: §µi Loan , Hµn Quèc ,hay nh­ ë mét sè n­íc

ASEAN sau nµy .MÆc dï vËy ,cßn nhiÒu n­íc ®ang ph¸t triÓn “loay hoay”gi¶i

quyÕt t¨ng tr­ëng kinh tÕ , c«ng b»ng x· héi hoÆc ch­a g¾n liÒn ph¶t triÓn

kinh tÕ víi c«ng b»ng x· héi . Hay c¸i gäi lµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ c«ng b»ng

x· héi l¹i g¾n liÒn víi khñng ho¶ng kinh tÕ theo chu kú. ë c¸c n­íc t­ b¶n

thùc chÊt lµ biÓu hiÖn ra bªn ngoµi sù mÊt c©n ®èi cña c¸c môc tiªu t¨ng

tr­ëng kinh tÕ vµ c«ng b»ng x· héi nh­ cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ thõa kh¸ch

quan nhÊt ®ã lµ hÖ qu¶ cña viÖc tËp trung qu¸ møc tµi s¶n , vèn liÕng trong tay

mét sè ng­êi gi÷ vai trß lµm “cung” cho nÒn kinh tÕ , trong khi ng­êi tiªu

dïng víi quy m« thu nhËp thÊp h¬n nhiÒu vµ víi nhu cÇu cã kh¶ n¨ng thanh

to¸n cßn h¹n chÕ cña hä –c¸i quyÕt ®Þnh quy m« thùc sù cña thÞ tr­êng ®ãng

23

vai trß lµ ng­êi thùc hiÖn “cÇu” . MÊt c©n b»ng cung-cÇu lµ kh«ng thÓ tr¸nh

khái vµ ®ã lµ c¨n bÖnh nan y cña chñ nghÜa t­ b¶n.

Thùc tiÔn kh¸ch quan kh¼ng ®Þnh ,víi bÒ dµy kinh nghiÖm l·nh ®¹o

c¸ch m¹ng h¬n 70 n¨m , b¶n lÜnh chÝnh trÞ v÷ng vµng , nh©n quan chÝnh trÞ s©u

s¾c , sù nh¹y c¶m tr­íc thêi cuéc , §¶ng ta ®· x¸c ®Þnh h­íng ®i ®óng ®¾n ,

tiÕn bé vµ c¸ch m¹ng trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc

ta trong thÕ kû XXI vµ g¾n liÒn t¨ng tr­ëng kinh tÕ víi tiÕn bé x· héi . §Ó thùc

hiÖn thµnh c«ng môc tiªu nµy , tr­íc hÕt cÇn thÊm nhuÇn quan ®iÓm chØ ®¹o

bao chïm: kiªn ®Þnh con ®­êng ph¸t triÓn theo con ®­êng x· héi chñ nghÜa ,

cã môc tiªu d©n giµu n­íc m¹nh , xa héi c«ng b»ng , d©n chñ ,v¨n minh .§©y

võa lµ môc tiªu , võa lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó thùc hiÖn g¾n bã keo s¬n gi÷a giai cÊp

c«ng nh©n , n«ng d©n vµ lùc l­îng tri thøc . Nãi kh¸c ®i , c¨n cø liªn kÕt giai

cÊp , tr¸nh ph©n ho¸ giai cÊp lµ néi dung cèt lâi vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ g¾n

liÒn víi c«ng b»ng x· héi ë ViÖt Nam . Thùc hiÖn t¨ng tr­ëng kinh tÕ g¾n liÒn

víi c«ng b»ng x· héi lµ thùc hiÖn liªn t­ t­ëng chØ ®¹o cña qu¸ tr×nh chØ ®¹o

®æi míi ë n­íc ta ®­îc khëi x­íng t¹i §¹i h«I VI , liªn tôc kh¼ng ®Þnh t¹i §¹i

héi VII, VIII .§ã lµ ®æi míi kinh tÕ lµ träng t©m , tõng b­íc ®æi míi chÝnh trÞ

. Tõ quan ®iÓm chØ ®¹o cña n­íc ta lµ toµn diÑn, ®ång bé , cÇn tiÕp tôc ®Èy

nhanh qu¸ tr×nh hoµn thiÖn thÓ chÕ ph¸t triÓn ë n­íc ta , trong ®ã tiÕp tôc hoµn

thiÖn c¬ chÕ thÞ tr­êng ®i ®«i n©ng cao vµ t¨ng tr­ëng , n©ng cao n¨ng lùc

qu¶n lý cña bé m¸y nhµ n­íc lµ then chèt . ViÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch kinh

tÕ – x· héi trong thùc tiÔn ph¶i hîp lý ®ã lµ : khi thùc hiÖn ph­¬ng h­íng

chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ chÝnh s¸ch x· héi hoµ quþªn víi nhau nh­ lµ ®iÒu kiÖn

quyÕt ®Þnh ®Ó ®¶m b¶o ph¸t triÓn kinh tÕ g¾n liÒn víi c«ng b»ng x· héi . Trªn

c¬ së lÊy con ng­êi lµm träng t©m , kh«ng ngõng ph¸t huy , båi d­ìng, n©ng

cao nguån vèn con ng­êi ; c©n nh¾c thùc hiÖn vµ h¹n chÕ dÇn c¸c chÝnh s¸ch

kinh tÕ , thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ tr­íc mÆt nh­ng kh«ng cã h¹i cho c«ng

b»ng x· héi vÒ l©u dµi. Sö dông hîp lý chÝnh s¸ch x· héi , c¨n cø vµo hoµn

c¶nh kinh tÕ – tµi chÝnh ®Êt n­íc , phï hîp víi truyÒn thèng nh©n nghÜa , ®¹o

24

lý tèt ®Ñp cña d©n téc , tinh thÇn bao dung nh©n ¸i cña nh©n d©n , cña Chñ tÞch

Hå ChÝ Minh ; kiªn quyÕt thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ kh«ng thóc ®Èy

t¨ng tr­ëng kinh tÕ cã h¹i cho c«ng b»n g x· héi .

25