MR AN.NOOD/3B
1
QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ KINH TẾ-
XÃ HỘI
MR AN.NOOD/3B
2
ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP:
QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ KINH TẾ-XÃ HỘI
MỤC LỤC
Câu 1: Khái niệm kinh tế thị trường? Các đặc trưng của nền kinh tế thị trường ...... 3
Câu 2: Phân tích đặc trưng nền kinh tế thị trường? So sánh nền kinh tế kế hoạch
hóa tập trung với nền kinh tế thị trường? ................................................................. 4
Câu 3: Phân tích nội dung QLNN về kinh tế? Liên hệ trong quản lý kinh tế hiện
nay? ....................................................................................................................... 10
Câu 4: Khái niệm văn hóa? Vai trò của văn hóa đối với sự phát triển KT-XH?..... 10
Câu 5: Phân tích các vai trò của văn hóa đối với sự phát triển KT-XH? Liên hệ
vai trò của văn hóa trong quá trình phát triển kinh tế nước ta hiện nay? ................. 17
Câu 6: Phân tích nội dung quản lý nhà nước về văn hóa? Liên hệ vào việc thực
hiện nghị quyết của Đảng về xây dựng phát triển văn hóa Việt Nam, tiên tiến
đậm đà bản sắc dân tộc, hiện nay và tương lai? ...................................................... 22
Câu 7: Phân tích yêu cầu về nguồn nhân lực? Liên hệ với yêu cầu nguồn nhân
lực Việt Nam hiện nay? ......................................................................................... 27
Câu 8: Phân tích đặc điểm nguồn lao động Việt Nam hiện nay? Liên hệ với yêu
cầu thị trường lao động, nguồn nhân lực Việt Nam hiện nay được xác định phát
triển như thế nào? .................................................................................................. 30
Câu 9: Nêu các quan điểm phát triển nguồn nhân lực Việt Nam? Nội dung quản
lý nhà nước về lao động và nguồn nhân lực? ......................................................... 31
MR AN.NOOD/3B
3
Câu 1: Khái niệm kinh tế thị trường? Các đặc trưng của nền kinh tế thị
trường?
Khái niệm KTTT:
Kinh tế thị trường là nền kinh tế mà trong đó người mua và người bán tác
động với nhau theo quy luật cung cầu, giá trị để xác định giá cả và số lượng hàng
hoá, dịch vụ trên thị trường.
- Kinh tế thị trường là nền kinh tế lấy khu vực kinh tế tư nhân làm chủ đạo.
Những quyết định kinh tế được thực hiện một cách phi tập trung bởi các cá nhân
người tiêu dùng và công ty. Việc định giá hàng hóa và phân bổ các nguồn lực của nền
kinh tế được cơ bản tiến hành theo quy luật cung - cầu. Trái với kinh tế thị trường là
kinh tế kế hoạch hóa tập trung.
*) Các đặc trưng của nền kinh tế thị trường:
Có 9 đặc trưng cơ bản là:
Quá trình lưu thông những sản phẩm vật chất và phi vật chất từ sản xuất đến
tiêu dùng phải được thực hiện bằng phương thức mua – bán.
Người trao đổi hàng hóa phải có quyền tự do nhất định khi tham gia trao đổi
trên thị trường ở 3 mặt sau đây:
+ Tự do lựa chọn nội dung trao đổi
+ Tự do lựa chọn đối tác trao đổi
+ Tự do thỏa thuận giá cả trao đổi, theo cách thuận mua vừa bán.
Hoạt động mua bán được thực hiện thường xuyên ổn định; trên cơ sở một
kết cấu hạ tầng tối thiểu, đủ để việc mua bán diễn ra thuận lợi, an toàn.
Các đối tác hoạt động trong nền kinh tế thị trường đều theo đuổi lợi ích của
mình. Lợi ích cá nhân là động lực trực tiếp để phát triển kinh tế.
Cạnh tranh là linh hồn của nền kinh tế thị trường, là động lực thúc đẩy sự
tiến bộ kinh tế và xã hội, nâng cao chất lượng sản phẩm hàng hóa và dịch vụ có lợi
cho người tiêu dùng.
Sự vận động của các quy luật khách quan của thị trường dẫn dắt hành vi,
thái độ ứng xử của các chủ thể tham gia thị trường.
Kinh tế thị trường hiện đại có 3 đặc trưng:
Có sự thống nhất về mục tiêu kinh tế với mục tiêu chính trị - xã hội, nhân
văn.
Có sự quản lý của nhà nước.
Quá trình hội nhập kinh tế quốc tế giữa các quốc gia đang diễn ra với quy mô
ngày càng lớn, tốc độ ngày càng tăng làm cho nền kinh tế thế giới ngày càng trở nên
một chỉnh thể thống nhất, trong đó mỗi quốc gia là một bộ phận gắn bó hữu cơ với
các bộ phận khác.
MR AN.NOOD/3B
4
Câu 2: Phân tích đặc trưng nền kinh tế thị trường? So sánh nền kinh tế kế
hoạch hóa tập trung với nền kinh tế thị trường?
BÀI LÀM
A, Khái niệm
Kinh tế thị trường là nền kinh tế mà trong đó người mua và người bán tác
động với nhau theo quy luật cung cầu, giá trị để xác định giá cả và số lượng hàng
hoá, dịch vụ trên thị trường.
- Kinh tế thị trường là nền kinh tế lấy khu vực kinh tế tư nhân làm chủ đạo.
Những quyết định kinh tế được thực hiện một cách phi tập trung bởi các cá nhân
người tiêu dùng và công ty. Việc định giá hàng hóa và phân bổ các nguồn lực của nền
kinh tế được cơ bản tiến hành theo quy luật cung - cầu. Trái với kinh tế thị trường là
kinh tế kế hoạch hóa tập trung.
B, Phân tích cụ thể các đặc trưng của nền kinh tế thị trường:
Một là, quá trình lưu thông những sản phẩm vật chất, và phi vật chất từ
sản xuất đến tiêu dùng phải được thực hiện chủ yếu bằng phương thức mua - bán.
Bởi vì, có sự luân chuyển vật chất trong nền kinh tế là do có sự phân công
chuyên môn hóa trong việc sản xuất sản phẩm xã hội ngày càng cao, cho nên sản
phẩm trước khi trở thành hữu ích trong đời sống xã hội cần được gia công qua nhiều
khâu chuyển tiếp nhau. Bên cạnh đó, có những người, những doanh nghiệp, những
ngành, những vùng sản xuất dư thừa sản phẩm mà mình sản xuất nhưng lại thiếu
những sản phẩm khác, do đó giữa các chủ thể cần có sự trao đổi cho nhau.
Một nền kinh tế được gọi là nền kinh tế thị trường khi tổng lượng mua - bán
vượt quá nửa tổng lượng vật chất của xã hội .
Tuy nhiên, hiện nay phương thức đó gần như đã được thay thế bằng phương
thức mua – bán, việc trao đổi hàng đổi hàng hoặc việc phân phối hàng hóa của nhà
Nước không còn là phương thức chính nữa. Bởi lẽ, sự phân công chuyên môn hóa
trong việc sản xuất sản phẩm xã hội ngày càng cao, mỗi đơn vị chỉ sản xuất một hoặc
một số mặt hàng. Cá nhân hoặc đơn vị có nhu cầu về một mặt hàng nào đó, sẽ tiến
hành mua – bán với một cá nhân hoặc đơn vị khác và sẽ bán mặt hàng mà mình sản
xuất.
Thị trường mua – bán hiện nay ở Việt Nam rất phong phú và đa dạng, đủ mọi
mặt hàng thuộc tất cả các lĩnh vực trong cuộc sống trong cuộc sống từ đơn giản đến
tinh xảo, mẫu mã và giá cả phù hợp với người tiêu dùng.
VD: Ở nước ta không trực tiếp sản xuất được dầu tinh mà thay vào đó nước ta
đem bán dầu thô cho các nước phát triển có khả năng sản suất chế biến dầu tinh và
sau đó lại mua lại dầu tinh của các nước này.
Trước đây, khi chưa chuyển sang cơ chế thị trường, nền kinh tế Việt Nam là
nền kinh tế tự cấp tự túc, mọi mặt hàng nằm trong tay Nhà nước, Nhà nước trực tiếp
quản lý và phân phối hầu hết mọi mặt hàng (vật liệu xây dựng, lương thực thực phẩm,
nhu yếu phẩm…), việc mua-bán diễn ra rất hạn chế, chỉ bao gồm một số mặt hàng
phục vụ cuộc sống hàng ngày.
Liên hệ :
MR AN.NOOD/3B
5
Hai là, người trao đổi hàng hóa phải có quyền tự do nhất định khi tham
gia trao đổi trên thị trường ở 3 mặt :
Tự do lựa chọn nội dung trao đổi.
Tự do lựa chọn đối tác trao đổi.
Tự do lựa chọn giá cả trao đổi, theo cách thuận mua vừa bán.
Có nghĩa là cá nhân hoặc đơn vị tham gia trao đổi hàng hóa có quyền tự do lựa
chọn mua cái gì? Của ai? Và với giá bao nhiêu?
Liên hệ:
Đây là đặc điểm khá riêng biệt để phân biệt kinh tế hàng hóa với những nền
kinh tế khác. Và nó càng được thể hiện rõ trong nền kinh tế Việt Nam.
VD: khi cá nhân muốn mua một chiếc áo ở chợ thì cá nhân đó có quyền chọn
mua áo kiểu mẫu như thế nào, của ai và có quyền trả giá cho chiếc áo đó bao nhiêu để
thuận mua - vừa bán.
Bên cạnh đó, ở nước ta, còn nhiều bất cập trong việc thực hiện cơ chế tự do
như trên, có thể lấy những ví dụ cụ thể như sau :
1, Trong việc tự do lựa chọn nội dung trao đổi, nếu Nhà Nước không quản lý
chặt chẽ và có biện pháp can thiệp kịp thời sẽ dẫn tới tình trạng tự do quá mức, ảnh
hưởng không chỉ đến sự phát triển kinh tế mà còn ảnh hưởng tới thuần phong mĩ tục
và lợi ích người tiêu dùng. ( Ví dụ như hiện tượng mua thần bán thánh, việc cấp phép
cho doanh nghiệp nhập rùa tai đỏ - một trong 100 loài xâm hại nguy hiểm nhất thế
giới vào nước ta, vụ việc nhập đồ chơi nguy hại cho trẻ em và sữa nhiễm melamine từ
Trung Quốc…).
2, Đối với việc tự do lựa chọn đối tác trao đổi và tự do thỏa thuận giá cả, hiện
nay đối với một số mặt hàng chủ thể trao đổi không thể thực hiện được quyền này của
mình, đó là những mặt hàng như điện, xăng dầu…thuộc độc quyền của Nhà Nước.
Ba là, hoạt động mua bán được thực hiện thường xuyên, ổn định, trên
cơ sở một kết cấu hạ tầng tối thiểu, đủ để việc mua - bán diễn ra thuận lợi, an toàn.
Đây là đặc điểm của riêng nền kinh tế thị trường mà những nền kinh tế khác
không có được. Như vậy là đã có sự quan tâm tới điều kiện trao đổi trên thị trường,
nó chứng tỏ kinh tế đã thoát khỏi tình trạng trao đổi đơn thuần những sản phẩm dư
thừa nhằm thỏa mãn nhu cầu hàng ngày mà vấn đề lợi ích và lợi nhuận đã được quan
tâm.
Liên hệ :
Nền kinh tế Việt Nam đang trên đà phát triển mạnh mẽ, nguồn đầu tư cho kinh
tế để hoạt động mua bán được thực hiện thường xuyên, ổn định, trên cơ sở một kết
cấu hạ tầng tối thiểu, đủ để việc mua bán diễn ra thuận lợi, an toàn là tất yếu. Trong
đó có thể kể tới:
Hệ thống chợ, siêu thị, đại lý…phân bố khắp cả nước.
Hệ thống giao thông không ngừng được hoàn thiện, nâng cấp.
Tiềm năng điện quốc gia khá dồi dào.
VD: siêu thị fivimart – một trong những hệ siêu thị lớn nhất tại Việt Nam, siêu
thị này đáp ứng đầy đủ nhu cầu thiết yếu của người dân trên địa bàn.
Song song với những thuận lợi trên, ta cũng phải kể đến những hạn chế về cơ
sở hạ tầng của nền kinh tế thị trường nước ta hiện nay:
Nhiều nơi vẫn tồn tại chợ cóc, chợ tạm...gây cản trở giao thông.
Nhiều dự án xây dựng chưa được hoàn thành, gây thiệt hại kinh phí lớn.