Quảng cáo truyền hình trong kinh tế thị trường
CHƯƠNG CHÍN
PHÂN PHỐI NHÂN SỰ TRONG VIỆC
THỰC HIỆN PHIM TRUYỀN HÌNH
I. PHÍA NGƯỜI CẬY QUẢNG CÁO (Sponsor Participants)
Người cậy quảng cáo, còn gọi chủ quảng cáo (Sponsor, Advertiser), cần
gửi đại diện của mình (Advertiser's Representative) đến chổ thu hình.
Phần nhiều, đại diện cho người cậy quảng cáo chỉ là nhân viên của hãng
quảng cáo từng làm việc sát cánh với họ, kèm thêm một số chuyên viên
kỹ thuật của hãng mình. Điều kiện tất yếu của nhân vật này là kiến thức
sâu rộng về mặt hàng và năng lực chuyên môn về phim ảnh để phán đoán
tính khả thi trong quá trình soạn phim cũng như có thể làm trung gian
giữa người cậy quảng cáo và nhà sản xuất.
II. PHÍA HÃNG QUẢNG CÁO (Agency Participants)
1) Giám Đốc Thực hiện (Ceative Director)
Tạm dịch là Giám Đốc Thực Hiện (Dù chữ Creative có nghĩa là sáng tạo),
thường được viết tắt là CD. Người CD quản lý và chịu trách nhiệm toàn
bộ trong quá trình làm thương điệp (CM = Commercial Message) của
một hãng quảng cáo, không riêng cho một khách hàng nào, từ giai đoạn
kế hoạch, chế tạo cho đến lúc phim hoàn tất. Sau khi nghe những lời giải
thích minh định phương hướng (orientation) của người cậy quảng cáo
(sponsor), anh ta xúc tiến việc soạn thảo kế hoạch và khi đã được sự đồng
ý của người cậy quảng cáo trong buổi họp trình bày (presentation) giữa
hai bên cậy và nhận làm quảng cáo, sẽ đứng ra chỉ huy việc sản xuất phim
từ lúc chế tạo cho đến khi phát trên làn sóng (on air), cũng như kiểm soát
mọi chi tiêu cho đúng chỗ cũng như thời điểm mà phim bắt buộc phải
hoàn tất. Anh ta là người chịu trách nhiệm sau cùng của CM tuy không
trực tiếp theo dõi mỗi ngày. Công việc theo dõi là của người quản đốc
Quảng cáo truyền hình trong kinh tế thị trường
phương án CM.
2) Giám đốc kỹ thuật (Art Director)
AD là người làm việc chung với người thảo án (copywriter) để hình thành
một phim quảng cáo. AD chỉ huy việc xây dựng bằng truyện hay chính
tay viết bằng truyện, anh ta cùng làm việc với bộ phận thương mại để có
cái nhìn toàn bộ phim về quảng cáo phải thực hiện.
3) Quản Đốc Dự Án (CM Planner hay PL )
Quản đốc phương án hay PL làm việc dưới quyền CD hay Giám Đốc
Thực Hiện, anh ta có nhiệm vụ suy nghĩ về đề tài và phương án thực hiện
nó, kết hợp chặt chẽ với người làm phim để truyền đạt ý muốn của người
cậy quảng cáo, làm sao cho giữa người cậy làm phim và người chế tạo
phim không có sự bất nhất trí. Nếu CD là người gợi ý, PL phải thực hiện
ý đồ và thâu tóm nó khéo léo vào tác phẩm. Những PL giỏi rất được trọng
dụng. Họ thường trẻ, nhạy cảm, có những ý tưởng mới mẻ, tươi mát và
rành rọt về kỹ thuật truyền thông. Họ hợp tác với người thực hiện phim
trong việc lựa chọn diễn viên, âm nhạc, nơi chốn quay phim, cho đến
trang trí, y quan, dụng cụ chưa nói đến những can thiệp và đánh giá về
mặt diễn xuất, góc độ thu hình. Ngay cả khi quảng cáo đã thành phim rồi,
PL vẫn còn có bổn phận xem lại phim để những đòi hỏi của chủ quảng
cáo đựơc tôn trọng vì nó có thể bị lệch hướng đi trong quá trình thực hiện
phim, một điều không tránh khỏi vì người làm phim là nhà kỹ thuật, nhà
nghệ thuật chứ không phải con buôn. Có nơi người quản đốc phương án
được gọi là Người Chấp Hành Sản Xuất (Executive Producer).
3) Người Thảo Án (Copywriter hay C)
Người thảo án là nhân viên hãng quảng cáo có nhiệm vụ về câu chữ, lối
vận dụng nó trong kịch bản phim (script) nhưng không cần có mặt trong
phim trường để can thiệp vào chi tiết trong quá trình thực hiện phim. Tuy
vậy, vai trò của người này quan trọng khi phim đã thực hiện xong. Lúc
đó, C có nhiệm vụ xem xét và tu chính nếu cần để đúc kết truyện phim
(narration). Những C tự do (Free Copywriter) không phải là người của
hãng quảng cáo, sẽ không dự vào việc xem xét này.
4) Chấp Hành Liên Lạc (Account Executive)
Như một nhân viên hành chính, AE là gạch nối giữa khách hàng và
Quảng cáo truyền hình trong kinh tế thị trường
những người thực hiện. AE có phận sự liên lạc đôi bên để mọi sự tiến
triển tốt đẹp. Nhân vật này không dính líu gì đến kỹ thuật làm phim.
5) Người Thiết Kế Mẫu (Designer hay D)
Người tạo mẫu cũng là nhân viên hãng quảng cáo nhưng đắc dụng trong
loại quảng cáo trên ấn phẩm hơn là trong lĩnh vực phim truyền hình. Dầu
họ không liên hệ trực tiếp vào việc thực hiện phim nhưng có thể góp ý về
sự hài hoà giữa lối diễn xuất và dàn cảnh đòi hỏi lúc quay phim.
III. PHÍA HÃNG CHẾ TÁC PHIM QUẢNG CÁO
1) Nhà sản xuất (Producer)
Nhà sản xuất chịu trách nhiệm từ trong đến ngoài việc thực hiện phim
quảng cáo nghĩa là bao quát từ nhân sự, tiền bạc cho đến sự thành bại lúc
phim được mang lên đài chiếu. Người giao việc (chủ quảng cáo) và người
nhận việc (hãng quảng cáo) nhất nhất phải đặt sự tin tưởng vào nhân vật
này.
Trước tiên, nhà sản xuất phải là người nắm được nhân viên, hoàn toàn
hiểu biết bối cảnh phim. Vai trò của anh ta ngày càng quan trọng nhất là
trong một thời đại khó khăn khiến người ta thường đòi hỏi thực hiện tác
phẩm có chất lượng cao với ngân khoản hạn chế. Anh ta phải quản lý cả 4
khâu sau đây: nhân viên, dự khoản chi tiêu, lịch trình chế tạo và chất
lượng của tác phẩm.
Nhà sản xuất đóng vai trò trung gian và điều chỉnh giữa hãng quảng cáo
và hãng làm phim. Trong khi hãng quảng cáo phải tuân thủ ý kiến của
người của người chủ quảng cáo, người làm phim có thể đi xa đề vì trong
quá trình thực hiện có những bó buộc có tính cách kỹ thuật và sở thích
nghệ thuật không phù hợp với đòi hỏi ban đầu. Vì thế, nhà sản xuất như
nhân vật chủ chốt (Key Man) phía làm phim đứng ra thương thảo với
phía chủ. Nhà sản xuất thường là người chịu trách nhiệm sản xuất
(Production Manager hay PM) trong nhiều năm, quen biết nhiều với
Giám Đốc Thực Hiện (CD) của các hãng quảng cáo cũng như với người
có trọng trách thông tin quảng cáo trong những hãng quảng cáo. Đối với
Quảng cáo truyền hình trong kinh tế thị trường
các nhân viên thuộc khâu kỹ thuật hay các diễn viên, nhạc sĩ, người cho
thuê quay phim...anh ta cũng phải quen biết sẵn. Tóm lại, nhà sản xuất
phải là người quen biết rộng biết nhiều và được sự tín nhiệm của tất cả.
2) Người Trách Nhiệm Sản Xuất (Production Manager)
Nhân vật này thường được gọi là PM này là người chịu trách nhiệm chủ
yếu của việc sản xuất phim quảng cáo. PM trợ giúp nhà sản xuất để mọi
việc tiến hành tốt đẹp. Mọi công việc phải chuẩn bị (chọn nhân viên, làm
thảo án, phối trí lịch trình thực hiện, làm bản dự chi, kiếm diễn viên, chọn
địa điểm quay phim, mỹ thuật, y trang, âm nhạc...) không việc nào mà
không lọt qua mắt của người chịu trách nhiệm sản xuất.Tuy PM có sự trợ
giúp của một hay nhiều Phụ Tá Sản Xuất (Production Assistant hay PA)
nhưng PM phải chịu trách nhiệm tất cả. PM cần nhanh nhẹn, thông minh
và có sức khoẻ. Thường khi ra trường (đại học) muốn thành PM phải qua
giai đoạn PA trong vòng 3 hay 4 năm, dĩ nhiên không phải ai cũng thành
công để trở thành PM.
PM phải đúng hẹn giao hàng cho nên việc tôn trọng lịch trình thực hiện là
bí quyết thành công. Tiền bạc dành cho phim có giới hạn, PM phải thu
vén làm sao để khỏi vượt mức dự chi. Còn việc quản lý nhân viên, PM
cần nắm vững giờ giấc của mọi người vì họ đến từ những nguồn nhân lực
khác nhau. Cuối cùng, việc quản lý chất lượng của tác phẩm cũng rất
quan trọng vì phim quảng cáo là nơi bao nhiêu người đổ mắt nhìn vào.
3) Những người thu hình (Camera Department Staff)
Những người thu hình phần đông hành nghề quay phim như nghề tự do
(Free Camera Operator) nhưng có những người thu hình chỉ chuyên quay
phim quảng cáo. Trong một xã hội mà số lượng phim quảng cáo quá ít,
không thể có sẵn loại người này nên người ta đành dùng những người
quay phim truyện để phụ trách nó. Muốn trở thành người thu hình, phải
qua giai đoạn thực tập của người phụ tá (Assistant Camera Operator) để
học hỏi kinh nghiệm. Dĩ nhiên, muốn trưởng thành, người phụ tá thu hình
phải có những đức tính như nhạy cảm, có khiếu thẩm mỹ và thông cảm
với đặc tính thương mại của phim quảng cáo.
Dưới tay người thu hình là người phụ tá thứ nhất (First Assistant Camera
Operator, còn gọi là Chief), phụ tá thứ hai (Second Assistant Camera
Operator) và tùy theo nhu cầu, có khi phải dùng đến người quay phụ thứ
Quảng cáo truyền hình trong kinh tế thị trường
ba (Third Assistant Camera Operator).
Người thu hình phải biết tính toán tốc độ, màu sắc, tác dụng lăng kính,
ánh sáng cũng như góc cạnh quay, khổ hình khi thu hình (Shooting).
Người phụ tá thứ nhất có trách nhiệm đo độ ánh sáng, giới hạn độ nhắm
(Focus) hay hay tầm xa. Người thứ hai sử dụng máy, chọn phim, lắp
phim, đổi máy, đổi lăng kính, thay đổi hướng hoặc di động máy vv...Dĩ
nhiên, tuỳ trường hợp, những người thu hình thường chia xẻ công việc
giữa họ.
4) Người trách nhiệm ánh sáng (Lightman)
Đó là những người phần lớn không thuộc vào một hãng quảng cáo nào cả
(Freelancer), nhờ họ mà hình ảnh quảng cáo đạt được phẩm chất cao.
Người thu hình phụ thuộc vào người trách nhiệm ánh sáng và thường
dành cho anh ta nhiều thời giờ để điều chỉnh ánh sáng tối ưu. Họ thường
cũng có người phụ tá số một, số hai như người thu hình. Công việc của
họ nặng nhọc nhưng không được đền đáp đúng mức nên giới trẻ ít người
chịu theo ngành này.
5) Người thiết kế phông cảnh (Art Designer)
Họ đảm trách mô hình phông cảnh (Set Design). Dựa trên những vị trí đặt
máy quay phim đã được ghi trên bảng phác họa, hãng quảng cáo và người
phụ trách diễn xuất với sự đồng ý của chủ quảng cáo, bắt đầu gọi người
may sắm y trang, dụng cụ và cậy người chuyên về phông cảnh đến thiết
kế. Người thiết kế phông cảnh cũng thường làm việc tự do và chi phí
dùng vào việc này rất biến động khó lường trước được con số.
Những người thiết kế phông cảnh thường xuất thân từ ngành kiến trúc
nhưng họ cần phải có cả kiến thức về điện ảnh và có cá tính nữa. Họ chỉ
có thể chuyên môn làm một thứ ví dụ như nghệ thuật tạo hình hiện đại,
kiến trúc Âu Mỹ hay Nhật Bản ...Tuỳ theo nhu cầu, người ta sẽ tìm đến
những nhà thiết kế trong lĩnh vực chuyên môn của họ.
6) Những người dựng đề-co và phụ trách dụng cụ (Art Department
Staff)
Dựa trên thiết kế phông cảnh, họ bắt tay vào việc dựng đề -co và dụng cụ
sơn phết vẽ vời cũng như trang trí nội thất, rèm màn, đèn đóm và cả vườn
tược. Những gì có thể mua sắm được thì mua sắm, còn không phải làm