A. PH N M ĐUẦ Ở Ầ
I. LÍ DO CH N CHUYÊN Đ:Ọ Ề
Ngày nay, s phát tri n c a Khoa H c và Công Ngh đã làm thay đi nhi uự ể ủ ọ ệ ổ ề
ngành ngh trong xã h i và tác đng này s còn m nh m h n trong t ng lai. Nhi uề ộ ộ ẽ ạ ẽ ơ ươ ề
th ng kê các n c phát tri n cho th y các ngành ngh liên quan đn lĩnh v c khoaố ở ướ ể ấ ề ế ự
h c k thu t có t c đ tăng tr ng m nh m so v i các ngành ngh khác. Ví d , m tọ ỹ ậ ố ộ ưở ạ ẽ ớ ề ụ ộ
th ng kê M cho th y, t năm 2004 - 2014, lĩnh v c vi c làm này đã tăng 26% vàố ở ỹ ấ ừ ự ệ
d báo s tăng thêm 22% t nay cho t i 2025. Trong t ng lai g n, máy tính s d nự ẽ ừ ớ ươ ầ ẽ ầ
thay th h u h t nh ng công vi c c a con ng i v i s phát tri n không ng ng c aế ầ ế ữ ệ ủ ườ ớ ự ể ừ ủ
trí tu nhân t o.ệ ạ
Đng tr c s thay đi này, l c l ng lao đng trong t ng lai, v i nh ngứ ướ ự ổ ự ượ ộ ươ ớ ữ
ki n th c và k năng c n thi t v đi u khi n và phát tri n công ngh , s b thi uế ứ ỹ ầ ế ề ề ể ể ệ ẽ ị ế
h t nghiêm tr ng n u không có k ho ch đào t o và phát tri n. Đây là v n đ đcụ ọ ế ế ạ ạ ể ấ ề ượ
đt ra không ch riêng v i n c M mà là v n đ toàn c u, vì công ngh s chi ph iặ ỉ ớ ướ ỹ ấ ề ầ ệ ẽ ố
t t c các n c và t t c doanh nghi p.ấ ả ướ ấ ả ệ
STEM hay nói cách khác là liên môn gi a Khoa H c (Science), Công nghữ ọ ệ
(Technology), K thu t (Engineering) và Toán (Mathematics). STEM th c s phá bỹ ậ ự ự ỏ
nh ng rào c n vô hình đc d ng lên ngăn cách ki n th c gi a các môn h c thôngữ ả ượ ự ế ứ ữ ọ
th ng trên l p h c. STEM d y cho h c sinh liên k t và ng d ng nh ng ki n th cườ ớ ọ ạ ọ ế ứ ụ ữ ế ứ
ph thông đ gi i quy t nh ng v n đ th c ti n trong cu c s ng. Nh ng giá tr màổ ể ả ế ữ ấ ề ự ễ ộ ố ữ ị
STEM mang l i r t c n thi t cho h c sinh Vi t Nam, đó chính là nh ng “k năng c aạ ấ ầ ế ọ ệ ữ ỹ ủ
th k 21” (k năng làm vi c nhóm, t duy ph n bi n, k năng tìm ki m thông tin,ế ỷ ỹ ệ ư ả ệ ỹ ế
k năng gi i quy t v n đ) và theo đúng 4 tr c t là tri t lý giáo d c c a UNESCOỹ ả ế ấ ề ụ ộ ế ụ ủ
(H c đ bi t - H c đ làm - H c đ phát huy b n thân - H c đ chung s ng).ọ ể ế ọ ể ọ ể ả ọ ể ố
Chính vì v y, vi c cho h c sinh ti p c n STEM (t b c ti u h c) s giúp xâyậ ệ ọ ế ậ ừ ậ ể ọ ẽ
d ng nh ng n n t ng ki n th c và k năng c n thi t trong th i đi công ngh phátự ữ ề ả ế ứ ỹ ầ ế ờ ạ ệ
tri n. T nh ng lý do trên, t Sinh – Lý – Hóa – CN chúng tôi m nh d n nghiên c uể ừ ữ ổ ạ ạ ứ
chuyên đ: ề“S d ng ph ng pháp giáo d c STEM nh m phát tri n ph m ch tử ụ ươ ụ ằ ể ẩ ấ
và năng l c cho h c sinh l p 9 t i tr ng THCS L c Lâm”ự ọ ớ ạ ườ ạ .
II. M C ĐÍCH C A CHUYÊN ĐỤ Ủ Ề
-Hi u đc giáo d c STEM; ể ượ ụ
-Nghiên c u thi t k đc k ho ch d y h c theo đnh h ng giáo d c STEM;ứ ế ế ượ ế ạ ạ ọ ị ướ ụ
-Vai trò ý nghĩa c a giáo d c STEM:ủ ụ
+Đm b o giáo d c toàn di n:ả ả ụ ệ Tri n khai giáo d c STEM nhà tr ng, bênể ụ ở ườ
c nh các môn h c đang đc quan tâm nh Toán, Khoa h c, các lĩnh v cạ ọ ượ ư ọ ự
2
Công ngh , K thu t cũng s đc quan tâm, đu t trên t t c các ph ngệ ỹ ậ ẽ ượ ầ ư ấ ả ươ
di n v đi ngũ giáo viên, ch ng trình, c s v t ch t.ệ ề ộ ươ ơ ở ậ ấ
+Nâng cao h ng thú h c t p các môn h c STEM:ứ ọ ậ ọ Các d án h c t p trong giáoự ọ ậ
d c STEM h ng t i vi c v n d ng ki n th c liên môn đ gi i quy t cácụ ướ ớ ệ ậ ụ ế ứ ể ả ế
v n đ th c ti n, h c sinh đc ho t đng, tr i nghi m và th y đc ý nghĩaấ ề ự ễ ọ ượ ạ ộ ả ệ ấ ượ
c a tri th c v i cu c s ng, nh đó s nâng cao h ng thú h c t p c a h củ ứ ớ ộ ố ờ ẽ ứ ọ ậ ủ ọ
sinh.
+Hình thành và phát tri n ph m ch t, năng l c cho h c sinh:ể ẩ ấ ự ọ Khi tri n khai cácể
d án h c t p STEM, h c sinh h p tác v i nhau, ch đng và t l c th cự ọ ậ ọ ợ ớ ủ ộ ự ự ự
hi n các nhi m v h c; đc làm quen ho t đng có tính ch t nghiên c uệ ệ ụ ọ ượ ạ ộ ấ ứ
khoa h c. Các ho t đng nêu trên góp ph n tích c c vào hình thành và phátọ ạ ộ ầ ự
tri n ph m ch t, năng l c cho h c sinh. ể ẩ ấ ự ọ
-Quy trình xây d ng bài h c STEM, tiêu chí xây d ng bài h c STEM, quy trìnhự ọ ự ọ
t ch c bài h c STEM, tiêu chí đánh giá bài h c STEMổ ứ ọ ọ
III. ĐI T NG NGHIÊN C U:Ố ƯỢ Ứ
H c sinh tr ng THCS L c Lâmọ ườ ạ
IV. PH M VI CHUYÊN Đ:Ạ Ề
- H c sinh l p 9 c a tr ng THCS L c Lâm.ọ ớ ủ ườ ạ
- Các tài li u có liên quan đn d y h c STEM.ệ ế ạ ọ
V. PH NG PHÁP NGHIÊN C U:ƯƠ Ứ
* Ph ng pháp nghiên c u lí lu n:ươ ứ ậ
- Tìm hi u, nghiên c u tài li u v ể ứ ệ ề giáo d c STEM. ụ
- Thi t k và t ch c ch đ giáo d c STEM cho h c sinh THCS và THPT -ế ế ổ ứ ủ ề ụ ọ
Nguy n Thanh Nga.ễ
- D y h c ch đ STEM cho h c sinh THCS và THPT - Nguy n Thanh Nga.ạ ọ ủ ề ọ ễ
- D y h c tích h p phát tri n năng l c và gi i quy t v n đ th c ti n cho h cạ ọ ợ ể ự ả ế ấ ề ự ễ ọ
sinh trung h c - Nguy n Thanh Ngaọ ễ
- Tài li u c a B Giáo d c và Đào t o, 2019ệ ủ ộ ụ ạ
- Các tài li u khác tham kh o trên internet.ệ ả
* Ph ng pháp quan sát khoa h c ươ ọ
3
B. PH N N I DUNGẦ Ộ
I. C S LÍ LU N VÀ C S PHÁP LÝ: Ơ Ở Ậ Ơ Ở
1. C s lý lu nơ ở ậ
Ch ngươ trình giáo d cụ phổ thông 2018 đnhị h ngướ phát tri nể ph mẩ ch tấ và
năng l c h cự ọ sinh, m cụ tiêu c aủ ch ngươ trình nh mằ để trả l iờ cho câu h i:ỏ H cọ xong
ch ngươ trình h cọ sinh làm đcượ gì? Chính vì v yậ mà c nầ ph iả điổ m iớ ph ngươ pháp
d yạ h c,ọ ki mể tra đánh giá theo đnhị h ngướ phát tri nể ph mẩ ch tấ và năng l cự h cọ
sinh. Các ph ngươ pháp và hình th c t ch c d y h c c n ph i g n n i dung bài h cứ ổ ứ ạ ọ ầ ả ắ ộ ọ
v i ớnh ng ữv n đ th c ấ ề ự ti n ễvà giáo viên tổ ch cứ ho tạ đngộ để h cọ sinh tìm hi uể và
gi iả quy tế đcượ v nấ đ,ề thông qua đó ti p ếthu tri th c m t cách ch đng. Giáo d cứ ộ ủ ộ ụ
STEM cũng xu t phát t v n đ n y sinh trongấ ừ ấ ề ả th cự ti nễ đcượ xây d ngự thành các
chủ đ/bàiề h cọ STEM, thông qua vi cệ giáo viên tổ ch cứ các ho tạ đngộ h cọ sẽ giúp
h cọ sinh tìm ra đcượ nh ngữ gi iả pháp để gi iả quy tế v n đ mà ch đ/bài h cấ ề ủ ề ọ
STEM nêu ra.
2. C s pháp lýơ ở
Nguyên lý d y h c theo ngh quy t 29/TW: ạ ọ ị ế H c đi đôi v i hành, lý lu n g nọ ớ ậ ắ
v i th c ti n, nhà tr ng g n v i gia đình và xã h iớ ự ễ ườ ắ ớ ộ
Ch th s 16/CT-TTg c a Th t ng Chính ph ngày 04ỉ ị ố ủ ủ ướ ủ /5/2017 đa ra gi iư ả
pháp v m t giáo d c: ề ặ ụ “… T p trung vào thúc đy đào t o v Khoa h c, Công ngh ,ậ ẩ ạ ề ọ ệ
K thu t và Toán h c (STEM), Ngo i ng , Tin h c trong ch ng trình giáo d c phỹ ậ ọ ạ ữ ọ ươ ụ ổ
thông”.
Và giao nhi m vệ ụ ngành GD: “... Thúc đy tri n khai giáo d c v khoa h c, côngẩ ể ụ ề ọ
ngh , k thu t và toán h c (STEM) trong Ch ng trình giáo d c ph thông; t ch cệ ỹ ậ ọ ươ ụ ổ ổ ứ
thí đi m t i m t s tr ng ph thông ngay t năm h c 2017-2018”. ể ạ ộ ố ườ ổ ừ ọ
Văn b n ảS : 3089/BGDĐT-GDTrHố c a B Giáo d c & Đào t o ngàyủ ộ ụ ạ
14/8/2020 v vi cề ệ tri n khai th c hi n giáo d c STEM trong giáo d c trung h cể ự ệ ụ ụ ọ
Ch ng trình phát tri n giáo d c ph thông giai đo n 2 – V Trung h c (Bươ ể ụ ổ ạ ụ ọ ộ
Giáo d c và Đào t o) ụ ạ T p hu n 60 tr ng, 15 t nh thànhậ ấ ườ ỉ
4
Công văn 5555 v vi c đánh giá gi d y c a GV (12 tiêu chí)ề ệ ờ ạ ủ
II. C S TH C TI N:Ơ Ở Ự Ễ
Trên th c t , giáo d c huy n ta đã và đang th c hi n nhi u nhi m v , gi iự ế ụ ệ ự ệ ề ệ ụ ả
pháp quan tr ng nh :ọ ư
-Tăng c ng phân c p qu n lí, tăng quy n ch đng c a các đa ph ng, cườ ấ ả ề ủ ộ ủ ị ươ ơ
s giáo d c trung h c ph thông trong vi c th c hi n ch ng trình, xây d ng vàở ụ ọ ổ ệ ự ệ ươ ự
th c hi n k ho ch giáoự ệ ế ạ d c;ụ
-Tích c c đi m i ph ng th c d y h c nh m phát huy tính ch đng, tích c c,ự ổ ớ ươ ứ ạ ọ ằ ủ ộ ự
sáng t oạ và rèn luy nệ ph ngươ pháp tự h c;ọ tăng c ngườ kĩ năng th cự hành, v nậ
d ngụ ki n th c, kĩ năng vào gi i quy t các v n đ th cế ứ ả ế ấ ề ự ti n;ễ
-T năm h c 2011 - 2012, B ừ ọ ộ Giáo d c và Đào t o ch đo áp d ng ph ngụ ạ ỉ ạ ụ ươ
pháp "Bàn tay n n b t" và các ph ng pháp d y h c tích c c khác, đng th i tri nặ ộ ươ ạ ọ ự ồ ờ ể
khai xây d ngự mô hình tr ngườ phổ thông điổ m iớ đngồ bộ ph ngươ pháp d yạ h cọ
và ki mể tra đánh giá k tế quả giáo d c.ụ B nả ch tấ c aủ ph ngươ pháp d yạ h cọ này là
tổ ch cứ ho tạ đngộ h cọ d a ựtrên tìm tòi, nghiên c u; h c sinh chi m lĩnh đc ki nứ ọ ế ượ ế
th c, ứkĩ năng d a trên các ho t ự ạ đng ộtr i nghi m và t duy khoaả ệ ư h c;ọ
-T năm h c 2011 - 2012 tri n khai ho t đng nghiên c u ừ ọ ể ạ ộ ứ khoa h c c a h cọ ủ ọ
sinh trung h cọ cơ sở và trung h cọ phổ thông và tổ ch cứ Cu cộ thi khoa h c,ọ kĩ thu tậ
c pấ qu c giaố dành cho h cọ sinh trung h cọ (Cu cộ thi) thu hút hàng ngàn h cọ sinh
tham gia; cử h c ọsinh tham dự Cu cộ thi khoa h c,ọ kĩ thu tậ qu cố tế (Intel ISEF) và
các cu cộ thi, h iộ tr ,ợ tri n lãmể qu cố tế về sáng t oạ khoa h c,ọ kĩ thu t.ậ Các cu cộ thi
này coi tr ngọ phát huy tư t ng m i và rèn luy n năng l c sáng t o, phong cách làmưở ớ ệ ự ạ
vi c khoa h c c a h c sinh. Giáo ệ ọ ủ ọ viên ph thông cùng các gi ng viên đi h c, cácổ ả ạ ọ
nhà khoa h c ph i h p h ng d n h c ọ ố ợ ướ ẫ ọ sinh v nậ d ngụ ki nế th c,ứ kĩ năng trong ho tạ
đngộ nghiên c uứ khoa h c,ọ gi iả quy tế các v n đ c a th cấ ề ủ ự ti n...ễ
-Cu cộ thi v nậ d ngụ ki nế th cứ liên môn để gi iả quy tế tình hu ngố th cự ti nễ
dành cho h c sinh trung h c đã thu hút h c sinh tham gia; các “D án” c a h c sinhọ ọ ọ ự ủ ọ
đc tham gia d thi và chia s qua internet đã thúc đy h c sinh v n d ng ki nượ ự ẻ ẩ ọ ậ ụ ế
th c trong nhà tr ng vào gi i quy t các v n đ n y sinh trong th c ti n; tăngứ ườ ả ế ấ ề ả ự ễ
c ng kh năng t h c, t nghiên c u c a h cườ ả ự ọ ự ứ ủ ọ sinh.
-Tăng c ng ch đo vi c h ng d n h c sinh v n d ng ki n th c liên mônườ ỉ ạ ệ ướ ẫ ọ ậ ụ ế ứ
vào gi i quy t các v n đ th c ti n thông qua "D y h c d a trên d án", t ch cả ế ấ ề ự ễ ạ ọ ự ự ổ ứ
các "Ho t đng tr i nghi m sáng t o"; t ch c câu l c b âm nh c, m thu t, thạ ộ ả ệ ạ ổ ứ ạ ộ ạ ỹ ậ ể
thao… có tác d ng huy đng các b c cha m , các l c l ng xã h i tham gia giáoụ ộ ậ ẹ ự ượ ộ
d c h c sinh toàn di n...ụ ọ ệ
5
-Nh ng đi m i trên đã góp ph n đi m i ph ng th c d y h c tr ng, gópữ ổ ớ ầ ổ ớ ươ ứ ạ ọ ở ườ
ph n b c đu tri n khai giáo d c STEM trong nhà tr ng.ầ ướ ầ ể ụ ườ
III. TH C TR NG:Ự Ạ
1. Thu n l i:ậ ợ
- Trình độ chuyên ngành c a giáo viên đc nâng cao, vi c đánh giá nh ng giá tr c aủ ượ ệ ữ ị ủ
ph ng pháp giáo d c STEM cũng đc nâng lên cao h n;ươ ụ ượ ơ
- Đa s h c sinh yêu thích khám phá và tr i nghi m;ố ọ ả ệ
- Các tr ng đc đu t c s v t ch t, trang thi t b d y h c ngày càng đy đ.ườ ượ ầ ư ơ ở ậ ấ ế ị ạ ọ ầ ủ
2. Khó khăn:
a. V phía giáo viênề
- Giáo viên m i b c đu ti p c n d y h c STEM, không đc đào t o chuyên sâuớ ướ ầ ế ậ ạ ọ ượ ạ
v ph ng pháp d y h c STEM; ch a đc t p hu n nhi u sâu sát v d y h cề ươ ạ ọ ư ượ ậ ấ ề ề ạ ọ
STEM d n đn khi tri n khai d y h c STEM còn lúng túng, ch a ch đng trong quáẫ ế ể ạ ọ ư ủ ộ
trình t ch c tri n khai các ho t đng d y h c theo STEM;ổ ứ ể ạ ộ ạ ọ
- Quan tâm nhi u đn d y “ch ”, giáo d c t t ng, đo đc, l i s ng, l ch s dânề ế ạ ữ ụ ư ưở ạ ứ ố ố ị ử
t c, t duy sáng t o, k năng th c hành, k năng s ng…còn ít;ộ ư ạ ỹ ự ỹ ố
- Ch ng trình gi ng d y các b môn nhi u lúc ch a h p lý, thi u đng b , ch aươ ả ạ ở ộ ề ư ợ ế ồ ộ ư
liên thông;
- D y h c STEM là mô hình giáo d c theo h ng ti p c n liên môn, giáo viên hi nạ ọ ụ ướ ế ậ ệ
t i th ng là đn môn, ch a đc đào t o sâu ki n th c các môn còn l i cũng làạ ườ ơ ư ượ ạ ế ứ ở ạ
m t khó khan trong vi c ch đng h ng d n h c sinh t o s n ph m;ộ ệ ủ ộ ướ ẫ ọ ạ ả ẩ
- T duy giáo d c ch m đi m i, ch a theo k p yêu c u đi m i-phát tri n đt n cư ụ ậ ổ ớ ư ị ầ ổ ớ ể ấ ướ
trong b i c nh phát tri n kinh t th tr ng và h i nh p qu c t .ố ả ể ế ị ườ ộ ậ ố ế
b. V phía h c sinhề ọ
- M t s h c sinh ch a ch đng trong h c t p, nghiên c u và chu n b n i dung bài,ộ ố ọ ư ủ ộ ọ ậ ứ ẩ ị ộ
b ng t ng trình tr c khi đn gi h c thí nghi m th c hành.ả ườ ướ ế ờ ọ ệ ự
- Ý th c t giác h c c a h c sinh ch a cao, còn làm n, ch a l ng nghe các yêu c u,ứ ự ọ ủ ọ ư ồ ư ắ ầ
các n i quy, l u ý khi th c hi n nhi m v h c t p.ộ ư ự ệ ệ ụ ọ ậ
- Đa s các em r t thích đc t tay làm thí nghi m, tr i nghi m… nh ng khôngố ấ ượ ự ệ ả ệ ư
thích vi t k t qu , gi i thích k t qu thu đc…..ế ế ả ả ế ả ượ
IV. CÁC GI I PHÁP TH C HI N Đ Ả Ự Ệ Ể S D NG PH NG PHÁP GIÁO D CỬ Ụ ƯƠ Ụ
STEM NH M PHÁT TRI N PH M CH T VÀ NĂNG L C CHO H C SINH Ằ Ể Ẩ Ấ Ự Ọ
IV.1/ Khái quát v giáo d c STEM. ề ụ
1.1. STEM là gì:
STEM là thu t ng vi t t t c a các t Science (Khoa h c), Technology (Côngậ ữ ế ắ ủ ừ ọ
ngh ), Engineering (Kĩ thu t) và Mathematics (Toán h c), th ng đc s d ng khiệ ậ ọ ườ ượ ử ụ
Engineers: Solve problems
(Kỹ sư: Giải quyết vấn đề)
Scientists: answer questions
(Nhà khoa học: Trả lời câu hỏi)
Science
Engineering
Technology Math Knowledge
the STEM cycle
