S¸ng kiÕn kinh nghiÖm vÒ viÖc söa lçi chÝnh t¶ cho häc sinh trong gi¶ng d¹y
Ng÷ v¨n 7
Gi¸o viªn: NguyÔn ThÞ H¬ng Trêng THCS Hång Thuû
SỬA LỖI CHÍNH TẢ CHO HỌC SINH
TRONG GIẢNG DẠY NGỮ VĂN 7
PhÇn I : ĐẶT VẤN ĐỀ:
I . Lý do chän ®Ò tµi:
Ch÷ viÕt lµ hÖ thèng ký hiÖu ®å ho¹ ®· ®îc sö dông ®Ó cè ®Þnh ho¸ ng«n ng÷
©m thanh. Chøc n¨ng cña ch÷ viÕt lµ ®¹i diÖn cho lêi nãi. So víi lêi nãi th× ch÷ viÕt
xuÊt hiÖn sau. V× vËy, ch÷ viÕt ph¶i phô thuéc vµo lêi nãi. Khi ch÷ viÕt vµ lêi nãi
kh«ng cã sù phï hîp n÷a th× ph¶i c¶i tiÕn ch÷ viÕt.
Ch÷ quèc ng÷ (TiÕng ViÖt) lµ hÖ thèng ch÷ viÕt ghi ©m. Trong ®ã chÝnh t¶ lµ sù
chuÈn ho¸ h×nh thøc cña ng«n ng÷ tiÕng ViÖt. §ã lµ mét hÖ thèng c¸c quy t¾c vÒ c¸ch
viÕt c¸c ©m vÞ, ©m tiÕt, tõ, c¸ch dïng c¸c dÊu c©u, lèi viÕt hoa. Tõ ®ã, chÝnh t¶ cã vai
trß rất lín trong viÖc thÓ hiÖn th«ng tin cña ch÷ viÕt. ViÕt ®óng chÝnh t¶ sÏ lµm cho
viÖc truyÒn tin mét c¸ch chÝnh x¸c ®Õn ngêi nhËn, ngêi nghe. Ngîc l¹i, trong mét
sè trêng hîp sai chÝnh t¶ sÏ dÉn ®Õn nhiÒu c¸ch hiÓu tr¸i ngîc th«ng tin ®Þnh chuyÓn
t¶i, cã khi dÉn ®Õn sù hiÓu nhÇm tai h¹i .
Trong nhµ trêng, vai trß cña chÝnh t¶ rÊt quan träng. Mét v¨n b¶n viÕt ®óng chÝnh t¶
thÓ hiÖn mét nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ tiÕng ViÖt. ViÕt ®óng chÝnh t¶ còng lµ mét phÇn
gãp cho sù trong s¸ng cña tiÕng ViÖt.
II . T×nh h×nh chÝnh t¶ trong trêng THCS
Häc sinh häc ch÷ vµ rÌn luyÖn viÕt chÝnh t¶ ngay tõ khi häc líp 1. Trong suèt
thêi gian häc TiÓu häc, c«ng viÖc nµy diÔn ra ®Òu ®Æn vµ thêng xuyªn trong ch¬ng
tr×nh. §Õn líp 7 th× viÖc rÌn luyÖn chÝnh tdõng l¹i ®Ó häc c¸c m«n v¨n ho¸. Trong
ch¬ng tr×nh Ng÷ v¨n bËc THCS kh«ng ®Ò cËp ®Õn viÖc rÌn chÝnh t¶ cho häc sinh n÷a.
§iÒu ®ã còng phï hîp víi ®Æc ®iÓm ch¬ng tr×nh gi¸o dôc. Bëi viÖc viÕt chÝnh t¶ chØ
tån t¹i ë TiÓu häc, lªn bËc THCS häc sinh ®· thµnh th¹o chÝnh t¶ tõng con ch÷. Song,
viÖc dõng h½n kh«ng ®Ò cËp ®Õn chÝnh t¶ ë bËc häc sau ®· lµm cho mét sè ®«ng häc
sinh tuú tiÖn khi viÕt ch÷.
N¨m häc 2002 – 2003 Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o ®· ra viÖc luyÖn chÝnh t¶ vµo
trung häc c¬ së do bé m«n Ng÷ V¨n ®¶m nhiÖm. §iÒu nµy lµ mét viÖc lµm hÕt søc cÇn
thiÕt vµ phï hîp víi thùc tÕ häc sinh cña chóng ta hiÖn nay.
ViÖc viÕt sai chÝnh t¶ cßn tån t¹i ë sè ®«ng häc sinh, kÓ c¶ bËc trung häc phæ
th«ng. Qua thùc tÕ gi¶ng d¹y vµ chÊm sửa ch÷a bµi cho häc sinh, chóng t«i nhËn thÊy
r»ng t×nh tr¹ng viÕt sai chÝnh t¶ rÊt nhiÒu. C¸c em häc yÕu, kÐm viÕt sai chÝnh t¶ lµ
mét lÏ, ngay c¶ c¸c em häc sinh kh¸, thËm chÝ c¶ häc sinh giái còng viÕt sai chÝnh t¶.
Khi hái c¸c em t¹i sao th× b¶n th©n c¸c em ®ã kh«ng lý gi¶i ®îc hoÆc cã ch¨ng th×
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm vÒ viÖc söa lçi chÝnh t¶ cho häc sinh trong gi¶ng d¹y
Ng÷ v¨n 7
Gi¸o viªn: NguyÔn ThÞ H¬ng Trêng THCS Hång Thuû
cho lµ quen tay. Bëi v× b¶n th©n c¸c em kh«ng hiÓu ®îc lµ sai hay ®óng. ViÖc viÕt sai
chÝnh t¶ cña häc sinh hiÖn nay chóng ta cã thÓ b¾t gÆp bÊt cø ë v¨n b¶n nµo, bÊt cø ë
m«n häc g× dï ®ã lµ m«n x· héi hay m«n tù nhiªn. §©y lµ mét thùc tr¹ng chung cña
nhiÒu trêng trung häc c¬ së. Qua b¸o chÝ, qua c¸c kú thi ®¹i häc, qua ®iÒu tra cô thÓ,
ta nghe nhiÒu lêi phµn nµn vÒ lçi chÝnh t¶ cña c¸c em.
Cô thÓ ë trêng trung häc c¬ së Hång Thuû, n¬i t«i ®ang c«ng t¸c, viÖc häc
sinh m¾c lçi chÝnh t¶ lµ nçi b¨n kho¨n, tr¨n trë cña nhiÒu thÇy c« gi¸o, nhiÒu phô
huynh häc sinh. Trong ®ã, b¶n th©n t«i lµ mét gi¸o viªn d¹y v¨n, ®· hÕt søc coi träng
viÖc söa lçi chÝnh t¶ cho häc sinh vµ bíc ®Çu thÊy ®îc kÕt qu¶ kh¶ quan, ý thøc ®îc
®iÒu ®ã t«i ®· m¹nh d¹n ¸p dông viÖc võa d¹y kiÕn thøc v¨n häc võa kÕt hîp viÖc rÌn
ch÷ cho häc sinh qua tõng bµi d¹y, tiÕt d¹y, th«ng qua viÖc chÊm, ch÷a bµi cho c¸c em
häc sinh. TÊt c¶ nh÷ng g× t«i ®· thÓ hiÖn lµ ®Ó chuÈn chÝnh t¶ cho c¸c em häc sinh
trong trêng trung häc c¬ së.
III. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu:
Häc sinh líp 7B- trêng trung häc c¬ së Hång Thuû
IV. Thêi gian nghiªn cøu :
Học kỳ I. Năm học 2009 - 2010. (Tõ th¸ng 9 n¨m 2009 ®Õn th¸ng 01 n¨m 2010)
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm vÒ viÖc söa lçi chÝnh t¶ cho häc sinh trong gi¶ng d¹y
Ng÷ v¨n 7
Gi¸o viªn: NguyÔn ThÞ H¬ng Trêng THCS Hång Thuû
PhÇn II : GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:
I . ChÝnh t¶ vµ mét sè ®Æc ®iÓm cña chuÈn chÝnh t :
1 . §Æc ®iÓm ®Çu tiªn cña chuÈn chÝnh t¶ lµ tÝnh chÊt b¾t buéc gÇn nh tuyÖt ®èi
cña nã. §Æc ®iÓm nµy ®ßi hái ngêi viÕt bao giê còng ph¶i viÕt ®óng chÝnh t¶. Ch÷ viÕt
cã thÓ cho hîp lý, nhng khi ®· ®îc thõa nhËn th× ngêi cÇm bót kh«ng ®îc tù ý viÕt
kh¸c ®i. Ai còng biÕt r»ng viÕt “ghÕ”, “ghen” kh«ng hîp lý vµ tiÕt kiÖm b»ng “gÕ”,
“gen” nhng chØ cã c¸ch viÕt thø nhÊt míi ®îc coi lµ ®óng chÝnh t¶.
V× vËy, khi nãi ®Õn chuÈn chÝnh t¶ lµ nãi ®Õn tÝnh chÊt ph¸p lÖnh. Trong chÝnh
t¶ kh«ng cã sù ph©n biÖt hîp lý hay kh«ng hîp lý, hay - dë mµ chØ cã ph©n biÖt ®óng -
sai . §èi víi chÝnh t¶, yªu cÇu cao nhÊt lµ c¸ch viÕt thèng nhÊt, thèng nhÊt trong mäi
v¨n b¶n mäi ®Þa ph¬ng.
2 . Do chuÈn chÝnh t¶ cã tÝnh chÊt b¾t buéc gÇn nh tuyÖt ®èi, cho nªn nã Ýt bÞ
thay ®æi nh c¸c chuÈn mùc kh¸c cña ng«n ng÷. Nãi c¸ch kh¸c, chuÈn chÝnh t¶ cã tÝnh
chÊt æn ®Þnh, tÝnh chÊt cè h÷u kh¸ râ .
II . Mét sè quy ®Þnh vÒ chuÈn chÝnh t¶ ( Theo UB khoa häc x· héi vµ Bé Gi¸o
dôc )
1 . Thèng nhÊt viÕt nguyªn ©m:
( ¢m chÝnh ) / i / b»ng ch÷ c¸i i . VÝ dô: LÝ luËn, kÜ thuËt, thÈm mÜ …v.v.
- Khi cÇn ph©n biÖt “uy” víi “ui” nh “tuý” víi “tói” th× vÇn “uy” vÉn viÕt nh cò.
HoÆc uy trong quy luËt, quy t¾c ....
+ i hoÆc y ®øng mét m×nh hoÆc ®øng ®Çu ©m tiÕt vÉn viÕt theo thãi quen cò. VÝ dô: ý
kiÕn, Ø ôi …v.v.
2 . Khi trong thùc tÕ ®ang tån t¹i hai h×nh thøc chÝnh t¶ mµ chØ x¸c ®Þnh ®-
îc mét chuÈn mùc duy nhÊt th× chÊp nhËn c¶ hai h×nh thøc Êy.
VÝ dô : eo sÌo / eo xÌo ; sø m¹ng / sø mÖnh .v.v.
3 . VÒ c¸ch viÕt hoa tªn riªng tiÕng ViÖt:
a . Tªn ngêi vµ tªn n¬i chèn :
ViÕt hoa tÊt c¶ c¸c ch÷ c¸i ®Çu cña tõ mµ kh«ng dïng g¹ch nèi :
VÝ dô: TrÇn Quèc To¶n; B×nh trÞ Thiªn …v.v.
b . Tªn tæ chøc, c¬ quan :
ViÕt hoa ch÷ c¸i ®Çu trong tæ hîp tõ dïng lµm tªn :
VÝ dô : §¶ng céng s¶n ViÖt Nam; Trêng §¹i häc B¸ch khoa .v.v.
4 . VÒ c¸ch viÕt tªn riªng kh«ng ph¶i tiÕng ViÖt:
a . NÕu ch÷ nguyªn ng÷ dïng ch÷ c¸i Latin th× gi÷ nguyªn ch÷ viÕt nh nguyªn ng÷
VÝ dô : Paris
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm vÒ viÖc söa lçi chÝnh t¶ cho häc sinh trong gi¶ng d¹y
Ng÷ v¨n 7
Gi¸o viªn: NguyÔn ThÞ H¬ng Trêng THCS Hång Thuû
b . NÕu ch÷ nguyªn ng÷ dïng mét hÖ thèng ch÷ c¸i kh¸c th× ¸p dông lèi chuyÓn tõ
chÝnh thøc sang ch÷ Latin
VÝ dô : Lomonoxov, Moskow.
c . NÕu ch÷ viÕt nguyªn ng÷ kh«ng ph¶i lµ ch÷ ghi ©m b»ng ch÷ c¸i (ghi tõng ©m hoặc
dïng c¸ch phiªn ©m chÝnh thøc b»ng ch÷ c¸i Latin)
VÝ dô : Tokyo
d . Nh÷ng tªn riªng ®· cã h×nh thøc quen thuéc th× nãi chung kh«ng cÇn thay ®æi
VÝ dô : Ph¸p; Anh; Hi l¹p; Lç TÊn …v.v.
e . ChØ viÕt hoa ©m tiÕt ®Çu
VÝ dô : Puskin
5 . VÒ viÖc dïng dÊu nèi:
a . Dïng dÊu nèi trong c¸c liªn doanh nh: Khoa häc - kÜ thuËt; Qu¶ng Nam - §µ
N½ng …v.v.
b . Dïng dÊu nèi khi chØ giíi h¹n vÒ kh«ng gian, thêi gian, sè lîng:
VÝ dô : ChuyÕn tµu Hµ Néi - HuÕ; Thêi kú 1945 - 1954; S¶n lîng 5 - 7 tÊn …v.v.
c . Khi ph©n biÖt ngµy, th¸ng, n¨m:
VÝ dô : 02 - 9 - 1945; 30 - 4 - 1975 …v.v.
III . Mét sè lçi chÝnh t¶ thêng gÆp ë häc sinh vµ biÖn ph¸p söa ch÷a:
1 . Lçi chÝnh t¶ do sai nguyªn t¾c chÝnh t¶ hiÖn hµnh
a . Lçi do ®¸nh sai vÞ trÝ dÊu thanh ®iÖu:
VÝ dô : “ho¸” th× viÕt lµ “hãa”; “quý” th× viÕt lµ “qóy”.
b . Lçi do kh«ng n¾m ®îc quy t¾c ph©n bè c¸c ký hiÖu cïng biÓu thÞ mét ©m:
VÝ dô : nghµnh ( ngh kh«ng ®i tríc a ); k¸ch (k kh«ng ®i tríc a trõ kali)
c . Lçi do kh«ng n¾m ®îc quy t¾c viÕt hoa
VÝ dô : TrÇn b×nh träng ; Nam ®Þnh …v.v.
§Ó kh¾c phôc lçi nµy, chØ cÇn cho häc sinh ghi nhí vµ tu©n thñ nh÷ng ®Æc ®iÓm
vµ nguyªn t¾c kÕt hîp, quy t¾c viÕt hoa cña ch÷ viÕt.
2 . Lçi chÝnh t¶ do viÕt sai víi ph¸t ©m chuÈn
§Æc ®iÓm ph¸t ©m ®Æc trng cho tõng vïng kh¸c víi ph¸t ©m chuÈn lµ nguyªn
nh©n dÉn ®Õn nh÷ng c¸ch viÕt sai chÝnh t¶. Cã thÓ quy nh÷ng lçi lo¹i nµy thµnh ba
d¹ng chñ yÕu :
a . Lçi viÕt sai phô ©m ®Çu:
- Lçi do kh«ng ph©n biÖt ®îc tr vµ ch: Do c¸ch ph¸t ©m cña häc sinh kh«ng
ph©n biÖt ®îc tr - ch. Cã thÓ gióp c¸c em nhí mét sè quy t¾c nhá ®Ó ph©n biÖt tr – ch.
+ Tr kh«ng kÕt hîp víi nh÷ng vÇn b¾t ®Çu b»ng: oa , o¨ , oe , uª (cho¸ng, choai
…v.v.)
+ Tõ l¸y phô ©m ®Çu phÇn lín lµ ch (Nh÷ng tõ l¸y phô ©m ®Çu lµ tr rÊt Ýt: tr¬
träi, trèng tr·i …v.v.)
- Lçi do kh«ng ph©n biÖt s vµ x:
+ HiÖn tîng nµy còng lµ do ®Æc ®iÓm ph¸t ©m kh«ng ph©n biÖt, ë lçi nµy cÇn
cho häc sinh hiÓu vµ nhí mét số quy t¾c ph©n biÖt gi÷a s vµ x nh sau:
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm vÒ viÖc söa lçi chÝnh t¶ cho häc sinh trong gi¶ng d¹y
Ng÷ v¨n 7
Gi¸o viªn: NguyÔn ThÞ H¬ng Trêng THCS Hång Thuû
+ S kh«ng kÕt hîp víi c¸c vÇn: oa , o¨ , oe , uª (xuÒ xoµ , xoay xë , xoen xoÐt
…v.v.)
(Tõ l¸y phô ©m ®Çu cã c¶ s vµ x). Tõ l¸y bé phËn vÉn thêng lµ x: lo¨n xo¨n, loµ
xoµ ... + VÒ nghÜa: Tªn thøc ¨n thêng viÕt lµ x: x«i, xóc xÝch, l¹p xêng ...v.v.
+ Nh÷ng tõ chØ h¬i ra: x× , xØu, xäp, xÑp ...v.v.
+ Nh÷ng tõ chØ sôp xuèng viÕt víi s: sôc , sôp , sÈy ...v.v
+ Nh÷ng tõ chØ quan hÖ ng÷ ph¸p phÇn lín lµ ®i víi s: sù , sÏ , s¾p , sao ...v.v.
+ Lçi do kh«ng ph©n biÖt r , gi víi d: Gióp häc sinh nhí mét sè quy t¾c ®Ó ph©n
biÖt r , gi víi d nh sau:
+ R vµ gi kh«ng kÕt hîp víi nh÷ng vÇn : oa , o¨ , u© , oe , uª , uy.
+ XÐt vÒ nguån gèc, kh«ng cã tõ H¸n ViÖt ®i víi r. Trong H¸n - ViÑt , d ®i víi
thanh ng· vµ nÆng , gi ®i víi thanh hái vµ s¾c .
+ Trong tõ l¸y bé phËn vÇn : r l¸y víi b vµ c , cßn gi vµ d kh«ng l¸y : bøt røt ,
bñn rñn .v.v. r vµ d l¸y víi i , cßn gi kh«ng l¸y : liu diu, lim dim …v.v.
NÕu mét sè tõ cã hai h×nh thøc viÕt, mét trong hai h×nh thøc ®ã viÕt víi tr th× tõ
®ã còng viÕt víi gi: gi¨ng - tr¨ng; giÇu - trÇu; giai - trai ….v.v.
b . Lçi viÕt sai phÇn vÇn (ViÕt sai ©m cuèi hoÆc ©m chÝnh)
VÝ dô: yªu / iªu ; ¬u / iªu ...v.v.
c. Lçi viÕt sai thanh ®iÖu:
Lçi viÕt sai thanh ®iÖu do sù ph¸t ©m kh«ng ph©n biÖt gi÷a thanh hái vµ thanh
ng·. §Ó kh¾c phôc lçi nµy cã thÓ gióp häc sinh nhí hai quy t¾c:
C¸c ch÷ khëi ®Çu b»ng nguyªn ©m chØ mang dÊu hái, kh«ng mang dÊu ng·: ,
û l¹i, ¶nh …v.v. (Trõ 5 tõ ngo¹i lÖ: ½m, Ô m×nh, Ônh bông, Ônh ¬ng, ìn ngùc)
C¸c ch÷ H¸n ViÖt b¾t ®Çu b»ng c¸c phô ©m: m , n , nh , l , v , d , ng chØ mang
dÊu ng· kh«ng mang dÊu hái: m· lùc, l·nh tô, vÜ nh©n …v.v. (chØ cã mét trêng hîp
ngo¹i lÖ: c©y ng¶i )
PhÇn lín tõ l¸y ®iÖp vÇn mang thanh hái.
IV . Nh÷ng viÖc lµm cô thÓ:
1 . Thêng xuyªn kiÓm tra vë ghi vµ vë bµi tËp cña häc sinh. Môc ®Ých lµ kÞp
thêi uèn n¾n, chØ lçi chÝnh t¶ cho häc sinh, gióp c¸c em nhËn ra sù viÕt sai cña m×nh,
tõ ®ã tù söa ch÷a ngay, tr¸nh lÆp l¹i.
KhuyÕn khÝch viÖc viÕt ®óng, viÕt ®Ñp cña häc sinh.
2. Khi chÊm bµi kiÓm tra, ngoµi viÖc nhËn xÐt néi dung bµi lµm, ph¶i lu«n chó
träng ®Õn viÖc ph¸t hiÖn ra lçi chÝnh t¶ vµ söa cho c¸c em, ®ång thêi ghi râ yªu cÇu
häc sinh ph¶i söa ch÷a ngay nh÷ng lçi trªn .
VÝ dô : (Bµi viÕt gåm 5 lçi) Híng dÉn c¸c em tr×nh bµy c¸ch söa lçi nh sau:
a . Lçi thanh ®iÖu: mØ m¶n = mÜ m·n
b . Lçi phÇn vÇn: hßn tßn = hoµn toµn; m¸t rùi = m¸t rîi
c . Lçi phô ©m ®Çu : s¹ch xÏ = s¹ch sÏ; c¶m d¸c = c¶m gi¸c