GÓP PH N GIÁO D C TÌNH C M H C SINH QUA GI NG D Y CA DAO TRONG CH NG TRÌNH NG VĂN 7Ầ Ụ Ả Ọ Ả Ạ ƯƠ Ữ
1. PH N M ĐUẦ Ở Ầ
1.1. Lí do ch n đ tàiọ ề
Năm tháng qua đi v i m i n l c và tham v ng, T n Th y Hoàng không th nào ngănớ ọ ỗ ự ọ ầ ủ ể
c n d u n c a th i gian trên V n Lý Tr ng Thành. G ch đã m c, c hoang đã m c,ả ấ ấ ủ ờ ạ ườ ạ ụ ỏ ọ
tr ng thành kia ch còn là “vang bóng c a m t th i huy hoàng l ng l y”. Trong dòngườ ỉ ủ ộ ờ ộ ẫ
ch y th i gian hàng trăm, hàng ngàn năm có bao s ki n, bao chuy n đi b ph m ,ả ờ ự ệ ệ ờ ị ủ ờ
lãng quên. Th i gian có th phá h y t t c nh ng d ng nh có m t n i th i gianờ ể ủ ấ ả ư ườ ư ộ ơ ờ
không bao gi b c t i. N i y là “tr ng thành” trong tâm kh m ng i Vi t Nam.ờ ướ ớ ơ ấ ườ ả ườ ệ
Nh t là nh ng câu nói dân gian t ngàn x a v ng l i v n đu mãi trong lòng m i ng iấ ữ ừ ư ọ ạ ẫ ậ ỗ ườ
con đt Vi t, g i nh g i th ng. Đi u đó th hi n rõ h n c qua m ng ấ ệ ợ ớ ợ ươ ề ể ệ ơ ả ả ca dao dân ca
trong ch ng trình Ng văn l p 7.ươ ữ ớ
Xã h i bi n đng không ng ng, lòng ng i luôn đi thay, đn m t phút giây nào đóộ ế ộ ừ ườ ổ ế ộ
tr c nh ng tr c tr , tình hu ng gai góc trong cu c s ng, nh ng v n đ c n gi i đáp thìướ ữ ắ ở ố ộ ố ữ ấ ề ầ ả
b t ch t nh ng áng ca dao y l i ùa v trong ta làm sáng lên bao ý t ng đp, bao g i ýấ ợ ứ ấ ạ ề ưở ẹ ợ
hay. Vì sao ca dao l i có s c hút l k nh v y? Ph i chăng th ca tr tình dân gianạ ứ ạ ỳ ư ậ ả ơ ữ
đc sáng tác, nuôi d ng, l u truy n b i t p th nhân dân lao đng, nh ng ng i chânượ ưỡ ư ề ở ậ ể ộ ữ ườ
l m tay bùn, m t đi “bán m t cho đt bán l ng cho tr i”. Nhân v t tr tình trong th caấ ộ ờ ặ ấ ư ờ ậ ữ ơ
dân gian là nh ng con ng i bình d , nh ng ng i dân lao đng chân chính. Qua con m tữ ườ ị ữ ườ ộ ắ
suy nghĩ và trái tim c a h , cu c s ng đc ph n ánh m t cách chân th t và đa d ng. Vìủ ọ ộ ố ượ ả ộ ậ ạ
th các nhà nghiên c u đã t ng đánh giá r t cao giá tr nhi u m t c a th ca dân gian “làế ứ ừ ấ ị ề ặ ủ ơ
ti ng t đàn muôn đi u c a tâm h n qu n chúng”. ế ơ ệ ủ ồ ầ
N m trong dòng văn h c dân gian, ca dao nh dòng su i đm đà h n thiêng dân t c,ằ ọ ư ố ậ ồ ộ
ng t ngào h ng s c đng quê. Xuân Di u trong l i b t cho sách dân ca mi n Namọ ươ ắ ồ ệ ờ ạ ề
Trung B có vi t “Nh ng câu ca dao t Nam chí B c nh có đt, nh có n c, nh cóộ ế ữ ừ ắ ư ấ ư ướ ư
cát, nh có bi n, nh có m hôi ng i, chúng ta s c m th y d n d n t l i n i khoéư ể ư ồ ườ ẽ ả ấ ầ ầ ụ ạ ơ
m t m t gi t t sáng ng i. Đó là m t gi t tinh tuý ch t ra t ru t già c a non sông”.ắ ộ ọ ướ ờ ộ ọ ắ ừ ộ ủ
Nh ng bài ca dao là dòng s a ng t lành nuôi d ng tâm h n và b i đp năng khi uữ ữ ọ ưỡ ồ ồ ắ ế
th m m cho th h tr . Là sáng tác c a qu n chúng nhân dân, nh ng bài ca dao có tácẩ ỹ ế ệ ẻ ủ ầ ữ
d ng giáo d c và giáo d ng to l n đi v i các th h h c sinh ph thông. Ca dao đemụ ụ ưỡ ớ ố ớ ế ệ ọ ổ
l i cho ta nh ng hi u bi t phong phú và đa d ng v cu c s ng c a nhân dân qua cácạ ữ ể ế ạ ề ộ ố ủ
th i đi. Đó là nh ng kinh nghi m s n xu t, không tìm đn v i ca dao - Nh ng tácờ ạ ữ ệ ả ấ ế ớ ữ
ph m ngh thu t c a cha ông đc l u truy n qua tr ng k l ch s , nh cu c tr ngẩ ệ ậ ủ ượ ư ề ườ ỳ ị ử ư ộ ườ
chinh v n d m. Ca dao có tác d ng giáo d c nhi u m t nh ng ch y u và c t lõi nh tạ ặ ụ ụ ề ặ ư ủ ế ố ấ
là “b i đp tâm h n dân t c cho th h tr ”. B i vì ca dao cùng v i văn h c dân gianố ắ ồ ộ ế ệ ẻ ở ớ ọ
chính là h n dân t c, là b n s c Vi t Nam. Ca dao chính là n i th hi n nh ng cung b cồ ộ ả ắ ệ ơ ể ệ ữ ậ
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1
GÓP PH N GIÁO D C TÌNH C M H C SINH QUA GI NG D Y CA DAO TRONG CH NG TRÌNH NG VĂN 7Ầ Ụ Ả Ọ Ả Ạ ƯƠ Ữ
tình c m c a ng i Vi t Nam. Các bài ca dao c a nhân dân ta tràn đy lòng nhân ái vàả ủ ườ ệ ủ ầ
l p lánh ánh sáng c a trí tu . V i ti m năng và s c m nh đó, ca dao s góp ph n tíchấ ủ ệ ớ ề ứ ạ ẽ ầ
c c vào vi c b i đp tâm h n dân t c cho th h tr , giúp h không t đánh m t mìnhự ệ ồ ắ ồ ộ ế ệ ẻ ọ ự ấ
mà phát huy đy đ năng l c, n i sinh c a dân t c trong s nghi p công nghi p hoá,ầ ủ ự ộ ủ ộ ự ệ ệ
hi n đi hoá đt n c. Phát huy đc s c m nh đó trong gi ng d y ca dao nhàệ ạ ấ ướ ượ ứ ạ ả ạ ở
tr ng THCS là mong mu n c a các nhà S ph m và các th y, cô giáo đang tr c ti pườ ố ủ ư ạ ầ ự ế
gi ng d y, các b c ph huynh h c sinh. ả ạ ậ ụ ọ
D y h c t t ph n ca dao s không ch giúp h c sinh hi u v đi s ng tình c m phongạ ọ ố ầ ẽ ỉ ọ ể ề ờ ố ả
phú, đp đ c a ông cha mà qua đó còn giáo d c cho h c sinh tình c m, thái đ đúngẹ ẽ ủ ụ ọ ả ộ
đn v gia đình, quê h ng, đt n c, có cách nhìn nh n, phê phán v cái x u, t t trongắ ề ươ ấ ướ ậ ề ấ ố
xã h i. h c t t ca dao h c sinh s có m t tâm h n phong phú, có l i ăn ti ng nói trongộ ọ ố ọ ẽ ộ ồ ờ ế
sáng, t nh , sâu s c. ế ị ắ
* Đi m m i c a đ tàiể ớ ủ ề
Đã có nhi u đ tài vi t v ph ng pháp gi ng d y ca dao, ch y u thiên v n i dungề ề ế ề ươ ả ạ ủ ế ề ộ
và thi pháp ca dao. Làm th nào đ có th giúp h c sinh ti p c n nh ng bài ca dao m tế ể ể ọ ế ậ ữ ộ
cách hi u qu nh t, đó là mong mu n c a m i giáo viên tr c ti p đng l p nh tôi. B nệ ả ấ ố ủ ỗ ự ế ứ ớ ư ả
thân tôi qua nhi u năm gi ng d y ng văn 7 đã phát hi n ra r ng giáo d c thái đ tìnhề ả ạ ữ ệ ằ ụ ộ
c m cho h c sinh qua ca dao cũng không kém ph n quan tr ng trong m c tiêu d y h c.ả ọ ầ ọ ụ ạ ọ
Vì th tôi ti p t c nghiên c u đ tài “Góp ph n giáo d c tình c m h c sinh qua gi ngế ế ụ ứ ề ầ ụ ả ọ ả
d y ca dao trong ch ng trình ng văn 7”. V i mong mu n đa lu ng gió m i đcạ ươ ữ ớ ố ư ồ ớ ượ
đóng góp m t ph n kinh nghi m cùng v i đng nghi p nh m b i đp tình c m, giáoộ ầ ệ ớ ồ ệ ằ ồ ắ ả
d c k năng s ng v tình yêu gia đình và tình yêu quê h ng đt n c cho h c sinh. ụ ỹ ố ề ươ ấ ướ ọ
1.2. Ph m vi c a đ tàiạ ủ ề
Trong ch ng trình ng văn l p 7, ph n cao dao chi m m t v trí khá quan tr ng, n iươ ữ ớ ầ ế ộ ị ọ ộ
dung đa d ng, phong phú nh nh ng câu hát than thân, nh ng câu hát v tình c m giaạ ư ữ ữ ề ả
đình, nh ng câu hát v tình yêu quê h ng đt n c con ng i, nh ng câu hát châmữ ề ươ ấ ướ ườ ữ
bi m ... Song đi u ki n th i gian có h n, v i đ tài này tôi ch nghiên c u trong ph m viế ề ệ ờ ạ ớ ề ỉ ứ ạ
n i dung ộNh ng câu hát v tình c m gia đình và nh ng câu hát v tình yêu quê h ngữ ề ả ữ ề ươ
đt n c con ng iấ ướ ườ .
Sáng ki n kinh nghi m đc áp d ng nghiên c u th c hi n t i l p 7A, 7B tr ngế ệ ượ ụ ứ ự ệ ạ ớ ườ
THCS n i tôi đang gi ng d y.ơ ả ạ
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2
GÓP PH N GIÁO D C TÌNH C M H C SINH QUA GI NG D Y CA DAO TRONG CH NG TRÌNH NG VĂN 7Ầ Ụ Ả Ọ Ả Ạ ƯƠ Ữ
2. N I DUNGỘ
2.1. Th c tr ng trong vi c d y và h c văn h c dân gian l p 7ự ạ ệ ạ ọ ọ ở ớ
2.1.1. V phía ng i d yề ườ ạ
M t b ph n giáo viên hi n nay v n d y ca dao v i ti m th c là văn h c vi t, khôngộ ộ ậ ệ ẫ ạ ớ ề ứ ọ ế
đt nó vào v n văn h c dân gian tr tình truy n th ng đ khai thác, ti p c n.ặ ố ọ ữ ề ố ể ế ậ
M i bài ca dao th ng có n i dung và ngh thu t l i đt trong m t chùm ca dao đcỗ ườ ộ ệ ậ ạ ặ ộ ượ
khai thác trong m t ti t h c, b i v y giáo viên th ng b thi u th i gian đ khai thác sâuộ ế ọ ở ậ ườ ị ế ờ ể
s c các bài ca dao.ắ
Ph bi n nh t là cách “di n nôm ca dao”. V i cách này, ng i d y nói l i n i dungổ ế ấ ễ ớ ườ ạ ạ ộ
tr c ti p c a ca dao. B ng cách gi ng này th ng không đem l i hào h ng h c t p choự ế ủ ằ ả ườ ạ ứ ọ ậ
h c sinh vì n i dung gi ng không có gì m i m .ọ ộ ả ớ ẻ
Có ng i l i ph c t p hóa s gi n d c a ca dao, lôi cu n h c sinh b ng nh ng l i lườ ạ ứ ạ ự ả ị ủ ố ọ ằ ữ ờ ẽ
bóng b y, nh ng thu t ng chuyên môn khi n h c sinh không có nh ng c m xúc th cẩ ữ ậ ữ ế ọ ữ ả ự
s c n thi t, xa r i tr ng tâm.ự ầ ế ờ ọ
Có ng i l y ca dao làm đi m xu t phát đ t đó liên h , liên t ng d n d t h c sinhườ ấ ể ấ ể ừ ệ ưở ẫ ắ ọ
sang nh ng câu th trong tác ph m văn h c theo s tr ng, c m h ng t do c a m iữ ơ ẩ ọ ở ườ ả ứ ự ủ ỗ
giáo viên. Cách này lôi cu n c th y và trò, có lúc quên c gi gi c nh ng đích cu iố ả ầ ả ờ ấ ư ố
cùng h c sinh không c m nh n đc cái hay c a bài ca dao.ọ ả ậ ượ ủ
Tôi thi t nghĩ ph n nhi u giáo viên chú tr ng đn khai thác n i dung, ngh thu t c aế ầ ề ọ ế ộ ệ ậ ủ
bài ca dao mà quên m t vi c giáo d c tình c m yêu th ng, kính tr ng ông bà, cha m ,ấ ệ ụ ả ươ ọ ẹ
tình anh em, lòng t hào v quê h ng đt n c, đ t đó giúp h c sinh bi t liên h vàự ề ươ ấ ướ ể ừ ọ ế ệ
có nh ng rung c m th c s khi đn v i ca dao.ữ ả ự ự ế ớ
2.1.2. V phía ng i h cề ườ ọ
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3
GÓP PH N GIÁO D C TÌNH C M H C SINH QUA GI NG D Y CA DAO TRONG CH NG TRÌNH NG VĂN 7Ầ Ụ Ả Ọ Ả Ạ ƯƠ Ữ
Khi tìm hi u c th t ng đi t ng h c sinh chúng tôi th y đa s h c sinh ch a yêuể ụ ể ừ ố ượ ọ ấ ố ọ ư
thích môn văn, hi u tác ph m văn h c không sâu s c.ể ẩ ọ ắ
Tâm h n khô khan, th l nh nh t v i m i ng i xung quanh, các em ít quan tâmồ ờ ơ ạ ạ ớ ọ ườ
đn ng i khác, k c ng i thân.ế ườ ể ả ườ
Không vâng l i b m , ham thích trò ch i đi n tờ ố ẹ ơ ệ ử
Các em không mu n hòa mình vào thiên nhiên, khép mình tr c xu th hòa nh p,ố ướ ế ậ
không ham thích khám phá, tìm hi u danh th ng, di tích l ch s văn hóa c a quê h ng,ể ắ ị ử ủ ươ
đt n c.ấ ướ
K năng di n đt còn v ng, ch a thu c nhi u ca dao.ỹ ễ ạ ụ ư ộ ề
Đi u ki n h c t p còn nhi u h n ch do hoàn c nh gia đình còn v t v , khó khăn.ề ệ ọ ậ ề ạ ế ả ấ ả
D u bi t r ng “có b t m i g t nên h ” nên ngay t khi nh n l p tôi đã phân lo i điẫ ế ằ ộ ớ ộ ồ ừ ậ ớ ạ ố
t ng h c sinh. K t qu kh o sát v ch t l ng và yêu thích h c t p môn Văn vào đuượ ọ ế ả ả ề ấ ượ ọ ậ ầ
năm nh sau:ư
a. H c sinh yêu thích môn h cọ ọ
Y u thích: 25%ếBình th ng: 33,21%ườ Không thích: 41,79%
b. K t qu kh o sát ch t l ng ph n ca dao:ế ả ả ấ ượ ầ
TT L pớSĩ
số
K t quế ả
Gi iỏKháTB Y uế
SL % SL % SL % SL %
1 7A 38 01 2,6 11 28,9 17 44,7 09 23,7
2 7B 39 02 5,1 10 25,6 19 48,7 08 20,5
T ngổ77 03 3,9 21 27,3 36 46,8 17 22,1
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------
4
GÓP PH N GIÁO D C TÌNH C M H C SINH QUA GI NG D Y CA DAO TRONG CH NG TRÌNH NG VĂN 7Ầ Ụ Ả Ọ Ả Ạ ƯƠ Ữ
Qua kh o sát tôi th y ph n ca dao các em cũng đã đc h cả ấ ầ ượ ọ ch ng trình ti u h c,ở ươ ể ọ
nh ng m i d ng l i m c đ ư ớ ừ ạ ở ứ ộ làm quen.
T vi c kh o sát đó tôi đã v ch ra k ho ch:ừ ệ ả ạ ế ạ
Yêu c u h c sinh ph i n m ch c n i dung, ý nghĩa và ngh thu t c a t ng bài caầ ọ ả ắ ắ ộ ệ ậ ủ ừ
dao.
Hi u đc tâm t , tình c m và nh ng nguy n v ng c a ng i dân g i g m trongể ượ ư ả ữ ệ ọ ủ ườ ử ắ
t ng bài ca dao.ừ
Th y đc v đp v tâm h n, c a ng i dân qua ngh thu t "T " c a các bài caấ ượ ẻ ẹ ề ồ ủ ườ ệ ậ ứ ủ
dao.
T đó các em hi u và c m nh n đc tình yêu quê h ng đt n c, con ng i Vi từ ể ả ậ ượ ươ ấ ướ ườ ệ
Nam, bi t t hào v truy n th ng c a nhân dân. Bi t kính tr ng cha m , ông, bà, tế ự ề ề ố ủ ế ọ ẹ ổ
tiên, th y cô, bi t yêu th ng b n bè. Bi t c m thông chia s v i nh ng s ph n b tầ ế ươ ạ ế ả ẽ ớ ữ ố ậ ấ
h nh. Ch n cách ng x có tình, có nghĩa.ạ ọ ứ ử
Yêu c u cao h n, các em bi t s u t m theo ch đ, v n d ng, t p sáng tác ca daoầ ơ ế ư ầ ủ ề ậ ụ ậ
theo th th đã đc h c, t đó b c l tình c m c a mình.ể ơ ượ ọ ừ ộ ộ ả ủ
2.2. Gi i phápả
2.2.1. T o h ng thú h c t p cho h c sinhạ ứ ọ ậ ọ
Đ gi d y ca dao đt đc hi u qu , tr c h t ng i giáo viên ph i t o đc h ngể ờ ạ ạ ượ ệ ả ướ ế ườ ả ạ ượ ứ
thú h c t p cho h c sinh, cu n hút các em vào gi h c, đ t đó các em yêu thích mônọ ậ ọ ố ờ ọ ể ừ
Văn h n.ơ
Ca dao - dân ca cũng nh tác ph m văn h c dân gian khác, nó là nh ng sáng tác nghư ẩ ọ ữ ệ
thu t truy n mi ng c a nhân dân. Ca dao là nh ng áng th ca tr tình di n t đi s ng,ậ ề ệ ủ ữ ơ ữ ễ ả ờ ố
tình c m, tâm h n c a nhân dân. Ca dao là ng i b n thân thu c v i m i ng i trongả ồ ủ ườ ạ ộ ớ ỗ ườ
su t cu c đi. Khi chào đi đc nghe nh ng l i hát ru à i c a m , c a bà, đ khi l nố ộ ờ ờ ượ ữ ờ ơ ủ ẹ ủ ể ớ
lên l i g i g m tình c m c a mình qua l i ca, các em c m nh n đc nh ng tâm h nạ ử ắ ả ủ ờ ả ậ ượ ữ ồ
tình c m c a ng i dân Vi t. Trong ca dao, nh ng c m xúc, nh ng suy nghĩ và tình c mả ủ ườ ệ ữ ả ữ ả
đc bi u hi n đu g n li n v i nh ng c nh ng s ng, đu do hoàn c nh, nh ng c nhượ ể ệ ề ắ ề ớ ữ ả ộ ố ề ả ữ ả
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------
5
