
74
Trầm Thảo Vy
Đinh Thị Tuyết Mai
Hồ Thị Thảo
Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ Thuật Đăk Lăk
Tóm tắt: Trong thực tế trong những năm gần đây ngành giáo dục nói chung và
giáo dục đại học, cao đẳng nói riêng rất chú trọng đến việc ứng dụng công nghệ thông
tin vào dạy học. Việc ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học không những là một
xu hướng phát triển chung mà còn giúp thay đổi phương pháp dạy học từ truyền thống
sang phương pháp dạy học mới tích cực giúp người học có thể chủ động và sáng tạo
khi tham gia vào quá trình học. Mô hình lớp học truyền thống đã tồn tại lâu nay dần
chuyển sang các lớp học có ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy và học nhằm giảm
thuyết giảng, truyền thụ kiến thức sang phát triển tính chủ động sáng tạo và năng lực
của người học. Tạo cơ hội cho người học có thể học mọi lúc, mọi nơi, người học có
thể chủ động trong quá trình học góp phần xây dựng một xã hội học tập.
Từ khóa: chuyển đổi số, đại học, cao đẳng, phương pháp dạy học.
1. Dẫn nhập:
Hiện nay chuyển đổi số là một trong những vấn đề được quan tâm hàng đầu
trong chiến lược phát triển của các nước trên thế giới. Có nhiều quốc gia đã và
đang triển khai phát triển về chuyển đổi số như tại Anh, Úc, Đan Mạch, … Nội
dung chuyển đổi số rất rộng và đa dạng nhưng có chung một số nội dung chính
gồm chính phủ số, kinh tế số, xã hội số và chuyển đổi số trong các ngành trọng
điểm như nông nghiệp, du lịch, điện lực, giao thông dịch vụ. Theo các nghiên
cứu cho thấy các khoản đầu tư vào công nghệ chuyển đổi số toàn cầu được dự
báo sẽ đạt 2,3 nghìn tỷ USD vào năm 2023, chiếm phần lớn trong tổng ngân sách
công nghệ thông tin trong các doanh nghiệp. Vậy chuyển đổi số là gì mà các
doanh nghiệp lại không tiếc chi tiêu mạnh vào nó như vậy?
Mặc dù thuật ngữ chuyển đổi số đã xuất hiện phổ biến trên thế giới trong
những năm gần đây, tuy nhiên lại không có một định nghĩa chung nhất được sử
dụng. Có nhiều định nghĩa khác nhau về chuyển đổi số (Digital transformation)
nhưng có thể nói chung đó là chuyển các hoạt động của chúng ta từ thế giới thực
sang thế giới ảo ở trên môi trường mạng. Sự tham gia ngày càng sâu rộng của công

75
nghệ vào mọi mặt đời sống, kinh tế, xã hội đang làm thay đổi căn bản và toàn diện
cách chúng ta sống, làm việc, liên hệ với nhau. Chuyển đổi số (digital
transformation) ngày càng trở nên quan trọng. Các doanh nghiệp, cơ quan, chính
phủ trên toàn thế giới thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau, từ bán lẻ, tài chính và chăm
sóc sức khỏe, cho đến khu vực công, giáo dục, y tế đều đang khởi động các dự án
chuyển đổi số để cải thiện trải nghiệm khách hàng và tăng hiệu quả hoạt động.
Còn tại Việt Nam hiện nay vấn đề triển khai chiến lược chuyển đổi số đã
được Đảng, Nhà nước quan tâm thể hiện thông qua việc vào ngày 03/6/2020, Thủ
tướng Chính phủ ký quyết định số 749/QĐ-TTg về việc phê duyệt “Chương trình
Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”. Theo đó,
Giáo dục là một trong những lĩnh vực được ưu tiên chuyển đổi số hàng đầu. Điều
đó cho thấy sự quan tâm đầu tư cũng như tầm quan trọng của giáo dục và chuyển
đổi số trong lĩnh vực giáo dục đóng vai trò hết sức quan trọng, trong chiến lược
phát triển của đất nước ta giai đoạn tới. Chuyển đổi số giáo dục và đào tạo, nhất
là đại học và dạy nghề được kỳ vọng có thể được coi là giải pháp để tạo ra sự đột
phá trong ngành giáo dục.
Sự bùng nổ về công nghệ đã, đang và sẽ tạo ra những phương thức giáo dục
mới, thông minh hơn, tiết kiệm chi phí hơn, hướng tới sự phát triển và lợi ích của
người học nhiều hơn. Hiện nay, xu hướng chuyển đổi số trong giáo dục mang tính
thay đổi sâu sắc vì sự phát triển của người học. Công nghệ số đã mở ra một không
gian học tập mới thông qua mạng internet, chúng ta có thể học tập mọi lúc, mọi
nơi theo nhu cầu của bản thân mình. Giờ đây, người học có thể tiếp thu kiến thức
một cách thuận tiện và dễ dàng trên mọi thiết bị (máy tính, laptop, smartphone,...).
Điều này đã mở ra một nền giáo dục mở hoàn toàn mới. Vậy thực tế, chuyển đổi
số đã tác động đến ngành giáo dục như thế nào? Nhất là trong giai đoạn hiện nay
nền kinh tế, giáo dục bị tác động mạnh của đại dịch COVID-19.
2. Nội dung:
2.1. Những nội dung cơ bản của chuyển đổi số trong giáo dục và đào tạo.
Theo thống kê nước ta hiện nay có khoảng khoảng 24 triệu học sinh, sinh
viên và giáo viên. Chính vì thế trong bối cảnh hội nhập toàn cầu hiện nay, Việt
Nam nói chung và ngành giáo dục đào tạo nói riêng cũng không thể nằm ngoài
xu thế chung của thế giới và phải thực hiện rất khẩn trương nếu không muốn bỏ
lỡ cơ hội phát triển một phương thức dạy và học mới mà cuộc cách mạng 4.0
mang lại.
Trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo nói chung và giáo dục đại học, cao đẳng
nói riêng chuyển đổi số sẽ giúp cho người dạy xây dựng một bài giảng, phương
thức học mới theo hướng giảm thuyết giảng, truyền thụ kiến thức thông thường,
giảm bớt áp lực về khối lượng kiến thức nhiều nhưng thời gian của tiết học quá

76
ngắn. Thay vào đó người học có thể phát triển tối đa năng lực, khả năng tự học,
làm việc nhóm, người học có thể học mọi lúc, mọi nơi, học theo nhu cầu và khả
năng của mình. Ngoài ra việc chuyển đổi số cho phép người học tiếp cận một khối
lượng kiến thức khổng lồ thông qua các công cụ hỗ trợ như (máy tính, laptop,
smartphone,...) có kết nối Internet một cách dễ dàng, linh hoạt và nhanh chống.
Trong lĩnh vực giáo dục đào tạo chuyển đổi số tập trung vào hai nội dung
chính là chuyển đổi số trong quản lý giáo dục và chuyển đổi số trong dạy học,
kiểm tra, đánh giá, nghiên cứu khoa học:
Chuyển đổi số trong quản lý giáo dục bao gồm số hóa thông tin quản lý đào
tạo như tạo ra những hệ thống cơ sở dữ liệu lớn liên thông về nội dung, chương
trình dạy, hồ sơ người học. Điều ấy cho phép kết nối giữa các cơ sở giáo dục với
nhau, và giữa gia đình với nhà trường,…triển khai các dịch vụ công trực tuyến
liên quan tới giáo dục giúp cho người học giảm thiểu thời gian kê khai giấy tờ,
ứng dụng các Công nghệ 4.0 để quản lý, điều hành, đưa ra các dự báo, hỗ trợ ra
quyết định trong ngành giáo dục đào tạo một cách nhanh chóng, chính xác nhưng
không tốn quá nhiều thời gian, công sức.
Trong dạy, học, kiểm tra, đánh giá chuyển đổi số bao gồm số hóa tài liệu
học tập và giảng dạy như: sách giáo khoa điện tử, bài giảng điện tử, kho bài giảng
e-learning, ngân hàng câu hỏi ôn tập, thư viện số, triển khai hệ thống đào tạo trực
tuyến, xây dựng các lớp học ảo. Điều này tạo điều kiện cho cả người dạy và học
năng cao hiệu xuất làm việc cũng như tiếp cận tri thức một cách đơn giản, nhanh
chống và hiệu quả nhất. Hay đơn giản hơn người học có thể lựa chọn nội dung
bài học phù hợp với bản thân, học nhiều lớp, đọc nhiều tài liệu cùng lúc; còn
người dạy có cơ hội tiếp cận đối tượng học sinh đa dạng hơn.
Chuyển đổi số đã được đề cập tới trong những năm gần đây nhưng tới năm
2019 khi cả thế giới bị tác động mạnh mẽ bởi đại dịch Covid-19 xảy ra trên toàn
cầu đã ảnh hưởng đến mọi lĩnh vực của cuộc sống, giáo dục đào tạo không là
ngoại lệ. Tại Việt Nam, do tác động của dịch Covid – 19 nhiều cơ sở giáo dục và
các trường đại học, cao đẳng áp dụng giảng dạy online trong suốt thời gian diễn
ra dịch Covid-19 và thời gian giãn cách xã hội sau đó, song phương pháp trực
tuyến vẫn gặp nhiều thách thức rào cản về công nghệ phát triển chưa đồng bộ
giữa các trường ở thành thị và nông thôn hay giữa các vùng miền. Ngoài ra cách
đánh giá năng lực người học thông qua hình thức trực tuyến còn gặp nhiều khó
khăn, chưa đồng bộ nhất quán giữa các cơ sở giáo dục với nhau. Lý do chính là
bên cạnh một số trường đại học cao đẳng đã áp dụng công nghệ vào giảng dạy
trực tuyến từ nhiều năm trước đây, vẫn còn khá nhiều trường chưa quen với hình
thức đào tạo này, hoặc cơ sở vật chất, hạ tầng thông tin chưa đảm bảo để thực
hiện giảng dạy trực tuyến một cách có hiệu quả, và phát huy được năng lực của

77
người học. Có một thực tế không thể phủ nhận rằng vẫn có một số trường đại học
cao đẳng ở vùng sâu vùng khó khăn khái niệm dạy học trực tuyến vẫn còn đang
mơ hồ với cả người dạy và người học.
2.2. Một số tác động của chuyển đổi số tới giáo dục và đào tạo cao đẳng đại học.
Trong vài năm gần đây, người ta nhắc ngày càng nhiều đến ‘chuyển đổi số’
(digital transformation), nhất là ở các ngành công nghệ, kinh tế, kinh doanh, dịch
vụ. Còn trong giáo dục, phải đến khi đại dịch Covid-19 bùng phát trên phạm vi
toàn cầu và Việt Nam là một trong những nước chịu tác động làm đình trệ mọi
hoạt động kinh tế xã hội, học sinh, sinh viên không thể đến trường, chuyển đổi
số mới thực sự được nhắc nhiều tới trong ngành giáo dục nói chung và giáo dục
đại học, cao đẳng nói riêng. Chuyển đổi số trở thành một quá trình mà tất yếu mà
kết quả của nó có thể là một diện mạo giáo dục hoàn toàn mới, mang lại cho giáo
dục những phương thức, cách thức, phương pháp, kĩ thuật, công cụ và phương
tiện giáo dục mới.
2.2.1. Thay đổi phương pháp, công nghệ dạy học.
Trên thực tế chuyển đổi số không phải là câu chuyện của ngày hôm qua hay
do tác động của đại dịch Covid -19. Mà từ hơn hai thập kỷ trước khi công nghệ
thông tin, mạng Internet được sử dụng rộng rãi trong đào tạo, giáo dục, chuyển
đổi số đã được đặt ra, nhưng phần nào còn mơ hồ, bởi chưa thực sự có những lý
do để bắt buộc phải thực hiện nó. Nhưng đến đầu năm 2020 với những sự kiện
có thể nói chưa từng xuất hiện trong xã hội hiện đại tác động trực tiếp đến kinh
tế, văn hóa, giáo dục… của cả thế giới. Lúc ấy một câu hỏi đặt ra là làm sao có
thể tiến hành “giáo dục” trong hoàn cảnh mới. Nhu cầu giáo dục, được tiếp tục
học tập không phải đơn thuần là nhu cầu của một cá nhân hay một tập thể mà là
nhu cầu chung của tất mọi người, của các cơ quan quản lý, các cơ sở giáo dục,
sự ổn định của xã hội. Khi vấn đề dạy học truyền thống, trực tiếp ở lớp là một
điều không thể thì lúc này chuyển đổi số là một giải pháp tất yếu. Đi kèm với đó
là những phương pháp, công nghệ dạy học hoàn toàn mới đòi hỏi phải có sự
chuẩn bị và thực hiện một cách đồng bộ mới mang lại hiệu quả như mong muốn.
Lúc này có một câu hỏi lớn đặt ra là chuyển đổi số trong giáo dục bao gồm
sự chuyển đổi ở lĩnh vực nào và mức độ thay đổi sẽ ra sao. Câu trả lời sẽ không
giống nhau đối với các cá nhân, các tổ chức và các quốc gia, vùng miền bởi lẽ
xuất phát điểm của chuyển đổi số là rất khác nhau. Có một điểm chung là chuyển
đổi số phải cho phép giáo dục được thực hiện toàn diện và đầy đủ mà không có
gặp mặt, giao tiếp trực tiếp, có nghĩa rằng phương thức chuyển tải giáo dục thay
đổi. Đi kèm với nó là những công nghệ dạy học phải thay đổi để đáp ứng cho
phương pháp dạy học mới.

78
Đầu tiên chuyển đổi số trong giáo dục là sự thay đổi phương pháp dạy học,
áp dụng công nghệ thông tin hiện đại vào dạy và học nhằm đáp ứng nhu cầu học
tập của học sinh sinh viên và giảng viên. Điều này có nghĩa là người dạy và người
học phải có những phương tiện hỗ trợ như máy tính, điện thoại thông minh có
kết nối Internet thì việc học sẽ diễn ra đơn giản hơn. Người học không cần gặp
giảng viên một cách trực tiếp vẫn có thể tiếp thu được tri thức một cách đơn giản
nhưng vẫn giúp người dạy và người học phát huy tối đa khả năng tư duy, sáng
tạo, chủ động của mình.
Nếu trước đây vài chục, vài trăm sinh viên ngồi trên giảng đường nghe
giảng trong những giảng đường với bốn bức tường như trước đây, thì giờ đây
công nghệ số mở ra một không gian học tập linh động hơn. Thì giờ đây người
học có thể linh động và thuận tiện hơn trong việc tiếp cận việc học nhờ các thiết
bị điện tử thông minh. Nó loại bỏ hoàn toàn những giới hạn về khoảng cách, tối
ưu thời gian học và nâng cao nhận thức, tư duy của người học. Lúc này người
học có thể chủ động trong việc tiếp cận tri thức hơn, việc học trở nên cá nhân
hóa, và vì lợi ích cao nhất của người học.
2.2.2. Truy cập tài liệu, học hiệu không giới hạn.
Chuyển đổi số mở ra một cánh cửa tri thức khổng lồ với vô vàng tài liệu,
học liệu không giới hạn. Vì vậy giúp cho người học thay vì phải tốn tiền mua
sách, tài liệu, hay tới thư viện mượn sách tốn nhiều thời gian. Thì hiện nay người
học có thể dễ dàng tìm kiếm thông tin, kiến thức thông qua khai thác các tài liệu
trực tuyến bằng các thiết bị điện tử. Ngoài ra việc khai thác các tài liệu trên không
gian mạng còn giảm thiểu chi phí cho người học.
Cùng một lúc bằng cách truy cập vào nhiều phần mềm, hay ứng dụng khác
nhau người học có thể so sánh đối chiếu các tài liệu, học liệu khác nhau. Việc ấy
cho phép người học có thể dễ dàng tìm kiếm được thông tin mình mong muốn và
phù hợp với bản thân. Vì trên thực tế với nguồn thông tin mở vô hạn, nhưng
người học cần có những kỹ năng nhất định mới có thể tìm kiếm, chọn lọc được
những gì cần thiết cho việc học của mình.
Mặt khác, việc chuyển đổi số cũng giúp việc chia sẻ tài liệu, giáo trình, tập
bài giảng giữa sinh viên và giảng viên trở nên dễ dàng và tiết kiệm hơn do giảm
thiểu được các chi phí về in ấn. Nhưng đó cũng vô hình tạo nên một áp lực buộc
giảng viên phải liên tục thay đổi phương pháp, nội dung cũng như hình thức của
bài giảng, tài liệu nhằm thu hút sinh viên tương tác vào quá trình học. Vì trong
một giây trên không gian mạng có vô vàng tài liệu, tri thức mới, điều đó buộc
người giảng viên phải thay đổi nếu không thì sẽ không bắt kịp được xu hướng,
tri thức mới.

