Tài liệu Lý thuyết hành vi người sản xuất

Lý thuyÕt hhμμnhnh vi vi ngng−−êiêi ss¶¶nn

ChCh−¬−¬ngng IV:IV: Lý thuyÕt xuÊt xuÊt

I. Lý thuyÕt ng−êi s¶n xuÊt:

1. Hμm s¶n xuÊt:

1.1. Hμm s¶n xuÊt: x¸c ®Þnh s¶n l−îng tèi ®a cã thÓ ®¹t ®−îc s¶n xuÊt tõ bÊt kú khèi l−îng cho tr−íc nμo cña ®Çu vμo víi mét tr×nh ®é c«ng nghÖ nhÊt ®Þnh .

Q max = F (L, K) ( L: labour; K : capital) §Çu vμo, §Çu ra

Hμm s¶n xuÊt phæ biÕn nhÊt cña c¸c doanh nghiÖp lμ hμm s¶n xuÊt Cobb - Douglas cã d¹ng: Q = A.K.L (α; β > 0, < 1)

+A lμ h»ng sè , tuú thuéc vμo ®¬n vÞ ®o l−êng , ®Çu ra, ®Çu vμo , biÓu thÞ tr×nh ®é c«ng nghÖ s¶n xuÊt . +α, βlμ h»ng sè cho biÕt tÇm quan träng t−¬ng ®èi cña lao ®éng vμ vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.

+ Mçi ngμnh s¶n xuÊt vμ c«ng nghÖ kh¸c nhau th× α, β kh¸c nhau. + α, β biÓu thÞ hiÖu suÊt theo qui m« s¶n xuÊt cña h·ng.

=> VËy hiÖu suÊt: lμ mèi t−¬ng quan gi÷a ®Çu vμo vμ ®©ï ra.

* NÕu: α + β < 1: Hμm s¶n xuÊt biÓu thÞ hiÖu suÊt gi¶m theo qui m« (®©ï vμo t¨ng nhiÒu h¬n ®Çu ra)

α + β = 1: Hμm s¶n xuÊt biÓu thÞ hiÖu suÊt kh«ng ®æi theo qui m«.

α + β > 1: Hμm s¶n xuÊt biÓu thÞ hiÖu suÊt t¨ng theo qui m« (hÇu hÕt c¸c h·ng cã ®iÒu nμy).

2. S¶n xuÊt trong ng¾n h¹n: (s¶n xuÊt víi 1 ®Çu vμo biÕn ®æi)

S¶n xuÊt ng¾n h¹n lμ kho¶ng thêi gian mμ h·ng s¶n xuÊt kh«ng thÓ thay ®æi tÊt c¶ c¸c ®Çu vμo, cã Ýt nhÊt lμ 1 ®Çu vμo cè ®Þnh.

MPPL(Marginal physical product): lμ sù thay ®æi cña sè l−îng s¶n phÈm ®Çu ra khi cã sù thay ®æi cña 1 ®¬n vÞ ®Çu vμo lao ®éng (L).

MPPL = (cid:35)Q/(cid:35)L = Q'(L)

APPL: s¶n phÈm hiÖn vËt b×nh qu©n (Average physical product): lμ sè l−îng s¶n phÈm ®Çu ra tÝnh cho 1 ®¬n vÞ ®Çu vμo lao ®éng. APPL = Q/L

K

L

Q

MPPL

APPL

1

0

1

10

1

2

21

11 10,5

1

3

31

10 10,33

1

4

39

8 9,75

1

5

42

3 8,4

1

6

42

0

7

1

7

40 -2

5,71

Víi K kh«ng ®æi sè lao ®éng t¨ng lªn (L t¨ng) =>cho sè c«ng nh©n trªn mét m¸y gi¶m vμ t¨ng lªn ®Õn mét møc nμo ®ã sÏ khiÕn cho nhμ x−ëng còng kh«ng ®ñ chç, thiÕu m¸y mãc .. c¶n trë thao t¸c s¶n xuÊt => NSL§ gi¶m => Q gi¶m => MPPL gi¶m dÇn khi L t¨ng lªn do mçi L t¨ng gãp thªm 1 l−îng gi¶m dÇn vμo qu¸ tr×nh SX. §iÒu nμy phæ biÕn víi mäi h·ng => c¸c nhμ kinh tÕ kh¸c kh¸i qu¸t thμnh qui luËt hiÖu suÊt gi¶m dÇn.

Qui luËt ®−îc ph¸t biÓu nh− sau:

" S¶n phÈm hiÖn vËt cËn biªn cña 1 ®Çu vμo biÕn ®æi sÏ gi¶m dÇn khi h·ng t¨ng c−êng sö dông ®Çu vμo biÕn ®æi ®ã".

Nguyªn nh©n lμ do khi L t¨ng mμ K kh«ng ®æi dÉn ®Õn t×nh tr¹ng kh«ng hîp lý gi÷a K vμ L khiÕn n¨ng suÊt lao ®éng gi¶m dÇn => NSL§ cËn biªn gi¶m dÇn. Chó ý: MPPL qua ®iÓm max cña APPL v× APPL = Q/L => (APPL)' =

3.S¶n xuÊt dμi h¹n (longterm production)

S¶n xuÊt dμi h¹n lμ kho¶ng thêi gian ®ñ ®Ó lμm tÊt c¶ c¸c ®Çu vμo cu¶ h·ng biÕn ®æi.

3.1. §−êng ®ång l−îng (Iso quant)

M« t¶ nh÷ng kÕt hîp ®Çu vμo kh¸c nhau ®em l¹i cïng møc s¶n l−îng nh− nhau

* §Æc ®iÓm:

MRTS (Marginal rate of technical substitution) gi¶m dÇn?

Phæ biÕn ®−êng ®ång l−îng cã MRTS gi¶m dÇn nªn cã h×nh d¹ng sau

K1

K2

L1

L2

ΔK . MPPk + ΔL . MPPl = 0

* * MMéétt ssèè ®−®−êng

êng ®®åång ng ll−−îîng ng ®®ÆÆc bic biÖÖtt

K2

K1

Iso quant

0 L

L2

L1

K2

K1

0 L

L1

L2

2.2. §§−−êng 2.2.

êng ®®åång phÝ

ng phÝ ((iiso so cost) cost)

TC/r

K2

K1

TC/w

0 L

L2

L1

3. 3. LLùùa cha chään kÕt h

n kÕt hîîp p ®®ÇÇu u vvμμo o ttèèi i −−u:u:

TC K

B

Q3

q2

C

Q1

L* 0

ng cã kh¶¶ nn¨¨ng tng tèèi thi trong ng¾¾n hn h¹¹n (w, r i thiÓÓu u hoho¸¸ chi chi n (w, r khkh««ng ng ®®ææii))

TCdμi h¹n

TCng¾n h¹n

Ka1’

A1’

CMR: Dμμi hi h¹¹n hn h··ng cã kh CMR: D xuÊt hh¬¬n n trong ng phÝ phÝ ss¶¶n n xuÊt TC K

A

Q2

q1

La1

La1’

xuÊt II. Chi phÝ phÝ ss¶¶n n xuÊt II. Chi

1. Chi phÝ ng 1. Chi phÝ ng¾¾n hn h¹¹nn

1.1. ChÝ phÝ cè ®Þnh chÝ phÝ biÕn ®æi, tæng chi phÝ

FC (fixed cost) lμ những chi phÝ kh«ng ®æi khi møc sản l−îng thay ®æi

VC (variable cost) lμ những chi phÝ thay ®æi khi møc sản l−îng thay ®æi: nguyªn vËt liÖu, nh©n c«ng..

TC (total cost) lμ toμn bé chi phÝ cè ®Þnh vμ biÕn ®æi ®Ó sản xuÊt ra møc sản l−îng.

TC = FC + VC

C TC

Q 0

TC = FC + VC

1.2. Chi phÝ phÝ bb××nh nh ququ©©nn 1.2. Chi

AFC: (Average fixed cost AFC: (

Average fixed cost)) AFC = FC/ Q AFC = FC/ Q

AVC (Average variable cost) AVC = VC/ Q

ATC (Average total cost) ATC = TC / Q

ATC = AFC + AVC

ATC

AVC

AFC

0 Q

n (Marginal cost) 1.3. Chi phÝ phÝ c c ËËn n bibiªªn (Marginal cost) 1.3. Chi

Lμ sù thay ®æi cña tæng chi phÝ khi cã sù thay ®æi cu¶ mét ®¬n vÞ s¶n l−îng ®Çu ra

MC = TC / Q = TC’q

MC cã h×nh ch÷ U v× ¶nh h−ëng cña qui luËt hiÖu suÊt gi¶m dÇn.

CMR: MC ®i qua ®iÓm cùc tiÓu cña AVC vμ ATC ?

n (long term total cost) 2. Chi phÝ phÝ ddμμi hi h¹¹n (long term total cost) 2. Chi

2.1. Tæng chi phÝ dμi h¹n (LTC: Longterm total cost)

Lμ toμn bé chi phÝ ®Ó s¶n xuÊt ra mét møc s¶n l−îng nhÊt ®Þnh

Q1: TC1 = K1.r1 + L1.w1

Q2: TC2 = K1.r1 + L2.w2

Q2: TC2 = K2.r2 + L2.w2

n (LAC: nh qu©©n dn dμμi hi h¹¹n (LAC:

2. 2. Chi phÝ phÝ bb××nh qu 2. 2. Chi average cost) Longterm average cost) ((Longterm

Lμ tæng chi phÝ dμi h¹n tÝnh trªn mét ®¬n vÞ ®Çu ra

LAC = LTC/Q

Trong ng¾n h¹n qui luËt hiÖu suÊt gi¶m dÇn chi phèi nh−ng trong dμi h¹n chÞu sù chi phèi cña qui luËt hiÖu suÊt theo qui m«.

HiHiÖÖu suÊt

u suÊt tt¨¨ng theo

ng theo qui mqui m««

C

LAC

HiHiÖÖu suÊt gi

u suÊt gi¶¶m m theo

theo qui mqui m««

C

LAC

HiHiÖÖu suÊt kh

u suÊt kh««ng ng ®®ææi theo

i theo qui mqui m««

C

LAC = LMC

§§a a ssèè LAC h

LAC h××nh ch

nh ch÷÷ UU

C

LAC

HiÖu suÊt gi¶m theo qui m«

HiÖu suÊt t¨ng theo qui m«

* Nguyªn nh©n:

2.3. Chi phÝ c 2.3. Chi ( ( LMC:

phÝ cËËn n bibiªªn dn dμμi hi h¹¹nn marginal cost)) Longterm marginal cost

LMC: Longterm

* Kh¸i niÖm: Lμ sù thay ®æi cña tæng chi phÝ dμi h¹n khi cã sù thay ®æi cña mét ®¬n vÞ ®Çu ra

LMC = LTC / Q = (LTC)’q

H×nh d¹ng: Tuú theo h·ng cã t×nh tr¹ng hiÖu suÊt theo qui m« nh− thÕ nμo:

HiHiÖÖu suÊt

u suÊt tt¨¨ng theo

ng theo qui mqui m««: :

LMC ddèèc xuc xuèèng ng vvμμ nn»»m dm d−−ííi i LACLAC LMC

C

LAC

LMC

u suÊt gi¶¶m m theo

theo qui mqui m««::

HiHiÖÖu suÊt gi n LAC LMC ddèèc c llªªn vn vμμ nn»»m m trtrªªn LAC LMC

C

LMC

LAC

HiHiÖÖu suÊt kh

u suÊt kh««ng ng ®®ææi theo

i theo qui mqui m««

C

LMC =LAC

Khi Khi LAC h

nh ch÷÷ U:U:

LAC h××nh ch LMC qua ®®iiÓÓm cm cùùc tic tiÓÓu u cucu¶¶ LACLAC LMC qua

C

LAC

2.4. MMèèi quan h 2.4.

i quan hÖÖ gigi÷÷a SATC v

a SATC vμμ LATCLATC

C

SATC2 SATC3

SATC1

A’

c3’

LATC

c2 c2’ c1

III. ChÝ phÝ kinh tÕ III.

ChÝ phÝ kinh tÕ vvμμ chi chi phÝ kÕ

phÝ kÕ toto¸¸nn

1. Chi phÝ kinh tÕ = CP t−êng minh + CP Èn

* Chi phÝ t−êng (explicit):

* Chi phÝ Èn (implicit):

2. Chi phÝ kÕ to¸n

III. LLîîi nhu III.

i nhuËËnn

1. Kh¸i niÖm vμ c¸c nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn lîi nhuËn

* Kh¸i niÖm

-Lîi nhuËn kinh tÕ = TR - TC ktÕ

- Lîi nhuËn kÕ to¸n = TR - TC kto¸n

* C¸c nh©n tè ¶nh h−ëng tíi lîi nhuËn

LN = TR – TC = P . Q – ATC . Q

= Q. ( P - ATC )

2. Tèi ®a ho¸ lîi nhuËn:

* Doanh thu cËn biªn MR (Marginal Revenue):

Lμ sù thay ®æi cña tæng doanh thu khi cã sù thay ®æi cña

mét ®¬n vÞ ®Çu ra.

MR = TR / Q = (TR)’q or TRq+1 - TRq

H·ng ph¶i s¶n xuÊt møc s¶n l−îng

bao nhiªu ®Ó lîi nhuËn (Π) cùc ®¹i ?

Møc s¶n l−îng tèi ®a ho¸ lîi nhuËn lμ

khi Q thay ®æi th× lîi nhuËn kh«ng thay ®æi

Π/ Q = 0 <=> TR -

TC / Q = 0

Κ MR = MC

T¹i møc s¶n l−îng Q* t¹i ®ã MR = MC

h·ng ®¹t lîi nhuËn cùc ®¹i

ChCh−¬−¬ng ng V: V: ThÞ tr−−êng êng cc¹¹nh nh tranh ThÞ tr tranh vvμμ ®®ééc quyÒn c quyÒn

I. ThÞ tr−êng vμ ph©n lo¹i thÞ tr−êng

* Kh¸i niÖm thÞ tr−êng

* Ph©n lo¹i thÞ tr−êng

* C¸c tiªu thøc ph©n lo¹i

VÝ dô

Lo¹i s¶n phÈm

Hμng rμo ra nhËp

Sè l−îng ng−êi sx

H×nh thøc CT phi gi¸

Søc m¹nh thÞ tr−ên g

Kh«ng cã

®ång nhÊt

RÊt nhiÒu

Lo¹i thÞ tr−ên g CT HH

S¶n phÈm n«ng nghiÖp

NhiÒu

Ph©n biÖt

B¾t ®Çu cã nh−ng thÊp

DÇu géi, bia...

CT ®Q

Qu¶ng c¸o, khuyÕn m¹i

Mét sè

Cao

Xe m¸y, «t«, dÇu má

Ph©n biÖt hoÆc gièng

®Q T®

1 h·ng

Duy nhÊt

RÊt cao

®Q

®iÖn, ®−êng s¾t

Qu¶ng c¸o, khuyÕn m·i, thanh to¸n Kh«ng cã, nÕu qu¶ng c¸o chØ ®Ó giíi thiÖu

II. ThÞ tr−êng c¹nh tranh hoμn h¶o ( Perfect competitive market)

1. §Æc ®iÓm

2. §−êng cÇu vμ ®−êng doanh thu cËn biªn

H·ng chÊp nhËn gi¸ s½n cã trªn thÞ tr−êng nªn ®−êng cÇu h·ng CTHH lμ ®−êng n»m ngang, t¹i møc gi¸ c©n b»ng cña thÞ tr−êng

MC

P P

Stt

ATC

Pe Pe

D=MR

Dtt

Q 0 0 Qe Qe Q

H·ng b¸n mäi s¶n phÈm ë møc gi¸ Pe

=> P = MR => ®−êng doanh thu cËn biªn trïng víi ®−êng cÇu

* Chøng minh: Q* t¹i ®ã P = MC h·ng ®¹t lîi nhuËn tèi ®a

* Chó ý: §iÒu kiÖn ®Ó cã lîi nhuËn P > ATC

§iÒu kiÖn ®Ó tèi ®a ho¸ lîi nhuËn P = MC

4. §iÓm hoμ vèn, ®ãng cöa hay tiÕp tôc s¶n xuÊt

* §iÓm hoμ vèn

TR = TC = FC + VC

P.Q = FC + AVC. Q

Qhv = FC/(P - AVC)

* §iÓm ®ãng cöa hay tiÕp tôc s¶n xuÊt

ATC

MC

AVC

A Pa

D =M R

Pe’

0 Q Q*

5. §−êng cung cña CTHH vμ ®−êng cung ngμnh

* H·ng CTHH cã P = MC nªn ®−êng cung cña h·ng CTHH trïng víi ®−êng MC

MC

AVC

P2

P1

Q1

Q2

5. ThÆng d− s¶n xuÊt (Producer surplus)

*Kh¸i niÖm: P

MC

Pe

D = MR

P2 P1 P0

Q1

Q2

Q3

* Mèi quan hÖ gi÷a thÆng d− s¶n xuÊt vμ lîi nhuËn:

PS = TR - VC = TR - ( TC -FC )

=> PS = TR - TC + FC = ∏ + FC

=> PS cã mèi quan hÖ tû lÖ thuËn víi ∏ vμ FC

III. ThÞ tr−êng ®éc quyÒn (Monopoly market)

1. Kh¸i niÖm

2. §Æc ®iÓm

3. Nguyªn nh©n:

4. §−êng cÇu vμ ®−êng doanh thu cËn biªn

P, C

MR D

Q 0

5. QuyÕt ®Þnh s¶n xuÊt cña nhμ ®éc quyÒn b¸n

* Nhμ ®éc quyÒn tèi ®a hãa lîi nhuËn t¹i møc s¶n l−îng Q* t¹i ®ã MR = MC

*Gi¸ b¸n P* ®−îc x¸c ®Þnh trªn ®−êng cÇu D

Lîi nhuËn cùc ®¹i lμ:

∏max = (P* - ATC). Q*

A ATC

P1 P* P2 Pb

Q*

Q1

MR Q2 0

* H·ng §Q kh«ng cã ®−êng cung hay nãi c¸ch kh¸c kh«ng cã mèi quan hÖ hμm sè gi÷a P vμ Qs.

* Trong §Q sù dÞch chuyÓn cña ®−êng cÇu cã thÓ lμm P thay ®æi Q gi÷ nguyªn, hoÆc P gi÷ nguyªn Q thay ®æi hoÆc c¶ P vμ Q ®Òu thay ®æi.

P P

MC

D1

P1

D2

P1 P2

P2

D2

MR2

D1

MR2

MR1

Q1Q2

0 0

Q1

Q Q

P1 D2

MR2

D1 MR1

Q Q*1 Q*2 0

6. Søc m¹nh ®éc quyÒn b¸n

§Q b¸n ®Æt P > MC=> cã søc m¹nh §Q b¸n

Abba Lerner ®−a ra L n¨m 1934

L = P - MC ; (0 < L < 1)

P

* Chó ý: - L >> => søc m¹nh §Q cμng lín

- L = 0 => P = MC, kh«ng cã søc m¹nh §Q

7. Ph©n biÖt gi¸: (Price Discrimination) 7.1. Ph©n biÖt gi¸ hoμn h¶o (cÊp 1)

P MC P MC

P* CS P*’

PS PS D

MR = D

0 Q Q*’

Q* Q*’

Q 0

7.2. Ph©n biÖt gi¸ cÊp 2:

P1 P2 P*’

ATC P*’

MR MC D

Q1

Q2

Q* 0 Q*’ Q

7.3. Ph©n biÖt gi¸ cÊp 3:

MR1 =MR2 =MRtt; Q1 + Q2 = Qtt

P1

P2

D1

D2 MRtt

MR1

MR2

Qtt

Q2

Q1

7.4. §Æt gi¸ theo thêi gian (thêi kú)

MR1 D1 MR2

Q1 0 Q2

7.5. §Æt gi¸ theo thêi ®iÓm (cao ®iÓm) P

P2 P1

MR2

MR1 D1

0 Q1 Q2

7.6. §Æt gi¸ hai phÇn:

MC P*

Q1 Q2 Q3 Q4 Q*

IV. ThÞ tr−êng c¹nh tranh kh«ng hoμn h¶o (Imperfect competition market)

1. C¹nh tranh ®éc quyÒn

* Kh¸i niÖm: Lμ thÞ tr−êng cã nhiÒu h·ng cung cÊp vμ b¸n s¶n phÈm nh−ng s¶n phÈm cña mçi h·ng cã sù ph©n biÖt

* §Æc ®iÓm:

- Cã nhiÒu ng−êi b¸n

- S¶n phÈm kh¸c nhau (dÞ biÖt ho¸)

-Mçi h·ng lμ ng−êi s¶n xuÊt duy nhÊt ®èi víi s¶n phÈm cña m×nh nªn cã søc m¹nh thÞ tr−êng tuy nhiªn L cña h·ng CT§Q thÊp h¬n so víi §Q v× cã nhiÒu h·ng kh¸c s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm cã kh¶ n¨ng thay thÕ

- ViÖc ra nhËp hay rót khái thÞ tr−êng lμ t−¬ng ®èi dÔ

- H×nh thøc c¹nh tranh chñ yÕu lμ qu¶ng c¸o ®Ó dÞ biÖt ho¸ s¶n phÈm cñam×nh, hËu m·i, ...

* Nguyªn nh©n dÉn ®Õn ®éc quyÒn:

- Sù qui ®Þnh cña ChÝnh phñ; vÝ dô ®iÖn lùc

- Do ®iÒu kiÖn tù nhiªn cho phÐp; Kim B«i...

- C¸c h·ng dùng lªn hμng rμo ng¨n c¶n sù gia nhËp cña h·ng kh¸c th«ng qua: tÝnh hiÖu suÊt t¨ng theo qui m«, b»ng ph¸t mÝnh s¸ng chÕ, kiÓm so¸t yÕu tè ®Çu vμo, lao ®éng, hay do qu¶ng c¸o liªn tôc t¹o t©m lý tiªu dïng.

- Sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a c¸c h·ng (hîp t¸c, cÊu kÕt); VD thÞ tr−êng dÇu má CTHH=>CT§Q

* §−êng cÇu cña h·ng CT§Q

- §−êng cÇu cña h·ng CT§Q chÝnh lμ ®−êng cÇu thÞ tr−êng v× tuy thÞ tr−êng cã nhiÒu h·ng sx nh−ng c¸c s¶n phÈm kh¸c nhau

- §−êng cÇu cña hμng CT§Q dèc xuçng tõ tr¸i sang ph¶i tuy nhiªn tho¶i h¬n so víi §Q

* X¸c P*,Q*, lîi nhuËn cña h·ng CT§Q

Q* x¸c ®Þnh t¹i MR =MC, P* x¸c ®inh trªn ®−êng cÇu

CT§Q cã P thÊp h¬n vμ Q cao h¬n so víi §Q => L cña CT§Q còng thÊp h¬n so víi §Q

* C©n b»ng dμi h¹n cña h·ng CT§Q

P LN P LMC

MC P* A

LAC

ATC

MR MR

Q* 0 Q Q* 0 D Q

- Ng¾n h¹n LN>0 => h·ng nhËp ngμnh=>thÞ phÇn

gi¶m => D dÞch chuyÓn sang tr¸i tiÕp xóc LAC

=>LN = 0 ®¹t c©n b»ng dμi h¹n

* So s¸nh c©n b»ng DN cña CTHH vμ CT§Q

+ Gièng: NH cã LN > 0 => c¸c h·ng nhËp ngμnh, cuèi cïng ®¹t c©n b»ng DH khi LN = 0

+ Kh¸c: CTHH cung t¨ng S d/c sang ph¶i, CT§Q cÇu gi¶m, D dÞch chuyÓn sang tr¸i

* Chó ý : Trong dμi h¹n hμng CT§Q cã thÓ ph¶i s¶n xuÊt víi c«ng suÊt thõa?

2. ThÞ tr−êng ®éc quyÒn tËp ®oμn

2.1. Kh¸i niÖm: Lμ thÞ tr−êng chØ cã mét sè h·ng s¶n xuÊt vμ b¸n s¶n phÈm. C¸c s¶n phÈm gièng nhau gäi lμ §Q T§ thuÇn tuý, s¶n phÈm kh¸c nhau gäi lμ §QT§ ph©n biÖt

2.2. §Æc ®iÓm:

- Cã 1 sè h·ng trªn thÞ tr−êng nh−ng cã qui m« rÊt lín

- C¸c h·ng phô thuéc lÉn nhau, mét h·ng ra quyÕt ®Þnh ph¶i c©n nh¾c ph¶n øng cña c¸c ®èi thñ (ph¶n øng nhanh qua gi¸ hoÆc ph¶n øng chËm b»ng viÖc ®−a ra s/p míi

- Hμng rμo ra nhËp rÊt cao nªn sù gia nhËp ngμnh lμ rÊt khã th«ng qua: tÝnh kinh tÕ theo qui m«, b¶n quyÒn hoÆc bÞ c¸c h·ng cò liªn kÕt “tr¶ ®òa”

2.3.M« h×nh ®−êng cÇu gÉy khóc trong thÞ tr−êng CT§Q (The kinked demand curve model)

* C¸c h·ng §QT§ ®Òu biÕt r»ng:

+ Nªó mét h·ng t¨ng gi¸ th× c¸c h·ng cßn l¹i kh«ng t¨ng gi¸

+ NÕu mét h·ng gi¶m gi¸ th× c¸c h·ng cßn l¹i sÏ ph¶i gi¶m gÝa theo

D2 P MC2 MC1

MR1

MR2

Q 0 Q*

- §Æc ®iÓm c¬ b¶n khi ®−êng cÇu g·y khóc th× ®−êng doanh thu cËn biªn MR ®øt qu·ng (gi¸n ®o¹n t¹i møc s¶n l−îng Q*)

- S¶n l−îng tõ 0 => Q* h·ng cã ®−êng cÇu tho¶i (D1, MR1), cÇu co d·n lín theo gi¸

- S¶n l−îng tõ Q* trë lªn h·ng cã ®−êng cÇu dèc (D2, MR2), cÇu co d·n Ýt theo gi¸

(cid:13)Tõ c¸c ®Æc ®iÓm nμy nªn h·ng §QT§ cã ®−êng cÇu g·y khóc lμ kÕt hîp cña D1vμ D2

- T¹i Q* MR bÞ ®øt qu·ng, hay cã kho¶ng trèng gäi lμ “líp ®Öm chi phÝ” cho phÐp h·ng gi÷ ®−îc gi¸ vμ s¶n l−îng khi chi phÝ cËn biªn MC thay ®æi trong líp ®Öm.

- “Líp ®Öm chi phÝ” t¹o cho c¸c h·ng §QT§ cã kh¶ n¨ng gi÷ sù æn ®Þnh trong gi¸ vμ s¶n l−îng tèi −u, t¹o nªn tÝnh “cøng nh¾c” cña gi¸ vμ s¶n l−îng.

2.4. Lý thuyÕt trß ch¬i:

- Lý thuyÕt trß ch¬i m« t¶ nh÷ng quyÕt ®Þnh th«ng minh nhÊt cña c¸c h·ng phô thuéc lÉn nhau. Nh÷ng trß ch¬i kinh tÕ tiÕn hμnh mét c¸ch hîp t¸c hoÆc kh«ng hîp t¸c. - NÕu c¸c h·ng hîp t¸c th× sÏ cã hîp ®ång rμng buéc khiÕn hä cã thÓ ho¹ch ®Þnh nh÷ng chiÕn l−îc chung (vμ ng−îc l¹i).

- NÕu hîp t¸c th× P cao vμ Q gi¶m, lîi nhuËn t¨ng tuy nhiªn th−êng kh«ng ch¾c ch¾n, do c¸c h·ng th−êng ph¸ cam kÕt ®Ó t¨ng lîi nhuËn cho riªng m×nh.

Ch−¬ng VI ThÞ tr−êng søc lao ®éng

I. Cung søc lao ®éng 1. Kh¸i niÖm:

S W

W2

W1

t t2 0

t1

2.1. ¸p lùc vÒ kinh tÕ

2.3. Sù b¾t buéc ph¶i lμm viÖc

2.4. Giíi h¹n vÒ thêi gian tù nhiªn

Mét ngμy chØ cã 24 giê = TGlv + TGnn

=> lùa chän TGlv vμ TGnn cho tèi −u

*Ých lîi cËn biªn cña nghØ ng¬i: MUnn

*I’ch lîi cËn biªn cña lμm viÖc: MUlv

t* x¸c ®Þnh <=>MUlv = MClv

* §iÓm x¸c ®Þnh thêi gian lao ®éng tèi −u lμ ®iÓm tho¶ m·n:

MUlv = MClv mμ MClv = MUnn

=> t* ®−îc x¸c ®Þnh t¹i ®iÓm mμ Ých lîi cËn biªn cña lμm viÖc b»ng Ých lîi cËn biªn cña nghØ ng¬i.

MUlv t¨ng => t t¨ng, ng−îc l¹i MUlv gi¶m t gi¶m

MUlv = MClv mμ MClv = MUnn

MUlv MUnn

Mu’lv

A A2 ’

A3

MUlv

MUnn

Mu’lv

t3

t2 0

TGlv 0

TGnn

24giê

A3

W3

A2

W2

A1

W1

t3 t

t2

t1

(Movement along the supply curve)

S3 W

t 0

(Shift of supply curve)

3. §−êng cung lao ®éng vßng vª phÝa sau

(Backward-bending supply curve)

SL w2

t t1 t2 t3 0

II. CÇu vÒ lao ®éng

1. Kh¸i niÖm: CÇu vÒ lao ®éng lμ dÉn xuÊt, thø ph¸t, ph¸t sinh (derived demand) nã phô thuéc vμo s¶n l−îng cña doanh nghiÖp.

W1

W2

L2 0 L1

2. S¶n phÈm doanh thu cËn biªn cña lao ®éng: MRPl- Marginal Revenue Product of Labour

* S¶n phÈm cËn biªn cña lao ®éng (Marginal product of labour)

MRPl = (cid:204)Q / (cid:204)L = Q’l

* MRPl = (cid:204)TR / (cid:204)L= MR. MPL * CTHH: MR = P => MRPL = P . MPL

* §Q: MR # P => MRPL = MR.MPL # P.MPL

MRPL lμ mét ®−êng dèc xuèng tõ tr¸i sang ph¶i do qui luËt hiÖu suÊt cËn biªn gi¶m dÇn chi phèi.

Tõ ®Æc ®iÓm cña thÞ tr−êng §Q cã gi¸ cao h¬n MC nªn ®−êng MRPl ë thÞ tr−êng §Q dèc h¬n vμ n»m d−íi ®−êng MRPl trong thÞ tr−êng CTHH.

MR= MC mμ P > MC => P > MR vμ P.MPl > MR. MPl

D = MRPl = P.MPl

D = MRPl = MR.MPl

Lm Lc

3. Nguyªn t¾c lùa chän tèi −u trong T2 SL§

MRPl > W => h·ng nªn thuª thªm lao ®éng

MRPl < W => h·ng kh«ng nªn thuª thªm lao ®éng

MRPl = W => lóc nμy h·ng ®¹t ®−îc lùa chän tèi −u trong viÖc thuª lao ®éng, h·ng nªn d÷ng l¹i sè l−îng lao ®éng nμy

Trong thÞ tr−êng søc lao ®éng CTHH khi mét h·ng muèn thuª lao ®éng h·ng ph¶i chÊp nhËn møc gi¸ tiÒn c«ng s½n cã trªn thÞ tr−êng. Cã nghÜa lμ møc tiÒn c«ng ®· ®−îc h×nh thμnh s½n trªn thÞ tr−êng

=> ®−êng CUNG ®èi víi 1 h·ng thuª lao ®éng trong thÞ tr−êng CTHH lμ mét ®−êng co d·n hoμn toμn => n»m ngang vμ song song víi trôc hoμnh) (§−êng cÇu lμ MRPL)

T¹i møc thuª lao ®éng tèi −u L* ta cã møc l−¬ng b»ng s¶n phÈm hiÖn vËt cËn biªn We = MRPl

W

Dl

Sl

We

MRPL

L

0 Le

0 L*

L

2.1. ThÞ tr−êng ®éc quyÒn mua

Trong T2 nμy DN lμ ng−êi thuª L§ duy nhÊt trªn thÞ tr−êng nªn ta cã ®−êng cÇu cña h·ng chÝnh lμ ®−êng cÇu cu¶ thÞ tr−êng. §−êng cung cña thÞ tr−êng còng chÝnh lμ ®−êng cung L§ ®«Ý víi h·ng.

* Mét sè kh¸i niÖm:

Tæng chi tiªu cña L§ (Total expenditure labour)

Tæng chi tiªu cña lao ®éng: Total expenditure labour

Lμ sù thay ®æi tæng chi tiªu lao ®éng khi cã sù thay ®æi cña mét ®¬n vÞ ®Çu vμo lao ®éng.

MEl = ΔTE / ΔL

MEl n»m trªn ®−êng Sl

Do Sl chØ ph¶n ¸nh møc l−¬ng cña lao ®éng; cßn MEl ph¶n ¸nh chi phÝ thùc tÕ ph¶i tr¶ khi thuª thªm mét l® bao gåm c¶ l−¬ng vμ c¸c CP # nh− b¶o hiÓm...

L* lμ sè L§ thuª tèi −u x¸c ®Þnh lμ giao cña MEl vμ MRPl (=Dl)

W ë T2 L§ §QM b»ng ®Æt L* trªn ®−êng cung Sl vμ ®ã lμ møc l−¬ng W*. thÊp h¬n møc l−¬ng khi thÞ tr−êng lao ®éng lμ c¹nh tranh (x¸c ®Þnh b»ng giao cña Sl vμ Dl).

H×nh minh ho¹ x¸c ®Þnh L* vμ W* trong T2 §QM

MEl

w

W1

W2

CTHH

W*

Dl=MRPl

0 Q

L2

L*

2.2. ThÞ tr−êng SL§ §Q b¸n (Trade Union)

Muèn tèi ®a ho¸ sè L§ ®−îc thuª th× nghiÖp ®oμn sÏ chän t¹i ®iÓm L,W lμ giao cña Sl vμ Dl

Muèn tèi ®a ho¸ doanh thu (TR max), nghÜa lμ tæng tiÒn l−¬ng lμ lín nhÊt th× nghiÖp ®oμn sÏ chän ®iÓm mμ MR = 0, nghÜa lμ L2 vμ W2.

Muèn tiÒn c«ng lμ max , møc L§ (L1) x¸c ®inh t¹i ®iÓm MR giao víi Sl, vμ ®Æt L1 trªn ®−êng cÇu Dl ta ®−îc møc l−¬ng rÊt cao W1.

H×nh minh ho¹ quyÕt ®Þnh cña nghiÖp ®oμn trong T2 §QB

W

W1

W2

W3

MR

L

0 L1

L2

L*

2.3. §éc quyÒn song ph−¬ng

* Kh¸i niÖm:

§éc quyÒn song ph−¬ng x¶y ra khi trªn thÞ tr−êng xuÊt hiÖn c¶ ®éc quyÒn b¸n vμ ®éc quyÒn mua søc lao ®éng.

* §éc quyÒn b¸n: ®iÓm A, L2 = MR x Sl, cßn gi¸ W2 x¸c ®inh trªn ®−êng cung hä mong muèn ®¹t ®−îc ®iÓm tèi −u lμ (W2 , L2).

* §éc quyÒn mua: ®iÓm B, L1 =MEL x DL, møc l−¬ng W1 x¸c ®Þnh trªn Sl, ®IÓm (W1, L1).

Κ H×nh minh ho¹ §Q song ph−¬ng

w MEl

B:§QM

A: §QB

W2

W*

W1

Q

0 L1

L2

L*

Κ NÕu 2 bªn kh«ng bªn nμo cã søc m¹nh tuyÖt ®èi th× møc l−¬ng sÏ giao ®éng trong kho¶ng tõ W1 ®Õn W2.

Κ NÕu søc m¹nh ®éc quyÒn mua > ®éc quyÒn b¸n th× møc l−¬ng sÏ gÇn víi W1 vμ ng−îc l¹i nÕu nÕu ®éc quyÒn mua < ®éc quyÒn b¸n th× møc l−¬ng sÏ gÇn víi W2.

Κ Trong tr−êng hîp søc m¹nh ®éc quyÒn mua vμ ®éc quyÒn b¸n lμ ngang nhau th× thÞ tr−êng sÏ x¸c ®Þnh ®iÓm tèi −u t¹i kÕt hîp (L, W).

Ch−¬ng VII: Sù trôc trÆc cña thÞ tr−êng vμ vai trß ®iÒu tiÕt cña ChÝnh phñ

I. Sù trôc trÆc cña thÞ tr−êng

Nhãm A (giÇu)

Nhãm B(nghÌo)

1. ThÞ tr−êng c¹nh tranh kh«ng hoμn h¶o

P,C

CS

P*d

b1

P*c

D a1 a2

P’d

Q MR Q*c

Q*d

Tõ ®iÓm D=>C: CS thªm a1+b1;PS thªm a2 -b1

- XuÊt hiÖn c¸c chi phÝ kh«ng cã lîi cho nÒn kinh tÕ: qu¶ng c¸o, vËn ®éng hμnh lang...

2. ¶nh h−ëng ngo¹i øng (externality)

* Khi nμo xuÊt hiÖn ¶nh h−ëng ngo¹i øng: khi mét ho¹t ®éng tiªu dïng hay s¶n xuÊt cã t¸c ®éng ®èi víi c¸c ho¹t ®éng tiªu dïng hay s¶n xuÊt kh¸c.

* Cã 2 lo¹i ¶nh h−ëng ngo¹i øng:

2.1. ¶nh h−ëng ngo¹i øng tiªu cùc:khi mét ho¹t ®éng cña mét bªn ¸p ®Æt nh÷ng chi phÝ cho mét bªn kh¸c

* VÝ dô: xÐt ¶nh h−ëng ngo¹i øng tiªu cùc do « nhiÔm tõ viÖc s¶n xuÊt s¬n tæng hîp (gi¶ sö ®©y lμ mét ngμnh s¶n xuÊt trong thÞ tr−êng CTHH).

MSC: Marginal social cost- chi phÝ cËn biªn cña x· héi do cã ¶nh h−ëng ngo¹i øng MEC: Marginal externality cost- chi phÝ cËn biªn ngo¹i øng

MSC = MC + MEC

MEC dèc lªn tõ 0 v× kh«ng s¶n xuÊt kh«ng cã ¶nh h−ëng

T¹i B ch−a tÝnh ®Õn MEC nªn s¶n xuÊt lμ Q2, P2;

T¹i A cã tÝnh ®Õn MEC => P = MSC, s¶n xuÊt Pe,Qe

MSC

Pe

MC

B P2

MEC

Qe Q2

2.1. ¶nh h−ëng ngo¹i øng tÝch cùc: XuÊt hiÖn khi ho¹t ®éng cu¶ mét bªn lμm lîi cho mét bªn kh¸c

* VÝ dô: hμng ho¸ c«ng céng, ho¹t ®éng quèc phßng, an ninh, khu vui ch¬i c«ng viªn, v−ên hoa c«ng céng,..

Lîi Ých cËn biªn cña x· héi: MSB Marginal social benefit lμ tæng lîi Ých mμ thùc tÕ XH thu ®−îc tõ thªm mét nhμ trång hoa.

Lîi Ých cËn biªn ngo¹i øng: (MEB: Marginal externality benefit) lμ Ých lîi thùc sù thu ®−îc tõ viÖc cã thªm mét nhμ n÷a trång hoa

CP cËn biªn(MC): lμ chi phÝ ®Ó thªm mét hé gia ®×nh trång hoa

MSB = MU + MEB

T¹i A ch−a tÝnh ®Õn MEU s¶n xuÊt t¹i Qa

T¹i B ®· tÝnh ®Õn MEU khuyÕn khÝch t¨ng Q tõ Qa=> Qb

Tam gi¸c ABC lμ ¶nh h−ëng ngo¹i øng tÝch cùc mang l¹i

P,C

A Pa

C B MC Pb

MSB

MU

MEB

Q 0

Qa

Qb

3. Sù tån t¹i cña hμng hãa c«ng céng (Public goods):

3.1.Hμng ho¸ t− nh©n: Lμ c¸c hμng ho¸ dÞch vô ®−îc mua b¸n b×nh th−êng trªn thÞ tr−êng vμ viÖc tiªu dïng cña ng−êi nμy lo¹i trõ viÖc tiªu dïng cña ng−êi kh¸c. 2 ®Æc ®iÓm lμ: cã thÓ lo¹i bá (excludabitity)vμ cã thÓ gi¶m bít (disminishability): c¾t tãc, ti vi...

3.2. Hμng ho¸ c«ng céng (Public goods): Hμng ho¸ c«ng céng lμ nh÷ng hμng ho¸ dÞch vô mμ viÖc tiªu dïng cña ng−êi nμy kh«ng lo¹i trõ sù tiªu dïng cña ng−êi kh¸c. * VÝ dô: ho¹t ®éng quèc phßng, b¶o vÖ tÇng «z«n, c«ng viªn...

Trôc trÆc do kh«ng ®¸p øng ®−îc lîi Ých riªng mμ cho tÊt c¶

Trôc trÆc 2 gi¸ b»ng 0 nªn luîng tiªu dïng lμ v« cïng lín

* Hμng ho¸ c«ng céng còng g©y nªn mét t×nh tr¹ng lμ sù tr«ng chê, û n¹i vμo Nhμ n−íc cña nh÷ng kÎ ¨n kh«ng, kh«ng chÞu ®Çu t− hoÆc ph¸ ho¹i hay sö dông l·ng phÝ c¸c hμng ho¸ c«ng céng.

* vÝ dô: qui ®Þnh kh«ng ®−îc ph¸ ho¹i c©y cèi nh−ng nhiÒu ng−êi cø ®μo hoa mang vÒ nhμ ®Ó trång råi l¹i ®Ó Nhμ n−íc mang hoa ®Õn trång l¹i.

=> §Ó kh¾c phôc sù trôc trÆc nμy nμy cÇn cã sù phèi hîp tËp thÓ; sù hîp t¸c gi÷a c¸c c¸ nh©n vμ tËp thÓ ®Ó cã thÓ ®¹t ®−îc c¸c kÕt qu¶ nh− mong muèn. Mét x· héi cμng v¨n minh th× cμng cã nhiÒu hμng ho¸ c«ng céng.