VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
VIỆN NGHIÊN CỨU TÔN GIÁO
-----------------
TÀI LIỆU
TINH THẦN YÊU NƯỚC, GẮN BÓ ĐỒNG HÀNH CÙNG DÂN
TỘC CỦA CÁC TÔN GIÁO Ở VIỆT NAM
(Thuộc Đề án Hỗ trợ thông tin, tuyên truyền về
dân tộc, tôn giáo theo quyết định số 219-QĐ/TTg ngày 21 tháng 2 năm 2019)
Hà Nội, tháng 12 năm 2022
MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU .............................................................................................................................. 1
Chương I: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TINH THẦN YÊU NƯỚC, GẮN BÓ
ĐỒNG HÀNH CÙNG DÂN TỘC CỦA CÁC TÔN GIÁO Ở VIỆT NAM.................... 3
1.1. Sự hình thành tinh thần yêu nước, gắn bó đồng hành cùng dân tộc .................................. 3
1.2. Đường hướng của một số tôn giáo ở Việt Nam về tinh thần yêu nước, gắn bó đồng
hành cùng dân tộc ........................................................................................................................ 13
1.3. Những yếu tố tác động tới tinh thần yêu nước, gắn bó đồng hành cùng dân tộc ........... 25
Chương II: NHỮNG BIỂU HIỆN CỦA TINH THẦN YÊU NƯỚC, GẮN BÓ
ĐỒNG HÀNH CÙNG DÂN TỘC CỦA CÁC TÔN GIÁO Ở VIỆT NAM.................. 35
2.1. Tôn giáo tham gia vào phong trào cách mạng, đấu tranh giành độc lập cho dân tộc .... 35
2.2. Tôn giáo tham gia, hội nhập cùng các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc: .......... 59
2.3. Tôn giáo đóng góp vào lĩnh vực y tế, giáo dục, từ thiện và bảo vệ môi trường .... 76
Chương III: PHÁT HUY TINH THẦN YÊU NƯỚC, GẮN BÓ ĐỒNG HÀNH
CÙNG DÂN TỘC CỦA CÁC TÔN GIÁO Ở VIỆT NAM ............................................ 124
3.1. Chính sách của Đảng và Nhà nước Việt Nam về việc phát huy tinh thần yêu nước,
gắn bó đồng hành cùng dân tộc của tôn giáo .......................................................................... 124
3.2. Một số vấn đề đặt ra trong việc việc phát huy tinh thần yêu nước, gắn bó đồng hành
cùng dân tộc của tôn giáo hiện nay .......................................................................................... 133
3.3. Kiến nghị về chủ trương và giải pháp .............................................................................. 144
KẾT LUẬN ............................................................................................................................... 151
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................... 155
BẢNG VIẾT TẮT
CHXHCN: Cộng hòa xã hội chủ nghĩa
CSVN: Cộng sản Việt Nam
GHPGVN: Giáo hội Phật giáo Việt Nam.
HTTLVN (MN): Hội thánh Tin lành Việt Nam (Miền Nam)
HTTLVN (MB): Hội thánh Tin lành Việt Nam (Miền Bắc)
KHXH: Khoa học xã hội
MTDTGPMNVN: Mặt trận Dân tộc Giải phóng Miền Nam Việt Nam.
MTTQ: Mặt trận Tổ quốc
PGHH: Phật giáo Hòa Hảo
TƯ MTTQ: Trung ương Mặt trận Tổ quốc
UBMTTQ: Ủy ban Mặt trận Tổ quốc
1
LỜI MỞ ĐẦU
Trong lịch sử phát triển của dân tộc Việt Nam, từ trong quá khứ chúng ta
đã phải đương đầu với các thế lực ngoại xâm. Trong bối cảnh đó, tinh thân yêu
nước lại trỗi dậy, lan tỏa tới mọi người dân, mọi tổ chức, trong đó có sự đóng
góp của nhiều chức sắc, nhân vật tôn giáo. Tinh thần yêu nước không chỉ ở
trong phạm vi thế tục mà đã có sự tham góp rất lớn của những người tu hành.
Những đóng góp không chỉ trên phương diện tư tưởng mà cả sự tham gia trực
tiếp của nhiều tín đồ tôn giáo, nhà tu hành cho công cuộc kháng chiến, bảo vệ
đất nước trước vấn nạn ngoại xâm. Những ghi nhận này có thể thấy rõ trong sự
tham gia của Phật giáo thời Lý, Trần, đến những đóng góp của nhiều chức sắc,
tín đồ các tôn giáo trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc
Mỹ. Bởi vậy việc khảo cứu, biên soạn lại một cách hệ thống về tinh thần yêu
nước của các tôn giáo ở Việt Nam trong quá khứ đến nay là điều hết sức cần
thiết, nhất là trong bối cảnh đa dạng tôn giáo, với nhiều sự giao lưu thông tin,
các sự kiện hay bị bóp méo, xuyên tác, gây mất đoàn kết, chia rẽ khối đại đoàn
kết dân tộc.
Mặt khác đóng góp của các tổ chức tôn giáo không chỉ dừng ở việc yêu
nước mà rộng hơn đó là tinh thần đồng hành cùng dân tộc. Để hiểu khái niệm
“Tôn giáo đồng hành cùng dân tộc”, cần thiết phải có tài liệu biên soạn về nội
dung này phục vụ cho công tác thông tin truyền thông về dân tộc tôn giáo. Hiện
nay công tác truyền thông về tôn giáo của Nhà nước ta rất chú trọng tuy nhiên
một số thông tin báo chí đưa ra chưa chính xác về mặt chuyên môn. Mặt khác
tôn giáo thường bị xem là lĩnh vực nhạy cảm, nên việc đưa tin còn e dè hoặc quá
thận trọng. Đây là những vấn đề không đơn giản, đòi hỏi người làm công tác
truyền thông có quá trình trải nghiệm sâu sắc và am tường về lịch sử dân tộc và
lịch sử tôn giáo ở Việt Nam cũng như sự tương tác lẫn nhau giữa hai thực thể
này. Bởi vậy việc làm rõ việc các tôn giáo đồng hành cùng dân tộc là điều hết
sức cần thiết không chỉ khẳng định giá trị của các tôn giáo với lịch sử dân tộc
2
mà còn giúp cho việc thông tin, tuyên truyền về đóng góp của các tổ chức tôn
giáo với đất nước một cách chính xác, tường minh.
Việc biên soạn tài liệu cơ bản nhằm khẳng định truyền thống đoàn kết,
gắn bó đồng hành cùng dân tộc của đồng bào sẽ chiến thắng tất cả những âm
mưu, thủ đoạn đen tối của một số phần tử xấu trong và ngoài nước nhằm phá
hoại khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Để đảm bảo sinh hoạt tôn giáo theo pháp
luật, phù hợp với tiến trình xã hội. Việc biên soạn tài liệu về chủ đề này cũng
nhằm khẳng định thêm: Quần chúng tôn giáo luôn là một bộ phận của khối đại
đoàn kết toàn dân tộc, tuyệt đại đa số đồng bào dù theo tôn giáo này hay tôn
giáo khác đều là nhân dân lao động, có lòng yêu nước nồng nàn, có những đóng
góp tích cực cùng nhân dân cả nước đấu tranh giành độc lập, thống nhất đất
nước. Trong công cuộc đổi mới, với phương châm sống “Tốt đời, đẹp đạo, đồng
hành cùng dân tộc”, đồng bào lại tiếp tục kề vai, sát cánh cùng toàn dân thực
hiện thắng lợi các nhiệm vụ phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội.
