KHÓA LUN TT NGHIP
1
Tô Thùy Thanh VHDT 13B
KHÓA LUN TT NGHIP C NHÂN VĂN HÓA
CHUYÊN NGÀNH VĂN HÓA DÂN TC THIU S
SINH VIÊN THC HIN:TÔ THU THANH
GING VIÊN HƯỚNG DN: Th.S NÔNG ANH NGA
HÀ NI, 2011
TRƯỜNG ĐẠI HC VĂN HOÁ HÀ NÔI
KHOA VĂN HOÁ DÂN TC THIU S
-----------o0o-----------
TP QUÁN LÀM BÁNH TRUYN THNG
CA ĐỒNG BÀO NÙNG XÃ YN PHÚC,
HUYN VĂN QUAN, TNH LNG SƠN
KHÓA LUN TT NGHIP
2
Tô Thùy Thanh VHDT 13B
Li cm ơn
Để hoàn thành bài khoá lun này, ngoài s n lc, c gng hết mình ca
bn thân em đã nhn được nhng s hướng dn, giúp đỡ tn tình ca các thy cô
và cán b, đồng bào xã Yên Phúc, huyn Văn quan, tnh Lng Sơn. Em xin gi
li cm ơn chân thành ti các thy cô trong khoa Văn hoá dân tc thiu s
đặc bit em xin gi li cm ơn sâu sc ti Th.s Nông Anh Nga là người đã tn
tình hướng dn em trong sut quá trình làm bài. Ngoài ra, s giúp đỡ to điu
kin ca các ngh nhân làm bánh, các cán b làm vic ti UBND xã Yên Phúc,
huyn Văn Quan, tnh Lng Sơn cũng đã góp phn rt ln để em hoàn thành bài
khoá lun này.
Tuy đã rt c gng song bài khoá lun vn không tránh khi nhng thiếu
sót, hn chế. Em rt mong s nhn được nhng s đánh giá, góp ý ca các thy
cô và các bn sinh viên !
Người viết
Thu Thanh
KHÓA LUN TT NGHIP
3
Tô Thùy Thanh VHDT 13B
Mc lc
M đầu ............................................................................................................... 2
1. Tính cp thiết ca đề tài… ........................................................................... 4
2. Lch s nghiên cu.. ...................................................................................... 5
3. Mc đích nghiên cu.. ................................................................................... 5
4. Đối tượng và phm vi nghiên cu.. .............................................................. 5
5. Phương pháp nghiên cu.. ............................................................................ 6
6. Đóng góp khoa hc ca đề tài.. .................................................................... 7
7. Ni dung cu trúc ca đề tài.. ...................................................................... 7
Chương 1. Khái quát v người Nùng xã Yên Phúc, huyn Văn Quan, tnh
Lng Sơn.. .......................................................................................................... 8
1.1. Đặc đim t nhiên.. .................................................................................... 8
1.1.1. V trí địa lý, địa hình, khí hu.. .............................................................. 8
1.1.2. Tài nguyên ................................................................................................ 9
1.2. Đặc đim xã hi .......................................................................................... 10
1.2.1. Dân cư và dân tc.. .................................................................................. 10
1.2.2. Đời sng kinh tế.. ..................................................................................... 10
1.2.3. Đặc đim văn hoá.. .................................................................................. 14
1.2.3.1. Văn hoá vt cht ................................................................................... 14
1.2.3.2. Văn hoá tinh thn ................................................................................. 17
1.2.3.3. Văn hoá xã hi ...................................................................................... 25
Chương 2. Ngh làm bánh và buôn bán bánh ca đồng bào Nùng xã Yên
Phúc, huyn Văn Quan, tnh Lng Sơn…. ..................................................... 30
2.1. Ngh làm bánh… ........................................................................................ 30
2.1.1 Nguyên liu làm các loi bánh.. .............................................................. 30
2.1.2 Dng c làm các loi bánh.. .................................................................... 31
2.1.3. T chc làm bánh… ................................................................................ 33
2.1.4. Các loi bánh… ....................................................................................... 33
2.1.5. Kiêng k liên quan đến làm bánh .......................................................... 41
2.1.6. S dng các loi bánh.. ........................................................................... 44
2.2. Buôn bán bánh.. .......................................................................................... 47
2.2.1. Nhng người buôn bán.. ......................................................................... 47
2.2.2. Nơi buôn bán.. ......................................................................................... 48
2.2.3. Ngun hang.. ............................................................................................ 49
2.2.4. Hình thc buôn bán trao đổi.. ................................................................ 50
2.2.5. Vai trò buôn bán bánh… ........................................................................ 50
2.3. Các nghi l kiêng k liên quan.. ................................................................ 52
Chương 3. Ngh làm bánh ca người Nùng xã Yên Phúc, huyn Văn
KHÓA LUN TT NGHIP
4
Tô Thùy Thanh VHDT 13B
Quan, tnh Lng Sơn hin nay.. ....................................................................... 56
3.1. Thc trng ngh làm bánh hin nay.. ...................................................... 56
3.1.1. Biến đổi .................................................................................................... 56
3.1.2. Nguyên nhân và lý do biến đổi.. ............................................................. 59
3.2. Các giá tr ca ngh làm bánh.. ................................................................ 60
3.3. Mt s bin pháp bo tn và phát huy ngh làm bánh.. ........................ 64
Kết lun ............................................................................................................. 68
Ph lc ............................................................................................................... 71
KHÓA LUN TT NGHIP
5
Tô Thùy Thanh VHDT 13B
M Đầu
1. Tính cp thiết ca đề tài
S phong phú đa dng trong văn hoá ca mi dân tc bao gm rt nhiu
yếu t. Trong đó, m thc là mt khía cnh không th không k ti. Dân tc
Nùng là mt trong s 54 dân tc ca Vit Nam, h cũng như các dân tc khác
đều có nhng nét văn hoá đặc sc góp phn to nên s phong phú, đa dng cho
nn văn hoá dân tc. Nếu dân tc Thái có cá nướng, nm pa, dân tc Tày có tht
gà xào ngh, thì đồng bào Nùng có đặc sn ln quay, vt quay, khau nhc…
Ngoài ra, nếu ai có dp ti thăm vùng đồng bào Nùng sinh sng, đi ch phiên
ca h s có dp được thưởng thc các loi bánh vô cùng đặc sc do chính tay
đồng bào làm ra.
Yên Phúc là mt xã ca huyn Văn Quan, tnh Lng Sơn có ti 81% đồng
bào Nùng sinh sng. Cùng vi s phát trin ca khoa hc k thut, dân tc Nùng
đây đã có nhiu ci tiến trong lao động, sn xut, đời sng kinh tế đã được
nâng cao, đáng quý là h vn gi được nhiu nét văn hoá đặc sc ca dân tc
mình. Tiêu biu trong đó là tp quán làm bánh truyn thng ca đồng bào. Các
loi bánh ngoài vic được các gia đình làm vào các ngày thường và l, tết còn
được mt s gia đình làm để bán ch phiên.
Tuy quy m« cña viÖc lµm b¸nh vµ bu«n b¸n b¸nh cña ®ång bµo Nïng ë
Yên Phúc chưa tht s lín nhưng dưíi gãc nh×n cña mét sinh viªn chuyªn ngµnh
V¨n hãa d©n téc thiÓu sè em cho r»ng nghÒ lµm b¸nh lµ mét nÐt v¨n hãa cña
®ång bµo Nïng ë ®©y cÇn ®ưîc nghiªn cøu t×m hiÓu, tõ ®ã cã nh÷ng gi¶i ph¸p
b¶o tån vµ ph¸t huy nghÒ v¨n hãa Èm thùc truyÒn thèng nµy.ChÝnh v× vËy em ®·
chän ®Ò tµi “Tp quán làm bánh truyn thng ca đồng bào Nùng Yªn
Phóc, huyn V¨n Quan, tnh L¹ng S¬n” lµm ®Ò tµi khoá lun cña m×nh.