HỌC VIỆN CÁN BỘ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
KHOA ĐẠI CƯƠNG
---------------
TIỂU LUẬN KẾT THÚC HỌC PHẦN
CƠ SỞ VĂN HÓA VIỆT NAM
NHỮNG YẾU TỐ TÁC ĐỘNG VÀ TẠO NÊN ĐẶC
TRƯNG VĂN HÓA CỦA VÙNG TÂY NAM BỘ
Họ tên SV: Lai Duyên Khánh
MSSV: 202032736
Lớp: K05203A
Buổi học: Sáng thứ 2
TP. HCM, tháng 06 /2021
MỤC LỤC
I. MỞ ĐẦU…………………………………………………………………….............1
1. Lý do lựa chọn đề tài………………………………………………………………...1
2. Giới hạn nội dung, thời gian và không gian vấn đề nghiên cứu……………………..1
II. NHỮNG YẾU TỐ ĐÃ TÁC ĐỘNG VÀ TẠO NÊN ĐẶC TRƯNG VĂN HÓA
CỦA VÙNG TÂY NAM BỘ…………………………………………….....................1
1. Lý thuyết các vùng văn hóa………………………………………………….............1
1.1. Lý thuyết vùng văn hóa……………………………………………………………………1
1.2. Đặc trưng văn hóa vùng……………………………………………………....................2
2. Đặc điểm địa lý, lịch sử vùng Tây Nam Bộ…………………………………………2
2.1. Đặc điểm địa lí……………………………………………………………………………..2
2.2. Đặc điểm lịch sử……………………………………………………………………………2
3. Văn hóa vật chất……………………………………………………………………..3
3.1. Đời sống sản xuất ( văn hóa sản xuất)………………………………………………….3
3.2. Cư trú ( tập quán đi lại)…………………………………………………………………...4
3.3. Ăn (văn hóa ẩm thực)………………………………………………...............................4
3.4. Mặc (trang phục)………………………………...………………...................................5
4. Văn hóa tinh thần……………………………………………………………………5
4.1. Phong tục tập quán………………………………………………………………………...5
4.2. Nghệ thuật…………………………………………………………………………………..6
4.3. Tín ngưỡng, tôn giáo…..………………………………………………….......................6
4.4. Lễ hội truyền thống………………………………………………………………………...7
5. Tiềm lực kinh tế…..………………………………………………………………….7
III. KẾT LUẬN……………………………………………………………….............8
TÀI LIỆU THAM KHẢO……………………………………………………………9
1
I. MỞ ĐẦU
1. Lý do lựa chọn đề tài
Việt Nam với sự đa dạng trong bản sắc văn hóa cùng truyền thống văn hóa lâu
đời đã tạo nên nét độc đáo vô cùng đặc biệt. Bên cạnh sự đa dạng và phong phú là sự
thống nhất giữa các vùng văn hóa thông qua văn hóa trồng lúa nước của dân tộc ta đã
được hình thành từ ngàn xưa. Có thể nói, đó là thống nhất trong sự đa dạng. Với sự đa
dạng văn hóa mà mỗi vùng đều mang một nét riêng, vùng văn hóa Nam Bộ là vùng
điển hình cho nét riêng ấy mang những sắc thái đặc thù khó lần, vừa rất riêng mà vẫn
giữ được tính thống nhất của văn hóa Việt Nam. Cụ thể với hai bộ phận là Đông Nam
Bộ và Tây Nam Bộ mà làm nên nét riêng độc đáo chủ yếu được tạo nên nhờ Tây Nam
Bộ (vì Đông Nam Bộ giáp trường sơn Tây Nguyên nên có những nét tương đồng).
Chính vì thế, để có thể hiểu hơn về văn hóa của vùng Nam Bộ mà tiểu luận “Những
yếu tố tác động và tạo nên đặc trưng văn hóa của vùng Nam Bộ” đã được ra đời với
nội dung chủ yếu xoay quanh về Tây Nam Bộ để tìm hiểu về nét riêng độc đáo của
vùng Nam Bộ.
2. Giới hạn nội dung, thời gian và không gian vấn đề nghiên cứu
Nội dung tiểu luận “Những yếu tố tác động và tạo nên đặc trưng văn hóa của
vùng Tây Nam Bộ” xoay quanh những yếu tố tác động và tạo nên đặc trưng văn hóa
của vùng Tây Nam Bộ trong quá trình hình thành từ xưa đến nay, trong suốt chiều dài
lịch sử cùng chiều rộng của địa lý,…
II. NHỮNG YẾU TỐ ĐÃ TÁC ĐỘNG VÀ TẠO NÊN ĐẶC TRƯNG VĂN HÓA
CỦA VÙNG TÂY NAM BỘ
1. Lý thuyết các vùng văn hóa
1.1. Lý thuyết vùng văn hóa
Vùng văn hóa là vùng lãnh thổ có những tương đồng về hoàn cảnh tự nhiên,
dân cư sinh sống ở đó từ lâu đã có mối quan hệ nguồn gốc và lịch sử, có những tương
đồng về trình độ phát triển kinh tế- xã hội, giữa họ đã diễn ra những giao lưu, ảnh
hưởng văn hóa qua lại, nên trong vùng đã hình thành những đặc trưng chung, thể hiện
2
trong sinh hoạt văn hóa vật chất và văn hóa tinh thần của cư dân, phân biệt được với
các vùng văn hóa khác ( giao lưu giữa các cộng đồng, dân tộc, tộc người, quốc
gia,…và từ đó hình thành nên các vùng văn hóa đa dạng khác nhau…)
1.2. Đặc trưng văn hóa vùng
Thứ nhất, lối sống, nếp sống: nếp làm, nếp ăn mặc, đi lại giao tiếp, vui chơi giải
trí, phong tục, lễ nghi, tín ngưỡng, lễ hội,… Mỗi vùng đều có lối sống và nếp sống
khác nhau.
Thứ hai, các hoạt động văn hóa- nghệ thuật: nghệ thuật dân gian, văn học dân
gian, âm nhạc, kiến trúc, trang trí dân gian, diễn xướng, sân khấu dân gian…
Thứ ba, tâm lý và phong cách cư dân trong vùng.
2. Đặc điểm địa lý, lịch sử vùng Tây Nam Bộ
2.1. Đặc điểm địa lý
Tây Nam Bộ hay còn gọi là Đồng bằng sông Cửu Long, cùng một vài dãy núi
thấp ở miền tây An Giang, Kiên Giang; với loại đất chủ yếu là đất phù sa mới; gắn bó
với sông nước với trước kia là vùng đất mới nổi, hoang vắng, trũng thấp, rất nhiều
đầm lầy, kênh rạch chằng chịt, sông ngòi dày đặc, nhiều phù sa do dòng sông Mê
Kông cung cấp. Chính nhờ vậy, đồng ruộng nơi đây màu mỡ, cây trái tốt tươi, trĩu quả.
Đó cũng chính là điều tạo nên nét đặc trưng riêng biệt của Nam Bộ so với những vùng
văn hóa khác.
Nếu vùng Bắc Bộ có 4 mùa rõ rệt với gió mùa đông bắc tạo nên sự thất thường
( mùa đông lạnh giá, mùa hạ lại vô cùng oi bức), hay vùng Trung Bộ với mùa mưa
lệch pha so với hai đầu Nam Bắc thì vùng Nam Bộ chỉ có hai mùa là mùa mưa và mùa
khô với sáu tháng mùa mưa ( tháng 5 – tháng 11) và sáu tháng mùa khô ( tháng 12 –
tháng 4) trong một năm tạo nên một vòng quay thiên nhiên có sự khác lạ hơn so với
những vùng khác. Nam Bộ nói chung và Tây Nam Bộ nói riêng có địa chất không
giống với những vùng miền khác với mưa thuận gió hòa, ít có xảy ra thiên tai và nhiệt
độ trung bình 28 độ C.
2.2. Đặc điểm lịch sử