Ti u lu n H c thuy t c a Lênin v TKQĐ lên CNXHể ậ ọ ế ủ ề Văn Công Vũ
M C L CỤ Ụ
M ĐUỞ Ầ
Là ng i mácxít đã lãnh đo giai c p vô s n giành chính quy n th ng l iườ ạ ấ ả ề ắ ợ
đu tiên trên th gi i, tr c yêu c u lu n ch ng c s lý lu n và th c ti n choầ ế ớ ướ ầ ậ ứ ơ ở ậ ự ễ
1
Ti u lu n H c thuy t c a Lênin v TKQĐ lên CNXHể ậ ọ ế ủ ề Văn Công Vũ
ti n trình xây d ng xã h i m i theo tinh th n ch nghĩa c ng s n, V.I.Lênin đãế ự ộ ớ ầ ủ ộ ả
r t chú tr ng t i lý lu n v ch nghĩa xã h i, trong đó, đáng chú ý là th i k quáấ ọ ớ ậ ề ủ ộ ờ ỳ
đ lên ch nghĩa xã h i. Theo Lênin, đó là th i k chuy n hóa v ch t t xã h iộ ủ ộ ờ ỳ ể ề ấ ừ ộ
t b n ch nghĩa h ng t i xã h i ch nghĩa trong đó di n ra s k th a nh ngư ả ủ ướ ớ ộ ủ ễ ự ế ừ ữ
thành t u ti n b mà xã h i cũ đã đt đc và chính nh ng thành t u đó là ti nự ế ộ ộ ạ ượ ữ ự ề
đ cho s phát tri n xã h i m i. ề ự ể ộ ớ
Bàn v th i k quá đ lên ch nghĩa xã h i, V.I.Lênin có nhi u tác ph mề ờ ỳ ộ ủ ộ ề ẩ
nêu b t c s lý lu n ch t ch v các v n đ kinh t - xã h i c a đt n c lúcậ ơ ở ậ ặ ẽ ề ấ ề ế ộ ủ ấ ướ
b y gi . Trong đó, Ng i đc bi t quan tâm và đa ra quan đi m v v n đ sấ ờ ườ ặ ệ ư ể ề ấ ề ử
d ng quan h hàng hóa ti n t - m t trong nh ng v n đ có ý nghĩa quan tr ng,ụ ệ ề ệ ộ ữ ấ ề ọ
góp ph n làm thay đi c c di n kinh t - xã h i c a n c Nga sau n i chi n.ầ ổ ụ ệ ế ộ ủ ướ ộ ế
Trong khuôn kh môn h c ổ ọ H c thuy t c a Lênin v th i k quá đ lên chọ ế ủ ề ờ ỳ ộ ủ
nghĩa xã h iộ, h c viên th c hi n ti u lu n v i v n đ quan tr ng đó: ọ ự ệ ể ậ ớ ấ ề ọ “Quan
đi m c a V.I.Lênin v s d ng quan h hàng hóa ti n t trong th i k quáể ủ ề ử ụ ệ ề ệ ờ ỳ
đ lên ch nghiã xã h i. Ý nghĩa và đnh h ng v n d ng cho Vi t Nam”. ộ ủ ộ ị ướ ậ ụ ệ
PH N N I DUNGẦ Ộ
I. KHÁI NI M HÀNG HÓA, TI N T Ệ Ề Ệ
1. Hàng hóa
Hàng hóa là s n ph m c a lao đng, nó có th th a mãn nh ng nhu c uả ẩ ủ ộ ể ỏ ữ ầ
nh t đnh nào đó c a con ng i thông qua trao đi, mua bán. ấ ị ủ ườ ổ
Khi nghiên c u ph ng th c s n xu t t b n ch nghĩa, Mác b t đu b ngứ ươ ứ ả ấ ư ả ủ ắ ầ ằ
s phân tích hàng hóa. Đi u này b t ngu n t các lý do sau:ự ề ắ ồ ừ
Th nh t, hàng hóa là hình thái bi u hi n ph bi n nh t c a c a c i trongứ ấ ể ệ ổ ế ấ ủ ủ ả
xã h i t b n. Mác vi t: ộ ư ả ế “Trong nh ng xã h i do ph ng th c s n xu t t b nữ ộ ươ ứ ả ấ ư ả
2
Ti u lu n H c thuy t c a Lênin v TKQĐ lên CNXHể ậ ọ ế ủ ề Văn Công Vũ
ch nghĩa chi ph i thì c a c i xã h i bi u hi n ra là m t “đng hàng hóa kh ngủ ố ủ ả ộ ể ệ ộ ố ổ
l ””ồ1.
Th hai, hàng hóa là hình thái nguyên t c a c a c i, là t bào kinh t trongứ ố ủ ủ ả ế ế
đó ch a đng m i m m m ng mâu thu n c a ph ng th c s n xu t t b n chứ ự ọ ầ ố ẫ ủ ươ ứ ả ấ ư ả ủ
nghĩa.
Th ba, phân tích hàng hóa nghĩa là phân tích giá tr - phân tích cái c s c aứ ị ơ ở ủ
t t c các ph m trù chính tr kinh t h c c a ph ng th c s n xu t t b n chấ ả ạ ị ế ọ ủ ươ ứ ả ấ ư ả ủ
nghĩa. N u không có s phân tích này, s không th hi u đc, không th phânế ự ẽ ể ể ượ ể
tích đc giá tr th ng d là ph m trù c b n c a ch nghĩa t b n và nh ngượ ị ặ ư ạ ơ ả ủ ủ ư ả ữ
ph m trù khác nh l i nhu n, l i t c, đa tô…ạ ư ợ ậ ợ ứ ị
2. Ti n tề ệ
Hàng hóa là s th ng nh t c a hai thu c tính giá tr s d ng và giá tr . Vự ố ấ ủ ộ ị ử ụ ị ề
m t giá tr s d ng, t c hình thái t nhiên c a hàng hóa, ta có th nh n bi t tr cặ ị ử ụ ứ ự ủ ể ậ ế ự
ti p đc b ng các giác quan. Nh ng v m t giá tr , t c hình thái xã h i c aế ượ ằ ư ề ặ ị ứ ộ ủ
hàng hóa, nó không có m t nguyên t v t ch t nào nên dù cho ng i ta có l t điộ ử ậ ấ ườ ậ
l t l i mãi m t hàng hóa, thì cũng không th s th y, nhìn th y giá tr c a nó.ậ ạ ộ ể ờ ấ ấ ị ủ
Giá tr ch có m t tính hi n th c thu n túy xã h i và nó ch bi u hi n ra choị ỉ ộ ệ ự ầ ộ ỉ ể ệ
ng i ta th y đc trong hành vi trao đi, nghĩa là trong m i quan h gi a cácườ ấ ượ ổ ố ệ ữ
hàng hóa v i nhau. Chính vì v y, thông qua s nghiên c u các hình thái bi u hi nớ ậ ự ứ ể ệ
c a giá tr , qua các giai đo n phát tri n l ch s , chúng ta s tìm ra ngu n g c phátủ ị ạ ể ị ử ẽ ồ ố
sinh c a ti n t , hình thái giá tr n i b t và tiêu bi u nh t. ủ ề ệ ị ổ ậ ể ấ
V b n ch t, ti n t là m t hình thái giá tr c a hàng hóa, là s n ph m c aề ả ấ ề ệ ộ ị ủ ả ẩ ủ
quá trình phát tri n s n xu t và trao đi hàng hóa. Các nhà kinh t tr c C.Mácể ả ấ ổ ế ướ
gi i thích ti n t t hình thái phát tri n cao nh t c a nó, b i v y đã không làm rõả ề ệ ừ ể ấ ủ ở ậ
đc b n ch t c a ti n t . Trái l i, C.Mác nghiên c u ti n t t l ch s phátượ ả ấ ủ ề ệ ạ ứ ề ệ ừ ị ử
1 V.I. Lênin: Toàn t p,ậ Nxb CTQG, H. 2005, t.27, tr.472
3
Ti u lu n H c thuy t c a Lênin v TKQĐ lên CNXHể ậ ọ ế ủ ề Văn Công Vũ
tri n c a s n xu t và trao đi hàng hóa, t s phát tri n c a các hình thái giá trể ủ ả ấ ổ ừ ự ể ủ ị
hàng hóa, do đó đã tìm th y ngu n g c và b n ch t c a ti n t . ấ ồ ố ả ấ ủ ề ệ
V y ti n t là hàng hóa đc bi t đc tách ra t trong th gi i hàng hóaậ ề ệ ặ ệ ượ ừ ế ớ
làm v t ngang giá chung th ng nh t cho các hàng hóa khác, nó th hi n lao đngậ ố ấ ể ệ ộ
xã h i và bi u hi n quan h gi a nh ng ng i s n xu t hàng hóa. ộ ể ệ ệ ữ ữ ườ ả ấ
3. Quan h hàng hóa ti n tệ ề ệ
Quan h hàng hóa – ti n t là m t khái ni m t ng th , bao hàm nhi u ph mệ ề ệ ộ ệ ổ ể ề ạ
trù có m i liên h qua l i ch t ch v i nhau: s n xu t hàng hóa, l u thông, phânố ệ ạ ặ ẽ ớ ả ấ ư
ph i và tiêu dùng hàng hóa, quy lu t giá tr , l u thông ti n t , cung và c u, giá cố ậ ị ư ề ệ ầ ả
và s hình thành giá c , hàng hóa, giá tr , ti n t , giá thành, ti n l ng, l iự ả ị ề ệ ề ươ ợ
nhu n, doanh l i, h ch toán kinh t , th tr ng, tài chính, tín d ng… Ph n l nậ ợ ạ ế ị ườ ụ ầ ớ
các ch tiêu k ho ch và các ch tiêu báo cáo v s l ng và ch t l ng c a quáỉ ế ạ ỉ ề ố ượ ấ ượ ủ
trình phát tri n n n kinh t xã h i ch nghĩa đu bi u hi n d i hình th c giáể ề ế ộ ủ ề ể ệ ướ ứ
tr . ị
Vi c s d ng đy đ và tri t đ quan h hàng hóa, ti n t trên c s xã h iệ ử ụ ầ ủ ệ ể ệ ề ệ ơ ở ộ
ch nghĩa là đi u ki n t t y u đ chuy n sang lãnh đo b ng ph ng pháp kinhủ ề ệ ấ ế ể ể ạ ằ ươ
t t t c các c p c a n n kinh t qu c dân.ế ở ấ ả ấ ủ ề ế ố
II. QUAN ĐI M C A V.I.LÊNIN V S D NG QUAN H HÀNG HÓAỂ Ủ Ề Ử Ụ Ệ
TI N T TRONG TH I K QUÁ Đ LÊN CH NGHĨA XÃ H IỀ Ệ Ờ Ỳ Ộ Ủ Ộ
1. B i c nh l ch s và ti n trình đa ra quan đi m v s d ng quan hố ả ị ử ế ư ể ề ử ụ ệ
hàng hóa ti n t trong th i k quá đ lên ch nghĩa xã h i c a Lêninề ệ ờ ỳ ộ ủ ộ ủ
Có l ch a m t v n đ kinh t nào l i gây ra nhi u cu c tranh lu n trong ẽ ư ộ ấ ề ế ạ ề ộ ậ
các nhà khoa h c và nhà chính tr v i nhi u quan đi m khác nhau trong th c ti n ọ ị ớ ề ể ự ễ
kinh t nh v n đ quan h hàng hóa – ti n t d i ch nghĩa xã h i. ế ư ấ ề ệ ề ệ ướ ủ ộ
Đu năm 1919, V.I.Lênin m t l n n a l i nói lên l p tr ng có tính nguyênầ ộ ầ ữ ạ ậ ườ
t c c a mình v v n đ s ph n c a quan h hàng hóa – ti n t trong t ng lai,ắ ủ ề ấ ề ố ậ ủ ệ ề ệ ươ
khi Ng i vi t b n d th o C ng lĩnh m i c a Đng. Trong văn ki n có tínhườ ế ả ự ả ươ ớ ủ ả ệ
4
Ti u lu n H c thuy t c a Lênin v TKQĐ lên CNXHể ậ ọ ế ủ ề Văn Công Vũ
chi n l c do V.I.Lênin vi t và đc Đi h i VIII c a Đng c ng s n (B) Ngaế ượ ế ượ ạ ộ ủ ả ộ ả
thông qua, đã đ ra nhi m v hi n nay c a chính quy n Xô vi t là ph i kiênề ệ ụ ệ ủ ề ế ả
quy t ti p t c thay th vi c buôn bán b ng ch đ phân ph i s n ph m m tế ế ụ ế ệ ằ ế ộ ố ả ẩ ộ
cách có k ho ch và có t ch c trên quy mô toàn qu c và ế ạ ổ ứ ố “thi hành m t s bi nộ ố ệ
pháp nh m m r ng lĩnh v c thanh toán không dùng ti n và chu n b th tiêuằ ở ộ ự ề ẩ ị ủ
ti n t ”ề ệ 2. Đng th i, đây Ng i cũng ch ra: ồ ờ ở ườ ỉ “Trong giai đo n đu c a b cạ ầ ủ ướ
quá đ t ch nghĩa t b n lên ch nghĩa c ng s n, trong khi ch a t ch c xongộ ừ ủ ư ả ủ ộ ả ư ổ ứ
hoàn toàn n n s n xu t và ch đ phân ph i s n ph m theo ph ng th c c ngề ả ấ ế ộ ố ả ẩ ươ ứ ộ
s n ch nghĩa, thì vi c th tiêu ti n t ch a h th c hi n đc”ả ủ ệ ủ ề ệ ư ề ự ệ ượ 3.
V.I.Lênin đã quan tâm đn v n đ này trên quan đi m lý lu n có tínhế ấ ề ể ậ
nguyên t c. Tháng 5/1919, Ng i đã nêu rõ thái đ c a mình đi v i s ph n c aắ ườ ộ ủ ố ớ ố ậ ủ
ti n t trong t ng lai: ề ệ ươ “…Ti n hi n nay còn t n t i và s còn t n t i khá lâuề ệ ồ ạ ẽ ồ ạ
2 Sđd, t.38, tr. 525
3 Sđd, t.38, tr. 527
5