TR NG ĐI H C NGÂN HÀNG TP. H CHÍ MINH ƯỜ Ạ Ọ Ồ
------ oOo ------
TI U LU N MÔN:Ể Ậ
L CH S CÁC H C THUY T KINH TỊ Ử Ọ Ế Ế
Đ TÀI: Ề
H C THUY T KINH T C AỌ Ế Ế Ủ
ADAM SMITH
NG I TH C HI N: LÊ THÁI D NGƯỜ Ự Ệ ƯƠ
2
L P: D02Ớ
GI NG VIÊN H NG D N: LÊ KIÊN C NGẢ ƯỚ Ẫ ƯỜ
L I NÓI ĐUỜ Ầ
Trong h th ng các môn h c thu c chuyên ngành kinh t ệ ố ọ ộ ế
và qu n tr kinh doanh, môn l ch s các h c thuy t kinh tả ị ị ử ọ ế ế
gi vai trò quan tr ng, nó là c s đ ti p t c nghiên c u ữ ọ ơ ở ể ế ụ ứ
các môn kinh t khác. Các nhà kinh t , qu n tr và ho ch ế ế ả ị ạ
đnh chính sách ph i am hi u m t cách có h th ng s ị ả ể ộ ệ ố ự
phát tri n c a các lý thuy t kinh t trong l ch s đ có ể ủ ế ế ị ử ể
th v n d ng chúng m t cách t t nh t, phù h p v i tình ể ậ ụ ộ ố ấ ợ ớ
hình kinh t xã h i c a đt n c. Do đó vi c nghiên c u ế ộ ủ ấ ướ ệ ứ
các h c thuy t kinh t là m t nhi m v và là l i ích đi ọ ế ế ộ ệ ụ ợ ố
v i b t kì ai quan tâm đn các v n đ kinh t .ớ ấ ế ấ ề ế
3
M C L CỤ Ụ
I. Đôi nét v Adam Smithề
1. Ti u s , tác ph m,s nghi p và th i đi c a Adam Smithể ử ẩ ự ệ ờ ạ ủ
2. T t ng t do kinh t c a Adam Smithư ưở ự ế ủ
II. Đc đi m ph ng pháp lu n c a Adam Smithặ ể ươ ậ ủ
III. Nh ng lý lu n kinh t c b n c a Adam Smithữ ậ ế ơ ả ủ
1. Phê phán ch đ phong ki n và lu n ch ng c ng lĩnh kinh t ế ộ ế ậ ứ ươ ế
c a giai c p t s nủ ấ ư ả
2. Phê phán ch nghĩa tr ng th ngủ ọ ươ
3. Phê phán ch nghĩa tr ng nôngủ ọ
4. Lý lu n v thu khoáậ ề ế
5. Lý lu n v kinh t hàng hoáậ ề ế
IV. Đóng góp c a h c thuy tủ ọ ế
4
H C THUY T KINH T C A ADAM SMITHỌ Ế Ế Ủ
I. Đôi nét v Adam Smith ề
1. Ti u s , tác ph m,s nghi p và th i đi c a Adam Smithể ử ẩ ự ệ ờ ạ ủ
Vào th k XVIII châu Âu b c vào cu c cách m ng công nghi p, tích lũy t ế ỉ ướ ộ ạ ệ ư
b n. S chuy n bi n ph ng th c s n xu t đã làm cho h c thuy t kinh t ch ả ự ể ế ươ ứ ả ấ ọ ế ế ủ
nghĩa tr ng th ng không còn thích h p và thay vào đó là Kinh t chính tr h c ọ ươ ợ ế ị ọ
t s n ra đi. Nó là n n t ng khoa h c c a kinh t th tr ng ngày nay. M t ư ả ờ ề ả ọ ủ ế ị ườ ộ
trong nh ng đi bi u tiên phong xây d ng h th ng y là Adam Smith.ữ ạ ể ự ệ ố ấ
Adam Smith (1723-1790) sinh Kircaldy, ở
Scotland, là con c a m t viên ki m soát ủ ộ ể
thu v . B ông m t tr c khi sinh ông ế ụ ố ấ ướ
m t vài tháng, còn m ông th đn 90. Nămộ ẹ ọ ế
1737, vào tu i 14, Adam Smith đã vào ổ
tr ng Đi h c Glasgow, sau đó ti p t c ườ ạ ọ ế ụ
theo h c Đi h c Oxford và tr thành nhà ọ ạ ọ ở
lý lu n kinh t chính tr h c c đi n n i ti ngậ ế ị ọ ổ ể ổ ế
c a Anh. T th i thanh niên, Smith bi u l ủ ừ ờ ể ộ
d u hi u mà gi i chuyên gia nghiên c u ấ ệ ớ ứ
tâm th n g i là “h i ch ng giáo s ”. Ng iầ ọ ộ ứ ư ườ
vi t ti u s c a ông mô t ông là m t h c ế ể ử ủ ả ộ ọ
sinh có năng l c, m c dù có “s cao h ng ự ặ ự ứ
khó hi u”, sau này trong cu c đi h c thu tể ộ ờ ọ ậ
th ng chuy n qua nh ng lúc cao h ng m ng t ng th ng làm r i lo n b n ườ ể ữ ứ ộ ưở ườ ố ạ ạ
đng nghi p (ví d h nhìn th y ông m m c i trong bu i l nhà th ). M t ồ ệ ụ ọ ấ ỉ ườ ổ ễ ờ ộ
trong nh ng lúc m ng t ng vào sáng s m, ông đi b đn 15 d m trong b đ ữ ộ ưở ớ ộ ế ặ ộ ồ
ng tr c khi chuông nhà th làng bên “đánh th c” ông. Trong m t d p khác, ủ ướ ờ ở ứ ộ ị
trong khi đi b v i m t ng i b n, ng i ta k r ng t nhiên ông tranh lu n sôiộ ớ ộ ườ ạ ườ ể ằ ự ậ
n i trong khi không có không có ng i khác g n, đn m c r i xu ng h ổ ườ ở ầ ế ứ ơ ố ố
thu c da! Ng i ta còn k ông đãng trí làm r i bánh mì b vào n c sôi, sau đó ộ ườ ể ơ ơ ướ
ông cho r ng x a nay mình ch a h pha chén chè nào t đn nh th .ằ ư ư ề ệ ế ư ế
5
M c dù không ph i là ng i đi n trai, s có duyên c a ông khi n b n bè và ặ ả ườ ể ự ủ ế ạ
sinh viên yêu m n. Có th ng i ta tàn nh n mô t ông là “h n đn nh ng gì ế ể ườ ẫ ả ỗ ộ ữ
nhô ra”. M t chân dung ông b ng đá ch m cho th y môi d i c a ông tr ra, ộ ằ ạ ấ ướ ủ ề
chi c mũi to đùng và đôi m t c nh i. V l i trong su t đi ông g p r c r i vì ế ắ ố ồ ả ạ ố ờ ặ ắ ố
n i kh s c a b nh th n kinh, đu ông l c l , b nh h ng c a ch ng m t ỗ ổ ở ủ ệ ầ ầ ắ ư ị ả ưở ủ ứ ấ
ngôn ng . Tuy nhiên t t c nh ng đi u này không làm gi m kh năng tri th c ữ ấ ả ữ ề ả ả ứ
c a ông. ông t mô t mình là “m t gã n nh đm không có gì ngoài sách v ”. ủ ự ả ộ ị ầ ở Ở
Đi h c Glasgrow và sau này Offord, Smith gi ng v th n h c t nhiên, luân ạ ọ ở ả ề ầ ọ ự
lý h c, lu t h c và kinh t chính tr h c. Sinh viên t Nga và châu Âu sang Anh ọ ậ ọ ế ị ọ ừ
đ nghe ông gi ng. Ông là h c trò c a Frances Hutcheson là b n c a David ể ả ọ ủ ạ ủ
Hume, và là ng i quen bi t v i Quesney. M t trong s các b n ông có Joseph ườ ế ớ ộ ố ạ
Black m t ng i ti n phong v ngành hóa h c, James Watt là nhà phát minh ra ộ ườ ề ề ọ
máy h i n c, Robert Foulis là nhà sáng l p ra Vi n hàn lâm Ki u m u Anh ơ ướ ậ ệ ể ẫ
qu c (The British Academy of Design). Adam Smith còn quen thân v i Andrew ố ớ
Cochran, m t nhà buôn, nguyên vi n phó c a Đi h c Glasgow, ng i sáng l p ộ ệ ủ ạ ọ ườ ậ
ra Câu l c b Kinh t chính tr (Political Economy Club). Trong tác ph m r t ạ ộ ế ị ẩ ấ
quan tr ng c a ông, “The theory of moral setiments”, xu t b n l n đu tiên năm ọ ủ ấ ả ầ ầ
1759. Tác ph m này là n l c nh n đnh ngu n g c đánh giá luân lí hay th a ẩ ỗ ự ậ ị ồ ố ừ
nh n và ph n đi luân lý. Trong sách y Smith nh n th c con ng i nh ng m tậ ả ố ấ ậ ứ ườ ư ộ
sinh v t t l i m c dù có kh năng đánh giá luân lý trên c s nh ng cân nh c ậ ư ợ ặ ả ơ ở ữ ắ
khác v i tính ích k . Ông cho r ng s đánh giá luân lý th ng đc ti n hành ớ ỷ ằ ự ườ ượ ế
b ng cách duy trì t l i trong s vâng l i và đt chính mình trong quan đi m ằ ư ợ ự ờ ặ ể
ng i th ba, ng i quan sát vô t . Trong cách này, ng i ta ti p c n khái ni mườ ứ ườ ư ườ ế ậ ệ
đng c m luân lý ch không ph i là khái ni m ích k , và luân lý th c s v t ồ ả ứ ả ệ ỷ ự ự ượ
qua s ích k . tác ph m “The theory of Moral sentiments” và các v n đ trong ự ỷ ẩ ấ ề
sách y thu hút s quan tâm ngay l p t c và mang l i danh ti ng cho tác gi . ấ ự ậ ứ ạ ế ả
Nh ng nhi u s gia t t ng kinh t có khuynh h ng xem đi u đó là không ư ề ử ư ưở ế ướ ề
nh t quán v i t m quan tr ng mà sau này Smith đt tính t l i nh m t đng ấ ớ ầ ọ ặ ư ợ ư ộ ộ
l c trong “The wealth of nations” (xu t b n năm 1776). Quan đi m am hi u có ự ấ ả ể ể
khuynh h ng xem tác ph m “The wealth of nations” nh m t s tri n khai lô ướ ẩ ư ộ ự ể
gic c a tác ph m “The theory of moral sentiments”, m c dù v y ch a ph i là ủ ẩ ặ ậ ư ả
cách đánh giá nh t trí.ấ
Xét v ph ng pháp lu n c a Adam Smith, K. Marx đã nh n xét: m t m t, ề ươ ậ ủ ậ ộ ặ
Adam Smith quan sát các m i liên h bên trong, các ph m trù kinh t . M t khác,ố ệ ạ ế ặ
Adam Smith l i đt m i liên h đó nh m i liên h b ngoài c a hi n t ng… ạ ặ ố ệ ư ố ệ ề ủ ệ ượ
và do đó, Adam Smith xa l đi v i khoa h c. Ph ng pháp lu n nghiên c u ạ ố ớ ọ ươ ậ ứ
c a Adam Smith đã có nh h ng sâu s c đn các h c thuy t kinh t t s n sauủ ả ưở ắ ế ọ ế ế ư ả
này. Ông đc coi là “Cha đ c a lý lu n kinh t th tr ng” hay r ng h n là ượ ẻ ủ ậ ế ị ườ ộ ơ
cha đ c a kinh t h c hi n đi.ẻ ủ ế ọ ệ ạ