BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH
TIỂU LUẬN
TÓM LƯỢT LÝ THUYẾT VỀ MỐI QUAN HỆ
GIỮA BỘI CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC VÀ
TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ
GVHD SV THỰC HIỆN
TRƯƠNG MINH TUẤN HUỲNH THỊ KIM CÚC
LÝ ANH KHÔI
LÝ CẨM LỆ
PHAN THỊ BÌNH MINH
TRẦN THỊ THẢO TRANG
TP.HỒ CHÍ MINH – NĂM 2012
ĐỀ TÀI 02:
TÓM LƯỢT LÝ THUYẾT VỀ MỐI QUAN HỆ GIỮA BỘI CHI
NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC VÀ TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ
STT HỌ VÀ TÊN CHỮ KÝ
06 HUỲNH THỊ KIM CÚC
58 LÝ ANH KHÔI
61 LÝ CẨM LỆ
76 PHAN THỊ BÌNH MINH
141 TRẦN THỊ THẢO TRANG
LỜI MỞ ĐẦU
Tăng trưởng kinh tế và phát triển đất nước bền vững ổn định là mục tiêu
chung hầu hết của các quốc gia. Trong đó, tăng trưởng kinh tế vừa là điều kiện
tiên quyết vừa là mục tiêu. Muốn tăng trưởng kinh tế thì vốn là một yếu tố
không thể thiếu trong mọi quá trình sản xuất và hoạt động kinh doanh. Nguồn
vốn huy động cho các hoạt động của cả nền kinh tế được bắt nguồn từ nhiều
nguồn: vốn đầu tư nước ngoài, vốn của các cá nhân, các nhà đầu tư, các tổ
chức… trong đó một nguồn vốn lớn đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong mọi
nền kinh tế từ trước tới nay là ngân sách nhà nước (NSNN). Do đó, bội chi
ngân sách cũng là một vấn đề chung cho mọi quốc gia hiện nay.
Dù ở những mức độ khác nhau nhưng bội chi ngân sách nhà nước là
tình trạng đang diễn ra ở hầu hết các quốc gia trên thế giới do số thu ngân
sách có hạn trong khi nhu cầu chi tiêu của Nhà nước lại không ngừng tăng lên,
dẫn đến mất cân đối chi và thu, bội chi ngân sách xảy ra. Khi sản lượng của
nền kinh tế thấp dưới mức sản lượng tiềm năng, thì Chính phủ có thể tăng mức
chi ngân sách, chấp nhận bội chi để thúc đẩy hoạt động kinh tế. Vì vậy, bội chi
ngân sách không chỉ diễn ra phổ biến đối với các nước nghèo, kém phát triển
mà xảy ra ngay cả đối với những nước thuộc nhóm các nền kinh tế phát triển
nhất (nhóm OECD). Đối với các nước đang phát triển, bội chi ngân sách
thường để đáp ứng nhu cầu rất lớn về đầu tư cơ sở hạ tầng ban đầu như: Giao
thông, điện, nước... Nhiều nước phát triển và đang phát triển trong khu vực
Đông Á và Đông Nam Á cũng vẫn bội chi ngân sách. Bội chi xảy ra trong thời
gian dài, quy mô lớn và tốc độ cao được coi là nguyên nhân trực tiếp và quyết
định gây ra lạm phát, đe dọa sự ổn định vĩ mô, do vậy khó duy trì tăng trưởng
cao và bền vững của nền kinh tế gây ảnh hưởng tới đời sống của dân cư, làm
tăng thêm gánh nặng nợ nần cho quốc gia. Thêm vào đó, bội chi ngân sách
trong thời gian dài còn làm giảm sút lòng tin của nhân dân vào chính sách
điều hành kinh tế vĩ mô của Chính phủ. Và Việt Nam cũng là một quốc gia
trong số đó, vì thế, việc tìm hiểu về mối quan hệ giữa bội chi ngân sách nhà
nước và tăng trưởng kinh tế là một vấn đề cấp thiết của hầu hết các quốc gia
trong giai đoạn hiện nay.
I/ BỘI CHI NGÂN SÁCH
1. Khái niệm bội chi ngân sách
Thâm hụt ngân sách, hay còn gọi là bội chi ngân sách, trong kinh tế học
vĩ mô và kinh tế học công cộng là tình trạng các khoản chi của ngân sách Nhà
nước (ngân sách chính phủ) lớn hơn các khoản thu, phần chênh lệch chính là
thâm hụt ngân sách. Thu của chính phủ không bao gồm khoản đi vay.
2. Nguyên nhân bội chi ngân sách
Gồm có 2 nguyên nhân cơ bản gây bội chi ngân sách nhà nước:
Nhóm nguyên nhân thứ nhất là tác động của chính sách cơ cấu thu chi
của Nhà nước. Khi Nhà nước thực hiện chính sách đẩy mạnh đầu tư, kích thích
tiêu dùng sẽ làm tăng mức bội chi NSNN. Ngược lại, thực hiện chính sách
giảm đầu tư và tiêu dùng của Nhà nước thì mức bội chi NSNN sẽ giảm bớt.
Mức bội chi do tác động của chính sách cơ cấu thu chi gây ra được gọi là bội
chi cơ cấu.
Nhóm nguyên nhân thứ hai là tác động của chu kỳ kinh doanh. Khủng
hoảng làm cho thu nhập của Nhà nước co lại, nhưng nhu cầu chi lại tăng lên,
để giải quyết những khó k hăn mới về kinh tế và xã hội. Điều đó làm cho mức
bội chi NSNN tăng lên. ở giai đoạn kinh tế phồn thịnh, thu của Nhà nước sẽ
tăng lên, trong khi chi không phải tăng tương ứng. Điều đó làm giảm mức bội
chi NSNN. Mức bội chi do tác động của chu kỳ kinh doanh gây ra được gọi là
bội chi chu kỳ.
3. Cách giải pháp khắc phục bội chi ngân sách
Xử lý bội chi ngân sách như thế nào để ổn định vĩ mô, thực hiện hiệu
quả các mục tiêu chiến lược về phát triển kinh tế - xã hội, tăng trưởng kinh tế
và kiềm chế lạm phát hiện nay? Có nhiều giải pháp nhằm bù đắp ngân sách nhà
nước. Sử dụng phương cách nào, nguồn nào tuỳ thuộc vào điều kiện kinh tế và
chính sách kinh tế tài chính trong từng thời kỳ của mỗi quốc gia. Về cơ bản,
các quốc gia trên thế giới thường sử dụng các giải pháp chủ yếu nhằm xử lý bội
chi NSNN như sau:
Thứ nhất: Tăng các khoản thu, đặc biệt là thuế.
Việc tăng các khoản thu, đặc biệt là thuế có thể sẽ bù đắp sự thâm hụt NSNN
và giảm bội chi NSNN. Tuy nhiên, đây không phải là giải pháp cơ bản để xử lý
bội chi NSNN, bởi vì nếu tăng thuế không hợp lý sẽ dẫn đến làm giá cả hàng
hóa tăng gây ảnh hưởng lớn đến sản xuất và đời sống nhân dân, nghiêm trọng
hơn sẽ triệt tiêu động lực của các doanh nghiệp trong các ngành sản xuất kinh
doanh và làm mất đi khả năng cạnh tranh của nền kinh tế đối với các nước
trong khu vực và trên thế giới.
Thứ hai: Triệt để tiết kiệm các khoản đầu tư công và chi thường xuyên từ
NSNN.
Đây là một giải pháp tuy mang tính tình thế, nhưng vô cùng quan trọng với mỗi
quốc gia khi xảy ra bội chi NSNN và xuất hiện lạm phát. Triệt để tiết kiệm các
khoản đầu tư công có nghĩa là chỉ đầu tư vào những dự án mang tính chủ đạo,
hiệu quả nhằm tạo ra những đột phá cho sự phát triển kinh tế – xã hội, đặc biệt
những dự án chưa hoặc không hiệu quả thì phải cắt giảm, thậm chí không đầu