1
Tiểu luận
Tóm lược lý thuyết về mối quan hệ giữa
lạm phát và bội chi ngân sách Nhà nước
2
MỤC LỤC
Mở đầu .......................................................................................... Trang 1
Nội dung ........................................................................................ Trang 2
I. Khái niệm và bản chất của lạm phát ............................................Trang 2
1. Các quan điểm về lạm phát .............................................................Trang 2
2. Các loại lạm phát và nguyên nhân của lạm phát .................................Trang 5
2.1 Các loại lạm phát .........................................................................Trang 5
2.2. Nguyên nhân của lạm phát ...........................................................Trang 6
II. Bội chi ngân sách Nhà nước ........................................................ Trang 8
1. Khái niệm Bội chi Ngân sách Nhà nước...........................................Trang 8
2. Nguyên nhân bội chi ngân sách Nhà nước ...................................... Trang 11
2.1 Tác động của chính sách cơ cấu thu chi của Nhà nước .................... Trang 11
2.2 Tác động của chu kỳ kinh doanh .................................................. Trang 13
3. Định hướng xử lý bội chi ngân sách Nhà nước................................. Trang 13
3.1 Phát hành tiền để bù đắp bội chi ngân sách .................................... Trang 13
3.2 Vay để bù đắp thâm hụt ngân sách Nhà nước ................................ Trang 13
3.3 Bù đắp sự thiếu hụt ngân sách bằng biện pháp tăng thuế.................. Trang 15
3.4 Cắt giảm chi tiêu nhằm làm giảm thâm hụt ngân sách Nhà nước....... Trang 16
III. Mối quan hệ giữa lạm phát và Bội chi ngân sách Nhà nước ....... Trang 17
1. Bội chi ngân sách Nhà nước với lạm phát (Phân tích mối quan hệ này qua
tình hình thực tiễn nước ta từ trước đổi mới đến nay) .......................... Trang 17
2. Một số giải pháp kiểm soát bội chi ngân sách Nhà nước và kiềm chế lạm
phát trong thời gian tới ..................................................................... Trang 26
Kết luận ....................................................................................... Trang 28
Tài liệu tham khảo ........................................................................ Trang 30
3
LỜI MỞ ĐẦU
Trong sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội của các quốc gia trên thế giới và ở
Việt Nam, bội chi ngân sách nhà nước và lạm phát là những vấn đề mà các quốc
gia đều gặp phải.
Nghiên cứu lạm phát, kiềm chế và chống lạm phát được thực hiện ở nhiều
quốc gia trên thế giới. Càng ngày cùng với sự phát triển đa dạng và phong phú của
nền kinh tế, nguyên nhân của lạm phát cũng theo đó càng trở nên phức tạp. Trong
sự nghiệp phát triển kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta
có sự điều tiết của nhà nước, việc nghiên cứu về lạm phát, tìm hiểu nguyên nhân và
các biện pháp chống lạm phát có vai trò to lớn góp phần vào sự nghiệp phát triển
của đất nước.
Bên cạnh đó, bội chi ngân sách nhà nước hay còn gọi là thâm hụt ngân sách
cũng là một trong những vấn đề đáng lo ngại cho ngân sách nhà nước, cho sự phát
triển kinh tế mỗi quốc gia. Bội chi ngân sách nhà nước có thể ảnh hưởng tích cực
hoặc tiêu cực đến nền kinh tế một nước, tùy theo tỉ lệ thâm hụt và thời gian thâm
hụt. Nếu tình trạng thâm hụt ngân sách nhà nước với tỷ lệ cao và trong thời gian
dài sẽ gây ra lạm phát, ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế.
Bội chi ngân sách nhà nước và lạm phát là hai vấn đề không phải xa lạ trong
nền kinh tế vĩ mô. Chúng có mối quan hệ nhân quả với nhau. Chính sự bội chi
ngân sách nhà nước là một trong những nguyên nhân gây ra lạm phát cao cho nền
kinh tế. Do vậy việc xác định mối quan hệ giữa bội chi ngân sách nhà nước và lạm
phát là một vấn đề cấp thiết trong tình hình hiện nay. Vậy lạm phát và bội chi ngân
sách Nhà nước có mối quan hệ như thế nào? Cái nào là nguyên nhân của cái nào?
Giải pháp xử lý như thế nào? Trong bài tiểu luận này chúng ta sẽ làm rõ những
vấn đề trên.
4
NỘI DUNG
I. Khái niệm và bản chất của lạm phát
1. Các quan điểm về lạm phát
Lạm phát là một phạm trù kinh tế khách quan phát sinh từ chế độ lưu thông
tiền giấy. Có nhiều nhà kinh tế đã đi tìm một định nghĩa đúng cho thuật ngữ lạm
phát nhưng nói chung chưa có một sự thống nhất hoàn toàn.
Trong kinh tế học, thuật ngữ “lạm phát” dùng để chỉ sự tăng lên theo thời
gian của mức giá chung của nền kinh tế. Theo nghĩa này thì người ta hiểu là lạm
phát của đơn vị tiền tệ trong phạm vi nền kinh tế của một quốc gia
Trong một nền kinh tế, lạm phát là sự mất giá trị thị trường hay giảm sức
mua của đồng tiền. Theo nghĩa thứ hai này thì người ta hiểu là lạm phát của một
loại tiền tệ trong phạm vi thị trường toàn cầu. Khi so sánh với các nền kinh tế khác
thì lạm phát là sự phá giá tiền tệ của một loại tiền tệ so với các loại tiền tệ khác.
Theo L.V.chandeler, D.C cliner với trường phái lạm phát giá cả thì khẳng
định: lạm phát là sự tăng giá hàng bất kể dài hạn hay ngắn hạn, chu kỳ hay đột
xuất.
G.G. Mtrukhin lại cho rằng: có thể xem sự mất giá của đồng tiền là lạm phát.
Trong đời sống, tổng mức giá cả tăng trước hết thông qua việc tăng giá không
đồng đều ở từng nhóm hàng hoá và rút cuộc dẫn tới việc tăng giá cả nói chung.
Ông cũng chỉ rõ: lạm phát, đó là hình thức tràn trề tư bản một cách tiềm tàng (tự
phát hoặc có dụng ý) là sự phân phối lại sản phẩm xã hội và thu nhập quốc dân
thông qua giá cả giữa các khu vực của quá trình tái sản xuất xã hội, các ngành kinh
tế và các giai cấp, các nhóm dân cư xã hội.
5
Ở mức bao quát hơn P.A.Samuelson và W.D.Nordhaus trong cuốn “Kinh tế
học” đã được dịch ra tiếng việt, xuất bản năm 1989 cho rằng: lạm phát xảy ra khi
mức chung của giá cả chi phí tăng lên.
Với luận thuyết “Lạm phát lưu thông tiền tệ” J.Bondin và M. Friendman lại
cho rằng: lạm phát là đưa nhiều tiền thừa vào lưu thông làm cho giá cả tăng lên.
M.Friedman lại nói rằng: “Lạm phát ở mọi lúc mọi nơi đều là hiện tượng của
lưu thông tiền tệ. Lạm phát xuất hiện và chỉ có thể xuất hiện khi nào số lượng tiền
trong lưu thông tăng lên nhanh hơn so với sản xuất”.
C .Mác lại cho rằng: khi khối lượng tiền giấy do nhà nước phát hành và lưu
thông vượt quá mức giới hạn số lượng vàng hoặc bạc mà nó đại diện thì giá trị của
tiền giấy sẽ giảm xuống và tình trạng lạm phát xuất hiện.
Theo quan điểm của Keynes thì: “Chỉ khi nào có toàn dụng, sử dụng hết
nhân công và năng lực sản xuất, mới tạo nên cầu dư thừa và giá cả hàng hoá tăng
lên từ cầu cá biệt làm thay đổi cầu tổng quát và mức giá chung từ đó gây ra lạm
phát”.
Đã có rất nhiều quan điểm khác nhau về lạm phát và mỗi quan điểm đều có
sự chắc chắn về luận điểm và những lý luận của mình. Những luận thuyết, những
quan điểm về lạm phát đã nêu trên đều đưa ra những biểu hiện ở một mặt nào đó
của lạm phát
Theo quan điểm cổ điển thì: Lạm phát xảy ra khi số tiền lưu hành vượt quá
dự trữ vàng làm đảm bảo của ngân hàng phát hành. Cụ thể người ta dựa vào tỷ lệ
đảm bảo của tiền tệ để xem xét có lạm phát hay không. Quan điểm này coi trọng
cơ sở đảm bảo của tiền. Trong thực tế, có những trường hợp tỷ lệ đảm bảo pháp
định vẫn được tôn trọng nhưng giá cả của hàng hóa đều lên cao.
Có quan điểm khác cho rằng: Lạm phát là sự mất cân đối giữa tiền và hàng
trong nền kinh tế. Có thể tóm tắt trong phương trình Fisher: M.V=P.Y. Nếu tổng
khối lượng tiền lưu hành (M) tăng thêm trong khi tổng lượng hàng hóa – dịch vụ
