Ti u lu n Quá trình l u thông TBCNể ậ ư Văn Công Vũ
M C L CỤ Ụ
L I M ĐUỜ Ở Ầ
Lý lu n tu n hoàn c a t b n đc C.Mác ậ ầ ủ ư ả ượ nghiên c uứ trong ph n th nh t ầ ứ ấ ở
quy n II c a B T b n, v i tiêu đ: “ể ủ ộ ư ả ớ ề Nh ng bi n hoá hình thái c a t b n vàữ ế ủ ư ả
tu n hoàn c a nh ng bi n hoá hình thái y”ầ ủ ữ ế ấ . Trong ph n này, C.Mác ầnghiên c uứ
s v n đng c a t b n cá bi t. Trong s v n đng đó, t b n l n l t ự ậ ộ ủ ư ả ệ ự ậ ộ ư ả ầ ượ “mang”
nh ng hình thái khác nhau: hình thái ti n; hình thái ữ ề s n xu tả ấ ; hình thái hàng hoá mà
nó “khoác l y r i l n l t trút b đi trong quá trình l p l i s tu n hoàn c aấ ồ ầ ượ ỏ ặ ạ ự ầ ủ
nó”1.
Đi t ng nghiên c u c a ph n này cũng đã đc C.Mác đ c p m t cách rõố ượ ứ ủ ầ ượ ề ậ ộ
ràng thông qua k t c u g m 6 ch ng. Ba ch ng đu nghiên c u ba hình tháiế ấ ồ ươ ươ ầ ứ
tu n hoàn c a t b n xét m t cách riêng bi t. Ch ng IV t ng h p l i nghiên c uầ ủ ư ả ộ ệ ươ ổ ợ ạ ứ
s v n đng c a t b n trong s th ng nh t c a c ba hình thái tu n hoàn đó. ự ậ ộ ủ ư ả ự ố ấ ủ ả ầ Ở
b n ch ng này, C.Mác áp d ng ph ng pháp trình bày đi t tr u t ng t i cố ươ ụ ươ ừ ừ ượ ớ ụ
1 C.Mác và Ph.Ăng-ghen: Toàn t p, Nxb. Chính tr qu c gia S th t, Hà N i, 2002, t p 24, trang 46 ậ ị ố ự ậ ộ ậ
1
Ti u lu n Quá trình l u thông TBCNể ậ ư Văn Công Vũ
th , t phân tích t i t ng h p. Trong b n ch ng đu: s v n đng c a t b nể ừ ớ ổ ợ ố ươ ầ ự ậ ộ ủ ư ả
đc phân tích qua các hình thái tu n hoàn, phân tích v m t logic; ch ng V vàượ ầ ề ặ ươ
ch ng VI cũng phân tích s v n đng tu n hoàn c a t b n, nh ng t m t gócươ ự ậ ộ ầ ủ ư ả ư ừ ộ
đ khác, g n v i th c ti n, phân tích v m t l ch s hi n th c. Nh v y, v nộ ầ ớ ự ễ ề ặ ị ử ệ ự ư ậ ậ
đng hay tu n hoàn c a t b n đc phân tích c t góc đ logic và l ch s . ộ ầ ủ ư ả ượ ả ừ ộ ị ử
Nghiên c u m i hình thái t b n, m i hình thái tu n hoàn c a t b n m tứ ỗ ư ả ỗ ầ ủ ư ả ộ
cách đc l p – đ làm sáng t đc đi m, tính ch t đc đáo c a t b n trong m iộ ậ ể ỏ ặ ể ấ ộ ủ ư ả ỗ
giai đo n, trong m i quá trình v n đng tu n hoàn c a t b n. Nh ng sau khiạ ỗ ậ ộ ầ ủ ư ả ư
nghiên c u m i hình thái c a tu n hoàn m t cách riêng bi t, ph i nghiên c u t ngứ ỗ ủ ầ ộ ệ ả ứ ổ
h p c ba hình thái c a tu n hoàn trong m i t ng quan, liên h l n nhau gi aợ ả ủ ầ ố ươ ệ ẫ ữ
chúng, đ tìm ra đc đc đi m chung c a các hình thái, vì m i hình thái tu nể ượ ặ ể ủ ỗ ầ
hoàn v a nêu lên đc đi m, đc thù c a nó, v a che gi u đc đi m, đc thù c aừ ặ ể ặ ủ ừ ấ ặ ể ặ ủ
hình thái tu n hoàn khác. Đng th i, thông qua quá trình t ng h p, có th hi uầ ồ ờ ổ ợ ể ể
đc m t cách toàn di n đc đi m tu n hoàn c a t b n. Vi c nghiên c u m iượ ộ ệ ặ ể ầ ủ ư ả ệ ứ ố
quan h gi a ba hình thái tu n hoàn c a t b n có ý nghĩa h t s c quan tr ng cệ ữ ầ ủ ư ả ế ứ ọ ả
v m t lý lu n l n th c ti n, đ t đó có nh ng đnh h ng v n d ng trong ho tề ặ ậ ẫ ự ễ ể ừ ữ ị ướ ậ ụ ạ
đng s n xu t, kinh doanh hi n nay.ộ ả ấ ệ
Trong ph m vi ti u lu n h c ph n ạ ể ậ ọ ầ Quá trình l u thông T b n ch nghĩaư ư ả ủ ,
h c viên th c hi n đ tài ti u lu n v i ch đ: ọ ự ệ ề ể ậ ớ ủ ề “Phân tích m i quan h gi a baố ệ ữ
hình thái tu n hoàn. Ý nghĩa và đnh h ng v n d ng”.ầ ị ướ ậ ụ
2
Ti u lu n Quá trình l u thông TBCNể ậ ư Văn Công Vũ
PH N N I DUNGẦ Ộ
I. TU N HOÀN C A T B NẦ Ủ Ư Ả
1. Khái ni m Tu n hoàn c a t b nệ ầ ủ ư ả
Lý lu n tu n hoàn t b n nghiên c u hình thái v n đng c a t b n, cácậ ầ ư ả ứ ậ ộ ủ ư ả
giai đo n và các hình thái c a t b n trong quá trình v n đng, t c nghiên c uạ ủ ư ả ậ ộ ứ ứ
m t ch t v n đng c a t b n.ặ ấ ậ ộ ủ ư ả
Tu n hoàn c a t b n nghiên c u s v n đng c a t b n cá bi t. Trongầ ủ ư ả ứ ự ậ ộ ủ ư ả ệ
s v n đng c a mình, t b n l n l t “mang” nh ng hình thái khác nhau, màự ậ ộ ủ ư ả ầ ượ ữ
nó khác l y r i l i trút b đi trong quá trình l p l i s tu n hoàn c a nó. S dĩ,ấ ồ ạ ỏ ặ ạ ự ầ ủ ở
nói t b n là s v n đng b i, giá tr t b n luôn luôn khoác l y hình thái này,ư ả ự ậ ộ ở ị ư ả ấ
3
Ti u lu n Quá trình l u thông TBCNể ậ ư Văn Công Vũ
r i trút b đi đ chuy n sang hình thái khác. Nh ng s v n đng c a t b n làồ ỏ ể ể ư ự ậ ộ ủ ư ả
s v n đng vòng tròn và liên t c, nh ng vòng tu n hoàn không ng ng n i ti pự ậ ộ ụ ữ ầ ừ ố ế
nhau. Vì v y m i bi n hóa hình thái t b n có th v a là đi m b t đu, v a làậ ỗ ế ư ả ể ừ ể ắ ầ ừ
đi m gi a, v a là đi m k t thúc c a quá trình v n đng liên t c c a t b n vàể ữ ừ ể ế ủ ậ ộ ụ ủ ư ả
quá trình v n đng liên t c c a t b n đu ph i tr i qua ba hình thái. Đó là sậ ộ ụ ủ ư ả ề ả ả ự
v n đng tu n hoàn c a t b n. Do đó, không nh ng có ba hình thái c a t b nậ ộ ầ ủ ư ả ữ ủ ư ả
mà còn có ba hình thái tu n hoàn c a t b n (m i hình thái t b n đu v n đngầ ủ ư ả ỗ ư ả ề ậ ộ
tu n hoàn)ầ
Ngoài ra, các hình thái t b n không nh ng n i ti p nhau, mà còn t n t iư ả ữ ố ế ồ ạ
bên c nh nhau. Trong m i doanh nghi p t b n ch nghĩa, t b n đng th i v aạ ỗ ệ ư ả ủ ư ả ồ ờ ừ
t n t i d i hình thái t b n ti n t , v a d i hình thái t b n s n xu t, v aồ ạ ướ ư ả ề ệ ừ ướ ư ả ả ấ ừ
d i hình thái t b n hàng hóa. T b n t n t i d i các hình th c nói trên đuướ ư ả ư ả ồ ạ ướ ứ ề
đang trong tr ng thái v n đng, t c là đang trong quá trình tu n hoàn c a nó.ở ạ ậ ộ ứ ầ ủ
Đng th i, quá trình tu n hoàn c a t b n ồ ờ ầ ủ ư ả tr i qua ba giai đo n: hai giai đo nả ạ ạ
thu c lĩnh v c l u thông và m t giai đo n thu c lĩnh v c ộ ự ư ộ ạ ộ ự s n xu tả ấ và chúng
th ng nh t v i nhau, trong đó, lĩnh v c ố ấ ớ ự s n xu tả ấ gi vai trò quy t đnh. Trongữ ế ị
m i giai đo n, giá tr t b n đu n m trong m t hình thái đc thù t ng ng v iỗ ạ ị ư ả ề ằ ộ ặ ươ ứ ớ
m t ch c năng nh t đnh. Trong s v n đng y, ộ ứ ấ ị ự ậ ộ ấ giá trị ng tr c không nh ngứ ướ ữ
đc b o t n, mà còn l n lên, còn tăng thêm v l ng n a và đn giai đo n k tượ ả ồ ớ ề ượ ữ ế ạ ế
thúc, giá trị ng tr c quay tr v chính ngay hình thái ban đu c a nó. ứ ướ ở ề ầ ủ
Nh v y, ư ậ tu n hoàn c a t b n là quá trình v n đng c a t b n tr i quaầ ủ ư ả ậ ộ ủ ư ả ả
ba giai đo n, mang ba hình thái, th c hi n ba ch c năng, đ r i quay tr l i đi mạ ự ệ ứ ể ồ ở ạ ể
xu t phát ban đu v i giá tr không ch đc b o t n mà còn l n lênấ ầ ớ ị ỉ ượ ả ồ ớ
2. Ba hình thái tu n hoàn c a t b nầ ủ ư ả
2.1. Tu n hoàn c a t b n ti n tầ ủ ư ả ề ệ
+ Công th c tu n hoàn c a t b n ti n t :ứ ầ ủ ư ả ề ệ T - H... Sx ... H' - T'
4
Ti u lu n Quá trình l u thông TBCNể ậ ư Văn Công Vũ
+ Đc đi m c a tu n hoàn t b n ti n tặ ể ủ ầ ư ả ề ệ :
M t làộ, đi m xu t phát là T và k t thúc là T' nói lên r ng: giá tr trao đi chể ấ ế ằ ị ổ ứ
không ph i giá tr s d ng, là m c đích t thân quy t đnh s v n đng. Chính vìả ị ử ụ ụ ự ế ị ự ậ ộ
v y, tu n hoàn c a t b n ti n t bi u th m t cách rõ r t nh t: đng c , m cậ ầ ủ ư ả ề ệ ể ị ộ ệ ấ ộ ơ ụ
đích c a v n đng t b n là giá tr tăng thêm giá tr , T đ ra t.ủ ậ ộ ư ả ị ị ẻ Trong tu n hoànầ
này, T là ph ng ti n ng ra trong l u thông, T' là m c đích đt đc trong l uươ ệ ứ ư ụ ạ ượ ư
thông, nên hình nh l u thông đ ra giá tr l n h n; còn s n xu t ch là m t khâuư ư ẻ ị ớ ơ ả ấ ỉ ộ
trung gian không th tránh đc, m t "tai v " c n thi t đ làm ra T.ể ượ ộ ạ ầ ế ể
Hai là, trong tu n hoàn này, giai đo n s n xu t bi u hi n nh m t th đo nầ ạ ả ấ ể ệ ư ộ ủ ạ
đn thu n đ làm cho giá tr ng tr c tăng thêm giá tr ; do đó, làm giàu đ làmơ ầ ể ị ứ ướ ị ể
giàu là m c đích t thân c a vi c s n xu t.ụ ự ủ ệ ả ấ
Ba là, trong tu n hoàn này, vi c giá tr đ ra giá tr th ng d (m) ầ ệ ị ẻ ị ặ ư không
nh ngữ bi u hi n ra thành đi m đu và đi m cu i c a quá trình, ể ệ ể ầ ể ố ủ mà còn tr c ti pự ế
bi u hi n ra d i hình thái chói l i c a ti n n a.ể ệ ướ ọ ủ ề ữ
B n làố, tu n hoàn T... T' không nói lên r ng: khi tu n hoàn đc l p l i, thìầ ằ ầ ượ ặ ạ
l u thông c a t tách r i l u thông c a T. Vì th , n u chúng ta tách riêng m tư ủ ờ ư ủ ế ế ộ
vòng tu n hoàn c a t b n ti n t mà xét, thì v m t hình th c, nó ch bi u hi nầ ủ ư ả ề ệ ề ặ ứ ỉ ể ệ
quá trình tăng thêm giá tr và quá trình tích lu mà thôi.ị ỹ Nh v y, quá trình tu nư ậ ầ
hoàn c a t b n là s th ng nh t gi a l u thông và s n xu t. C.Mác kh ng đnh:ủ ư ả ự ố ấ ữ ư ả ấ ẳ ị
t b n sinh ra trong l u thông, đng th i không sinh ra trong l u thông.ư ả ư ồ ờ ư
Tu n hoàn c a t b n ti n t là hình thái phi n di n nh t, che gi u nh tầ ủ ư ả ề ệ ế ệ ấ ấ ấ
quan h bóc l t TBCN; đng th i nó là hình thái n i b t nh t và đc tr ng nh tệ ộ ồ ờ ổ ậ ấ ặ ư ấ
trong các hình thái tu n hoàn c a t b n công nghi p. M c tiêu và đng c c aầ ủ ư ả ệ ụ ộ ơ ủ
tu n hoàn này: giá tr tăng thêm giá tr , T đ ra t tr c ti p b c l ra. Do đó, tu nầ ị ị ẻ ự ế ộ ộ ầ
hoàn c a t b n ti n t là hình thái mang nh ng đc đi m chung c a tu n hoànủ ư ả ề ệ ữ ặ ể ủ ầ
c a t b n công nghi p. Nên nó là chìa khóa đ hi u tu n hoàn c a các hình tháiủ ư ả ệ ể ể ầ ủ
5
