D Bư=c 8: Thông báo các câu tr lSi và chUnh lý, hoàn thi"n theo hư=ng nghiên
c2u.
b. Ưu, nhưc ñim c$a phương pháp:
D Có th áp d3ng cho các dM báo quy hoFch ho/c tin kh thi v=i t t c loFi luRng
hành khách;
D Quá trình dM báo không ph3 thu0c vào các s( li"u th(ng kê hi"n có, không ñòi
hoi áp d3ng các bi"n pháp toán hBc ñ phát hi"n ra quy lut phát trin luRng khách;
D Phương pháp dM báo chuyên gia ch9u nh hư+ng c$a các yu t( ch$ quan. ð0
chính xác ph3 thu0c r t nhiu vào vi"c lMa chBn nhóm chuyên gia, tuy nhiên ñây lFi là
công vi"c không ñơn gin, r t khó chBn lMa.
5. Phương pháp d6 báo theo mô hình tương quan hXi quy
Mô hình ñơn gin nh t là theo dãy s( thSi gian, tg dãy s( quá kh2 c$a 1 ñFi lưng
dM báo xây dMng hàm hRi quy c$a nó theo thSi gian có dFng y = f(t) trong khong thSi
gian có s( li"u quá kh2 [t
0
, t
1
].
Phương pháp thưSng dùng ñ xc lý s( li"u th(ng kê tìm ra kt qu dM báo là
phương pháp bình phương nho nh t.
a. Phương pháp dM báo v=i hàm lý thuyt có dFng tuyn tính: y = a.x + b (1.23)
Có th quy 1 loFt các hàm v hàm trên, ví d3 hàm dFng bc: y
1
= a.b
x
(1.24) ho/c
y
2
= a . x
b
(1.25)
ð xác ñ9nh các h" s( a và b, tin hành logarit hóa:
lg y
1
= lga + x.lgb và lg y
2
= lga + b.lgx
ð/t các giá tr9 tương ñương ta có: y’
1
= a’ + x.b’
(1.26)
và y’
2
= a’ + b.t’
(1.27)
Lúc này hoàn toàn có th xác ñ9nh các thông s( c$a hàm theo phương pháp bình
phương nho nh t mà bn ch t là xác ñ9nh a, b sao cho tpng bình phương các khong cách
tg ñưSng thMc nghi"m ñn ñưSng lý thuyt là nho nh t:
∑
=
→−=
n
i
lt
i
tn
i
yyS
1
2
min)( (1.28)
Hay
[
]
min)(
2
→+−= bxayS
tn
i
(1.29)
ðFo
hàm riêng S theo a, b và cho blng 0 si tìm ñưc a và b theo công th2c:
( )
2
2
2
ii
iiiii
xxn
yxxxy
a∑−∑
∑×∑−∑×∑
= (1.30)
( )
2
2
ii
iiii
xxn
yxyxn
b∑−∑
∑×∑−∑
= (1.31)
V=i : . n: s( l-n quan sát.
ð0 ch/t c$a hàm dM báo xác ñ9nh theo công th2c:
(
)
(
)
( ) ( )
22
yyxx
yxx
r
bq
i
bq
i
bq
i
bq
i
−∑×−∑
×−∑
=
(1.32)
Kt qu tính toán nu:
0
≤
| r |
≤
0,2 : hàm dM báo không phù hp v=i hàm thMc nghi"m;
0,2
≤
| r |
≤
0,5: hàm dM báo có liên h" yu v=i hàm thMc nghi"m;
0,5
≤
| r |
≤
0, 75: hàm dM báo có liên h" trung bình v=i hàm thMc nghi"m;
0,75
≤
| r |
≤
0, 95: hàm dM báo có liên h" ch/t chi v=i hàm thMc nghi"m;
0,95
≤
| r |
≤
1: hàm dM báo và hàm thMc nghi"m trùng nhau.
b. DM báo khi hàm thMc nghi"m có dFng phi tuyn:
Trong trưSng hp này, các ñFi lưng quan sát không phân b( theo hàm bc nh t
mà theo các hàm bc 2, 3... ví d3 như ñưSng parabol, hyperbol... Khi ñó vrn áp d3ng
nguyên tc tpng bình phương ñ0 l"ch gi@a hàm thMc nghi"m và lý thuyt là nho nh t ñ
xác ñ9nh các h" s( c$a hàm dM báo.
c. Ưu nhưc ñim và phFm vi 2ng d3ng c$a phương pháp:
D Có th áp d3ng công ngh" thông tin trong tính toán;
D Có sM liên h" cao v=i phương pháp chuyên gia trong lĩnh vMc thit k h" th(ng
giao thông;
D Ds dàng phát hi"n ñưc m(i liên h" + dFng chung, tpng th cũng như nh hư+ng
c$a các nhân t( riêng ñn ñFi lưng dM báo, chi phí thSi gian dM báo nho, tính khách quan
cao;
D Có th ñánh giá tính không xác ñ9nh c$a luRng thông tin ban ñ-u;
D V nguyên tc, khong thSi gian [t
0
, t
1
] c-n thit ñ ñm bo cho dM báo ñ$ tin
cy là [t
1
,t
] ≤ 1/3 [t
0
, t
1
], do ñó dãy s( càng dài thì t-m dM báo càng l=n. M/t khác, kt
qu dM báo chU có th chính xác khi sM phát trin c$a ñ(i tưng trong quá kh2 tương ñ(i
pn ñ9nh và quy lut ñó ñã ñưc kim nghi"m trong 1 thSi gian ñ$ dài;
D Vi"c lMa chBn hàm dM báo có nh hư+ng quyt ñ9nh ñn sM chính xác c$a kt
qu dM báo. V n ñ này ph3 thu0c r t nhiu vào kinh nghi"m c$a ngưSi làm công tác dM
báo.
6. Phương pháp d6 báo hXi quy ña nhân t-
Mô hình ña nhân t( là mô hình mô phong có nhiu nét g-n v=i phương pháp
tương quan hRi quy, ñó là sau khi mô t ñ(i tưng qua m0t h" phương trình si tin hành
mô phong tìm các ñ/c trưng c$a ñ(i tưng ñó v=i các ñiu ki"n m=i nhS h" phương trình
ñã ñưc xây dMng ñ mô t nó. Hàm dM báo là sM ph3 thu0c c$a nhiu nhân t( ñn ñ(i
tưng dM báo:
y
n
= f ( x
1
. x
2
.... x
n
)
(1.33)
Trong ñó: . x
1
, x
2
và x
n
: các nhân t( nh hư+ng ñn ñ(i tưng dM báo.
Bên cFnh các phương trình ñưc ư=c lưng tg dãy s( quá kh2, c-n bp sung m0t
s( phương trình mô t m(i quan h" kinh t, mô t các ñiu ki"n c$a thMc tisn hình thành
lên s( li"u quy ñ9nh. Chính vì vy phương pháp này cho phép mô t ñưc m(i quan h"
c u trúc c$a các ñ(i tưng kinh t và các k9ch bn dM kin có th xy ra. Sau khi kim tra
sM phù hp c$a h" phương trình v=i các s( li"u quá kh2 và ñánh giá ñ0 tin cy c$a h"
th(ng mô phong, nó có th ñưc sc d3ng ñ dM báo nu ñ0 ch/t thoa mãn yêu c-u.
a. Trình tM dM báo:
D Bư=c 1: Nghiên c2u m(i liên h" chính xác gi@a các ñFi lưng dM báo y
n
và các
nhân t( xác ñ9nh c$a nó x
i
(i = 1, 2, 3... n), gi@a bn thân các nhân t( x
i
và y
j
(j = 1,2,... m)
và lMa chBn chúng;
D Bư=c 2: Xác ñ9nh hình th2c hp lý nh t c$a m(i liên h" hàm;
D Bư=c 3: Xác ñ9nh nh hư+ng c$a nhân t( th2 i ñn y
n.
;
D Bư=c 4: Xác ñ9nh công th2c phân tích c$a hàm dM báo.
Trong các bư=c trên, ph2c tFp nh t là 2 bư=c ñ-u, vi"c lMa chBn mru dM báo ñưc
quy ñ9nh b+i m0t loFt yu t( v=i yêu c-u sau:
+ Mru chBn phi phn ánh ñúng hư=ng cơ bn m(i liên h" gi@a ñFi lưng dM báo
y
n
và
nhân t( x
i
;
+ Mru chBn ñơn gin và có th th hi"n ñưc dư=i dFng toán hBc.
b. Các mru toán hBc thưSng g/p:
D Bin thiên theo dFng tuyn tính:
y
n
= a +Σb
j
+ x
j
(1.34)
D Bin thiên theo bc:
y
n =
a
+ b
1
.
x
1
+
b
2
.
x
2
+
....
+ b
n
. x
n
+
+ b
11
.
x
12
+
b
12
. x
1
. x
2
+ ....
+ b
1n
. x
1
. x
n
+
+ b
22
.
x
22
+ b
23
. x
2
. x
3
+ ....
+ b
2n
. x
2
. x
n
+
+ b
n – 1, n – 1
.
x
n D 12
+ ....
+ b
n , n
. x
n 2
(1.35)
Trong ñó: . b
j
: Các h" s( c$a hàm dM báo;
. a: Thành ph-n tM do;
. x
j
: Các nhân t( dM báo luRng hành khách.
c. Ưu, nhưc ñim c$a phương pháp:
D Cho phép mô t chính xác và ñ-y ñ$ các m(i quan h" v(n có trong ñSi s(ng kinh
t, xã h0i c$a các ñFi lưng nghiên c2u;
D Phn ánh ñưc c u trúc c$a h" th(ng nghiên c2u và cơ ch vn hành c$a nó;
D Cho phép dM báo theo các tình hu(ng, ng@ cnh, thưSng gBi là “k9ch bn” khác
nhau. Nh@ng tình hu(ng này có th chưa xy ra trong quá kh2 nhưng hoàn toàn có th
xy ra trong tương lai;
D ð có ñưc hàm lý thuyt phù hp, t2c là kt qu dM báo là chính xác nh t, c-n
có dãy s( ñ$ dài, ngưSi xây dMng mô hình phi có kW năng và nhiu kinh nghi"m. Khi
xác ñ9nh hàm dM báo phi chính xác, lMa chBn không ñúng công th2c si gây khó khăn
ñáng k khi ñánh giá nh hư+ng c$a các nhân t( riêng ñn ñFi lưng dM báo, không chBn
ñưc nh@ng nhân t( cơ bn nh t trong h" th(ng nhân t( dM báo.
CÂU HgI ÔN TP CHƯƠNG I
1. ð/c ñim, yêu c-u và nhi"m v3 c$a công tác vn chuyn hành khách?
2. Khái ni"m hành khách, quyn và nghĩa v3 c$a các bên khi tham gia vn chuyn hành
khách, hành lý, bao gci?
3. Khái ni"m, phân loFi và các yu t( nh hư+ng ñn luRng hành khách?
4. Quy lut hình thành và nguyên tc xác ñ9nh luRng hành khách?
5. Các phương pháp dM báo luRng hành khách, ưu nhưc ñim và phFm vi áp d3ng?
6. Nm ñưc trình tM, n0i dung dM báo ñ có th thMc hi"n ñưc nh@ng bài tp dM báo.