Trường Đại hc Văn hoá Hà Ni Khoá lun tt nghip
Sinh viên: Qun Văn Hi Khoa: Văn hoá Dân tc
Trêng ®¹i häc v¨n hãa Hµ n«i
Khoa v¨n hãa d©n téc thiÓu sè
************
NH÷NG THAY §æI trong v¨n hãa
x· héi truyÒn thèng
CA NGƯỜI THÁI XÃ HIN KIT,
HUYN QUAN HÓA, TNH THANH HÓA HIN NAY
Thùc hiÖn: Qu¶n V¨n H¶i, VHDT 11A
Híng dÉn khoa häc: TS. NguyÔn ThÞ ViÖt H¬ng
Hμ néi 6 -2009
Trường Đại hc Văn hoá Hà Ni Khoá lun tt nghip
Sinh viên: Qun Văn Hi Khoa: Văn hoá Dân tc
LI CM ƠN
Để hoàn thành bài khóa lun này, ngoài s c gng và n lc ca bn
thân, người viết đã nhn được s quan tâm và giúp đỡ ca các thy, cô giáo
trong khoa Văn hóa Dân tc. Đặc bit, người viết xin trân trng bày t lòng biết
ơn sâu sc đến TS. Nguyn Th Vit Hương - người đã trc tiếp hướng dn trong
quá trình thc hin đề tài này.
Người viết cũng xin gi li cm ơn đến Phòng Văn hóa huyn Quan
Hóa, Ban Văn hóa xã Hin Kit và đồng bào dân tc Thái xã Hin Kit đã nhit
tình cung cp nhng thông tin và s liu chính xác, quý báu cho khóa lun.
Mc dù đã nhiu ln đi thc tế, tìm hiu ti địa phương, nhưng do phm
vi đề tài bao gm rt nhiu vn đề nên bài khóa lun s không tránh khi nhng
thiếu sót. Vì vy, người viết rt mong nhn được nhng ý kiến đóng góp ca các
thy, cô giáo và các bn để khóa lun được đầy đủ và hoàn chnh hơn.
Trân trng !
Hà Ni, ngày 02 tháng 6 năm 2009
Sinh viên
Quản Văn Hải
Trường Đại hc Văn hoá Hà Ni Khoá lun tt nghip
Sinh viên: Qun Văn Hi Khoa: Văn hoá Dân tc
MôC LôC
LêI Më §ÇU ............................................................................................................................ 1
1. Lý do chän ®Ò tµi ............................................................................................................... 7
2. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu .................................................................................... 9
3. Môc ®Ých vµ nhiÖm vô nghiªn cøu ................................................................................... 9
4. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu, nguån t liÖu thùc hiÖn....................................................... 10
5. Lîc sö nghiªn cøu: ........................................................................................................ 10
6. §ãng gãp khoa häc cña ®Ò tµi ........................................................................................ 11
7. Bè côc ®Ò tµi ..................................................................................................................... 12
Chương 1:NGƯỜI THÁI HIN KIT VÀ ĐẶC ĐIM VĂN HÓA XÃ HI TRUYN
THNG .................................................................................................................................... 12
1.1. M«i trêng tù nhiªn vµ x· héi cña x· HiÒn KiÖt ...................................................... 13
1.1.1. Kh¸i qu¸t vÒ m«i trêng tù nhiªn ........................................................................... 13
1.1.2. M«i trêng x héi .................................................................................................... 16
1.2. Khái quát v văn hóa truyn thng ca người Thái Hin Kit ............................... 23
1.2.1 Văn hóa mưu sinh ......................................................................................................... 23
1.2.2. Văn hóa vt cht ............................................................................................................ 28
1.2.3. Văn hoá tinh thn .......................................................................................................... 31
1.3. Nhng đặc đim cơ bn trong văn hóa xã hi truyn thng ca người Thái Hin
Kit ........................................................................................................................................... 34
1.3.1. Thiết chế bn mường ..................................................................................................... 34
1.3.2. Dòng h .......................................................................................................................... 36
1.3.3. Gia đình .......................................................................................................................... 37
1.3.4. Hôn nhân ....................................................................................................................... 39
1.3.5. Tang ma .......................................................................................................................... 41
Chương 2: V¨n hãa x héi truyÒn thèng cña ngêi Th¸i ë x
HiÒn KiÖt, huyÖn quan hãa, tØnh thanh hãa hiÖn nay……38
2.1. Nhng thay đổi trong thiết chế làng bn ....................................................................... 44
Trường Đại hc Văn hoá Hà Ni Khoá lun tt nghip
Sinh viên: Qun Văn Hi Khoa: Văn hoá Dân tc
2.1.1. S thay đổi qui mô và din mo làng bn ..................................................................... 44
2.1.2. Quan h trong làng bn ................................................................................................. 48
2.1.3. Qun lí làng bn ............................................................................................................ 49
2.1.4. Lut tc .......................................................................................................................... 51
2.2. Nhng thay đổi trong quan h dòng h ......................................................................... 53
2.2.1. V qui mô dòng h ......................................................................................................... 53
2.2.2. Quan h dòng h ............................................................................................................ 54
2.2.3. Nghi thc cúng tế, kiêng k và th t trong dòng h ................................................... 55
2.2.4. Mi quan h gia các dòng h ..................................................................................... 57
2.3.2. Chc năng ca gia đình .......................................................................................... 59
2.3.3. V mi quan h trong gia đình ..................................................................................... 64
2.3.4. Sinh hot văn hoá và tâm linh ...................................................................................... 66
2.4.1. V quan nim hôn nhân ............................................................................................... 67
2.4.2. Nghi thc kết hôn ......................................................................................................... 70
2.4.3. Lut pháp trong hôn nhân ........................................................................................... 75
2.4.4. Văn ngh dân gian trong các nghi thc hôn nhân ...................................................... 77
2.5. Nhng thay đổi trong tp quán tang ma ....................................................................... 78
2.5.1 Quan nim tang ma ....................................................................................................... 78
2.5.2. Quy trình tang ma .......................................................................................................... 80
2.5.3. S suy gim các giá tr văn ngh dân gian trong tang ma: ......................................... 82
2.5.4. Tính cht cng đồng trong tang ma .............................................................................. 83
Chương 3:BO TN VĂN HOÁ TRUYN THNG CA NGƯỜI THÁI HIN
KIT, QUAN HOÁ, THANH HOÁ TRONG BI CNH HIN NAY ............................ 85
3.1. Tính tt yếu ca s thay đổi v văn hóa truyn thng ca người ............................... 85
Thái Hin Kit ...................................................................................................................... 85
3.1.1. Nguyên nhân t kinh tế ................................................................................................. 85
3.1.2. Nguyên nhân t xã hi .................................................................................................. 86
3.1.3. Nguyên nhân t tư tưởng, chính tr ............................................................................. 87
3.2. Đánh giá chung v nhng biến đổi v văn hóa truyn thng ca ................................ 89
người Thái Hin Kit ........................................................................................................... 89
Trường Đại hc Văn hoá Hà Ni Khoá lun tt nghip
Sinh viên: Qun Văn Hi Khoa: Văn hoá Dân tc
3.2.1. Nhng biến đổi tích cc ................................................................................................ 89
3.2.2. Nhng biến đổi tiêu cc ................................................................................................ 91
3.3. Vn đề bo tn văn hóa truyn thng ca người Thái Hin Kit ............................ 92
3.3.1. Quan đim v bo tn .................................................................................................... 92
3.3.2. Các gii pháp c th cho vic bo tn giá tr văn hóa truyn ...................................... 96
thng ca người Thái Hin Kit .......................................................................................... 96
Gii pháp v kinh tế xã hi ....................................................................................................... 96
Gii pháp v văn hoá ................................................................................................................ 97
Gii pháp v môi trường ........................................................................................................... 98
3.3.3. Nhng kiến ngh c th ................................................................................................. 99
KT LUN ............................................................................................................................ 101
DANH MC TÀI LIU THAM KHO ............................................................................. 103
PH LC ............................................................................................................................... 104
NH MINH HA ................................................................................................................. 107
DANH MC NHNG NGƯỜI CUNG CP TÀI LIU .................................................. 113
Sinh viên: Qun Văn Hi Khoa: Văn hoá Dân tc