
VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
--o0o--
PHẠM XUÂN THỤY
CÁC TỘI XÂM PHẠM TÍNH MẠNG
CỦA CON NGƯỜI TỪ THỰC TIỄN
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Ngành: Luật Hình sự và Tố tụng hình sự
Mã số: 9.38.01.04
TOM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC
HÀ NỘI – 2024

Công trình được hoàn thành tại:
Học viện Khoa học xã hội – Viện hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam
Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS. HỒ SỸ SƠN
2. PGS.TS. TRỊNH TIẾN VIỆT
Phản biện 1: PGS.TS. PHẠM VĂN LỢI
Phản biện 2: PGS.TS. NGUYỄN ĐỨC HẠNH
Phản biện 3: PGS.TS. TRẦN ĐÌNH NHÃ
Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Học viện:
Họp tại: Học viện Khoa học xã hội, số 477 Nguyễn Trãi, Thanh Xuân, Hà
Nội. Vào hồi giờ phút, ngày tháng năm 202
Có thể tìm hiểu luận án tại thư viện:
- Học viện Khoa học xã hội
- Thư viện Quốc gia Việt Nam

1
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của nghiên cứu đề tài
Với tính chất nguy hiểm cao và sự phổ biến trong đời sống xã hội, các tội
xâm phạm tính mạng của con người (XPTMCCN) từ lâu đã là đề tài nghiên cứu
của nhiều công trình khoa học tiếp cận dưới nhiều góc độ khác nhau từ lý luận,
quy định của pháp luật đến thực tiễn áp dụng và giải pháp nâng cao hiệu quả áp
dụng pháp luật hình sự (PLHS). Quá trình nghiên cứu lâu dài và rộng rãi về các
tội XPTMCCN đã giúp cho nhận thức lý luận về nhóm tội phạm này ngày càng
được nâng cao, hoàn thiện. Tuy vậy, do là nhóm tội phạm có nhiều hành vi phức
tạp; đa dạng về hình thức lỗi, động cơ, mục đích phạm tội, đối tượng tác động
của tội phạm… nên hiện nay vẫn còn nhiều vấn đề chưa có sự thống nhất về mặt
lý luận, còn có nhiều quan điểm trái chiều như: xác định phạm vi các điều luật
thuộc các tội XPTMCCN; một số tình tiết định khung tăng nặng trong các điều
luật; dấu hiệu hậu quả, dấu hiệu lỗi của một số tội phạm…
Quy định hiện hành về tội phạm XPTMCCN nhìn chung đã đáp ứng nguyên
tắc đảm bảo quyền con người theo tinh thần của Hiến pháp năm 2013; đáp ứng yêu
cầu nội luật hóa các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên; bảo đảm tính
thống nhất giữa các văn bản pháp luật trong hệ thống pháp luật và đáp ứng yêu cầu
đấu tranh phòng, chống tội phạm XPTMCCN trong tình hình hiện nay. Bên cạnh
đó, thực tiễn thi hành Bộ luật hình sự (BLHS) cũng cho thấy quy định về các tội
XPTMCCN người vẫn còn những hạn chế, thiếu sót nhất định, ảnh hưởng đến việc
thực thi BLHS: một số dấu hiệu định tội, định khung chưa rõ ràng, không thống
nhất về kỹ thuật lập pháp gây khó hiểu, tranh luận; quy định về hình phạt chưa
thực sự hợp lý; chưa có văn bản hướng dẫn đối với tội phạm mới…
Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) là thành phố trực thuộc trung ương
thuộc loại đô thị đặc biệt của Việt Nam. Đời sống xã hội sôi động cùng với mật
độ dân cư đông nhất cả nước bên cạnh việc mang lại những nguồn lực to lớn cho
sự phát triển thì cũng kéo theo nhiều hệ lụy về an sinh, an ninh, trật tự, an toàn
xã hội. Tình hình tội phạm nói chung và tội phạm XPTMCCN diễn biến phức
tạp. Trong khi đó, thực tiễn áp dụng quy định của PLHS về các tội XPTMCCN
tại TP.HCM trong thời gian qua bên cạnh những kết quả khả quan thì vẫn còn
những tồn tại, hạn chế, sai sót trong việc định tội danh, quyết định hình phạt…
đã ảnh hưởng tiêu cực đến công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm. Nguyên
nhân của thực trạng này bên cạnh những nguyên nhân từ phía cơ quan áp dụng
pháp luật thì không thể không nhắc đến những nguyên nhân thuộc về quy định
của pháp luật như đã nêu ở trên.
Từ yêu cầu bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người và phòng, chống tội
phạm thì việc nghiên cứu một cách toàn diện, có hệ thống các vấn đề lý luận và
thực tiễn về các tội XPTMCCN để làm rõ dấu hiệu pháp lý, chỉ rõ những bất cập,
hạn chế trong quy định của pháp luật và những vướng mắc trong thực tiễn áp
dụng pháp luật, trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp góp phần hoàn thiện quy

2
định, nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật là yêu cầu bức thiết. Do vậy, nghiên
cứu sinh (NCS) chọn đề tài “Các tội xâm phạm tính mạng của con người từ
thực tiễn TP.HCM” để nghiên cứu làm luận án tiến sĩ luật học của mình.
2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của luận án
2.1. Mục đích nghiên cứu của luận án
Từ kết quả nghiên cứu lý luận, quy định của pháp luật và thực tiễn áp dụng
quy định của pháp luật về các tội XPTMCCN tại TP.HCM, luận án kiến nghị hoàn
thiện quy định của BLHS và đề xuất các giải pháp bảo đảm áp dụng đúng quy
định của BLHS về nhóm tội phạm này.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu của luận án
- Phân tích, đánh giá tổng quan tình hình nghiên cứu các tội XPTMCCN
ở trong nước cũng như ngoài nước, qua đó xác định những vấn đề đã thống nhất,
những vẫn đề còn tranh luận và những vấn đề cần nghiên cứu trong luận án;
- Làm rõ những vấn đề lý luận về các tội XPTMCCN;
- Phân tích quy định của PLHS Việt Nam về các tội XPTMCCN;
- Phân tích, đánh giá thực tiễn áp dụng quy định của PLHS Việt Nam về
các tội XPTMCCN tại TP.HCM;
- Phân tích yêu cầu, định hướng hoàn thiện quy định của PLHS về các tội
XPTMCCN, từ đó đưa ra những kiến nghị cụ thể nhằm hoàn thiện PLHS về
nhóm tội phạm này;
- Xây dựng các giải pháp cụ thể, khả thi bảo đảm áp dụng đúng quy định
của PLHS về các tội XPTMCCN.
3. Đối tng và phm vi nghiên cứu của luận án
3.1. Đối tượng nghiên cứu của luận án
Để đạt được mục đích nghiên cứu, luận án xác định các đối tượng nghiên
cứu như sau:
- Các quan điểm khoa học về các tội XPTMCCN;
- Các quy định của PLHS Việt Nam và một số nước trên thế giới về các tội
XPTMCCN;
- Thực tiễn áp dụng PLHS đối với các tội XPTMCCN tại TP.HCM từ năm
2010 đến năm 2023.
3.2. Phạm vi nghiên cứu của luận án
- Về chuyên ngành: Luận án được nghiên cứu dưới góc độ chuyên ngành
luật hình sự và tố tụng hình sự;
- Về nội dung: Luận án tập trung nghiên cứu các phương diện về nhận thức
lý luận, thực trạng quy định của PLHS và thực tiễn áp dụng PLHS đối với các tội
XPTMCCN (bao gồm 11 Điều luật từ Điều 123 đến Điều 133 của BLHS năm
2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017). Áp dụng pháp luật về các tội XPTMCCN là
hoạt động thực tiễn theo một quá trình và được tiến hành bởi nhiều chủ thể khác
nhau như cơ quan điều tra (CQĐT), viện kiểm sát nhân dân (VKSND), tòa án
nhân dân (TAND)… và những người tiến hành tố tụng (THTT) hình sự như Điều

3
tra viên, Kiểm sát viên, Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân… Đồng thời, áp dụng
PLHS về các tội XPTMCCN gồm nhiều nội dung khác nhau như định tội danh,
quyết định hình phạt, miễn trách nhiệm hình sự (TNHS), áp dụng án treo, xóa án
tích… Tuy nhiên, trong luận án này khi nghiên cứu thực tiễn áp dụng pháp luật,
luận án tập trung vào hai nội dung chính của áp dụng PLHS là định tội danh và
quyết định hình phạt của chủ thể là Tòa án cấp sơ thẩm (các TAND quận, huyện,
thành phố; TAND TP.HCM) tại TP.HCM.
- Về địa bàn: Luận án tập trung nghiên cứu, khảo sát hoạt động xét xử các
tội XPTMCCN của TAND cấp sơ thẩm trên địa bàn TP.HCM.
- Về thời gian: Từ năm 2010 đến năm 2023.
4. Phơng pháp luận và phơng pháp nghiên cứu của luận án
4.1. Phương pháp luận của luận án
Luận án được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng và
duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác - Lênin; lấy tư tưởng Hồ Chí Minh, các quan
điểm của Đảng, Nhà nước về tội phạm và hình phạt, về đấu tranh phòng, chống tội
phạm làm kim chỉ nam cho hoạt động nghiên cứu.
4.2. Phương pháp nghiên cứu của luận án
Luận án sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu như phương pháp
phân tích - tổng hợp, phương pháp quy nạp - diễn giải, phương pháp so sánh,
phương pháp lịch sử, phương pháp logic, phương pháp thống kê, phương pháp
nghiên cứu điển hình, phương pháp chuyên gia.
5. Đóng góp mới về khoa học của luận án
Thứ nhất, luận án nghiên cứu làm rõ những vấn đề lý luận về các tội
XPTMCCN với quan điểm, lập luận riêng về các vấn đề như khái niệm và dấu
hiệu pháp lý của các tội XPTMCCN; phân loại, phân biệt các tội XPTMCCN với
một số tội phạm khác; thể chế hóa bằng PLHS đối với các hành vi XPTMCCN;
áp dụng quy định của PLHS về các tội XPTMCCN và các yếu tố tác động;
Thứ hai, luận án phân tích làm rõ nội dung các quy định của PLHS về các
tội XPTMCCN; chỉ rõ những điểm bất cập, hạn chế trong quy định của PLHS
hiện hành về các tội XPTMCCN;
Thứ ba, luận án mô tả, phân tích, đánh giá thực tiễn áp dụng quy định của
PLHS Việt Nam về các tội XPTMCCN tại TP.HCM từ năm 2010 đến năm 2023;
chỉ rõ mối liên hệ giữa những bất cập, hạn chế trong quy định của PLHS hiện
hành với những khó khăn, vướng mắc, vi phạm, sai lầm trong thực tiễn áp dụng
quy định của PLHS về các tội XPTMCCN;
Thứ tư, luận án đưa ra những kiến nghị cụ thể, khả thi cho việc hoàn
thiện quy định của PLHS hiện hành; đề xuất các giải pháp bảo đảm áp dụng đúng
quy định của PLHS về các tội XPTMCCN.