Ứng xử với thâm hụt ngân sách

Ứng xử với thâm hụt ngân sách

Thu giảm, chi tăng đang đặt ra mối quan ngại về nguy cơ bất ổn vĩ mô trở

lại, mặc dù các nhà điều hành Chính phủ đã tỏ ra lạc quan hơn về kinh tế

Việt Nam.

Hụt thu lớn Cách đây vài ngày, uỷ ban Thường vụ Quốc hội nhận một bản

báo cáo về tình hình tài chính quốc gia trong năm nay. Bảo báo cáo đó do bộ

Tài chính soạn thảo thừa nhận rằng, thu ngân sách năm nay có thể giảm 40 –

60 ngàn tỉ đồng so với tổng thu dự kiến 389.900 tỉ đồng mà Chính phủ cam

kết trước Quốc hội vào cuối năm ngoái. Mức sụt giảm dự kiến này, tuy thấp

hơn so với 90 ngàn tỉ đồng mà phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Kiên đưa

ra gần đây, nhưng đang làm lúng túng các nhà hoạch định chính sách tài

chính quốc gia. Nó đặt ra thách thức lớn hơn cho nhu cầu chi lên tới 491,3

ngàn tỉ đồng trong năm nay, mức lớn hơn rất nhiều so với dự kiến thu. Đây

là năm đầu tiên trong nhiều năm, nguồn thu đã suy giảm trong bối cảnh nhu

cầu chi cho các chương trình kích cầu đang đặt ra những áp lực nặng nề cho

ngân sách. Cần nhớ rằng, ba năm gần đây, thu ngân sách có xu hướng tăng

dần từ 26% lên 28% GDP mỗi năm, tức cao hơn so với mục tiêu 21 – 22%

GDP/năm trong kế hoạch 2006 – 2010, theo bộ Tài chính. Báo cáo của bộ

Tài chính còn phải chờ đến kỳ họp Quốc hội tháng 5 tới mới có thể công bố,

vì vậy, chưa rõ khoản hụt thu ngân sách bao gồm những hạng mục cụ thể

nào. Tuy nhiên, một nghiên cứu của học viện Tài chính chỉ ra rằng, thu ngân

sách nhà nước sẽ giảm trên 53.314 tỉ đồng trong năm nay do suy giảm từ ba

nguồn thu lớn là: thu nội địa (giảm 29.654 tỉ đồng), thu xuất nhập khẩu

(giảm 10.280 tỉ đồng) và thu dầu thô (giảm 12.740 tỉ đồng). Theo bà Nguyễn

Thị Hải Hà, một trong những tác giả của nghiên cứu, thu ngân sách, suy

giảm được tính toán trong bối cảnh tăng trưởng kinh tế của Việt Nam sẽ chỉ

vào khoảng 5,05% trong năm nay. Tóm lại, khoản hụt thu theo ước tính của

Quốc hội, Chính phủ (bộ Tài chính) và các nhà nghiên cứu tuy khác nhau về

con số, nhưng cùng có tinh thần chung. Đó là mức thâm hụt thu ngân sách

trong năm nay rất lớn. Phá vỡ cán cân Cho đến nay, bộ Tài chính, bộ Kế

hoạch và đầu tư cũng như Chính phủ chưa có văn bản nào trình Quốc hội về

việc cắt giảm các khoản chi thường xuyên do tác động của giảm thu. “Điều

đó có nghĩa là các ngành, các địa phương có thể yên tâm về các khoản chi

ngân sách đã được duyệt. “Có lẽ sẽ không bị cắt giảm”, ông Quách Đức

Pháp, viện trưởng viện Khoa học tài chính nói. Nhưng cũng có khoản chi

thường xuyên gây tranh cãi, đặc biệt là việc tăng lương tối thiểu lên 650.000

đồng từ ngày 1.5 tới, mà tổng của nó lên tới 36.600 tỉ đồng, theo tính toán

của viện Khoa học tài chính. Vụ phó vụ Tài chính ngân sách văn phòng

Quốc hội Nguyễn Minh Tân thừa nhận: “Có ý kiến là trong điều kiện khủng

hoảng thế này, thất nghiệp thế này, lại có một bộ phận công chức được tăng

lương. Nên chăng Quốc hội cắt giảm khoản này đi”. Tuy nhiên, ông Tân nói

thêm, Quốc hội đã thông qua kế hoạch này vì có quan điểm lương tối thiểu

cũng phải đảm bảo nhu cầu tối thiểu. Đến nay, các chú ý đổ dồn vào đề xuất

bội chi ngân sách (tăng lên 8%) và phát hành thêm trái phiếu (20 ngàn tỉ

đồng) mà Chính phủ dự kiến sẽ trình Quốc hội sắp tới nhằm ứng phó với các

khoản hụt thu ngân sách. Kinh tế trưởng của ngân hàng Thế giới Martin

Rama cho rằng, việc phát hành thêm trái phiếu là tương đối khó khăn vì lãi

suất thấp, làm ảnh hưởng đến nguồn bội chi ngân sách. Nhưng có thể, đây

không là “vấn đề” cho các nhà điều hành. Nguyên phó thủ tướng Vũ Khoan

thừa nhận rằng, bội chi ngân sách hàng năm có thể lên tới hơn 10% GDP.

Trong khi đó, viện Khoa học tài chính tính toán rằng, dự toán bội chi 4,82%

GDP (tức 87,3 ngàn tỉ đồng) sẽ lên tới 7,76% GDP căn cứ vào mức hụt thu

53.314 ngàn tỉ đồng, và không có tăng chi trong ngân sách. Tính toán đó, dù

có vẻ không lạc quan, nhưng chưa kể đến thực tế là Chính phủ đang gấp rút

triển khai gói kích cầu lần hai lên đến 8 tỉ USD, sau khi đã tuyên bố gói thứ

nhất 6 tỉ USD. Bội chi ngân sách, vì vậy, có thể sẽ không chỉ dừng lại ở mức

8%. Viện trưởng viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương Đinh Văn Ân

nói: “Bội chi ngân sách như vậy một năm có thể sẽ khắc phục được, nhưng

nó tích tụ qua nhiều năm. Đó là vấn đề lớn”.