FOLKLORE NƯ C NGOÀI 77
FOLKieREMaeHQ^
VÒI N'T v CHUNG KÍNH VĂN -
H C GI XU T SAC C A DÂN T C H C
_ E 2 (FOLKLORE) TRUNG QU C
hung Kính
Văn (1903 -
2002), ngư i M i
Phong, Qu ng
Đông. Đã t ng
du h c t i Nh t
Bàn và gi ng d y
t i các trư ng
D i h c Trung
Sơ n, Đ i h c
Triế t Giang, D i
h c Sư ph m B c
Kinh. Là m t trong nh ng ngư i tiên
phong c a dân t c h c, m t h c gi đ u
ngành c a văn h c dân gian và dân t c h c
Trung Quôc. Ngay L 1927, Chung Kính
Văn dã cùng nh ng h c gi dân t c h c
tiên phong như Cô" Hi t Cư ơ ng, Dung Tri u
T sáng l p H i Dân t c h c d u tiên c a
Trung Qu c t i D i h c Trung Sơ n. H dã
n hành sách báo vơ i sô lư ng lơ n, tiế n
hành điêu tra dân t c, thiế t l p b o tàng
phong t c, m l p chuyên tu dân t c h c...;
khuế ch trư ơ ng thanh thê, khiên cho dân
l c h c v i tư cách là m t ngành khoa h c
th c s dư c xác l p. L ch S nghiên c u
văn ngh dân gian Trung Qu c thế k XX
xét theo quan diêm da nguyên c a m t sô
h c gi thì Cô Hi t Cư ơ ng, Dư ơ ng Khoan,
D ng Thư Nghi p dư c coi như d i bi u
c a phái C s bi n; Th m Nh n Băng,
BÙI THIÊN THAI* (tông th u t)
L T n, Chu Tác Nhân, H Thích là nh ng
d i bi u c a phái nhân lo i h c; phái dân
t c h c có Lăng Thu n Thanh, Văn Nhát
Da...; phái t c văn h c<1) có Tr nh Ch n
D c, Tri u c n h Thâm...; ngoài ra còn có
h c phái Diên An v i Mã H c Lư ơ ng, Hà
K Phư ơ ng, Chu Văn...; và Chung Kính
Vãn dư c coi như d i di n tiêu bi u nhát
cùa phái dân t c h c21. Sau g n m t th k
phát tri n, dân t c h c Trung Quô"c dã và
dang tiêp c n vói dân t c h c thê gi i, thoát
khói tinh tr ng manh mún và bư c vào giai
đo n chín, th m chí dã (l n lúc b n thân
Chung Kính Văn b t d u d xu t vi c
giư ơ ng cao lá c c a h c phái dân t c h c
mang ban sác Trung Qu c, vơ i nh ng công
hiên su t d i mình, ông x ng dáng v i
danh hi u mà các h c gi N h t Bàn dành
cho: "Ngư i cha c a dân t c h c Trung
Qu c. C g ng trong m t ph m vi tư li u
h n h p, bài viế t s đi m m t sô s ki n
quan tr ng trong s nghi p nghiên c u c a
ông, hi v ng có th hình dung tư ơ ng dôi toàn
di n v gư ơ ng m t nhà h c gi lơ n này.
*
Chung Kính Văn say mê vãn h c, là
m t nhà c u h c uyên thâm . Năm 1922,
ông t t nghi p trư ng Sư ph m L c An,
huy n Hài Phong và d y ti u h c t i quê
nhà. Th i kì dó r t nhiêu báo chí đ a
ThS. Viên Văn hoc.
78 BÙI THIÊN THAI
phư ơ ng ch u nh hư ng c a B c Đ i nh t
báo [báo ngày c a Đ i h c B c Kinh] đã
r m r m chuyên m c Ca dao, Chung
Kính Văn cũng b nh hư ng b i không khí
chung đó. N hân vì th tr n nh nơ i ông
sinh s ng khá g n nông thôn và có nhi u
ngư i Khách qua l i nên ông đã không
ng ng đôn đáo kh p nơ i tìm tư li u, sau đó
khi xem tu n san Ca dao thì ho t d ng
sư u t p càng ch d ng hơ n. Th i gian này.
Chung Kính Văn đã sư u t p đư c m y
trăm câu ca dao dân gian, hơ n m t trăm
truy n k truy n mi ng, sau khi biên chú
đã g i cho các nhà sách ho c t p chí t i
B c Kinh, Thư ng H i đ xu t b n dư i
hình th c chuyên t p ho c bài viế t riêng lè.
Nh ng b K hách ă m t n h ca t p, Đ n ca,
D ân g ia n th ú s ... xu t b n sau này d u là
thành t u c a thòi kì đó.<3)
T 1924 v sau, Chung Kính Văn th c
s có quan h tr c tiế p vói tu n san Ca
dao. B t k p xu hư ng c a tu n san Ca dao
lúc b y giò đang chuy n t sư u t p sang
nghiên c u, Chung Kính Văn đã viế t m t
bài có tính lý lu n Đ c Vi t Đông b út kí
dăng liên tiế p 2 s 67, 68 và t đó tr thành
m t trong nh ng tác gi ch yế u c a tu n
san Ca dao vào thòi đi m trung h ú kì c a
nó, đế n n i H Thích trong T t a c a cuô'n
L ch s văn h c b ch th o i đã viế t: "T khi
H i Nghiên c u ca dao đ i h c B c Kinh
phát đ ng phong trào sư u t p ca dao, s ca
dao dư c xu t bàn ít nh t cũng ph i trên
m t v n bài. v phư ơ ng di n này, c g ng
cùa nh ng ngư di như Thư ng Hu , B ch
Kh i Minh, C hung Kính Văn, Cô' Hi t
Cư ơ ng, Đ ng T c Tân... tuy t dôì không th
phù nh n đư c"0. Vào thòi đi m này, H
Thích đã n i tiế ng v i tư cách là m t ngư òi
phát đ ng c a phong trào cách m ng văn
h c m i, còn C hung Kính Văn m i ch là
m t thanh niên non n t trong h c thu t
dang b nhi t huyế t cuôíh theo phong trào
văn hoá vĩ đ i đó. H Thích s dĩ chú ý đế n
Chung Kính Văn là b i vì ông đã tr thành
m t ph n t năng đ ng, m t tác gi quan
tr ng c a tu n san Ca dao. H Thích hoàn
toàn xu t phát t tài li u th c tế đ đi đế n
kế t lu n c a b n th â n m ình.
Khi C hung K ính Văn b t đ u xu t
hi n liên tiế p trên tu n san Ca dao cũng
chính là lúc nghiên c u v truy n thuyế t
M nh Khư ơ ng c a c H i t Cư ơ ng đang
dư c tri n khai th o lu n sôi n i và r ng
rãi<5). Chung Kính Vãn là ngư òi đ u tiên có
h i âm và dã đư c C Hi t Cư ơ ng đăng
trên tran g n h t c a Ca dao s 79IG). Nh ng
th o lu n v truy n thuyế t này còn kéo dài
mãi đế n t n bài viế t Ti u kế t v chuyên đ
M nh Khư ơ ng đăng trên Ca dao sô' 96.
Trong su t quá trình đó, tài li u cùa Chung
Kính Văn đã nhi u l n đư c dăng tài. Đây
không th là m t s ng u nhiên mà rõ ràng
đáng đư c coi là m t s tán thư ng đôĩ v i
thái đ và m t s tr ng th đ i v i nh ng ý
kiế n c a C hung Kính Văn. Nế u như trư c
đây, quan h Cô' Hi t Cư ơ ng - Chung Kính
Vãn ch là quan h gi a ngư òi biên t p và
m t c ng tác viên thì sau Chuyên đ
M nh Khư ơ ng, quan h gi a h đã t ng
bư c quá đ sang tình b n. Sau sô' 97 ngày
28-6-1925, tu n san Ca dao dinh bàn. Năm
1926, Cô' H i t Cư ơ ng ròi B c Kinh, như ng
quan h thư t c a hai ngư i v n không h
gián đo n.
Có th nói quá trìn h C hung Kính Vãn
không ng ng xu t hi n trên tu n san Ca
dao cũng là quá trìn h mà ông không ng ng
h c h i và tiế n b . Khi Ca dao kế t thúc, ông
đã tr thàn h m t nhân v t khá danh tiế ng
trong ngành h c th u t này.
Mùa thu năm 1926, đư c s gi i thi u
c a ngư i b n h c cũ là Dư ơ ng Thành Chí,
Chung Kính Văn ròi quê nhà đế n Đ i h c
Lĩnh Nam v a làm v a h c. T i đây,
Chung Kính Văn, Dư ơ ng T hành Chí, Lư u
FOLKLORE NƯ C NGOÀI 79
Khiêm Sơ cùng nhau t ch c th ành l p H i
Nghiên c u văn h c dân gian đ i h c Lĩnh
Nam, tích c c tiế n h ành các ho t đ ng sư u
t p và nghiên c u văn h c dân gian<7). Th i
gian này, Chung Kính Văn đã tri t đ t n
d ng th u vi n Đ i h c Lĩnh Nam d chú
thích cho cu n Vi t p h on g [phong dao tiế ng
Vi t, t c tiế ng Quàng Đông] - cu n sách
dư c coi như công trìn h có tính khai hoang
trong l ch s ca dao Trung Qu c và g i cho
C H i t Cư ơ ng lúc đó dang Đ i h c H
Môn. C H i t Cư ơ ng nh n đư c b n th o
đã đ c, l a ch n và viế t l i T a đ ng thòi
liên h v i Phác xã B c Kinh đ xuâ't b n.
Tháng 4 năm 1927, c H i t Cư ơ ng đế n
Quàng Châu, C hung Kính Văn l n đ u
tiên có d p g p g . Đây cũng chính là th i
di m dánh d u bư c chuy n m i trong cu c
đòi khoa h c c a ông. C Hi t Cư ơ ng, Dung
Tri u T đã nhìn th y Chung Kính Văn,
Dư ơ ng Thành Chí và nh ng d ng nghi p
c a h t i Đ i h c Lĩnh Nam m t đ i ngũ
nhân s đ y nhi t huyế t, r t có th đó
chính là m t trong nh ng nguyên nhân
quan tr ng đ Cô' H i t Cư ơ ng tiế n t i trù
ho ch cho vi c xây d ng H i Dân t c h c
trong tư ơ ng lai.
Đư c s gi i thi u c a Cô' H i t Cư ơ ng,
tháng 9 năm 1927, C hung Kính Văn đã
đế n Đ i h c Trung Sơ n, đ m nhi m ch c
v Tr lí giáo v khoa Văn h c ngôn ng
Trung Qu c, lư ơ ng tháng 100 đ ng(8). Cô'
Hi t Cư ơ ng sau quá trìn h chu n b cũng đã
quay tr l i Q u ng Đông. Cùng v i nh ng
c t cán cùa H i Nghiên c u ca dao và H i
Đi u tra phong t c cùa Đ i h c B c Kinh
trư c đây như Dung Tri u T , Đ ng Tác
Tân; Cô' Hi t Cư ơ ng quyế t đ nh ch n Đ i
h c Trung Sơ n làm đ a bàn m i đ tiế p t c
tri n khai s nghi p h c th u t còn dang d .
Chung Kính Văn đã đóng vai trò tích c c
trong vi c thành l p t ch c nghiên c u
dân t c h c đ u tiên cùa T rung Qu c - H i
Dân t c h c đ t t i Đ i h c Trung Sơ n. Sau
khi H i thàn h l p không lâu, ông dã tr
th àn h ngư i gánh vác ch yế u các công vi c
biên t p và in â'n T u n san Dân t c (ban
d u là V ăn ngh d ân g ìa rìf* và b D ân t c
h c tù n g th ư c a H i.
H i Dân t c h c trong th i kì đ u đi u
ki n r t khó khăn, nh ng nhà sáng nghi p
c a h c h i hoàn toàn ph i kiêm nhi m
nhi u ch c v và làm vi c vì nghĩa, h u
như không có b t c kho n th ù lao nào.
Chung Kính V ăn ngoài vi c viế t bài, biên
t p, t ch c b n th o v.v... còn ph i ph
trách hàng lo t các công vi c giao thi p
khác như : g i báo biế u, liên h vói xư ng in
và thanh toán chi tr <10). Thêm vào đó là
vai trò tr lí gi o v c a khoa Ngôn ng
vân h c Trung Quô'c, kiêm nhi m gi ng
d y... T t c đã khiế n Chung Kính Văn
ng p đ u trong công vi c.
Cô' H i t Cư ơ ng sáng l p H i Dân t c
h c chính là đ t o ra m t vũ đài cho
nh ng ngư i như C hung Kính Văn, b n
thân Cô' Hi t Cư ơ ng không h toàn tâm
toàn ý trong lĩnh v c này, nh ng công vi c
t ch c ho t d ng cũng như đi u hành các
môĩ quan h trong giai đo n đ u c a H i
Dân t c h c v cơ b n d u do m t mình
Chung Kính Văn gánh vác. Chung Kính
Vãn dã tích c c đoàn kế t l c lư ng t nhi u
phía nh m c ng cô' cho h c h i. Ngay vi c
thư t giao thi p v i các tác gi cũng không
đơ n thu n ch là đ t bài mà quan tr ng hơ n
là b i dư ng tinh th n h c thu t cho nh ng
ngư i cùng chí hư ng, dế n c nh ng l i
chúc t ng trong thư cũng không quên m t
câu: "Chúc đ ng chí ngày càng n l c vì
nh ng ho t đ ng c a dân t c h c"(ll). Tri u
C nh Thâm trong m t lá thư g i toà so n
đã viế t: "Thú th c là l n này viế t m y bài
(m t bài g i cho đ ng chí và bài Truy n
thuyế t v s xu t thân c a các đ ế vư ơ ng
dăng trong B c T ân thư ng tư ng) chính là
80 BÙI THIÊN THAI
do s khích l c a đ ng chí cũng như lòng
hâm m c a bàn thân đ i v i s n l c cùa
các đ ng chí mà có".<12)
nh hư ng c a H i Dân t c h c ngày
m t l n, bài v t các đ a phư ơ ng nư m
nư p g i v . Trong th i gian t tháng 4 đế n
tháng 7 năm 1928, H i Dân t c h c biên
t p đư c hàng lo t tùng thư , trong đó bao
g m c N gô ca t t p xuâ't b n vào tháng 6.
Đây là b n th o c a nhóm Vư ơ ng D c -
ngư i đ ng hư ơ ng cùa Cô Hi t Cư ơ ng.
Vư ơ ng đã n ì bư c N gô ca g iá p t p c a Cô',
sư u t p ch nh lí đư c hơ n 100 bài dân ca
đ t Ngô, biên t p thành t t p . Theo quan
đi m c a các giáo sư đ o cao đ c tr ng thì
trong đó có nh ng câu ca dao nhu m màu
tính d c x u xa. Bàn th o này đư c xu t
b n dư i tay Chung Kính Văn sau khi Cô'
Hi t Cư ơ ng đã đ c duy t và ng h .
Ngày 4 - 7 - 1928, Ban lãnh đ o nhà
trư ng đ t nhiên thông báo sa th i Chung
Kính Văn. Cô' H i t Cư ơ ng trong n h t kí c a
mình đã viế t: "Chung Kính Văn b thôi vi c
lí do là vì N gô ca t t p có nh ng câu ca
dao nhơ nhu c khiế n cho Đ i Quý Đào r t
ph n đ ì. Như ng nh ng vi c như v y do
mình ch trì, hà c gì l i không sa th i
mình?". N h t kí c a Cô' Hi t Cư ơ ng trư c
dó luôn g i Đ i Quý Đào là Hi u trư ng Đ i
ho c Quý Đào, đế n đây g i th ng tên h , có
th th y rõ s ph n n c a ông. Theo n h t
kí c a C H i t Cư ơ ng thì c - Chung đư c
tin thôi vi c là vào ngày 4-7-1928; như ng
Chung Kính Văn đã biên t p tu n san Dân
t c cho đế n t n sô' 24, th i gian xu t b n sô'
này là ngày 5-9; trang cu i còn in Vài l i
c a ngư òi biên t p" do C hung Kính Văn
viế t, thòi gian ghi là ngày 16-8. N hư v y
cũng có nghĩa là sau khi b thông báo thôi
vi c, Chung Kính Vãn v n tiế p t c công
vi c không m t m i thêm g n 2 tháng n a,
d ng thòi cũng cho thây x lí c a lãnh đ o
nhà trư òng đôĩ v i v vi c không m y
nghiêm kh c. Đ u tiên, kế t qu x lí là
"thôi vi c" ch không ph i "khai tr "; tiế p
đế n, sau khi x lí v n cho phép tiế p t c t i
cư ơ ng v cũ hơ n m t tháng, cho phép
Chung Kính Văn trong Vài l i c a ngư i
biên t p tu n san Dân t c bày t lòng
ph n n c a ông đô'i v i các nhà đ o đ c.
Trong thòi kì t i Đ i h c T rung Sơ n,
vi c m l p dân t c h c chuyên tu v cơ bàn
cũng do m t tay Chung Kính Văn lo li u.
L p dân t c h c chuyên tu Đ i h c Trung
Sơ n b t đ u khai gi ng ngày 23-4-1928;
đư c kho ng 6 tháng thì kế t thúc. Chung
Kính Văn là ngư òi t ch c và thao tác ch
yế u c a ho t đ ng này, t lên chư ơ ng trình,
thông báo, liên h giáo viên, s p xế p môn
h c, mư n gi ng đư ng, chiêu sinh h c viên
cho đế n ch trì nghi th c khai gi ng... Sau
khi Chung Kính V ăn r i kh i Đ i h c
Trung Sơ n, l p dân t c h c chuyên tu cũng
không chiêu sinh khoá 2 n a. M t là vì
tình hình ki m duy t xu t b n và s ki n
Chung Kính Văn b thôi vi c đã nh hư ng
đế n đoàn kế t n i b c a H i Dân t c h c,
khó có th t p h p l c lư ng giáo viên tham
gia dư c n a; hai là vì lóp chuyên tu khoá 1
không đ t đư c nh ng k ế t qu lí tư ng,
bàn thân ngành khoa h c này lúc b y gi
còn thiế u s c h p d n; ba là vì Chung Kính
Văn ra di, H i Dân t c h c thiế u m t bàn
tay t ch c tích c c.
Chung Kính Văn trong l n đ u nhâm
ch c t i Đ i h c Trung Sơ n này tuy thòi
gian không dài như ng dã không tiế c công
s c tiế n hành các ho t đ ng t ch c và đào
t o, đ ng th i còn tích c c tiế n c nhân tài,
thu n p thêm nh ng ngư òi c ng chí hư ng.
Dư ơ ng Thành Chí, Lư u V n Chư ơ ng, Lâm
Th Hoè đ u là ngư i H i Phong, Quàng
Đông, đ u ch u nh hư ng c a Chung Kính
Vãn và nh s tiế n c c a ông mà đế n Đ i
h c Trung Sơ n, th c s thâm nh p tích c c
ngành khoa h c dân t c h c m i m . Dư ơ ng
FOLKLORE NƯ C NGOÀI 81
Thành Chí, Lư u V n Chư ơ ng sau này đã
tiế p bư c Chung Kính Văn và tr th àn h l c
lư ng ch yế u c a phong trào dân t c h c
Đ i h c Trung Sơ n. Lâm Th Hoè ch có
trình đ văn hoá câp ba, tháng 3 năm 1928
vào Đ i h c Trung Sơ n, ch yế u gánh vác
ph n công vi c có tính s v mà trư c đây
Chung Kính Văn ph i đ m nhi m như
ch a morát, g i báo biêu...
Đư c Lư u Đ i B ch gi i thi u cho m t
vi c làm t i Hàng Châu, ngày 7/9, Chung
Kính Văn cùng Vĩ Th a T l n đư ng. M t
ph n do nh hư ng v tâm lí, trong m t
th i gian ông đã không liên h gì v i tu n
san Dân t c, mãi cho đế n thán g 2/1929 m i
viế t m t lá thư riêng cho ngư i ph trách
tu n san này lúc b y gi là Dung Tri u T .
Cũng lúc này, c Hi t Cư ơ ng l i s p r i
kh i Đ i h c T rung Sơ n. Chung Kính Văn
chuy n hư ng sang sáng tác và bình lu n
văn h c, t m thòi xa ròi dân t c h c. Tình
hình đó kéo dài đế n kho ng giao mùa xuân
- h năm 1929 m i kế t thúc b ng s ki n
h p tác v i Ti n Nam Dư ơ ng đ ng ch biên
Tu n san dân t c c a Dân qu c nh t báo.
Sau đó Chung Kính Văn l i cùng nh ng
ngư i như Lâu T Khuông t ch c H i Dân
t c h c Trung Qu c. Nh ng bài viế t th i kì
này như Bàn v v n đ nghiên c u th n
tho i trong Sơ n h i kinh " (1930); Hình
th c c a truy n dân gian Trung Qu c
(1931); T h n tho i v ngu n g c cây cò c a
Trung Qu c (1933); Ki u truy n Thiế u n
thiên nga cùa Trung Qu c<l:l> (1933)... đã
kh ng đ nh v trí c a ông trên phư ơ ng di n
nghiên c u th n tho i và t s dân gian.
Ngoài ra, ông còn tiế p thu nh ng thành
qu nghiên c u lí lu n c a th ế gi i và thiế t
l p các môì liên h h c th u t v i nư óc ngoài
khiế n cho H àng C hâu tiế p bư c Đ i h c
B c Kinh và Đ i h c Trung Sơ n, tr thành
m t tr ng di m nghiên c u dân t c c a
Trung Qu c.
M a xuân năm 1934 ông lên dư òng du
h c N h t B n, nghiên c u th n tho i h c,
dân t c h c, văn hóa nhân lo i h c t i Vi n
nghiên c u đ i h c W aseda Tôkiô. Đư c s
dìu d t c a nhà th n tho i h c n i tiế ng
M ishim ura Maji, ông đã viế t nh ng bài
nghiên c u v th n tho i, truy n thuyế t
dân gian như : Nơ i ra đòi c a truy n
thuyế t ki u Đ a con rái cá,u>; Kh o sát
th n tho i v cây b u<15) dăng trên Nghiên
c u dân t c h c và Dân t c h c. Ngoài ra
ông còn kế t giao v i các h c gi nghiên c u
văn h c, ngôn ng Trung Qu c c a N h t
B n và tham gia các ho t đ ng c a H i
Nghiên c u văn h c T rung Qu c, di n
gi ng chuyên đ Hi n tr ng nghiên c u
văn h c dân gian Trung Qu c. Ông cũng
luôn gi môì quan h m t thiế t v i gi i dân
t c h c trong nư c và ch biên Vư n dâ n
t c trên t p chí Ngh phong, tích c c gi i
thi u lí lu n dân t c h c và văn h c dân
gian th ế gi i vào Trung Quôc, thúc đ y s
giao lư u h c th u t trong các lĩnh v c này
gi a hai nư c Trung - N h t. Cũng trên
Ngh phong, ông đã đãng m t chuyên đ
khoa h c quan tr ng là Xây d ng n n
khoa h c văn ngh dân gian, l n đ u tiên
đ xu t v n đ xây d ng m t ngành khoa
h c văn ngh dân gian đ c l p, góp ph n
quan tr ng vào vi c xây d ng h th ng
khoa h c vãn ngh dân gian Trung Qu c.
Năm 1936, Chung Kính Văn quay tr
l i Hàng Châu, tiế p t c làm công tác gi ng
d y và nghiên c u. Ông dã cùng các đ ng
nghi p c a mình m Tri n lãm tranh dân
gian v i kho ng 3000 b c h a cũng như
ngh th u t kh c g dân gian đư c sư u t p
t i T riế t Giang và các vùng ph cân, gây
tiế ng vang trong dư lu n cũng như gi i
nghiên c u.
Nãm 1937, N h t B n xâm lư c Trung
Qu c, Chung Kính Văn gác bút tòng quân,
làm m t chuyên viên th sát c a B Chính