Vai trò của ngân hàng trung ương trong giai đoạn mới

Vai trò c a Ngân Hàng Trung ủ Ươ ng trong giai đ an m i ớ ọ

đã đ ị ứ ạ ề ệ ố

ả ầ ậ qu c t ủ ch c t c t ượ ổ ạ

ế ề ố

ữ ả ậ ọ

ườ ầ

ế ừ ư c thay đ i nh th nào trong môi tr ư ế ề ế

ớ ủ ố ả ẫ ụ ệ ấ ằ

G n đây, H i ngh Ti n t i thành ph Kyoto ộ ố ế ng c a Nh t B n v i s tham gia c a các nhà lãnh đ o Ngân hàng Trung ươ ớ ự ủ ộ (NHTW) và các đ nh ch tài chính l n đ n t i. M t nhi u qu c gia trên th gi ế ớ ớ ị c đ a ra th o lu n là vai trò và ch c năng trong nh ng ch đ quan tr ng đ ượ ứ ủ ề ng tài chính m i c a NHTW c n ph i đ ớ ổ ủ ộ ố d a trên nh ng di n bi n tiêu c c c a nhi u đ nh ch tài chính l n c a m t s ự ủ ự ữ ị qu c gia trong cu c kh ng ho ng tài chính v a qua và trong b i c nh n n tài ề ừ ả ố chính th gi i đã b t đ u có nh ng d u hi u h i ph c, tuy r ng v n còn nhi u ề ồ ữ ế ớ phía tr thách th c ứ ở ả ượ ễ ế ủ ộ ắ ầ c. ướ

Xin gi ộ ố ế ế ệ ộ

i thi u n i dung m t s ki n ngh liên quan đ n vai trò và ch c năng ị ng tài chính m i đã đ c th o lu n t ớ c a NHTW trong môi tr ủ ứ i H i ngh . ị ậ ạ ườ ượ ả ớ ộ

1. Đánh giá r i ro c a toàn b h th ng ủ ộ ệ ố ủ

Tr ả ầ ế ướ

ố ắ ế ế ả ệ ữ ề

ị ệ ẽ

ữ ộ ị

ế ự ổ ề ệ ố ằ ườ

ươ ư ủ i cho r ng nói thì d c khi x y ra cu c kh ng ho ng, các NHTW đã đ a ra l ả ệ ộ ướ ủ ư

ề

ờ ả ố

ạ ả

ng ườ ườ ữ ừ ự ế ậ ở

ệ ố ệ ố ượ c nh ng r i ro đó. N u ng ủ ả t đ ế ượ ủ ể ắ ự ệ ả ầ

c h t, NHTW c n ph i đánh giá r i ro trên toàn b h th ng c a m t ộ ộ ệ ố ủ ủ qu c gia có cân nh c đ n m i quan h gi a n n kinh t ng ị ườ s n xu t và th tr ố ấ ơ ở tài chính và gi a các đ nh ch tài chính v i nhau. Vi c đánh giá này s làm c s ớ ế cho các hành đ ng chính sách liên quan đ n s n đ nh c a h th ng tài chính. ễ Đ ng nhiên, đây chính là câu chuy n mà nhi u ng ờ i nh ng làm thì khó. Tr ả r i ro thông qua các báo cáo h th ng tài chính. c nh báo v tình tr ng tích t ụ ủ ạ ả i c nh báo không ph i là vi c làm khó khăn Tuy nhiên, vi c công b nh ng l ả ữ ệ ị ng tham gia th chút nào. Các nhà lãnh đ o ngân hàng và b n thân các đ i t i ta ch ng m c nào đó đã nh n bi tr nghiêm ch nh hành đ ng đ c t gi m các r i ro đó, thì c n ph i th c hi n nh ng ữ ộ ỉ hành đ ng ch nh s a. ử ộ ỉ

Nh ng đ v ự

ệ ệ ể ượ ử ỉ ệ ỹ ưỡ ộ

ớ ả ẽ ư ộ ộ ộ ổ

ệ ự ầ ị ạ ữ ệ

ả ộ ộ ệ ố ự ệ ệ

c v th đ ượ ượ ự

c các hành đ ng. Rõ ràng NHTW có đ ự ệ ớ

ị ế ươ ơ ệ ề ệ ề

ứ , NHTW t p trung vào các đi u ki n kinh t ề ị ườ ệ ặ ố

ữ t qua khuôn kh c a công tác phân tích và th c hi n nh ng ổ ủ hành đ ng ch nh s a, thì c n ph i th c hi n vi c đánh giá m t cách k l ng, ự c n m t ý chí chính tr m nh m cùng v i m t khuôn kh pháp lý đ m nh đ ể ủ ạ ầ cho phép th c hi n nh ng hành đ ng có hi u qu cao. Trong b t c tr ng h p ợ ấ ứ ườ ộ nào, n u không th c hi n vi c đánh giá toàn b m t h th ng, thì không th ể ế ể ng nhiên đ th c hi n đ ộ ệ đóng vai trò th c hi n vi c đánh giá đó. V i ch c năng là c quan ch u trách ị ệ nhi m v chính sách ti n t vĩ mô, ề ệ ế ậ ng tài chính và có n n văn hóa có m i quan h ch t ch v i các đ i tác th tr ẽ ớ th ch s quan tâm thích đáng đ n công tác nghiên c u. ố ể ế ẽ ứ ế

2. Đánh giá l i vi c th c thi chính sách ti n t ạ ệ ề ệ ự

ầ ự ệ

ả ng tham gia th tr ạ

. Khi nhìn vào ạ ng và toàn b ban lãnh đ o c p cao c a ngân ủ vĩ mô và tài ệ ơ ủ ộ ủ ế ề ộ

i vi c th c thi chính sách ti n t Th hai, c n ph i đánh giá l ề ệ ứ các đ i t ố ượ ấ ị ườ hàng, thì đ ng c c a h ch u s tác đ ng c a đi u ki n kinh t ộ ị ự chính. Ví d đi n hình nh t là công ụ ể ọ ấ

ế ứ ườ ọ ờ

ấ ế ế ộ ế c ng ấ ượ ơ

ứ ầ ấ ả

ậ ả ộ

ơ ặ ấ ạ ả ả

ệ ặ ấ ề ư ậ ừ ằ ạ

ậ

ặ ỉ

i ta ch ng ki n trong cái g i là Th i kỳ cu c tìm ki m lãi su t đ ế Ti t ch vĩ đ i. V n đ đ ng c này chuy n bi n thành m i thách th c đ y khó ề ộ ạ ể ố khăn cho chính sách ti n t ệ khi mà tình tr ng bong bóng tài s n có xu t hi n. ề ệ ạ ng đ V n đ này th c tranh lu n m t cách đ n gi n là ph i chăng chính sách ấ ề ả ượ ườ i làn gió v a xu t hi n ho c tình tr ng giá c tài s n có leo ti n t nên ch ng l ạ ố ề ệ ố i ta tin r ng cách đ t v n đ nh v y gây ra tình tr ng r i thang. Tuy nhiên, ng ườ r m trong các cu c th o lu n v chính sách ti n t . Không có NHTW nào tin ề ệ ả ộ ắ r ng tình tr ng bong bóng có th ho c c n ph i ngăn ch n ch thông qua chính ặ ầ ạ ả ằ h n đ i v i các NHTW là: “chính. mà thôi. Cách đ t v n đ th c t sách ti n t ề ự ế ơ ề ể ặ ấ ề ệ ố ớ

ộ ầ ể ượ ư ế

ụ ườ

ứ ượ

ộ ạ ề ạ ộ ễ ẽ ầ có th ho c c n đ ặ ả t quá m c cho phép đang di n ra và n n kinh t ặ ế

ị ặ ằ

ỉ ệ ư ậ

ệ ộ ạ ả ớ

ư ề ệ ấ ớ ỏ ứ ế ụ ườ

ặ ả ấ ề ố ạ ẳ

ra quá l c quan ho c quá bi quan. Vi c tích t ụ ứ

ề ệ ệ ề ệ ạ ế ằ ầ ộ

ế ờ

ợ ẽ ổ ạ ọ ơ

suy gi m tr m tr ng. c th c thi nh th nào trong m t môi sách ti n t ự ề ệ đó giá c tài s n có đang tăng lên, ho t đ ng tín d ng đang tăng lên tr ng mà ả ở đang và tình tr ng cho vay v ế ề ạ t ch t chính ng, đi u đó đánh đi m t tín hi u m nh m c n ph i xi tăng tr ả ệ ưở sách, trong khi ch có m t b ng giá c là n đ nh?”. Trong m t b u không khí m ả ộ ầ ả ổ ắ ch ng m c nào đó có tác đ ng ng n đ m nh v y, vi c nâng lãi su t c b n ự ấ ơ ả ở ừ ạ gi ng nh tình tr ng bong h n trong vi c làm gi m b t các ho t đ ng kinh t ế ố ạ ộ ạ r t n i l ng, thì s gây ra bóng. M t khác, n u NHTW duy trì chính sách ti n t ẽ ả i ta th o h u qu c p tín d ng tràn lan và cho vay quá m c cho phép. Khi ng ậ và tình tr ng bong bóng, ch ng có lu n v m i quan h gi a chính sách ti n t ệ ữ ậ các kho n n quá m c không ai t ợ ặ ỏ ả ạ , mà c n ph i ph i h p hàng lo t th h n ch b ng m t mình chính sách ti n t ố ợ ả ể ạ không phù h p, thì các bi n pháp chính sách. Đ ng th i, n u chính sách ti n t ệ ề ệ ồ tình tr ng bong bóng l i càng tr nên nghiêm tr ng h n, và cu i cùng s n tung ố ạ làm cho n n kinh t ề ở ầ ế ả ọ

3. Ch nh s a l i các quy ch an toàn ử ạ ỉ ế

ộ ậ ầ ả ầ ễ

ỉ ứ ệ ử ạ ặ

ơ ả ế ề

c. Tuy nhiên, cho dù quy đ nh c a h th ng pháp lu t nh ướ ậ ủ ừ ủ ệ ố ộ ị

ế ệ ơ ị

ữ ẽ ủ ầ

ệ ố ệ ả ử ủ ế ị ị

ườ ế ẫ ị

ộ ộ ề ấ

ngân hàng nh nhu c u trích l p d phòng c n ph i đ Th ba là các NHTW c n ph i góp ph n vào cu c tranh lu n đang di n ra i các quy ch an toàn. NHTW có th ho c không ph i ả trong vi c ch nh s a l ể ế t tùy thu c vào quy đ nh trong h th ng ệ ố đóng vai trò là c quan qu n lý đi u ti ị ư pháp lu t c a t ng n ậ ề ự ổ th nào đi chăng n a, thì các NHTW là nh ng c quan ch u trách nhi m v s n ữ đ nh c a h th ng tài chính ngân hàng s có th và c n ph i đóng vai trò xây ể ị d ng trong vi c thi t k các quy đ nh an toàn. Cách hành x c a các đ nh ch tài ế ế ự vĩ mô l n các quy đ nh ng kinh t chính ch u tác đ ng m nh m b i c môi tr ạ ị an toàn. L y m t ví d c th nh các quy đ nh an toàn v yêu c u v n pháp ầ ố ị ụ ụ ể ả ượ c đ nh và các thông l ầ ị ẽ ở ả ư ư ự ệ ầ ậ

i v i m c đích gi m b t xu h ng thiên v chu kỳ. M t khuôn kh ụ ạ ớ ề ộ

t l p qu d phòng trong đi u ki n kinh t ướ ỹ ự ề ế

ớ ả ng d n các ngân hàng thi ế ậ ể ử ụ ỹ ự ệ ằ ể

ế ặ

ổ đánh giá l phát h ướ ẫ ứ tri n đ các ngân hàng có th s d ng các qu d phòng đó nh m duy trì ch c ể năng trung gian tài chính c a mình trong tình hình kinh t vĩ mô g p khó khăn là ủ đi u vô cùng quan tr ng. ề ọ

4. Tăng c ng vi c cung c p các d ch v ngân hàng ườ ụ ệ ấ ị

là c n ph i tăng c ả ầ ệ ườ ụ ủ ị

ầ Th t ứ ư ữ ấ ệ ự

ể ư ả ủ ạ ị

t trong múi gi ể ủ ổ ả

ẩ ị

ng vi c cung c p các d ch v c a NHTW. Trong nh ng năm g n đây, các NHTW đã th c hi n nhi u bi n pháp đ tăng ề ng tính n đ nh và hi u qu c a h th ng thanh toán, ch ng h n nh các c ệ ố ệ ườ ờ bi n pháp gi m thi u r i ro thanh toán phát sinh t ệ trong các giao d ch ngo i h i và đ y m nh vi c ki m soát h th ng thanh toán. ạ ố ạ Trong quá trình kh ng ho ng, trong lĩnh v c ho t đ ng c a th ả ệ ẳ s khác bi ệ ệ ố ị ừ ự ệ ể ạ ộ ự ủ ủ

tr ng ti n t ạ ế ườ ề ệ

ợ ớ ấ ấ , các NHTW đã m r ng quy mô th ch p và m ng l ướ ả

ỡ ệ ủ ể ụ

ồ ự ổ ng tài chính th ệ ng tài chính. Tuy nhiên, trong các th tr ị ườ

i ta th ng nói r ng các th tr ẫ ứ ườ ườ

ở ầ

ở ớ ằ ư ằ

ệ ỉ ầ ị c th ẽ

ữ ừ

ộ ụ ệ ề ấ ộ

trong ra và t ừ ầ ạ ố ữ ả ặ

ế ố ủ ụ ị ụ ụ ệ

ể ấ ắ ạ ầ ộ

ờ ấ ợ ổ ế ậ ổ ỏ

ế ế ế ự ả ỹ ị

ặ ứ ọ ạ ỏ ể ờ

ủ ả ả ờ

ắ ư ậ ạ ầ ự ả ắ ở ọ

ụ ị

i các ở ộ đ i tác, và các NHTW l n đã h p tác v i nhau đ cung c p thanh kho n đô la ố ớ ị M . Các bi n pháp này đã giúp đ cho vi c ph c h i s n đ nh c a các th ị ỹ ế tr ng xuyên bi n ườ ườ đ ng v n còn nhi u thách th c. Ng ng tài ị ườ ề ộ ự ế ị ườ th tr ng chính đang d n d n tr nên thông su t theo nghĩa bóng. Nh ng th c t ố ầ ể này còn lâu m i tr nên thông su t, và ch c n nhìn vào b ng ch ng đ ượ ứ ố hi n trong các giao d ch tài chính và các giao d ch thanh toán không thôi là s rõ. ị ngoài vào hoàn toàn không Trong ngày, nh ng l nh thanh toán t ệ đ ng b , và do đó l i xu t hi n yêu c u tín d ng thêm m t ngày n a. Đi u này ạ ồ là đ c tr ng trong các giao d ch ngo i h i, cho dù các r i ro đó đã gi m đi thông ư qua vi c áp d ng nghi p v thanh toán k t n i liên t c (CLS). Ngoài ra, tình ệ ng có th b t ng tăng nhu c u tài tr ng n h n, do các tr ng bi n đ ng th tr ị ườ ạ đ nh ch tài chính yêu c u b sung th ch p trong khuôn kh các th a thu n ký ầ ị qu . K t qu là trong quá trình th c hi n các giao d ch tài chính, tình tr ng rò r ỉ ệ thanh kho n ho c đ ng thanh kho n t m th i là không th tránh kh i và do ả ạ ả ế v y n y sinh tình tr ng ách t c. Trong th i kỳ kh ng ho ng, tình tr ng thi u ạ ậ thanh kho n do s ách t c nh v y có th làm cho tình hình tr nên tr m tr ng. ể Các NHTW c n ph i liên t c đánh giá đ làm sao các d ch v ngân hàng có th kh c ph c đ ể ể ụ c nh ng khi m khuy t đó. ế ầ ụ ượ ả ữ ế ắ

5. Tăng c ng văn hóa t ch c và ngu n nhân s ườ ổ ứ ồ ự

ch c t Công tác t ứ ạ ẽ ế ể ể

i các NHTW không th phát tri n m nh m n u nh ế ổ ộ ề ấ ạ

ả ng nhân s hùng m nh đ th hi n n n văn hóa đó. ư không có m t n n văn hóa phong phú nh n m nh đ n các m c tiêu căn b n và n u nh không có l c l ế ể ể ệ ạ ụ ề ự ượ ự ư ạ

ấ ứ ầ

ẫ ế ầ ả ấ ả ộ ệ

ộ Th nh t, c các NHTW l n các đ nh ch tài chính c n ph i xây d ng m t ị n n văn hóa nh n m nh đ n t m quan tr ng c a vi c duy trì m t vi n c nh dài ề ọ ạ h n. N u không, c hai không th đ t đ c m c tiêu m t cách b n v ng, đó là ể ạ ượ ả ạ ự ễ ả ữ ế ủ ụ ề ế ộ

vĩ mô dài h n cho các NHTW và kh năng sinh l ị ế ạ ả ờ i

s n đ nh tài chính và kinh t ự ổ nhân. lâu dài cho khu v c t ự ư

ả ứ ườ ị ẵ ợ ủ

ư Th hai, trong tr ụ ắ

ộ ạ ệ ử ụ

ồ ể ệ

h c thì không bao gi ậ ế ọ

ỉ ộ ể

ộ

ả ắ

ữ ạ ớ

ệ ố

ổ ứ

ữ

ng khác tham gia th tr ị ườ ạ ị

ế ả ồ ữ ề ế

ể ả ự ổ

ữ ầ

ng h p c a các NHTW, ng i ta ph i chu n b s n sàng ườ ẩ ị đ kh c ph c nh ng khi m khuy t c a các h p đ ng ch a hoàn ch nh và các th ồ ế ủ ế ữ ỉ ợ ể t b ng vi c s d ng m t lo t các c hoàn t ng. Các giao d ch tài chính đ tr ị ấ ằ ượ ườ ự h p đ ng và ng i ta không th so n th o m t h p đ ng th hi n m i th c ọ ạ ườ ộ ợ ả ể ồ ợ t n t i “các ng lai. Theo thu t ng kinh t tr ng trong t ờ ồ ạ ữ ươ ạ h p đ ng hoàn ch nh”. Ví d , m t NHTW có th đóng vai trò là m t nhà môi ụ ợ ộ ồ i pháp theo i trung th c hay là m t ch t xúc tác trong vi c xây d ng m t gi gi ệ ấ ớ ộ ự ự ng cho m t v n đ m i phát sinh. Đ s n sàng kh c ph c các h ng th tr ụ ề ớ ộ ấ ị ườ ướ ể ẵ khi m khuy t đó, đi u t i quan tr ng là các NHTW r t nh y bén v i nh ng thay ấ ọ ề ố ế ế ng tài chính và trong h th ng tài chính. Tuy nhiên, vì các đ i trên các th tr ị ườ ổ ch c thiên v l i nhu n, cho nên có nguy c là các NHTW không ph i là các t ề ợ ơ ậ ả c nh ng thay đ i đó. M t khác, t đ NHTW không th nhanh chóng nh n bi ậ ế ượ ặ ổ ể ấ ng l t ng đ nh ch tài chính và các đ i t i không nh t ố ượ ừ t ph i đ ng hóa nh ng tác đ ng có th x y ra v hành vi c a mình lên toàn thi ủ ộ ế b h th ng tài chính. Không th duy trì s n đ nh trong h th ng tài chính n u ệ ố ể ộ ệ ố nhân. Các NHTW c n có không có s h p tác gi a các NHTW và khu v c t nh ng cán b có k năng xu t s c đ thúc đ y m i quan h xây d ng ự ị ự ư ố ự ợ ộ ấ ắ ể ữ ệ ẩ ỹ

ng tham gia th tr ị ế v i các đ nh ch tài chính và các đ i t ớ

ộ ệ ắ

kinh doanh m t cách chi ti ủ ữ ể ọ

ộ ứ ề ừ ự

ả ỗ ự ợ ủ ế

ọ ề ớ ả

ả ộ ề ố c a các th tr ị ườ ng tài chính. ữ ng, n m v ng ị ườ ố ượ ắ các thông l t và mài s c quan đi m vĩ mô c a mình. ủ ể ế ổ M t trong nh ng vai trò quan tr ng c a NHTW là ph i phát tri n n n văn hóa t ch c đó. Các NHTW ph i xây d ng cho mình m t n n văn hóa th a nh n t m ậ ầ ữ t nh ng quan tr ng c a các n l c h p tác và k p th i công b cho dân chúng bi ị ờ ng tài chính có th tác v n đ m i n y sinh trong n n kinh t ể ế ủ ấ đ ng tiêu c c đ n s n đ nh c a th tr ộ ự ế ự ổ ị ườ ề ủ ị

ộ ử ị ề ệ ậ

ị ộ ộ ị ả ượ ấ ủ

ớ ẫ

ắ ậ

ế ộ ơ ộ ế ạ ể ả ế ơ ạ ệ ố

ủ ề ị

ườ ễ ế ớ ợ

ậ H i ngh Ti n t có m t l ch s lâu đ i. Đ c thành l p vào th p qu c t ố ế ờ k 50, H i ngh đã quy t nh ng nhà qu n lý cao c p nh t c a các NHTW và các ấ ụ ữ ỷ nhân l n các c quan nhà đ nh ch tài chính l n nh m t o ra cho c khu v c t ư ư ả ằ ị ấ n c m t c h i quý giá đ th o lu n m t cách th ng th n hàng lo t các v n ẳ ộ ướ ng tài chính và h th ng tài đ liên quan đ n các đ nh ch tài chính, các th tr ị ườ ị ề chính. Ch đ chính c a h i ngh năm nay là “Vai trò c a các Ngân hàng Trung ủ ộ ng trong môi tr ộ ng tài chính m i” trùng h p v i nh ng di n bi n trong cu c ươ ớ kh ng ho ng tài chính ch a t ng có trong l ch s toàn c u. ả ủ ủ ữ ầ ư ừ ử ị