PHÒNG GD&ĐT BÌNH XUYÊN

ƯỜ TR NG TH&THCS TÂN PHONG

Ấ ƯỢ

Ộ

Ả

H I TH O NÂNG CAO CH T L

NG

Ể

TUY N SINH VÀO 10

ộ ố ị ướ ọ ng giúp h c sinh h c t p t ọ ậ ố h n:ầ t p Tên chuyên đ :ề “M t s  đ nh h

ắ ậ M t; Kính lúp; Phân tích ánh sáng – V t lí 9”.

ươ Tr ị ợ ng Th  L i

­ Tác gi ơ ị

ườ : ả ­ Đ n v  công tác: Tr ng TH&THCS Tân Phong – Bình Xuyên

ứ ụ ­ Ch c v : Giáo viên

ộ

­ Trình   đ

chuyên ạ ọ ư ạ Đ i h c S  ph m

môn:

Bình Xuyên, tháng 11 năm 2021

ả ề ươ ­ Tác gi chuyên đ : Tr ị ợ ng Th  L i

ứ ­ Ch c danh: Giáo viên

ơ ị ườ ­ Đ n v  công tác: Tr ng TH&THCS Tân Phong.

ộ ố ị ướ ọ ng giúp h c sinh h c t p t ọ ậ ố h n: ầ t p ­ Tên chuyên đ : ề M t s  đ nh h

ắ ậ M t; Kính lúp; Phân tích ánh sáng – V t lí 9”.

ố ượ ự ế ố ế ạ ụ ọ ớ ế ­ Đ i t ng áp d ng h c sinh l p 9. D  ki n s  ti t d y 12 ti t.

ấ ượ ự ụ ộ ủ ơ ậ ị ạ A. Th c tr ng ch t l ọ   ng giáo d c b  môn v t lí 9 c a đ n v  năm h c

2021­2022:

ạ ừ ế ả ả ầ ọ ố ỉ Qua k t qu  kh o sát đ u năm ch  có 47% h c sinh kh i 9 đ t t trung

ạ ừ ữ ở ọ ố ừ bình tr  lên. Qua bài thi gi a kì I v a xong có 61% h c sinh kh i 9 đ t t trung

ở ứ ế ấ ọ bình tr ậ  lên. Tôi nh n th y nhi u ề   em không bi

ấ ố ọ ậ ợ ọ ể ế ầ ầ ở ậ   ậ t cách h c, nh n th c ch m, ả ọ   không hi u bài, d n d n m t g c tr  nên chán h c t p, s  h c nên k t qu  h c

ừ ự ế ệ ấ ầ ả ậ t p còn th p. ấ T  th c t ủ  đó tôi th y trách nhi m c a mình c n ph i làm gì đó đ ể

ọ ậ ố ơ ỡ ộ ố ư ữ ạ ạ ả giúp đ  các em h c t p t h n. T ôi đã m nh d n đ a ra m t s  nh ng gi i pháp

ọ ọ ố ơ ắ giúp h c sinh h c tâp t t h n ph n: ầ M t – Kính lúp – Phân tích ánh sáng.

ệ ố ươ ơ ả ể ả ư ặ ậ B. H  th ng các ph ng pháp c  b n, đ c tr ng đ  gi i các bài t p trong

chuyên đ .ề

ữ ậ ả ị ướ ọ ớ ế ả V y nh ng gi i pháp, đ nh h ng giúp h c sinh l p 9 bi t gi ậ   i bài t p

ụ ượ ắ ả ắ ộ ơ M t – Kính lúp – Phân tích ánh sáng m t các đ n gi n và kh c ph c đ c tình

ạ ả ậ ẫ ị ướ ụ ứ tr ng gi i bài t p mò m m, không có đ nh h ng, áp d ng công th c máy móc

ư ể ế ậ ẫ và th m chí làm nh ng không hi u d n đ n làm sai:

ả ự ệ ệ ả ả ả ơ Gi i pháp hi u qu  và th c hi n đ n gi n và mang tính kh  thi mà tôi đã

ụ ể ư ự ệ ờ và đang th c hi n trong th i gian qua c  th  nh  sau:

ứ ứ ể ế ế ẩ ­ Ki m tra, đánh giá các ki n th c, kĩ năng theo chu n ki n th c kĩ năng đã

ọ ị ọ quy đ nh mà h c sinh đã h c.

ụ ứ ệ ế ả ọ ậ ­ Rèn luy n cho h c sinh kh  năng v n d ng ki n th c, phân tích, so sánh,

ứ ế ợ ọ ổ t ng h p và khái quát hóa các ki n th c đã h c.

ứ ứ ủ ế ế ậ ẩ ố ố ­ C ng c , ôn t p các ki n th c theo chu n ki n th c kĩ năng t ể i thi u quy

ứ ự ụ ế ễ ậ ầ ọ ọ ị đ nh giúp h c sinh v n d ng các ki n th c đã h c vào th c ti n, góp ph n giáo

ợ ậ ổ ụ d c kĩ thu t t ng h p.

ư ồ ưỡ ươ ứ ọ ­ Khai hóa t duy, b i d ng ph ng pháp nghiên c u khoa h c.

ầ ự ậ ụ ứ ư ầ ượ ­ Giáo d c ý th c, tinh th n t l p, kiên trì cũng nh  tinh th n v t khó

ọ ậ trong h c t p.

ướ ả ộ ậ ậ C. Các b c gi i m t bài t p v t lí.

ướ ề ọ ắ ề ầ ể  Đ c và tìm hi u đ  bài. Vi ế tóm t t t đ  bài xem bài cho gì? C n tìm gì? B c 1:

ọ ủ ữ ữ ể ề ể ậ

ạ ượ ể ậ ắ ậ ữ   ­ Đ c và tìm hi u kĩ đ  bài, tìm hi u ý nghĩa c a nh ng thu t ng , nh ng ệ , các dữ ằ ng v t lí b ng kí hi u ng v t lí, đ  tóm t t chính xác các đ i l ạ ượ đ i l

ệ ủ ề ki n c a đ  bài.

ổ ơ ộ ệ ơ ị ế ề ổ ơ ị ­ Đ i đ n v  (n u c n). ầ Đ i các đ n v  trong bài v  cùng m t h  đ n v ị

ệ ẩ theo tiêu chu n trong h  SI.

ọ ườ ể H c sinh th ng không đ  ý và hay quên làm thao tác này. L u ý:ư

ẽ ế ầ ố ượ ọ ­ V  hình minh h a (n u c n), mô t ả ạ  l i tình hu ng đ

ệ ượ ư ế ố ượ ề ậ t p và l u ý n u hi n t ề ng có nhi u  đ i t ng tham gia hay có nhi u tr c nêu trong bài   ườ   ng

ả ợ h p x y ra.

ướ ữ ệ ệ ủ ể ậ ấ ả ố ớ Xác l p m i liên h  c a các d  ki n xu t phát v i cái ph i tìm đ  tìm B c 2:

ươ ướ ả ph ng h ng gi i.

ệ ượ ­ Phân tích hi n t ậ ng v t lí.

ể ộ ỏ ả ấ ậ ­ Phân tích n i dung đ  làm sáng t b n ch t v t lí.

ữ ệ ệ ủ ể ậ ố ớ ­ Suy nghĩ đ  xác l p m i liên h  c a các d  ki n có liên quan t i công

ữ ệ ữ ệ ứ ủ ể ấ ầ th c nào c a các d  ki n xu t phát và rút ra các d  ki n liên quan c n tìm đ  xác

ươ ướ ả ị đ nh ph ng h ng gi i.

ướ ế ậ ạ ả ự ệ ả L p k  ho ch gi i, th c hi n gi i. B c 3:

ạ ượ ữ ứ ế ậ ế ­ L p nh ng công th c có liên quan đ n các đ i l ng cho bi t, đ i l ạ ượ   ng

ầ c n tìm.

ể ả ữ ể ứ ­ Suy nghĩ  nh ng công th c nào có th  dùng đ  gi i.

ứ ọ ả ­ Ch n công th c gi i.

ọ ả ợ ­ Ch n cách gi i phù h p.

ạ ượ ế ợ ế ầ ­  Tìm ra đ i l ứ   ổ ng c n tìm sau khi bi n đ i và k t h p các công th c

ư ộ ố (ch a v i thay s ).

ả ố ố ể ế ế ­ Thay s  đ  tìm ra k t qu  cu i cùng (N u có).

ư ự ệ ướ ể ử ụ ụ ậ Trong quá trình th c hi n b c này, có th  s  d ng và v n d ng linh L u ý:

ữ ạ ướ ớ ướ ớ ả ế ợ ho t, k t h p gi a b c 2 v i b c 3 v i nhau trong quá trình gi i (Tùy theo

ầ ụ ể ủ ừ yêu c u c  th  c a t ng bài).

ướ ệ ế ể ậ ậ Ki m tra, đánh giá, bi n lu n và k t lu n. B c 4:

ả ừ ể ế ể ậ ượ ầ ạ ả Đ  có th  xác nh n k t qu  v a tìm đ ể c c n ki m tra l ệ i vi c gi ậ i bài t p (bài

ộ ố ư ậ ộ ặ toán) v t lý theo m t ho c m t s  cách nh  sau:

ả ờ ế ỏ ủ ể ầ ậ ­ Ki m tra xem đã tr  l i h t các câu h i c a yêu c u bài t p (Bài toán)

ch a.ư

ế ườ ầ ủ ư ậ ợ ­ Đã xét h t các tr ng h p theo yêu c u c a bài t p (Bài toán) ch a.

ế ượ ế ả ơ ượ ợ ả ­ K t qu  tính đ c và đ n v  c a ị ủ k t qu  tính đ c có phù h p th c t ự ế

không.

ả ế ­ Tìm cách gi i khác cho bài (N u có).

ệ ố ứ ọ ế D. H  th ng hóa các ki n th c tr ng tâm liên quan.

ệ ố ứ ừ ế ạ ọ ươ ứ H  th ng hóa các ki n th c tr ng tâm theo t ng d ng t ớ ừ   ng  ng v i t ng

ề ắ ụ ể ậ ạ d ng bài t p v  M t – Kính lúp – Phân tích ánh sáng c  th  sau:

M TẮ

ấ ạ ủ ắ a) C u t o c a m t:

ể ủ ấ ủ ậ ắ ấ ộ ọ ộ ­ Hai b  ph n quan tr ng nh t c a m t là th  th y tinh (là m t th u kính

ề ẹ ấ ố ộ ố ồ ộ ụ ằ h i t ễ  b ng m t ch t trong su t và m m, d  dàng ph ng lên hay d t xu ng nên

ự ủ ổ ượ ể ướ ạ ọ tiêu c  c a nó có th  thay đ i đ c) và màng l i (còn g i là võng m c).

ễ ủ ự ậ ự ể ắ ể b) Đi m c c c n và đi m c c vi n c a m t:

ể ể ắ ấ ượ ề ế ọ ­ Đi m xa m t nh t mà ta có th  nhìn rõ đ c khi không đi u ti t g i là

V).

ự ể ệ ễ đi m c c vi n (kí hi u C

ể ể ấ ắ ầ ượ ề ­ Đi m g n m t nh t mà ta có th  nhìn rõ đ c  (khi đì u ti ế ố t t ọ   i đa) g i

C).

ự ậ ệ ể là đi m c c c n (kí hi u C

ị ắ ậ c) M t c n th

ắ ậ ậ ở ầ ữ ư ể ắ ị ­ M t c n th  là m t có th  nhìn rõ nh ng v t g n, nh ng không nhìn rõ

ượ ậ ở ữ đ c nh ng v t xa.

ụ ậ ậ ể ị ườ ả ấ ị ắ ­ Đ  kh c ph c t t c n th  ng ậ i ta ph i đeo kính c n th  là th u kính

V) c aủ

ự ể ể ễ ậ ợ ớ ị

phân kì. Kính c n th  thích h p có tiêu đi m F trùng v i đi m c c vi n (C m t.ắ

ắ d) M t lão

ậ ở ữ ể ắ ắ ư ­ M t lão là m t có th  nhìn rõ nh ng v t xa, nh ng không nhìn rõ đ ượ   c

ậ ở ầ ữ nh ng v t g n.

ụ ậ ể ắ ườ ấ ắ ả ắ ­ Đ  kh c ph c t t m t lão, ng i m t lão ph i đeo kính lão là th u kính

ộ ụ h i t .

KÍNH LÚP

ộ ụ ấ ự ắ ườ ộ ­ Kính lúp là m t th u kính h i t có tiêu c  ng n. Ng i ta dùng kính lúp

ậ ỏ ể đ  quan sát các v t nh .

ố ộ ­ S  b i giác G = .  1,5x  G 40x

ự ủ => tiêu c  c a kính lúp: 0,625cm f  16,67cm.

ả ặ ậ ộ ậ ả ỏ ­Cách quan sát m t v t nh  qua kính lúp, ta ph i đ t v t trong kho ng tiêu

ủ ậ ả ớ Ả ả ậ ơ ự ủ c  c a kính sao.  nh c a v t qua kính lúp là  nh  o l n h n v t.

PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG.

ướ ề ắ ậ ­ D i ánh sáng tr ng, v t có màu nào thì có ánh sáng màu đó truy n vào

ủ ậ ừ ậ ắ ọ m t ta (tr  v t màu đen). Ta g i đó là màu c a v t.

ạ ố ậ ạ ­ V t màu nào thì tán x  t t ánh sáng màu đó và tán x  kém ánh sáng các

màu khác.

ậ ắ ­ V t màu tr ng tán x  t ạ ố ấ ả t t t c  các ánh sáng màu.

ậ ả ạ ­ V t màu đen không có kh  năng tán x  các ánh sáng màu

ụ ọ E. Ví d  minh h a.

ườ ứ ủ ệ ả ộ ệ   ể i đ ng cách c t đi n 25m đ  quan sát thì  nh c a nó hi n Bài t p 1ậ ộ . M t ng

ế ắ ả ừ ể ủ ế lên trong m t cao 0,8cm. N u coi kho ng cách t th  th y tinh đ n màng l ướ   i

ắ ườ ủ c a m t ng ẽ i đó là 2cm. V  hình và tính:

ủ ộ ề ệ a. Chi u cao c a c t đi n

ể ủ ự ủ b. Tiêu c  c a th  th y tinh lúc đó.

G i ý.ợ

ắ ươ ự ư ả ng t nh  máy  nh ta có: Hình 266. a. Coi m t t

AB

ể ủ ự ủ b.  Tiêu c  c a th  th y tinh lúc đó:

ừ ệ ứ ả T  h  qu  bài IV.29 ta dùng công th c

ầ ắ ả ọ ế ậ ụ t v n d ng các +) Sai l m h c sinh hay m c ph i khi làm bài 1 là không bi

ướ ả ể ậ ậ b c gi i bài t p đ  làm bài t p.

Ở ủ ầ ọ ọ ế ự bài 1 này sai l m nghiêm tr ng c a h c sinh không bi ả   t d ng  nh +)

ộ ậ ắ ủ c a m t v t qua m t

ế ẫ ắ ọ ượ ả ầ +) Nguyên nhân d n đ n sai l m là do h c sinh không n m đ ấ   c b n ch t

ớ ượ ế ộ ậ ạ ự ả ể ủ ủ ở lí thuy t, không nh  đ c cách d ng  nh c a m t v t t o b i th  th y tinh

ụ ể ệ ắ ầ ọ ọ   +) Bi n pháp đ  kh c ph c sai l m trên là giáo viên giúp cho h c sinh h c

ớ ượ ộ ọ ộ ậ ạ ự ủ ả ấ ở ế thu c lý thuy t đã h c, nh  đ c cách d ng  nh c a m t v t t o b i th u kính

ộ ậ ạ ể ủ ủ ủ ự ả ở ộ ụ ừ h i t t ắ    đó suy ra cách d ng  nh c a m t v t t o b i th  th y tinh c a m t.

ệ ớ ượ ọ ướ ả ể ậ ậ ặ Đ c bi t giúp các em h c sinh nh  đ c  b c gi i bài t p v t lí đ  trình bày có

ướ ẫ ầ ả ị đ nh h ng. Tránh mò m m và sai l m khi trình bày bài gi i.

ườ ắ ườ ừ ể ủ ộ M t ng i m t bình th ả ng, có kho ng cách t ế    th  th y tinh đ n ậ Bài t p 2.

ướ ắ ủ ể ắ ỏ ổ màng l

ộ ậ ở ự ậ ự ủ ể ộ ậ ở ạ ắ   ự ậ i m t 2cm, không đ i. Đi m c c c n c a m t là 25cm. H i khi m t ể ế i đi m c c c n đ n khi nhìn m t v t xa thì tiêu c  c a th nhìn m t v t t

ủ ả ả th y tinh tăng hay gi m, trong kho ng nào?

ộ ậ ở ề ắ ả ế ủ ể Khi nhìn m t v t xa thì m t không ph i đi u ti ể ủ   t và tiêu đi m c a th  th y

1=2cm.

ằ ướ ể ủ ự ủ tinh n m đúng trên màng l i, lúc đó tiêu c  c a th  th y tinh là f

ộ ậ ở ủ ệ ắ ả ậ ­ Khi nhìn m t v t

ừ ệ ự ủ ứ ể ả cách m t 25cm,  nh c a v t cũng hi n rõ trên màng   ể ủ   i. T  h  qu  bài IV.29 ta dùng công th c   đ  tính tiêu c  c a th  th y ướ l

tinh:

ể ủ ự ủ ậ ạ ừ ế V y tiêu c  c a th  th y tinh tăng trong ph m vi t 1,85cm đ n 2cm.

ừ ế ĐS: f tăng t 1,85cm đ n 2cm.

ầ ắ ả ọ ế ậ ụ t v n d ng các +) Sai l m h c sinh hay m c ph i khi làm bài 2 là không bi

ướ ả ể ậ ậ b c gi i bài t p đ  làm bài t p.

Ở ủ ầ ọ ọ ế ự bài 2 này sai l m nghiêm tr ng c a h c sinh không bi ả   t d ng  nh +)

ộ ậ ạ ộ ụ ừ ấ ể ự ượ ả ở ủ c a m t v t t o b i th u kính h i t , t đó không th  d ng đ ộ   ủ c  nh c a m t

ể ủ ắ ở ậ ạ v t t o b i th  th y tinh trong con m t.

ế ẫ ắ ọ ượ ả ầ +) Nguyên nhân d n đ n sai l m là do h c sinh không n m đ ấ   c b n ch t

ớ ượ ế ộ ậ ạ ự ả ể ủ ủ ở lí thuy t, không nh  đ c cách d ng  nh c a m t v t t o b i th  th y tinh

ụ ể ệ ắ ầ ọ ọ   +) Bi n pháp đ  kh c ph c sai l m trên là giáo viên giúp cho h c sinh h c

ộ ộ ậ ạ ớ ượ ự ủ ả ấ ọ ở ế thu c lý thuy t đã h c, nh  đ

ộ ậ ạ ể ủ ủ ủ ự ả ở c cách d ng  nh c a m t v t t o b i th u kính   ắ    đó suy ra cách d ng  nh c a m t v t t o b i th  th y tinh c a m t. ộ ụ ừ h i t t

ệ ớ ượ ọ ướ ả ể ậ ậ ặ Đ c bi t giúp các em h c sinh nh  đ c  b c gi i bài t p v t lí đ  trình bày có

ướ ẫ ầ ả ị đ nh h ng. Tránh mò m m và sai l m khi trình bày bài gi i.

Ộ Ố Ụ M T S  VÍ D  KHÁC

ượ ế ấ ọ ỏ c ánh sáng

ắ C7­SGK: Chi u chùm sáng tr ng qua t m l c màu đ  ta đ ỏ ư ấ ụ ể ọ ỏ ỏ ỏ đ . Ta có th  coi nh  t m l c màu đ  có tác d ng tách chùm sáng đ  kh i chùm

ỏ ằ ế ắ ấ ấ ọ ọ sáng tr ng. N u thay t m l c màu đ  b ng t m l c màu xanh thì ta l ạ ượ i đ c ánh

ư ế ẽ ế ượ ứ ấ ọ sáng xanh. C  nh  th  cho các t m l c màu khác, ta s  bi t đ c trong chùm

ữ ắ ắ sáng tr ng có nh ng ánh sáng nào. Đây cũng là cách phân tích ánh sáng tr ng­Tuy

ấ ờ nhiên cách này m t th i gian.

ầ ướ ặ ươ ằ ặ ướ ạ ữ c n m gi a m t g ng và m t n ộ   c t o thành m t C8­SGK: Ph n n

ằ ướ ộ ả ẹ ắ ừ ủ ạ lăng kính b ng n c. Xét m t d i sáng tr ng h p phát ra t mép c a v ch đen

ặ ướ ế ả ạ ướ ả ạ ế trên trán, chi u đ n m t n c. D i sáng này khúc x  vào n c, ph n x  trên

ươ ặ ướ ạ ạ ắ g ng, tr ở ạ  l i m t n c, l i khúc x  ra ngoài không khí và đi vào m t ng ườ   i

ư ả ướ ị quan sát. D i sáng này coi nh  đi qua lăng kính n c nói trên, nên nó b  phân tích

ề ả ầ ắ ồ ư ầ ra thành nhi u d i sáng màu s c nh  c u v ng. Do đó khi nhìn vào ph n g ươ   ng

ở ướ ộ ả ề ẽ ấ ạ ấ trong n c ta s  không th y v ch đen mà th y m t d i nhi u màu.

ề ạ ơ ế ể ả ườ ế V. K t qu  tri n khai chuyên đ  t ị i đ n v  nhà tr ể   ng (N u  đã tri n

khai).

ướ ụ Năm h cọ Tr c khi áp d ng Sau khi áp d ngụ

2018­2019 2019­2020 2021­2022

ế ế ả ả K t   qu   thi   vào ả K t   qu   thi   vào K t quế

ạ 10: đ t 5,7 ạ 10: đ t 7,86

ế ế ứ X p   th   71/145 ứ X p   th   43/145

ườ ườ tr ng trong tr ng trong

toàn t nhỉ toàn t nhỉ

Ậ Ế K T LU N

ả ạ ậ ấ ự ầ Trong quá trình gi ng d y môn v t lí 9 tôi th y s  c n thi ế ở t

ệ ạ ả ọ ế ự ư ả ạ ừ ứ ổ ứ giáo viên   ứ    ch c bài h c đ n vi c t o c m h ng ph i có s  t duy linh ho t t cách th c t

ọ ượ ự ọ ậ ệ ướ ở ạ giúp các em h c sinh có đ c s  đam mê h c t p tr  l i. Vi c h

ứ ế ọ ớ ậ ụ ọ ậ ươ ộ sinh nh  kĩ ki n th c tr ng tâm, ph ọ   ẫ ng d n h c ế   ng pháp h c t p b  môn và v n d ng ki n

ứ ượ ề ệ ậ ả ả ơ ộ ể th c đ  làm đ ễ c bài t p m t cách đ n gi n, d  dàng, hi u qu  là đi u quan

ọ tr ng.

ể ệ ề ể ộ ỏ

ế ừ ượ ự ệ ế ậ ấ ồ ữ   Trong quá trình th  hi n n i dung chuyên đ  không th  tránh kh i nh ng ể c s  đóng góp ý ki n t các đ ng nghi p đ thi u sót. R t mong nh n  đ

ề ượ ệ ơ ơ chuyên đ  này đ c hoàn thi n h n. Tôi xin chân thành cám  n!

Tân phong, ngày 18 tháng 11 năm 2021

ề Ng ườ ế i vi t chuyên đ

ươ Tr ị ợ ng Th  L i