Ngày nhận bài: 11-02-2025 / Ngày chấp nhận đăng bài: 05-03-2025 / Ngày đăng bài: 07-03-2025
*Tác giả liên hệ: Nguyễn Ngọc Hoành Mỹ Tiên. Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh, Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam. E-mail:
tien.nnhm@umc.edu.vn
© 2025 Bản quyền thuộc về Tạp chí Y học Thành phố Hồ Chí Minh.
112 https://www.tapchiyhoctphcm.vn
ISSN: 1859-1779
Nghiên cứu Y học
Tạp chí Y học Thành phố Hồ Chí Minh; 28(2):112-118
https://doi.org/10.32895/hcjm.m.2025.02.14
Việt hóa bộ câu hỏi AITCS II nhằm đo lường sự hợp tác
liên ngành giữa các nhân viên y tế
Lê Đại Dương1,2, Nguyễn Thanh Ngọc1, Hồ Thị Quỳnh Duyên1, Mai Thị Thạnh1, Nguyễn Ngọc
Hoành Mỹ Tiên1,2,*
1Khoa Lão – Chăm sóc giảm nhẹ, Bệnh viện Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh, Thành phố Hồ Chí Minh,
Việt Nam
2Bộ môn Y đức – Xã hội học – Chăm sóc giảm nhẹ, Đại học Y Dược Thành Phố Hồ Chí Minh, Thành phố Hồ Chí
Minh, Việt Nam
Tóm tắt
Đặt vấn đề: Hợp tác liên ngành đóng vai trò quan trọng trong chăm sóc sức khỏe. Thang đo sự hợp tác liên ngành giữa
các nhân viên y tế II (AITCS II) được đánh giá cao về độ tin cậy và giá trị nhưng chưa có phiên bản tiếng Việt, gây khó
khăn trong áp dụng. Việc Việt hóa và đánh giá AITCS II là cần thiết để phù hợp với bối cảnh Việt Nam.
Mục tiêu: Chuyển ngữ và đánh giá tính giá trị của AITCS II trong bối cảnh Việt Nam.
Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Quá trình chuyển ngữ tuân theo hướng dẫn quốc tế gồm 5 giai đoạn: dịch xuôi,
tổng hợp, dịch ngược, hội đồng thống nhất, thử nghiệm trên 31 nhân viên y tế. Giá trị nội dung được đánh giá qua I-CVI,
S-CVI và Cohen's Kappa.
Kết quả: Chỉ số I-CVI đạt từ 0,8 – 1,0, S-CVI từ 0,99 – 1,0 và Cohen’s Kappa từ 0,76 – 1,0. Trong số 31 nhân viên y tế tại
khoa Lão – Chăm sóc giảm nhẹ, 77,5% cho rằng bộ câu hỏi dễ hiểu hoặc rất dễ hiểu và chỉ 0,07% cảm thấy khó hiểu ở
các câu hỏi số 5, 9, 12, 18.
Kết luận: Quá trình chuyển ngữ AITCS II đạt kết quả tốt. Phiên bản tiếng Việt có tiềm năng đo lường mức độ hợp tác liên
ngành trong bối cảnh Việt Nam.
Từ khóa: AITCS II; hợp tác liên ngành; nhân viên chăm sóc sức khỏe
Abstract
TRANSLATION OF THE AITCS II TOOL INTO VIETNAMESE FOR THE
MEASUREMENT OF INTERPROFESSIONAL COLLABORATION AMONG
HEALTHCARE PROFESSIONALS
Le Dai Duong, Nguyen Thanh Ngoc, Ho Thi Quynh Duyen, Mai Thi Thanh, Nguyen Ngoc Hoanh
My Tien
Tạp chí Y học Thành phố Hồ Chí Minh * Tập 28 * Số 2 * 2025
https://doi.org/10.32895/hcjm.m.2025.02.14 https://www.tapchiyhoctphcm.vn | 113
Background: Interprofessional collaboration plays a crucial role in healthcare. The Assessment of Interprofessional
Team Collaboration Scale II (AITCS II) is highly regarded for its reliability and validity. However, the absence of a
Vietnamese version poses challenges to its application. Translating and validating the AITCS II is essential for its
suitability in the Vietnamese context.
Objective: To translate and evaluate the validity of the AITCS II in the Vietnam.
Methods: The translation process followed international guidelines, consisting of five stages: forward translation,
synthesis, back translation, expert panel review, and pilot testing with 31 healthcare professionals. Content validity was
assessed using I-CVI, S-CVI, and Cohen's Kappa.
Results: The I-CVI ranged from 0.8 to 1.0, S-CVI from 0.99 to 1.0, and Cohen’s Kappa from 0.76 to 1.0. Among 31
healthcare professionals in the Geriatrics and Palliative Care Department, 77.5% found the questionnaire easy or very
easy to understand, while only 0.07% reported difficulties with questions 5, 9, 12, and 18.
Conclusion: The translation process of AITCS II yielded positive results. The Vietnamese version has the potential to
measure interprofessional collaboration in the Vietnamese healthcare context.
Keywords: AITCS II; interprofessional collaboration; healthcare professionals
1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) định nghĩa hợp tác liên
ngành (IPC) là sự hợp tác giữa các nhân viên y tế từ các
chuyên môn khác nhau để cung cấp dịch vụ toàn diện [1]. IPC
giúp nâng cao năng suất, tận dụng kỹ năng thành viên, tăng
trách nhiệm cá nhân và cải thiện chất lượng chăm sóc [2]. IPC
đòi hỏi tôn trọng, tin tưởng, chia sẻ quyết định và hợp tác,
đồng thời cần cơ hội học hỏi giữa các chuyên môn để nâng
cao giao tiếp nhóm [3].
Tại Việt Nam, nhiều chính sách và quy định đã được ban
hành để tăng cường hợp tác liên ngành trong chăm sóc sức
khỏe, như Nghị quyết số 46-NQ/TW ban hành ngày 23-2-
2005 của Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng
Cộng sản Việt Nam về phối hợp đa ngành trong bảo vệ, chăm
sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân. Tuy nhiên, khái niệm hợp
tác liên ngành vẫn còn mới mẻ đối với nhiều nhân viên chăm
sóc sức khỏe tại Việt Nam. Nghiên cứu của Huỳnh Thị
Phương Hồng cho thấy giáo dục liên ngành giúp thay đổi
nhận thức, nâng cao kỹ năng giao tiếp và phối hợp [4]. Từ đó
đặt ra nhu cầu đánh giá và theo dõi sự thay đổi từ nhà trường
đến môi trường thực hành lâm sàng.
Thang đo hợp tác liên ngành AITCS II, do Orchard C phát
triển năm 2012, đánh giá mức độ hợp tác giữa NVYT và sự
tham gia của người bệnh. Ban đầu gồm 37 câu hỏi về (1)
Quan hệ đối tác/ra quyết định chung, (2) Hợp tác và (3) Phối
hợp, sau rút gọn còn 23 câu vào năm 2018 [5]. AITCS II có
giá trị trong nghiên cứu, giáo dục và thực hành nhóm, đã dịch
sang nhiều ngôn ngữ nhưng chưa có bản tiếng Việt. Vì vậy,
chúng tôi thực hiện dịch sang tiếng Việt bộ câu hỏi AITCS II
(V-AITCS II) và đánh giá tính giá trị bảng dịch để đảm bảo
tính rõ ràng, dễ hiểu và ứng dụng trong nghiên cứu cũng như
cải tiến chất lượng IPC tại Việt Nam.
2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu
Nhân viên y tế từ nhiều khối ngành chăm sóc sức khỏe tại
khoa Lão – Chăm sóc giảm nhẹ bệnh viện Đại học Y Dược
Thành phố Hồ Chí Minh từ tháng 11/2022 đến tháng 12/2022.
2.2. Phương pháp nghiên cứu
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu
Nghiên cứu cắt ngang đánh giá công cụ đo lường.
2.2.2. Quá trình chuyển ngữ
Việc chuyển ngữ để thích ứng văn hóa bộ câu hỏi AITCS
II từ tiếng Anh sang tiếng Việt được thực hiện theo hướng dẫn
của Beaton DE và Tổ chức Y Tế Thế Giới năm 2020 [6]. Quy
trình chuyển ngữ được tiến hành theo Hình 1.
Giai đoạn 1: Bộ câu hỏi AITCS II sẽ được dịch xuôi từ
tiếng Anh sang tiếng Việt thành hai bản T1 và T2 bởi một bác
Tạp chí Y học Thành phố Hồ Chí Minh * Tập 28 * Số 2 * 2025
114 | https://www.tapchiyhoctphcm.vn https://doi.org/10.32895/hcjm.m.2025.02.14
sĩ tại khoa Lão – Chăm sóc giảm nhẹ bệnh viện Đại học Y
Dược Thành phố Hồ Chí Minh và một tiến sĩ điều dưỡng tại
Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh, thông thạo tiếng
Anh và có kinh nghiệm dịch thuật.
Giai đoạn 2: Tổng hợp bản dịch: Hai người dịch và các
nghiên cứu viên sẽ tổng hợp hai bản dịch thành bản dịch
thống nhất T12.
Giai đoạn 3: Dịch ngược từ tiếng Việt sang tiếng Anh: Bản
dịch xuôi T12 được dịch ngược lại tiếng Anh thành hai bản
BT1 và BT2 bởi hai người Mỹ gốc Việt, thông thạo tiếng Việt,
chưa biết đến bản gốc AITCS II và không làm việc trong lĩnh
vực y tế.
Hình 1. Quy trình chuyển ngữ thích ứng văn hóa Beaton
2.2.5. Xử lý số liệu
Số liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS 20.
Thống kê mô tả được trình bày bằng tần suất (%). Thống
kê phân tích các giá trị tính toán như CVI được thể hiện dưới
dạng số thập phân.
3. KẾT QUẢ
Giai đoạn 1: Dịch xuôi AITCS II từ tiếng Anh sang tiếng
Việt. Cả hai người dịch đều nhận xét AITCS II đơn giản và
không gây hiểu lầm. Khi so sánh hai bản dịch, chúng tôi thấy
chỉ có một số cụm từ khác biệt nhưng vẫn cùng ý nghĩa.
Giai đoạn 2: Tổng hợp bản dịch cuối bản T12.
Giai đoạn 3: Dịch ngược từ tiếng Việt sang tiếng Anh, bản
T12 được dịch ngược từ tiếng Việt sang tiếng Anh có kết quả
tương đồng cao so với AITCS II gốc. Chúng tôi đã tập hợp
tất cả các bản dịch Việt – Anh, Anh – Việt và làm việc với các
chuyên gia về hợp tác liên ngành. Sau khi thảo luận và chỉnh
sửa, các chuyên gia đã đề xuất một số thay đổi như sau: Thay
thế “cố định” bằng “nhất quán hoặc thống nhất” ở câu 5. Thay
“với nhau” bằng “lẫn nhau” ở câu 10. Thay “đánh giá phản
hồi” bằng “đánh giá dựa trên quá trình tự suy ngẫm” ở câu
12. Thay “những thỏa thuận chung cho những khác biệt về ý
kiến” bằng “sự thống nhất ý kiến từ những ý kiến khác biệt”
ở câu 13. Thay “ranh giới” bằng “phạm vi nhiệm vụ của từng
cá nhân” ở câu 14. Thay “bao gồm người bệnh” bằng “để
người bệnh tham gia” ở câu 19 và 23. Thay “cuộc họp” bằng
“buổi họp” ở câu 19 và 23 (Bảng 1).
Giai đoạn 4: Hội đồng đánh giá tính giá trị nội dung. Kết
quả chi tiết trong Bảng 2.
Kết quả từ Bảng 2 cho thấy sự đồng thuận cao của các
chuyên gia về tính rõ ràng, dễ hiểu và phù hợp của bộ câu hỏi.
Chỉ số giá trị nội dung (I-CVI) của các câu hỏi đạt từ 0,8 –
1,0, chỉ số S-CVI đạt từ 0,99 – 1,0, và chỉ số Cohen’s Kappa
đạt từ 0,76 – 1,0 cho cả ba yếu tố: quan hệ đối tác, sự hợp tác
và khả năng phối hợp.
Hai người dịch T1 và T2
Một người được giới thiệu về BCH và một người thì không
Tổng hợp T1 và T2 thành T12
Giải quyết những từ ngữ không nhất quán
Gồm: nhà phương pháp học, chuyên
gia ngôn ngữ, các người dịch, chuyên
gia sức khỏe. Đồng thuận,
tạo ra bản dịch thử nghiệm
n = 31 - trả lời BCH; thăm
dò ý kiến về BCH
Tạp chí Y học Thành phố Hồ Chí Minh * Tập 28 * Số 2 * 2025
https://doi.org/10.32895/hcjm.m.2025.02.14 https://www.tapchiyhoctphcm.vn | 115
Bảng 1. Các thống nhất sau giai đoạn tổng hợp bản dịch xuôi T1 và T2 và hoàn thiện Bảng dịch V-AITCS II
Bảng tiếng Anh Bảng dịch tiếng Việt
PARTNERSHIP
QUAN HỆ ĐỐI TÁC
Khi chúng tôi làm việc như
một nhóm, tất cả các thành
viên ...
1. Include patients in setting goals for their care Đưa người bệnh cùng tham gia vào việc thiết lập
mục tiêu chăm sóc cho họ
2. Listen to the wishes of their patients when
determining the process of care chosen by the
team
Lắng nghe những nguyện vọng của người bệnh khi
xác định kế hoạch chăm sóc do nhóm lựa chọn
3. Meet and discuss patient care on a regular
basis Thường xuyên gặp gỡ và thảo luận về chăm sóc
người bệnh
4. Coordinate health and social services (e.g.
financial, occupation, housing, connections with
community, spiritual) based upon patient care
needs
Phối hợp các dịch vụ sức khỏe và xã hội (ví dụ: tài
chính, việc làm, nhà ở, sự kết nối với cộng đồ
ng, tâm
linh) dựa trên nhu cầu chăm sóc của người bệnh
5. Use consistent communication with to discuss
patient care
Sử dụng cách thức giao tiếp nhất quán để thảo luậ
n
về việc chăm sóc người bệnh
6. Are involved in goal setting for each patient Tham gia vào việc thiết lập mục tiêu cho từng người
bệnh
7. Encourage each other and patients and their
families to use the knowledge and skills that each
of us can bring in developing plans of care
Động viên lẫn nhau, động viên người bệnh và gia
đình của họ để mang các kiến thức và kỹ năng của
mỗi thành viên vào việc phát triển kế hoạch chăm
sóc cho người bệnh.
8. Work with the patient and his/her relatives in
adjusting care plans Cùng làm việc với người bệnh và người nhà của họ
để điều chỉnh kế hoạch chăm sóc.
COOPERATION
HỢP TÁC
Khi chúng tôi làm việc như
một nhóm, tất cả các thành
viên ...
9. Share power with each other Chia sẻ quyền hạn với nhau
10. Respect and trust each other Tôn trọng và tin tưởng lẫn nhau
11. Are open and honest with each other Cởi mở và thành thật với nhau
12. Make changes to their team functioning
based on reflective reviews Thực hiện các thay đổi về hoạt động chức năng củ
a
nhóm dựa trên các đánh giá dựa vào tự suy ngẫm
13. Strive to achieve
mutually satisfying resolution
for differences of opinions Cố gắng đạt được sự thống nhất ý kiến từ những ý
kiến khác biệt
14. Understand the boundaries of what each
other can do Hiểu được phạm vi nhiệm vụ của từng cá nhân
15. Understand that there are shared knowledge
and skills between health providers on the team Hiểu rằng có sự chia sẻ kiến thức và kỹ năng giữa
các nhân viên y tế trong nhóm
16. Establish a sense of trust among the team
members Thiết lập cảm giác tin cậy giữa các thành viên trong
nhóm
COORDINATION
PHỐI HỢP
Khi chúng tôi làm việc như
một nhóm, tất cả các thành
viên ...
17. Apply a unique definition of Interprofessional
collaborative practice to the practice setting Áp dụng một định nghĩa duy nhất về Thực hành hợ
p
tác liên ngành trong môi trường thực hành lâm sàng
18. E
qually divide agreed upon goals amongst the
team Chia sẻ đồng đều sự đồng thuận về các mục tiêu
trong nhóm
19. Encourage and support open communication,
including the patients and their relatives during
team meetings
Động viên và ủng hộ cho việc giao tiếp cởi mở, để
người bệnh và người nhà của họ tham gia trong
những buổi họp nhóm
20. Use an agreed upon process to resolve
conflicts Sử dụng một quy trình đã được đồng thuận để giải
quyết mâu thuẫn
21. Support the leader for the team varying
depending on the needs of our patients Ủng hộ người lãnh đạo của nhóm thay đổi tùy thuộc
vào nhu cầu của người bệnh
22. Together select the leader for our team Cùng nhau chọn ra người lãnh đạo cho nhóm
23. Openly support inclusion of the patient in our
team meetings Công khai ủng hộ việc để người bệnh tham gia vào
các buổi họp nhóm của chúng tôi
Tạp chí Y học Thành phố Hồ Chí Minh * Tập 28 * Số 2 * 2025
116 | https://www.tapchiyhoctphcm.vn https://doi.org/10.32895/hcjm.m.2025.02.14
Bảng 2. Tính giá trị của bộ câu hỏi (n =5)
Yếu tố đánh giá Tính rõ ràng Tính dễ hiểu Phù hợp để áp dụng
Chỉ số A I – CVI K A I – CVI K A I – CVI K
Quan hệ đối tác 4-5 0,8 – 1,0 0,76 – 1,0 4-5 0,8 – 1,0 0,76 – 1,0 5 1,0 1,0
Sự hợp tác 5 1,0 1,0 5 1,0 1,0 5 1,0 1,0
Sự phối hợp 4-5 0,8 – 1,0 0,76 – 1,0 4-5 0,8 – 1,0 0,76 – 1,0 5 1,0 1,0
S – CVI 0,9 0,9 1,0
I-CVI = A/N. (A là số chuyên gia đánh giá mức 3 hoặc 4, N là tổng số chuyên gia)
S-CVI là giá trị trung bình của I-CVI.
K = (I-CVI - Pc) / (1 - Pc), Pc là xác suất lựa chọn đồng thuận của các chuyên gia.
Giai đoạn 5: Kiểm tra tính dễ hiểu của phiên bản dịch thử
nghiệm.
Phiên bản V-AITCS II được đánh giá tính dễ hiểu trên 31
nhân viên chăm sóc sức khỏe tại khoa Lão – Chăm sóc giảm
nhẹ bệnh viện Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh. Số
liệu thu thập bằng bộ câu hỏi khảo sát gồm 3 phần với 23 biến
liên quan đến mức độ hợp tác của nhân viên y tế (Bảng 3).
Kết quả khảo sát cho thấy, đối tượng nghiên cứu có tuổi
trung bình là 32,8 ± 8,4, 97% là nữ, và 78% là điều dưỡng.
Có 77,5% nhân viên y tế cho rằng bộ câu hỏi dễ hiểu hoặc rất
dễ hiểu, 15,3% không ý kiến, chỉ 0,07% cảm thấy khó hiểu ở
các câu hỏi số 5, 9, 12, 18.
Bảng 3. Đặc điểm các đối tượng tham gia thử nghiệm
Đặc điểm (n=31) Tần số (%)
Tuổi
20-29 tuổi 11 (34)
30-39 tuổi 14 (47)
40-49 tuổi 4 (13)
>50 tuổi 2 (6)
Giới tính Nam 1 (3)
Nữ 30 (97)
Trình độ chuyên môn
Hộ lý 1 (3)
Điều dưỡng 24 (78)
Bác sĩ 6 (19)
4. BÀN LUẬN
Nghiên cứu của chúng tôi áp dụng phương pháp dịch thuật
theo hướng dẫn của WHO và Beaton DE, chúng tôi đã dịch 23
câu hỏi của AITCS-II sang tiếng Việt (V-AITCS-II) nhằm đảm
bảo độ chính xác về mặt ngữ nghĩa. Quá trình dịch thuật diễn
ra tương đối suôn sẻ. Ở các bước dịch thuật, chúng tôi không
gặp quá nhiều khó khăn trong việc tìm kiếm các từ đồng nghĩa
ở tiếng Việt để diễn đạt các khái niệm làm việc liên ngành từ
phương Tây trong bộ câu hỏi gốc. Một số trao đổi chủ yếu ở
việc diễn đạt câu văn để trôi chảy hơn ở tiếng Việt.
Hội đồng chuyên gia đa ngành đã xem xét và phê duyệt bản
dịch với mức độ đồng thuận cao. Các chỉ số giá trị nội dung (I-
CVI = 1,0, S-CVI = 0,9–1,0, Kappa = 0,76–1,0) cho thấy bộ
câu hỏi được dịch có tính rõ ràng, dễ hiểu và phù hợp, tương tự
kết quả đánh giá ở phiên bản bảng dịch tiếng Ba-tư và tiếng Ý
[8,9].
Tiếp đến, phần đánh giá tính dễ hiểu được thực hiện với 31
nhân viên y tế từ khoa Lão – Chăm sóc giảm nhẹ, nơi làm việc
theo nhóm liên ngành (bác sĩ, điều dưỡng, hộ lý, vật lí trị liệu
…) là thực hành thường quy. Kết quả cho thấy 77,5% người
tham gia đánh giá bộ câu hỏi dễ hoặc rất dễ hiểu, 15,3% không
có ý kiến. Chỉ có 0,07% cảm thấy khó hiểu ở các câu hỏi số 5
(Sử dụng cách thức giao tiếp nhất quán để thảo luận về việc
chăm sóc người bệnh), 9 (Chia sẻ quyền hạn với nhau), 12
(Thực hiện các thay đổi về hoạt động chức năng của nhóm dựa
trên các đánh giá dựa vào tự suy ngẫm), 18 (Chia sẻ đồng đều
sự đồng thuận về các mục tiêu trong nhóm). Chúng tôi giả định
rằng sự khó hiểu là do những nội dung này liên quan đến các
khái niệm vốn còn mới mẻ với cách làm việc của nhân viên y
tế (NVYT) như giao tiếp nhóm, quyền hạn trong nhóm, tự suy
ngẫm (reflection) cũng như các quy trình thống nhất mục tiêu
làm việc của nhóm. Sau khi được tư vấn và giải thích thêm, 3
nhân viên này đánh giá bộ câu hỏi dễ trả lời. Tuy nhiên khi tiến
hành thử nghiệm trên mẫu tham gia lớn hơn, chúng tôi sẽ chú
ý các nội dung này để đánh giá tương quan 4 câu hỏi này so với
các câu hỏi lại. Khi giáo dục liên ngành trở nên phổ biến hơn,
mức độ hiểu biết của nhân viên y tế về các khái niệm này có
thể được cải thiện, giúp nâng cao độ chính xác trong trả lời.
Chúng tôi ghi nhận một vài thay đổi tương tự trong chuyển ngữ