Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Xây dựng chương trình huấn luyện hành vi làm cha mẹ có con mắc rối loạn tăng động giảm chú ý tại thành phố Đà Nẵng

Tài liệu này là tóm tắt của một luận án tiến sĩ tập trung vào việc xây dựng chương trình huấn luyện hành vi dành cho cha mẹ có con mắc rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) tại thành phố Đà Nẵng. Luận án nhấn mạnh sự phổ biến của ADHD, những hạn chế của phương pháp điều trị bằng thuốc, và sự cần thiết của các chương trình đào tạo phụ huynh hiệu quả, đặc biệt là những chương trình được điều chỉnh phù hợp với bối cảnh văn hóa Việt Nam, do thiếu hụt nghiên cứu trong lĩnh vực này tại Đà Nẵng.

Mục tiêu của tài liệu là phát triển và cung cấp một chương trình huấn luyện hành vi làm cha mẹ hiệu quả, được thiết kế riêng cho bối cảnh văn hóa Việt Nam. Chương trình này hướng đến việc hỗ trợ các bậc cha mẹ có con mắc rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) tại thành phố Đà Nẵng, giúp họ nâng cao kỹ năng quản lý hành vi của trẻ, xây dựng mối quan hệ gia đình tích cực hơn và giảm bớt gánh nặng tâm lý trong quá trình nuôi dạy con.

Luận án tiến sĩ này trình bày quá trình xây dựng và đánh giá hiệu quả của một chương trình huấn luyện hành vi dành cho cha mẹ có con mắc rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) tại thành phố Đà Nẵng. Xuất phát từ thực trạng ADHD là một rối loạn thần kinh phổ biến, ảnh hưởng đáng kể đến trẻ em và thường có những hạn chế nhất định khi chỉ điều trị bằng thuốc, nghiên cứu nhấn mạnh vai trò quan trọng của các chương trình đào tạo phụ huynh. Các chương trình này đã được chứng minh là có khả năng cải thiện kỹ năng quản lý hành vi, hỗ trợ xã hội cho trẻ ADHD, đồng thời giảm căng thẳng cho cha mẹ và nâng cao kỹ năng nuôi dạy con. Tuy nhiên, tại Việt Nam nói chung và Đà Nẵng nói riêng, các nghiên cứu chuyên sâu về lĩnh vực này còn hạn chế, và các mô hình huấn luyện hiện có thường mang nặng tính văn hóa phương Tây, chưa thực sự phù hợp với bối cảnh văn hóa và truyền thống Á Đông. Mục đích chính của nghiên cứu là hệ thống hóa cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng nhận thức và kỹ năng làm cha mẹ, từ đó đề xuất và xây dựng một chương trình huấn luyện hành vi phù hợp, đồng thời đánh giá tính hiệu quả của nó. Chương trình được thiết kế nhằm nâng cao năng lực làm cha mẹ, củng cố mối quan hệ giữa cha mẹ và trẻ, giảm thiểu mức độ căng thẳng trong quá trình nuôi dạy con, và cải thiện rõ rệt các triệu chứng ADHD ở trẻ. Đối tượng nghiên cứu bao gồm 70 cha mẹ có con mắc ADHD trong độ tuổi tiểu học tại Đà Nẵng, với điều kiện trẻ không mắc các rối loạn phát triển đi kèm và cha mẹ có sức khỏe tâm thần ổn định. Nghiên cứu được triển khai trong giai đoạn 4 năm (từ 2020 đến 2024) và áp dụng đa dạng các phương pháp nghiên cứu, bao gồm nghiên cứu lý luận, nghiên cứu thực tiễn (trắc nghiệm, điều tra bằng bảng hỏi, tham vấn chuyên gia, nghiên cứu trường hợp điển hình, thực nghiệm) và xử lý số liệu bằng phần mềm thống kê khoa học SPSS 23.0 và Jamovi 2.6.0.0. Chương trình huấn luyện hành vi này được xây dựng dựa trên các nguyên tắc cơ bản của thuyết học tập xã hội, thuyết hành vi và thuyết gắn bó, tập trung vào việc thay đổi nhận thức của cha mẹ về hành vi của trẻ, nâng cao kỹ năng quản lý hành vi thông qua các kỹ thuật như củng cố hành vi thích nghi, dập tắt hành vi kém thích nghi, huấn luyện kỹ thuật chánh niệm và sử dụng các trò chơi để tăng cường khả năng tập trung và cải thiện hành vi tăng động, bốc đồng ở trẻ.