B CÔNG THƯƠNG
TRƯỜNG ĐẠI HC CÔNG NGHIP HÀ NI
------------
PHẠM ĐỨC QUÂN
NGHIÊN CU NÂNG CAO TÍNH
ÊM DỊU CHO NGƯỜI LÁI TRÊN XE DU LCH
Chuyên ngành: K thuật Cơ khí Động lc
Mã ngành: 8520116
ĐỀ ÁN TT NGHIP THẠC SĨ KỸ THUT
CƠ KHÍ ĐỘNG LC
NGƯỜI HƯỚNG DN
1. TS. NGUYN ANH NGC
Hà Ni 2025
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng toàn b ni dung của đề án tt nghip Thạc sĩ vi
đề tài: "Nghiên cu nâng cao tính êm dịu cho người lái trên xe du lch" kết
qu nghiên cu của riêng tôi, được thc hiện dưới s ng dn ca ging viên
ng dn TS. Nguyn Anh Ngc da trên các tài liu, s liệu được trích
dn rõ ràng trong đề án.
Tôi hoàn toàn chu trách nhim v tính trung thc, khách quan và khoa
hc ca nội dung đề án. Nhng kết quả, phân tích đánh giá trong đề án không
sao chép t bt k công trình nào khác mà không được trích dn rõ ràng.
Nếu bt k sai phạm nào liên quan đến bn quyn, sao chép không
đúng quy định hoc gian ln hc thut, tôi xin hoàn toàn chu trách nhiệm trước
Hội đồng chấm đề án, Trường và các cơ quan có thẩm quyn.
Tác gi đề án
Phạm Đc Quân
ii
LỜI NÓI ĐẦU
Ngày nay việc đảm bo s thoi mái sc khỏe cho người i ngày càng
tr nên quan trọng đối vi vic di chuyển đường dài. H thng treo chính trên
ô tô nhim v hp th rung động t mặt đường, góp phn gim thiu mt
mi và nâng cao tri nghim lái xe. Các kho sát cho thy vic tiếp xúc lâu dài
với rung động th dẫn đến mt mỏi, đau lưng, tổn thương cột sng ảnh hưởng
tun hoàn máu. Tiêu chuẩn ISO 2631 quy đnh rng mức độ rung động vượt
quá 0.3 m/s² tn s 1-20 Hz có th gây nh hưởng tiêu cực đến sc khe nếu
tiếp xúc trong thi gian dài.
Ngoài h thng treo chính ca ô tô, h thng treo ghế lái cũng tác
dng hp thgim các rung động này, đng thi duy trì s ổn định và thoi
mái cho người lái trong sut hành trình. Tuy nhiên, vic tối ưu hóa hệ thng
treo ghế lái vn mt thách thức đòi hỏi s ci tiến không ngng. Mt s
nghiên cứu đã cho thấy h thng treo ch động s dng gim chn t trường
MR (Magnetor-heological) đ th dp tắt nhanh dao động. Thut toán điu
khin PID giúp giảm rung động hiu qu và mang li s thoải mái vượt tri so
vi h thống treo cơ khí. Đó là vic to ra mt lc chng li tác nhân gây ra s
rung đng, nhm gim thiểu độ dch chuyn gia tc ghế, nâng cao s thoi
mái cho người lái.
Nghiên cu ng dng phn mm Matlab Simulink đểphng, kho
sát h thng treo ghế lái trên xe du lch s dng mô hình treo toàn phn có ghế
vi b điu khin PID.
Em xin chân thành cảm ơn thầy TS. Nguyễn Anh Ngọc đã tận tình hướng
dẫn em trong suốt quá trình thực hiện đồ án tốt nghiệp.
iii
MC LC
LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i
LỜI NÓI ĐẦU .................................................................................................. ii
MC LC ........................................................................................................ iii
DANH MC CÁC KÝ HIU VÀ CH VIT TT ..................................... vii
DANH MC HÌNH NH .............................................................................. xii
DANH MC BNG BIU ............................................................................ xv
PHN M ĐẦU ............................................................................................... 1
1.1. LÝ DO CHỌN Đ TÀI ......................................................................... 1
1.2. TÍNH CP THIT CỦA ĐỀ TÀI ......................................................... 1
1.3. TNG QUAN NGHIÊN CU .............................................................. 2
1.4. MC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI ..................................................................... 3
1.5. NI DUNG NGHIÊN CU .................................................................. 3
1.6. PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......... 4
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN H THỐNG TREO ĐC TÍNH ÊM DU
CHUYỂN ĐỘNG CA Ô .......................................................................... 5
1.1. TNG QUAN V H THNG TREO TRÊN XE Ô TÔ DU LCH ... 5
1.1.1. Nhim v, yêu cu và phân loi. ..................................................... 5
1.1.1.1 Nhim v ..................................................................................... 5
1.1.1.2 Yêu cu ....................................................................................... 6
1.1.1.3 Phân loi ..................................................................................... 6
1.1.2. Các b phn chính ca h thng treo. ............................................. 7
iv
1.1.2.1 B phận đàn hồi .......................................................................... 7
1.1.2.2 B phn dẫn hướng ................................................................... 12
1.1.2.3 B phn gim chn ................................................................... 13
1.1.2.4 Phân loi gim chn .................................................................. 14
1.1.3. Cu to chung ca ghế lái ............................................................. 22
1.2. TNG QUAN V CÁC NGHIÊN CỨU DAO ĐỘNG ...................... 22
1.2.1. Tình hình nghiên cu trong nước .............................................. 22
1.2.2. Tình hình nghiên cu ngoài nước .............................................. 23
1.3. ĐẶC TÍNH ÊM DU CHUYỂN ĐỘNG CA XE ............................. 23
1.3.1. Khái nim v tính êm du chuyển động ........................................ 23
1.3.2. Các ch tiêu đánh giá độ êm du chuyển động .............................. 24
1.4. KT LUẬN CHƯƠNG 1..................................................................... 27
CHƯƠNG 2: S THUYẾT, MÔ HÌNH HÓA DAO ĐNG H
THNG TREO TOÀN PHN, H THNG TREO GH LÁI S DNG B
ĐIU KHIN .................................................................................................. 28
2.1. XÂY DỰNG HÌNH DAO ĐNG KHÔNG GIAN H THNG
TREO TOÀN PHN, H THNG TREO GH LÁI S DNG B ĐIU
KHIN. ....................................................................................................... 28
2.1.1. Các gi thiết khi xây dng mô hình mô phng ............................. 28
2.1.2. hình hóa dao động không gian cho h thng treo toàn phn, h
thng treo ghế lái s dng b điu khin ................................................ 29
2.2. THIT LP H PHƯƠNG TRÌNH VI PHÂN TẢ HÌNH DAO
ĐỘNG KHÔNG GIAN ............................................................................... 30