1
UBND TỈNH QUẢNG NAM
TRƢỜNG ĐẠI HỌC QUẢNG NAM
KHOA TIỂU HỌC – MẦM NON
----------
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Tên đề tài
XÂY DỰNG HỆ THỐNG BÀI TẬP NHẰM NÂNG CAO
CHẤT LƢỢNG DẠY HỌC PHÂN MÔN CHÍNH TẢ
CHO HỌC SINH LỚP 5
Sinh viên thực hiện
NGUYỄN THỊ DUYÊN
MSSV: 2112010509
CHUYÊN NGÀNH: GIÁO DỤC TIỂU HỌC
KHÓA 2012 - 2016
Cán bộ hƣớng dẫn
Th.S NGUYỄN THỊ NGỌC DIỆP
MSCB: 1237
Quảng Nam, tháng 05 năm 2016
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1
1. Lí do chọn đề tài ................................................................................................. 3
2. Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................... 4
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ...................................................................... 4
3.1. Đối tƣợng nghiên cứu...................................................................................... 4
3.2. Phạm vi nghiên cứu. ........................................................................................ 4
4. Phƣơng pháp nghiên cứu .................................................................................... 4
4.1. Phƣơng pháp nghiên cứu lý thuyết ................................................................. 4
4.2. Phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn.................................................................. 4
5. Lịch sử vấn đề nghiên cứu ................................................................................. 5
6. Đóng góp của đề tài ............................................................................................ 5
7. Cấu trúc của đề tài .............................................................................................. 5
NỘI DUNG ............................................................................................................ 6
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC DẠY HỌC PHÂN
MÔN CHÍNH TẢ .................................................................................................. 6
1.1. Cơ sở lí luận .................................................................................................... 6
1.1.1. Một số khái niệm liên quan .......................................................................... 6
1.1.1.1. Khái niệm chính tả .................................................................................... 6
1.1.1.2. Chính tả Âm - vần ..................................................................................... 6
1.1.2. Đặc điểm của chính tả tiếng Việt ................................................................. 6
1.1.3. Vị trí, tính chất, nhiệm vụ của phân môn Chính tả ...................................... 7
1.1.3.1. Vị trí .......................................................................................................... 7
1.1.3.2. Tính chất .................................................................................................... 7
1.1.3.3. Nhiệm vụ ................................................................................................... 7
1.1.4. Nguyên tắc dạy học chính tả ........................................................................ 8
1.1.4.1. Nguyên tắc dạy học chính tả theo khu vực ............................................... 8
1.1.4.2. Nguyên tắc phát triển tƣ duy trong dạy học Chính tả ............................... 9
1.1.4.3. Nguyên tắc kết hợp giữa chính tả có ý thức và không ý thức trong việc
dạy học chính tả ..................................................................................................... 9
1.1.4.4. Nguyên tắc phối hợp giữa phƣơng pháp tích cực và tiêu cực trong dạy
học chính tả .......................................................................................................... 10
1.1.5. Đặc điểm của chính tả âm/vần ................................................................... 11
1.1.6. Tác dụng của chính tả âm/vần .................................................................... 11
1.1.7. Cấu trúc chung của phần chính tả âm/vần ở Tiểu học ............................... 12
1.1.8. Đặc điểm tâm sinh lí và đặc điểm ngôn ngữ của học sinh lớp 5 ............... 12
1.1.8.1. Đặc điểm tâm sinh lí của học sinh lớp 5 ................................................. 12
1.1.8.2. Đặc điểm ngôn ngữ của học sinh lớp 5 ................................................... 14
1.2. Cơ sở thực tiễn .............................................................................................. 14
1.2.1. Nội dung bài tập chính tả âm – vần ở lớp 5 ............................................... 14
1.2.2. Đặc điểm phƣơng ngữ tại địa bàn nghiên cứu ........................................... 16
1.2.3. Thực trạng của việc dạy học chính tả cho học sinh lớp 5 ở trƣờng Tiểu học
Nguyễn Văn Trỗi .................................................................................................. 17
1.3. Tiểu kết chƣơng 1 ......................................................................................... 25
CHƢƠNG 2: HỆ THỐNG BÀI TẬP CHÍNH TẢ ÂM/VẦN NHẰM NÂNG
CAO CHẤT LƢỢNG DẠY HỌC CHÍNH TẢ CHO HỌC SINH LỚP 5 .......... 26
2.1. Nguyên tắc xây dựng hệ thống bài tập chính tả âm/vần ............................... 26
2.1.1. Đảm bảo mục tiêu chƣơng trình chính tả lớp 5 .......................................... 26
2.1.2. Đảm bảo tính vừa sức................................................................................. 26
2.1.3. Đảm bảo tính giáo dục ............................................................................... 26
2.1.4. Đảm bảo tính thực tiễn ............................................................................... 26
2.2. Hệ thống bài tập nhằm nâng cao chất lƣợng dạy học phân môn chính tả cho
học sinh lớp 5 ....................................................................................................... 27
2.2.1. Bài tập khắc phục lỗi âm đầu ..................................................................... 27
2.2.2. Bài tập khắc phục lỗi về vần ...................................................................... 32
2.2.3. Bài tập khắc phục lỗi dấu thanh ................................................................. 38
2.2.4. Bài tập khắc phục lỗi viết hoa .................................................................... 42
2.3. Hƣớng dẫn sử dụng hệ thống bài tập ............................................................ 46
2.4. Tiểu kết chƣơng 2 ......................................................................................... 48
CHƢƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM ........................................................ 49
3.1. Mô tả thực nghiệm ........................................................................................ 49
3.1.1. Mục đích thực nghiệm ............................................................................... 49
3.1.2. Đối tƣợng và địa điểm thực nghiệm .......................................................... 49
3.1.3. Thời gian thực nghiệm ............................................................................... 50
3.1.4. Phƣơng pháp thực nghiệm ......................................................................... 50
3.1.5. Chuẩn bị thực nghiệm ................................................................................ 50
3.1.6. Nội dung thực nghiệm ................................................................................ 51
3.2. Tổ chức thực nghiệm ..................................................................................... 52
3.3. Kết quả thực nghiệm ..................................................................................... 53
3.4. Kết luận về kết quả thực nghiệm ................................................................... 54
3.5. Tiểu kết chƣơng 3 ......................................................................................... 55
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.............................................................................. 56
1. Kết luận ............................................................................................................ 56
2. Kiến nghị .......................................................................................................... 57
2.1. Đối với nhà trƣờng ........................................................................................ 57
2.2. Đối với giáo viên ........................................................................................... 57
2.3. Đối với học sinh ............................................................................................ 57
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 58
3
MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Giáo dục tiểu học là bậc học nền tảng của hệ thống giáo dục quốc dân,
trang bị cho con ngƣời những cơ sở ban đầu quan trọng nhất. Ở trƣờng Tiểu học
cùng với các môn học khác thì Tiếng Việt là môn học cơ bản nhất, là cơ sở để
các em tiếp thu các môn học khác, tiếp thu tri thức của nhân loại. Môn Tiếng
Việt có nhiệm vụ chính là hình thành và phát triển cho học sinh các kĩ năng:
nghe, nói, đọc, viết để sử dụng trong học tập và đời sống. Môn Tiếng Việt ở tiểu
học gồm bảy phân môn là Học vần, Tập viết, Chính tả, Tập đọc, Luyện từ và câu,
Tập làm văn, Kể chuyện. Trong đó, Chính tả là một phân môn quan trọng giúp
học sinh nắm đƣợc cách sử dụng tiếng Việt sao cho đúng, cho chuẩn. Phân môn
Chính tả đƣợc dạy liên tục trong chƣơng trình Tiếng Việt Tiểu học từ lớp 1 đến
lớp 5 với các dạng bài chính tả nhƣ: tập ch p, nghe viết, nhớ viết Tùy yêu cầu
của mỗi dạng bài khác nhau nhƣng tất cả đều chú ý đến cách trình bày bài chính
tả, viết chữ đẹp và đúng chính tả.
Đánh giá đƣợc tầm quan trọng của bậc học, môn học nhƣ vậy cho nên những
năm qua nhà nƣớc ta đã không ngừng đầu tƣ, quan tâm đến việc xây dựng chƣơng
trình, nội dung sách giáo khoa, cũng nhƣ việc đổi mới hình thức, phƣơng pháp dạy
học nhằm nâng cao chất lƣợng và hiệu quả dạy học Chính tả ở trƣờng Tiểu học.
Tuy nhiên trên thực tế, chất lƣợng dạy học phân môn Chính tả vẫn chƣa
đạt hiệu quả nhƣ mong muốn. Nhiều học sinh còn viết sai lỗi chính tả. Nguyên
nhân do học sinh và cả giáo viên còn chịu ảnh hƣởng của phƣơng ngữ, việc dạy
học phụ thuộc nhiều vào bài tập có sẵn ở sách giáo khoa, các bài tập dành cho địa
phƣơng còn rất hạn chế.
Xuất phát từ những lí do trên và với mong muốn phần nào giúp cho học
sinh rèn đƣợc kĩ năng viết đúng chính tả nên chúng tôi đã lựa chọn và nghiên cứu
đề tài: “Xây dựng hệ thống bài tập nhằm nâng cao chất lượng dạy học phân môn
Chính tả cho học sinh lớp 5”. Bài học chính tả ở tiểu học có cấu trúc gồm 2 phần:
chính tả đoạn bài và chính tả âm-vần [9]. Do thời gian hạn hẹp, chúng tôi chỉ tập
trung nghiên cứu và xây dựng hệ thống bài tập chính tả âm/vần nhằm góp phần
nâng cao chất lƣợng dạy học phân môn Chính tả cho học sinh lớp 5.