MỤC LỤC
MỞ ĐẦU Trang
1. Lý do chọn đề tài 1
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề 2
3. Giới hạn của vấn đề 9
4. Phương pháp nghiên cứu 11
5. Đóng góp của luận văn 12
6. Cấu trúc của luận văn 12
Chương 1: VĂN HÓA, XÃ HỘI VÀ NHỮNG THÀNH TỰU CHỦ
YẾU CỦA TIỂU THUYẾT NAM BỘ TỪ 1930 ĐẾN 1945
1.1. Văn hóa, xã hội Nam Bộ từ 1930 đến 1945 14
1.1.1. Tình hình kinh tế và chính trị 14
1.1.2. Tình hình giáo dục và văn hóa 17
1.1.3. Tình hình xuất bản và giải trí 20
1.1.4. Sự phân hóa của tầng lớp trí thức và đội ngũ cầm bút 26
1.2. Những thành tựu của tiểu thuyết Nam Bộ từ 1930 đến 1945 30
1.2.1. Vài nét về những thành tựu chủ yếu của tiểu thuyết Nam Bộ trước
1930 30
1.2.2. Những thành tựu chủ yếu của tiểu thuyết nam bộ từ 1930 đến 1945 39
§ Tiểu kết 56
Chương 2: NHỮNG CẢM HỨNG CHỦ ĐẠO -
ĐẶC ĐIỂM VÀ THÀNH TỰU
2.1. Cảm hứng đạo lí 59
2.2. Cảm hứng phê phán 73
2.3. Cảm hứng lịch sử và dân tộc 80
2.4. Cảm hứng về tình yêu 89
§ Tiểu kết 102
Chương 3: NHỮNG PHƯƠNG THỨC BIỂU HIỆN -
ĐẶC ĐIỂM VÀ THÀNH TỰU CHỦ YẾU
3.1. Nghệ thuật xây dựng nhân vật 105
3.1.1. Xây dựng nhân vật qua miêu tả ngoại hình và hành động 106
3.1.2. Xây dựng nhân vật qua ngôn ngữ đối thoại 112
3.1.3. Xây dựng nhân vật qua miêu tả độc thoại nột tâm 118
3.2. Nghệ thuật kết cấu tác phẩm 123
3.2.1. Dạng kết cấu chương hồi và dạng feuilleton 124
3.2.2. Dạng kết cấu theo thời gian tuyến tính và kết cấu tâm lí 129
3.2.3. Dạng kết cấu theo hai tuyến nhân vật 136
§ Tiểu kết 138
KẾT LUẬN 137
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 140
PHỤ LỤC 148
Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong tiểu thuyết Nam Bộ 1930-1945
Nhắc đến nhân vật trong văn học là lúc nói đến con người được miêu tả, thể
hiện trong tác phẩm bằng phương tiện văn học. Trong tác phẩm văn học, đặc
biệt là thể loại tiểu thuyết, xây dựng nhân vật là vấn đề rất quan trọng mà
nhà văn quan tâm. Bởi bản chất của văn học là một quan hệ với đời sống, văn
học tái hiện đời sống qua những chủ thể nhất định, đóng vai trò như những
tấm gương của đời sống. Nhân vật trong tác phẩm không chỉ thể hiện chủ đề,
tư tưởng của tác phẩm mà còn thể hiện quan điểm nghệ thuật về con người
của một nhà văn ở những thời điểm lịch sử nhất định. Nhà văn Tô Hoài cho
rằng: “Nhân vật là nơi duy nhất tập trung hết thảy trong một sáng tác”. Qủa
đúng như vậy, “Nhân vật không chỉ là nơi bộc lộ tư tưởng, chủ đề tác phẩm
mà còn là nơi tập trung các giá trị của tác phẩm. Thành bại của một đời văn,
của một tác phẩm phụ thuộc rất nhiều vào việc xây dựng nhân vật” [9, tr. 73].
Khi nhắc đến tên của tác giả hoặc tác phẩm của nhà văn, người đọc thường
nhớ đến tên của nhân vật của họ. Chẳng hạn khi nhắc đến Nam Cao, người
đọc nghĩ ngay đến các nhân vật văn học: Chí Phèo, Lão Hạc, Thứ. Nhắc đến
Vũ Trọng Phụng người ta nghĩ ngay đến Xuân Tóc Đỏ, Nghị Hách. Nhân vật
văn học vừa mang chức năng xã hội, vừa phải làm tròn chức năng văn học
của nó. Chức năng của nhân vật là khái quát những quy luật của cuộc sống
con người, thể hiện những hiểu biết, ao ước và kỳ vọng về con người. Chính
vì thế, thành công trong công cuộc xây dựng nhân vật chính là sự thành công
của tác phẩm văn học.