Bài giảng Áp xe phổi - BS. Nguyễn Văn Thọ

ÁP XE PH IỔ

BS. Nguy n Vễ ăn Thọ

Ụ

M C TIÊU

ị ủ ổ

ạ

ủ

ậ

ủ (1) Trình bày đ nh nghĩa c a áp xe ph i và ổ phân lo i áp xe ph i ổ ệ (2) Trình bày sinh lý b nh c a áp xe ph i ể (3) Trình bày đ c ặ đi m lâm sàng và c n lâm ổ sàng c a áp xe ph i

ị ộ ệ ệ ủ (4) Nêu ch n ẩ đoán phân bi ề (5) Trình bày bi n pháp ổ t c a áp xe ph i đi u tr n i khoa áp

xe ph iổ

(6) Nêu cách phòng tránh áp xe ph iổ

Ị

1. Đ NH NGHĨA

ạ ử

ạ

ổ

ử ặ ị

ứ

 Aùp xe ph i là tình tr ng ho i t ấ o iạ t

a ch t h

nhu mô ph i và ho c d ch

ổ , do

ề ổ

ỏ

áp xe nh (< 2cm) : viêm

ổ

ậ thành l p hang ch vi trùng gây ra.  S ự thành l p nhi u ậ ạ ử . ph i ho i t ổ ấ

ầ ễ

ổ

 Aùp xe ph i c p tính: 46 tu n l

. Aùp xe ph i

ạ

ầ

ặ

m n tính : > 46 tu n. ổ ổ

ứ

ẽ

ế

ặ

ổ

 Aùp xe ph i nguyên phát: do hít ho c viêm ph i ổ  Aùp xe ph i th phát: t c ngh n (u, d v t), t ừ ị ậ ắ ả ngoài ph i, giãn ph qu n và/ho c SGMD

Ệ

2. B NH NGUYÊN

ỵ

ỉ

ố ợ ả

ế

ỵ

 Vi trùng k khí : 89% ; 46%: ch có vi trùng k ỵ khí; 43%: ph i h p c vi trùng k khí và hi u khí.

ỵ

ặ

Peptostreptococcus,

 Vi trùng k khí th

ư ng g p :

ờ Bacteroides, Fusobacterium species, và Microaerophilic streptococcus.

 Các tác nhân khác: Staphylococcus aureus,

Klebsiella pneumoniae, Pseudomonas aeruginosa, amíp (Entamoeba).

Ệ

3. SINH LÝ B NH

Vi trùng răng mi ngệ

ờ

Đư ng hô h p d

ấ ư iớ

CƠ CHẾ BẢO VỆ

ổ

Viêm ph i hít

ạ ử

Ho i t

nhu mô

Áp xe ph iổ

Ọ

ệ

Ệ ứ

ệ

ố ổ ồ ạ đàm, đ m hôi đêm, bi ng ế

Ứ 4.TRI U CH NG H C ơ năng: 4.1 Tri u ch ng c  Tri u ch ng âm ỉ ứ  S t, ho kh c ụ ăn và s t cân ấ

ệ

ơi th hôi ở ổ

 Đàm r t hôi và b nh nhân có h  Ho ra máu ho c kh c ra nhu mô ph i ho i ạ ạ ặ ể t

ổ ử ặ đau ng c ki u màng ph i ho c ế ố ự ậ ợ ặ i gây hít s c  Y u t thu n l

ự ệ ể ứ 4.2 Tri u ch ng th c th :

ẹ  Vi trùng k khí: s t nh ;ï vi trùng khác: ố

ố s t > 38,5 ỵ oC

ủ ặ ổ  Đông đ c ph i ổ ặ  TDMP, m màng ph i ho c tràn khí tràn

ủ

ệ ổ m màng ph i  Ngón tay dùi tr ngố  B nh c a n ủ ư u rớ ăng

ậ

4.3 C n lâm sàng:

ạ ứ ầ ăng cao B ch c u t

ổ ế ỏ ể ừ ầ đ n m ng d y

4.3.1 Công th c máu : 4.3.2 Xquang ph i :ổ  Hình hang có m c nự ư c hớ ơi bên trong  Thành ế áp xe ti n tri n t d n ầ

 Hình b u d c, hình tròn. Chung quanh: m ờ

ấ

ầ ụ ồ ớ ạ không đ ng nh t, gi i h n không rõ  1/3 kèm m màng ph i ổ ủ

Áp xe ph iổ

17/12/1990

24/12/1990

26/12/1990

04/01/1991

14/01/1991

ị

ổ

ặ

ị ậ

ể

ặ

ồ

ổ

ương tăng sáng

ớ ạ

i h n

 Ch ỉ đ nh: nghi ng u ph i, d v t ho c áp xe có ờ ệ bi u hi n không đi n hình.  Phát hi n m màng ph i ho c nh i máu ph i ổ ổ ủ ệ  Trên CT, ộ áp xe là m t sang th ầ ờ thư ng là hình tròn có thành d y và gi không rõ.

ạ

ế

 Các m ch máu và ph qu n không b

ẩ ệ ị đ y l ch



ế

ằ

ổ

ằ ổ

ẽ ạ

ọ

ớ

ả ủ như trong m màng ph i. ổ Ổ ầ áp xe n m trong nhu mô ph i, n u n m g n ộ màng ph i thì s t o m t góc nh n v i thành ng c.ự

4.3.3 CT scan

ấ ổ ấ • 4.3.4 Vi trùng h c :ọ  Đàm: nhu m, c y và làm kháng sinh ấ ộ  C y d ch màng ph i, c y máu đồ  ch n ẩ

ị đoán tác nhân

ả ế ộ

ụ ị

ị ậ ồ ờ

ớ ệ • 4.3.5 N i soi ph qu n : • Ch ỉ đ nh: áp xe ch m h i ph c, th t b i ấ ạ ậ v i kháng sinh, nghi ng hít d v t hay b nh ác tính

Ẩ

5. CH N ĐOÁN

ả ổ 5.1 Ch n ẩ đoán xác đ nhị  Kh c ạ đàm mủ  Mùi hôi c a ủ đàm hay hơi thở  Hình nh áp xe

ễ

ộ Kén khí b i nhi m

5.2 Ch n ẩ đoán phân bi tệ

Hang lao

ạ ử

ổ U ph i ho i t

U n mấ

ổ

ờ

nhi m trùng ngoài ph i (th

ư ng da,

ể 5.3 Các th lâm sàng:

• Áp xe ph i do Staphylococcus : ổ  Thư ng g p ặ ở ẻ ờ tr em và nhũ nhi  Th phát t ễ ừ ứ cơ)

ả

ặ

ổ ấ

ồ

ủ

ứ

ờ

 Xquang : hình nh nhi u bóng khí không kèm ề ư c ớ đông đ c ph i. Các bóng khí này có kích th ờ ề ứ khá đ ng nh t, có b vi n rõ, không có m c ế nư c hớ ơi, thư ng có bi n ch ng tràn m tràn khí màng ph i. ổ

ấ

 C y máu giúp ch n

ẩ đoán xác đ nhị

ổ Áp xe ph i do Amibe

ế ố

ị ệ 5.4 Đánh giá cơ đ a b nh nhân và y u t ậ ợ thu n l i :

ờ ỏ ể đư ng:

 Nhũ nhi, tr nh , ti u ẻ Staphylococcus aureus ợ  Nghi n rệ ư u : Klebsiella pneumoniae, k ỵ

khí

ế ệ ệ  Giãn ph qu n, nhi m trùng b nh vi n: ễ

ệ ỵ ấ ăng mi ng x u: k khí hay đa

ả Pseudomonas  Tình tr ng r ạ vi trùng…

Ị

Ề 6. ĐI U TR

ị ộ ề 6.1Đi u tr n i khoa

ệ

ổ

ậ ợ

6.1.1 Kháng sinh li u pháp 6.1.2 D n lẫ ưu áp xe ề ị 6.1.3 Đi u tr các y u t ị

ề

ế ố thu n l ạ ị đi u tr ngo i

6.2. Ch ỉ đ nh

ệ

Kháng sinh li u pháp

(cid:0)

ẩ

ệ

ầ ử ụ

t khu n và nên có kháng

ụ

(cid:0)

ỵ ẫ

ẩ

(cid:0)

ệ ự

ọ

ầ đ u là theo kinh

(cid:0)

ờ

(cid:0)

• Nguyên t c chung : ắ (cid:0) C n ph i h p kháng sinh ố ợ (cid:0) S d ng các lo i di ạ sinh có tác d ng trên vi trùng k khí (cid:0) Cho s m, ngay sau khi l y m u b nh ph m xét ệ ấ ớ nghi mệ (cid:0) Vi c l a ch n kháng sinh ban nghi mệ (cid:0) Kh i ở đ u nên dùng ầ

đư ng chích

ự

ọ

L a ch n kháng sinh ban

đ u ầ

ỵ

ế ệ • Vi trùng k khí:  Clindamycin ± Cephalosporin th h 2

ho c 3ặ

ấ ứ

ế ệ ặ

ặ ặ  Metronidazole + (cid:0) lactam kèm ch t c ch ế (cid:0) lactamase ho c Cephalosporin th h 2 ho c 3 ho c Penicillin G

ờ

ợ

Các trư ng h p khác:

ệ

ề

• Đi u tr các tác nhân gây b nh +

ị đi u tr thêm vi

ị ỵ trùng k khí.  Enterobacter:

ế ệ ứ

Cephalosporin th h th 3 + Aminoglycozides.

 Staphylococcus:

Penicillin M + Aminoglycozides ho c ặ Vancomycin + Aminoglycozides

 Amíp: Secnidazole (FlagentylR) 2 g/ngày x 5

ngày (30 mg/kg/ngày)

ờ

ị

Th i gian

đi u trề

ụ

 46 tu n l ầ ễ  Xquang ph i th y ổ ỉ ặ ộ ặ ị ồ ấ ổ áp xe h i ph c hoàn ỏ ổ ương nh n ộ toàn ho c ch còn m t sang th ỏ đ nh ho c m t kén khí thành m ng

ổ

D n lẫ ưu

áp xe

ế ậ ẫ ưu tư th , t p ho • (1) V t lý tr li u d n l

ạ

ế ả

ậ kh c ch ộ ọ ị ệ ủ đ ng.ộ • (2) N i soi r a ph qu n ử • (3) Ch c hút xuyên thành ng c ự

ế ố

ề

ậ ợ

• Đi u tr các y u t ị

thu n l

i

ề

ị Ch ỉ đ nh

ạ ị đi u tr ngo i

ấ ạ ị ộ ờ ổ • Đi u tr n i khoa th t b i, nghi ng u ph i,

ề ị ạ ổ ẩ d d ng ph i b m sinh

ị

ố

Đáp ng ứ đi u tr : • Đáp ng ứ đi u tr là khi s t gi m sau 34 ngày

ề ề ị ế ố

ề ả ị đi u tr , h t s t sau 710 ngày

7. TIÊN LƯ NGỢ

ừ 7590%.

ố  T l ỉ ệ thành công t  Nh ng tình hu ng làm t ữ

ổ ăng t l ế ắ ứ vong: th áp xe quá

ạ ố

ạ ặ t

ỉ ệ ử t ả ổ phát do u ph i làm t c ph qu n, ớ l n (> 6cm), r i lo n tri giác, do các lo i vi ệ trùng như S. aureus, K. pneumoniae, đ c bi là P. aeruginosa