A(cid:217)P-XE PHO¯I

I. (cid:209)AˇI C(cid:214)(cid:212)NG:

Aøp-xe pho(cid:229)i lał hie(cid:228)n t(cid:246)(cid:244)(cid:239)ng vie(cid:226)m vał nung muß trong nhu mo(cid:226) pho(cid:229)i ta(cid:239)o thałnh mo(cid:228)t hay nhie(cid:224)u hang ch(cid:246)øa muß. Aøp-xe pho(cid:229)i coø the(cid:229) gaºp (cid:244)ß mo(cid:239)i l(cid:246)øa tuo(cid:229)i, hieÆm thaÆy (cid:244)ß s(cid:244) sinh, th(cid:246)(cid:244)łng gaºp (cid:244)ß nam h(cid:244)n n(cid:246)ı. Aøp-xe pho(cid:229)i h(cid:236)nh thałnh th(cid:246)(cid:244)łng nhaÆt lał sau vie(cid:226)m pho(cid:229)i do Staphylococcus aureus vał Klebsiella pneumonia kho(cid:226)ng æaøp (cid:246)øng æie(cid:224)u tr(cid:242) hoaºc do vi khua(cid:229)n yeÆm kh(cid:237) sau d(cid:242) va(cid:228)t pheÆ quaßn boß que(cid:226)n hay sau vie(cid:226)m pho(cid:229)i h(cid:237)t. II. CHA¯N (cid:209)OA(cid:217)N: 1. Co(cid:226)ng vie(cid:228)c cha(cid:229)n æoaøn: a. Hoßi:  SoÆt? (th(cid:246)(cid:244)łng > 40oC). Me(cid:228)t moßi ? Su(cid:239)t ca(cid:226)n? (cid:209)au ng(cid:246)(cid:239)c?  Ho: th(cid:244)łi gian, t(cid:237)nh chaÆt æałm kha(cid:239)c ra: mału, ho(cid:226)i?  O(cid:239)c muß? Ho ra maøu? H(cid:244)i th(cid:244)ß ho(cid:226)i?  Tie(cid:224)n s(cid:246)ß: ho(cid:228)i ch(cid:246)øng xa(cid:226)m nha(cid:228)p. b. Khaøm la(cid:226)m sałng:  T(cid:236)m veß maºt nhieªm trułng, th(cid:244)ß nhanh, co keøo ng(cid:246)(cid:239)c, giaßm c(cid:246)ß æo(cid:228)ng lo(cid:224)ng ng(cid:246)(cid:239)c.  Khaøm pho(cid:229)i t(cid:236)m ho(cid:228)i ch(cid:246)øng æo(cid:228)ng æaºc (cid:244)ß giai æoa(cid:239)n æa(cid:224)u, ve(cid:224) sau ho(cid:228)i ch(cid:246)øng ba giaßm.  T(cid:236)m the(cid:226)m caøc daÆu hie(cid:228)u g(cid:244)(cid:239)i yø nhieªm trułng tu(cid:239) ca(cid:224)u: nho(cid:239)t da, vie(cid:226)m c(cid:244), vie(cid:226)m coÆt tußy x(cid:246)(cid:244)ng.

c. (cid:209)e(cid:224) ngh(cid:242) xeøt nghie(cid:228)m:  Co(cid:226)ng th(cid:246)øc maøu: Ba(cid:239)ch ca(cid:224)u taŒng, coø the(cid:229) coø thieÆu maøu nhe(cid:239). VS b(cid:236)nh th(cid:246)(cid:244)łng hoaºc taŒng nhe(cid:239).

 X-quang ng(cid:246)(cid:239)c: k(cid:237)ch th(cid:246)(cid:244)øc o(cid:229) abces th(cid:246)(cid:244)łng t(cid:246)ł 2 (cid:150) 20 cm, vaøch dały 5 (cid:150) 15 mm.  Sie(cid:226)u a(cid:226)m ng(cid:246)(cid:239)c.  CaÆy maøu.  Cho(cid:239)c huøt muß o(cid:229) aøp xe qua da: nhuo(cid:228)m Gram vał caÆy muß, ne(cid:226)n g(cid:244)ßi caß 2 mo(cid:226)i tr(cid:246)(cid:244)łng hieÆu kh(cid:237) vał k(cid:238) kh(cid:237) khi nghi ng(cid:244)ł taøc nha(cid:226)n yeÆm kh(cid:237).

2. Cha(cid:229)n æoaøn xaøc æ(cid:242)nh: khi coø Ho(cid:228)i ch(cid:246)øng nhieªm trułng, Vał Bie(cid:229)u hie(cid:228)n ta(cid:239)i pho(cid:229)i: th(cid:244)ß ho(cid:226)i, o(cid:239)c muß, khaøm thaÆy ho(cid:228)i ch(cid:246)øng æo(cid:226)ng æaºc hay ho(cid:228)i ch(cid:246)øng 3 giaßm, Vał X quang pho(cid:229)i: khoÆi trołn b(cid:244)ł da(cid:224)y roı, coø hoaºc kho(cid:226)ng coø m(cid:246)øc kh(cid:237) d(cid:242)ch naŁm ngang Hoaºc Sie(cid:226)u a(cid:226)m ng(cid:246)(cid:239)c: thaÆy o(cid:229) aøp xe trong pho(cid:229)i. 3. Cha(cid:229)n æoaøn coø the(cid:229): Ho(cid:228)i ch(cid:246)øng nhieªm trułng + Bie(cid:229)u hie(cid:228)n ta(cid:239)i pho(cid:229)i: th(cid:244)ß ho(cid:226)i, o(cid:239)c muß, khaøm thaÆy ho(cid:228)i ch(cid:246)øng æo(cid:226)ng æaºc hay ho(cid:228)i ch(cid:246)øng ba giaßm + X quang hoaºc Sie(cid:226)u a(cid:226)m ng(cid:246)(cid:239)c: ch(cid:246)a th(cid:246)(cid:239)c hie(cid:228)n æ(cid:246)(cid:244)(cid:239)c hoaºc h(cid:236)nh aßnh kho(cid:226)ng æie(cid:229)n h(cid:236)nh cußa o(cid:229) aøp xe.

4. Cha(cid:229)n æoaøn pha(cid:226)n bie(cid:228)t:  U lao hay hang lao: th(cid:246)(cid:244)łng kełm ha(cid:239)ch roÆn pho(cid:229)i vał xe(cid:239)p pho(cid:229)i, coø the(cid:229) t(cid:236)m æ(cid:246)(cid:244)(cid:239)c BK trong muß, tre(cid:226)n sie(cid:226)u a(cid:226)m coø nh(cid:246)ıng æoÆm vo(cid:226)i hoøa.  Trałn d(cid:242)ch małng pho(cid:229)i khu truø: coø the(cid:229) pha(cid:226)n bie(cid:228)t d(cid:246)(cid:239)a vało X-quang vał sie(cid:226)u a(cid:226)m xaøc æ(cid:242)nh v(cid:242) tr(cid:237) o(cid:229) muß (cid:244)ß małng pho(cid:229)i hay nhu mo(cid:226) pho(cid:229)i.

III. (cid:209)IE(cid:192)U TR(cid:210): 1. Nguye(cid:226)n taØc æie(cid:224)u tr(cid:242):  Khaøng sinh.  Daªn l(cid:246)u muß. 2. Khaøng sinh: (cid:209)(cid:246)(cid:244)(cid:239)c phoÆi h(cid:244)(cid:239)p lie(cid:224)u cao, th(cid:244)łi gian æie(cid:224)u tr(cid:242) 4-6 tua(cid:224)n.  Khaøng sinh ban æa(cid:224)u: - NeÆu muß thoÆi, nghi ng(cid:244)ł vi trułng yeÆm kh(cid:237): Penicilline G TM + Metrodinazole TTM. NeÆu d(cid:242) (cid:246)øng Peni G th(cid:236) dułng Clindamycin. - NeÆu nghi ng(cid:244)ł tu(cid:239) ca(cid:224)u (æa aøp xe pho(cid:229)i, be(cid:228)nh caßnh nhieªm trułng huyeÆt tu(cid:239) ca(cid:224)u): Oxacilline TM + Gentamycin TB (Gentamycin kho(cid:226)ng dułng quaø 5 - 7 ngały). (cid:209)ie(cid:224)u ch(cid:230)nh khaøng sinh sau æoø theo khaøng sinh æo(cid:224)  (cid:209)aønh giaø sau 1 tua(cid:224)n: - Dieªn tieÆn toÆt: soÆt giaßm, o(cid:239)c muß giaßm, X-quang caßi thie(cid:228)n  tieÆp tu(cid:239)c khaøng sinh cho æuß 4 tua(cid:224)n: + PNC G + Metronidazole TM x 2 tua(cid:224)n, sau æoø Clindamycin (U) hoaºc Flagyl (U) x 2 tua(cid:224)n. + (cid:209)oÆi v(cid:244)øi tu(cid:239) ca(cid:224)u: Oxacilline TM x 2 tua(cid:224)n, Genta x 5 ngały, sau æoø Oxacilline (U) x 2 tua(cid:224)n. - Dieªn tieÆn kho(cid:226)ng toÆt: soÆt keøo dałi, o(cid:239)c muß keøo dałi, o(cid:229) muß cołn to(cid:224)n ta(cid:239)i tre(cid:226)n Xquang ng(cid:246)(cid:239)c  thay æo(cid:229)i khaøng sinh theo keÆt quaß KS æo(cid:224) caÆy muß, caÆy maøu. NeÆu caÆy muß hoaºc maøu a(cid:226)m t(cid:237)nh: + (cid:209)o(cid:229)i sang Cefotaxim/ Ceftriaxone + Metrodinazole. + NeÆu nghi tu(cid:239) ca(cid:224)u: æo(cid:229)i sang Vancomycin. 3. Daªn l(cid:246)u muß: 3.1. Daªn l(cid:246)u t(cid:246) theÆ vał va(cid:228)t lyø tr(cid:242) lie(cid:228)u:  Ch(cid:230) æ(cid:242)nh trong aøp xe pho(cid:229)i giai æoa(cid:239)n ta(cid:239)o hang, o(cid:239)c muß.  ChoÆng ch(cid:230) æ(cid:242)nh trong: suy ho(cid:226) haÆp, suy tim, ho ra maøu, aøp xe ch(cid:246)a khu truø, be(cid:228)nh nha(cid:226)n ho(cid:226)n me(cid:226).

3.2. Cho(cid:239)c thoaøt muß o(cid:229) aøp xe qua da:  Ch(cid:230) æ(cid:242)nh: Khi aøp-xe pho(cid:229)i khu truø, caøch thałnh ng(cid:246)(cid:239)c ≤ 1cm, æ(cid:246)(cid:244)łng k(cid:237)nh > 4cm.  Thuß thua(cid:228)t æ(cid:246)(cid:244)(cid:239)c th(cid:246)(cid:239)c hie(cid:228)n d(cid:246)(cid:244)øi h(cid:246)(cid:244)øng daªn sie(cid:226)u a(cid:226)m.  Tai bieÆn: trałn muß, trałn maøu, trałn kh(cid:237) małng pho(cid:229)i, ho ra maøu. 3.3. No(cid:228)i soi pheÆ quaßn:  Ch(cid:230) æ(cid:242)nh khi be(cid:228)nh s(cid:246)ß nghi ng(cid:244)ł coø d(cid:242) va(cid:228)t.  Qua no(cid:228)i soi coø the(cid:229) huøt b(cid:244)øt muß, laÆy be(cid:228)nh pha(cid:229)m lałm xeøt nghie(cid:228)m.

4. (cid:209)ie(cid:224)u tr(cid:242) ngoa(cid:239)i khoa: ch(cid:230) æ(cid:242)nh khi ho ra maøu taøi phaøt, doł pheÆ quaßn małng pho(cid:229)i, o(cid:229) aøp-xe pho(cid:229)i keøo dałi, aøp-xe pho(cid:229)i taøi phaøt tre(cid:226)n ne(cid:224)n keøn pho(cid:229)i. IV- DIEˆN TIE`N VA(cid:216) TIE´N L(cid:214)(cid:212)ˇNG: (cid:209)a soÆ aøp-xe pho(cid:229)i heÆt soÆt sau 6-8 ngały, theo doıi Xquang moªi 2 tua(cid:224)n, m(cid:246)øc kh(cid:237) d(cid:242)ch bieÆn maÆt da(cid:224)n, æe(cid:229) la(cid:239)i b(cid:244)ł trołn vał maÆt haœn sau vałi thaøng. Nh(cid:246)ıng yeÆu toÆ tie(cid:226)n l(cid:246)(cid:244)(cid:239)ng xaÆu:

 O¯ aøp-xe quaø l(cid:244)øn, æ(cid:246)(cid:244)łng k(cid:237)nh > 6cm.  Trie(cid:228)u ch(cid:246)øng keøo dałi tr(cid:246)(cid:244)øc nha(cid:228)p vie(cid:228)n > 6 tua(cid:224)n.  Vie(cid:226)m pho(cid:229)i hoa(cid:239)i t(cid:246)ß v(cid:244)øi nhie(cid:224)u o(cid:229) aøp-xe.  Be(cid:228)nh nha(cid:226)n suy dinh d(cid:246)(cid:244)ıng, suy giaßm mieªn d(cid:242)ch.  Aøp-xe kełm baÆt th(cid:246)(cid:244)łng pheÆ quaßn (taØc ngheın, u, (cid:133))

V- TA(cid:217)I KHA(cid:217)M: Th(cid:246)(cid:244)łng kełm Xquang pho(cid:229)i kie(cid:229)m tra. Taøi khaøm 2 tua(cid:224)n sau xuaÆt vie(cid:228)n trong thaøng æa(cid:224)u. Sau æoø taøi khaøm moªi thaøng trong 3 thaøng.