Bài giảng kế toán Mỹ (Đối chiếu kế toán Việt Nam) - Phan Đức Dũng

Chia sẻ: Tien Dat Dat | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:73

Thêm vào BST

Báo xấu

361
lượt xem 108
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu tham khảo này sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn các giao dịch kinh doanh phát sinh để có thể hiểu các thông tin kế toán được tạo ra bằng cách nào và những người ra quyết định sử dụng các thông tin này trong việc ra quyết định.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng kế toán Mỹ (Đối chiếu kế toán Việt Nam) - Phan Đức Dũng

ÑEÀ CÖÔNG BAØI GIAÛNG KEÁ TOAÙN MYÕ (ÑOÁI CHIEÁU KEÁ TOAÙN VIEÄT NAM) Phan Ñöùc Duõng Prepared by Phan Ñöùc Duõng, PhD -1-
CHÖÔNG 1 TOÅNG QUAN VEÀ KEÁ TOAÙN ÑOÁI CHIEÁU THOÂNG TIN KEÁ TOAÙN CAÀN THIEÁT CHO NGÖÔØI SÖÛ DUÏNG 1.1 1.1.1 Söï caàn thieát cuûa thoâng tin keá toaùn Muïc tieâu cuûa cuoán saùch laø giuùp baïn ñoïc hieåu roõ hôn caùc giao dòch kinh doanh phaùt sinh ñeå coù theå hieåu caùc thoâng tin keá toaùn ñöôïc taïo ra baèng caùch naøo vaø nhöõng ngöôøi ra quyeát ñònh, goàm caû nhöõng ngöôøi beân trong coâng ty (caùc nhaø quaûn trò) laãn beân ngoaøi coâng ty (caùc nhaø ñaàu tö) söû duïng caùc thoâng tin naøy trong vieäc ra quyeát ñònh nhö theá naøo, khi naøo, vaø caùi gì trong vieäc mua hay baùn taøi saûn taïi ñôn vò cuûa hoï. Trong quaù trình daãn daét, taùc giaû mong muoán ñoäc giaû tieáp caän vôùi moät soá coâng ty noåi tieáng treân theá giôùi. Coù theå ñoäc giaû seõ töï hoûi raèng ñeå xaây döïng caùc coâng vieân troø chôi chaúng haïn nhö Theá giôùi Disney thì phaûi toán keùm caùc chi phì gì? Lieäu caùc coâng vieân naøy coù ñaùng ñeå boû ra moät soá tieàn ñaàu tö khoång loà nhö vaäy hay khoâng? Döï kieán coù bao nhieâu du khaùch seõ ñeán coâng vieân Disney moãi naêm? Lieäu Disney coù theå quaùn xuyeán heát taát caû moïi ñieàu, vaø lieäu raèng löôïng du khaùch coù ñuû laøm cho coâng vieân sinh lôøi hay khoâng? Neáu caùc nhaø ñaàu tö xem xeùt vieäc mua coå phieáu cuûa Disney, hoï caàn phaûi bieát caùc thoâng tin gì ñeå quyeát ñònh xem giaù hieän taïi cuûa coâng ty laø haáp daãn? Môùi ñaây, Walt Disney Hoàng Koâng vöøa khai tröông vaø ñöa vaøo khai thaùc lieäu coù hieäu quaû hay khoâng? Taát nhieân taùc giaû seõ khoâng theå traû lôøi taát caû moïi caâu hoûi maø ñoäc giaû chaát vaán, tuy nhieân taùc giaû seõ ñöa ra vaøi khía caïnh thuù vò trong kinh doanh vaø seõ söû duïng caùc ví duï thöïc teá ñeå minh hoaï cho vieäc söû duïng caùc thoâng tin keá toaùn. 1.1.2 Keá toaùn laø coâng cuï hoã trôï cho ngöôøi ra quyeát ñònh Caùc thoâng tin keá toaùn raát höõu duïng cho nhöõng ai caàn döïa vaøo ñoù ñeå ra caùc quyeát ñònh kinh teá. Nhöõng ngöôøi ra caùc quyeát ñònh laø caùc nhaø quaûn trò, coå ñoâng, nhaø ñaàu tö vaø caùc nhaø chính trò. Chaúng haïn nhö khi phoøng kyõ thuaät cuûa coâng ty maùy tính Apple phaùt trieån heä thoáng iMac, thì keøm theo ñoù, moät keá toaùn vieân cuõng ñaõ thöïc hieän moät baùo caùo ñaùnh giaù khaû naêng sinh lôøi cuûa saûn phaåm, bao goàm vieäc öôùc tính doanh thu, chi phí saûn xuaát vaø chi phí baùn haøng. Caùc nhaø quaûn trò coâng ty seõ söû duïng baùo caùo naøy ñeå quyeát ñònh coù neân tieán haønh saûn xuaát vaø ñöa ra thò tröôøng hay khoâng. Hay moät ví duï khaùc laø Jill ñieàu haønh moät coâng ty tö vaán nhoû, coù 5 nhaân vieân ñeå phuïc vuï khaùch haøng. Nhaèm quyeát ñònh xem seõ thaêng chöùc cho ai (hoaëc sa thaûi ngöôøi naøo), Jill caàn laøm baùo caùo haøng thaùng veà naêng suaát cuûa caùc nhaân vieân vaø so saùnh naêng suaát naøy vôùi tieàn löông vaø caùc chi phí khaùc lieân quan ñeán coâng vieäc haøng thaùng cuûa moãi ngöôøi. Prepared by Phan Ñöùc Duõng, PhD -2-
NGUYEÂN NHAÂN HÌNH THAØNH MOÂN KEÁ TOAÙN ÑOÁI CHIEÁU 1.2 Keá toaùn giuùp cho vieäc ra quyeát ñònh baèng caùch chæ ra ñoàng tieàn ñaõ ñöôïc chi tieâu ôû ñaâu vaø khi naøo, caùc cam keát ñaõ ñöôïc thöïc hieän ra sao, ñaùnh giaù hieäu quaû kinh doanh, vaø ñöa ra caùc kieán nghò taøi chính cho vieäc löïa choïn keá hoaïch naøy hay baùc boû keá hoaïch khaùc. Keá toaùn cuõng giuùp döï baùo taùc ñoäng cuûa caùc quyeát ñònh, vaø chæ ra caùc vaán ñeà khoù khaên, nhöõng baát hôïp lyù, nhöõng vaán ñeà hieän taïi cuõng nhö caùc cô hoäi trong töông lai. Phaân tích Caùc baùo Nhöõng Söï kieän vaø ghi caùo taøi ngöôøi söû cheùp chính duïng Moïi quan taâm cuûa chuùng ta ñeàu naèm trong boán hoäp treân. Taát caû caùc khoùa hoïc keá toaùn taøi chính ñeàu bao goàm caùc hoïc phaàn phaân tích (ñònh khoaûn), ghi cheùp vaø thieát laäp caùc baùo caùo taøi chính. Do ñoù, heä thoáng keá toaùn doanh nghieäp ôû caùc quoác gia noùi chung seõ taäp trung kyõ hôn vaøo baûn chaát cuûa quaù trình kinh doanh vaø phöông caùch maø caùc baùo caùo taøi chính hoã trôï cho nhöõng ngöôøi ra quyeát ñònh. Nhö vaäy, caùc doanh nghieäp ôû baát kyø quoác gia naøo cuoái cuøng cuõng phaûi cung caáp thoâng tin cho ngöôøi söû duïng thoâng tin baùo caùo taøi chính höõu ích nhaát, nhöng thöïc teá cho thaáy, ôû caùc quoác gia khaùc nhau seõ coù heä thoáng chuaån möïc keá toaùn quoác gia khoâng gioáng nhau, vì nhieàu lyù do khaùc nhau. Thöïc tieãn ñaõ minh chöùng coù ít nhaát boán lyù do ñeå giaûi thích taïi sao coù söï khaùc bieät ñoù vaø ñoù cuõng lyù do taïi sao keá toaùn ñoái chieáu laïi caàn thieát cho coâng vieäc nghieân cöùu taïi caùc tröôøng giaûng daïy veà keá toaùn. Prepared by Phan Ñöùc Duõng, PhD -3-
1.2.1 Söï phaùt trieån xaõ hoäi loaøi ngöôøi 1.2.2 Söï hình thaønh caùc coâng ty ña quoác gia 1.2.3 Söï hoaøn thieän coâng taùc keá toaùn cuûa caùc quoác gia 1.2.4 Söï töông hôïp giöõa caùc chuaån möïc keá toaùn 1.2.5 Söï khaùc bieät veà coâng taùc keá toaùn a. Heä thoáng luaät phaùp b. Caùc nhaø cung caáp taøi chính (Providers of Finance) c. Luaät thueá d. Toå chöùc ngheà nghieäp e. Laïm phaùt f. Lyù thuyeát keá toaùn g. Söï tình côø Ñoái töôïng cuûa keá toaùn 1.2.6 Keá toaùn cung caáp nhöõng coâng cuï, phöông tieän trong vieäc thu thaäp, theo doõi vaø ño löôøng keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh nhaèm cung caáp thoâng tin kòp thôøi veà tình hình taøi chính cuûa doanh nghieäp. Noùi moät caùch khaùc, ñoái töôïng cuûa keá toaùn laø hoaït ñoäng kinh doanh vaø taøi chính cuûa doanh nghieäp, ñoù laø quaù trình ñaàu tö, saûn xuaát vaø tieâu thuï. Tuy nhieân, keá toaùn khoâng theå naøo cung caáp toaøn boä caùc thoâng tin trong doanh nghieäp mình cho caùc ñoái töôïng söû duïng maø chæ cung caáp nhöõng thoâng tin taøi chính, töùc laø thoâng tin toång hôïp ñaõ ñöôïc löôïng hoaù baèng giaù trò, cuï theå baèng tieàn ñoàng Vieät Nam cho nhöõng ñoái töôïng söû duïng beân ngoaøi doanh nghòeâp vaø thoâng tin chi tieát khaùc seõ ñöôïc löôïng hoùa baèng nhöõng hình thaùi khaùc nhau cung caáp cho noäi boä doanh nghieäp. Ñoái töôïng keá toaùn laø hoaït ñoäng kinh teá, taøi chính cuûa ñôn vò thoâng qua söï hình thaønh vaø bieán ñoäng cuûa nguoàn voán kinh doanh maø nguoàn voán kinh doanh bao goàm nôï phaûi traû vaø voán chuû sôû höõu ñeå hình thaønh neân taøi saûn cuûa doanh nghieäp. Theo quy ñònh cuûa luaät keá toaùn, ñoái töôïng keá toaùn thuoäc hoaït ñoäng kinh doanh, goàm:  Taøi saûn coá ñònh, taøi saûn löu ñoäng;  Nôï phaûi traû vaø voán chuû sôû höõu; Prepared by Phan Ñöùc Duõng, PhD -4-
 Caùc khoaûn doanh thu, chi phí, thu nhaäp vaø chi phí khaùc;  Thueá vaø caùc khoaûn noäp ngaân saùch nhaø nöôùc;  Keát quaû vaø phaân chia keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh;  Caùc taøi saûn khaùc coù lieân quan ñeán ñôn vò keá toaùn. Vôùi nhöõng noäi dung naøy, ngöôøi ñoïc ñôn giaûn nhaän ra ngay raèng, thöïc ra ñoái töôïng keá toaùn noùi chung laø taøi saûn, nguoàn hình thaønh taøi saûn vaø söï vaän ñoäng cuûa taøi saûn trong quaù trình kinh doanh. 1.2.7 Taøi saûn (nguoàn löïc) Taøi saûn laø nguoàn löïc do doanh nghieäp kieåm soaùt vaø coù theå thu ñöôïc lôïi ích kinh teá trong töông lai. Thoâng thöôøng trong thöïc teá taïi doanh nghieäp, taøi saûn ñöôïc bieåu hieän döôùi hình thaùi vaät chaát nhö nhaø xöôûng, maùy moùc, thieát bò, vaät tö, haøng hoaù hoaëc khoâng theå hieän döôùi hình thaùi vaät chaát nhö baûn quyeàn, baèng saùng cheá nhöng phaûi thu ñöôïc lôïi ích kinh teá trong töông lai vaø thuoäc quyeàn kieåm soaùt cuûa doanh nghieäp. Beân caïnh ñoù, taøi saûn cuûa doanh nghieäp coøn bao goàm caùc taøi saûn khoâng thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa doanh nghieäp nhöng doanh nghieäp kieåm soaùt ñöôïc vaø thu ñöôïc lôïi ích kinh teá trong töông lai, nhö taøi saûn thueâ taøi chính; hoaëc coù nhöõng taøi saûn thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa doanh nghieäp vaø thu ñöôïc lôïi ích kinh teá trong töông lai nhöng coù theå khoâng kieåm soaùt ñöôïc veà maët phaùp lyù, nhö bí quyeát kyõ thuaät thu ñöôïc töø hoaït ñoäng trieån khai coù theå thoûa maõn caùc ñieàu kieän trong ñònh nghóa veà taøi saûn khi caùc bí quyeát ñoù coøn giöõ ñöôïc bí maät vaø doanh nghieäp coøn thu ñöôïc lôïi ích kinh teá. Ngoaøi ra, taøi saûn cuûa doanh nghieäp coøn ñöôïc hình thaønh töø caùc giao dòch hoaëc caùc söï kieän ñaõ qua, nhö goùp voán, mua saém, töï saûn xuaát, ñöôïc caáp, ñöôïc bieáu taëng. Caùc giao dòch hoaëc caùc söï kieän döï kieán seõ phaùt sinh trong töông lai khoâng laøm taêng taøi saûn. 1.2.8 Nguoàn hình thaønh (nguoàn voán) Xeùt theo nguoàn hình thaønh taøi saûn, toaøn boä voán cuûa doanh nghieäp ñöôïc hình thaønh töø nôï phaûi traû voán chuû sôû höõu. a. Nôï phaûi traû Nôï phaûi traû laø nghóa vuï hieän taïi cuûa doanh nghieäp phaùt sinh töø caùc giao dòch vaø söï kieän ñaõ qua maø doanh nghieäp phaûi thanh toaùn töø caùc nguoàn löïc cuûa mình. Hay noùi roõ hôn, nôï phaûi traû xaùc ñònh nghóa vuï hieän taïi cuûa doanh nghieäp khi doanh nghieäp nhaän veà moät taøi saûn, tham gia moät cam keát hoaëc phaùt sinh caùc nghóa vuï phaùp lyù, nghóa laø, soá tieàn voán maø doanh nghieäp ñi vay, ñang chieám duïng cuûa caùc ñôn vò, toå chöùc, caù nhaân vaø do ñoù doanh nghieäp coù traùch nhieäm phaûi hoaøn traû. Chaúng haïn, trong quaù trình hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh, ñeå môû roäng saûn xuaát ñôn vò caàn vay tieàn cuûa ngaân haøng ñeå ñoåi môùi maùy moùc thieát bò,… hoaëc mua Prepared by Phan Ñöùc Duõng, PhD -5-
nguyeân vaät lieäu chöa thanh toaùn cho ngöôøi baùn hay nhöõng khoaûn phaûi thanh toaùn cho caùn boä coâng nhaân vieân, … Ñoù laø nhöõng khoaûn nôï ñeå hình thaønh neân taøi saûn cuûa doanh nghieäp maø phaùt sinh töø caùc giao dòch vaø söï kieän ñaõ qua, nhö mua haøng hoaù chöa traû tieàn, söû duïng dòch vuï chöa thanh toaùn, vay nôï, cam keát baûo haønh haøng hoaù, cam keát nghóa vuï hôïp ñoàng, phaûi traû nhaân vieân, thueá phaûi noäp, phaûi traû khaùc vaø doanh nghieäp phaûi coù nghóa vuï hoaøn traû. Vieäc thanh toaùn caùc nghóa vuï hieän taïi coù theå ñöôïc thöïc hieän baèng nhieàu caùch, nhö: traû baèng tieàn, traû baèng taøi saûn khaùc, hoaëc cung caáp dòch vuï, hoaëc thay theá nghóa vuï naøy baèng nghóa vuï khaùc; vaø cuoái cuøng coù theå chuyeån ñoåi nghóa vuï nôï phaûi traû thaønh voán chuû sôû höõu. b. Voán chuû sôû höõu Voán chuû sôû höõu laø giaù trò voán cuûa doanh nghieäp, ñöôïc tính baèng soá cheânh leäch giöõa giaù trò Taøi saûn cuûa doanh nghieäp tröø (-) Nôï phaûi traû. Voán chuû sôû höõu ñöôïc phaûn aûnh trong Baûng caân ñoái keá toaùn, goàm: voán cuûa caùc nhaø ñaàu tö, thaëng dö voán coå phaàn, lôïi nhuaän giöõ laïi, caùc quyõ, lôïi nhuaän chöa phaân phoái, cheânh leäch tyû giaù vaø cheânh leäch ñaùnh giaù laïi taøi saûn. Voán cuûa caùc nhaø ñaàu tö coù theå laø voán cuûa chuû doanh nghieäp, voán goùp, – voán coå phaàn, voán Nhaø nöôùc; Thaëng dö voán coå phaàn laø cheânh leäch giöõa meänh giaù coå phieáu vôùi giaù – thöïc teá phaùt haønh; Lôïi nhuaän giöõ laïi laø lôïi nhuaän sau thueá giöõ laïi ñeå tích luyõ boå sung voán; – Caùc quyõ nhö quyõ döï tröõ, quyõ döï phoøng, quyõ ñaàu tö phaùt trieån; – Lôïi nhuaän chöa phaân phoái laø lôïi nhuaän sau thueá chöa chia cho chuû sôû – höõu hoaëc chöa trích laäp caùc quyõ; Cheânh leäch tyû giaù, goàm: Cheânh leäch tyû giaù phaùt sinh trong quaù trình ñaàu – tö xaây döïng; Cheânh leäch tyû giaù phaùt sinh khi doanh nghieäp ôû trong nöôùc hôïp nhaát baùo caùo taøi chính cuûa caùc hoaït ñoäng ôû nöôùc ngoaøi söû duïng ñôn vò tieàn teä keá toaùn khaùc vôùi ñôn vò tieàn teä keá toaùn cuûa doanh nghieäp baùo caùo. Cheânh leäch ñaùnh giaù laïi taøi saûn laø cheânh leäch giöõa giaù trò ghi soå cuûa taøi saûn vôùi giaù trò ñaùnh giaù laïi taøi saûn khi coù quyeát ñònh cuûa Nhaø nöôùc, hoaëc khi ñöa taøi saûn ñi goùp voán lieân doanh, coå phaàn. 1.2.9 Söï vaän ñoäng cuûa taøi saûn trong quaù trình saûn xuaát kinh doanh Taøi saûn cuûa doanh nghieäp khi tham gia vaøo quaù trình saûn xuaát kinh doanh seõ laøm cho caùc taøi saûn vaän ñoäng vaø taïo laäp lôïi nhuaän cho doanh nghieäp. Lôïi nhuaän chính laø thöôùc ño keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Caùc yeáu toá lieân quan tröïc tieáp ñeán vieäc xaùc ñònh lôïi nhuaän laø Doanh thu, thu nhaäp khaùc vaø Chi phí. Doanh thu, thu nhaäp khaùc, Chi phí vaø Lôïi nhuaän laø caùc chæ tieâu phaûn aùnh tình hình kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Prepared by Phan Ñöùc Duõng, PhD -6-
CAÙC PHÖÔNG PHAÙP KEÁ TOAÙN 1.3 Ñeå thöïc hieän chöùc naêng cuûa mình, keá toaùn ñaõ söû duïng moät heä thoáng bao goàm nhieàu phöông phaùp. Ñoù laø, phöông phaùp chöùng töø, phöông phaùp ñoái öùng taøi khoaûn vaø ghi soå keùp, phöông phaùp kieåm keâ taøi saûn, phöông phaùp tính giaù taøi saûn, phöông phaùp tính giaù thaønh vaø phöông phaùp toång hôïp- caân ñoái keá toaùn. Prepared by Phan Ñöùc Duõng, PhD -7-
CHÖÔNG 2 MOÂ HÌNH KEÁ TOAÙN KEÁ TOAÙN VAØ PHAÂN LOAÏI KEÁ TOAÙN 2.1 2.1.1 Khaùi nieäm keá toaùn Keá toaùn laø moät heä thoáng thoâng tin ño löôøng, xöû lyù vaø cung caáp caùc thoâng tin taøi chính nhaèm giuùp chuû sôû höõu söû duïng hieäu quaû taøi saûn cuûa doanh nghieäp. Keá toaùn laø moät ngheä thuaät cuûa vieäc phaân loaïi (classifying), ghi cheùp (recording), toång hôïp (summarising) taát caû caùc nghieäp vuï phaùt sinh (transactions) taïi moät doanh nghieäp theo nhöõng hình thöùc rieâng coù cuûa mình, ñoàng thôøi goùp phaàn lyù giaûi keát quaû cuûa nhöõng nghieäp vuï ñoù. Thieát laäp moät heä thoáng thoâng tin keá toaùn cung caáp cho caùc ñoái töôïng caàn thoâng tin, hoå trôï cho tieán trình ra quyeát ñònh. 2.1.2 Phaân loaïi keá toaùn a. Keá toaùn taøi chính (Financial accounting) Keá toaùn taøi chính cung caáp caùc thoâng tin keá toaùn höõu ích cho caùc chuû theå beân ngoaøi doanh nghieäp trong vieäc ra quyeát ñònh. Quyeát ñònh cuûa hoï coù lieân quan ñeán doanh nghieäp nhö quyeát ñònh veà khaû naêng ñaàu tö, thôøi ñieåm ñaàu tö hay ruùt laïi ñaàu tö, hoaëc yù ñònh cho doanh nghieäp vay v.v.... Nhöõng ngöôøi beân ngoaøi doanh nghieäp nhö nhöõng ngöôøi chuû ñaàu tö, nhöõng ngöôøi cho vay, nhöõng nhaø cung caáp, khaùch haøng, nhöõng nhaø phaân tích vaø tö vaán taøi chính, luaät sö, kinh teá gia, nhöõng nhaø nghieân cöùu, nhöõng toå chöùc nhö cô quan thueá vuï, thò tröôøng chöùng khoaùn, baùo chí vaø cô quan thoâng taán, hieäp hoäi lao ñoäng, vaø coâng chuùng. b. Keá toaùn quaûn trò (Management accounting) Keá toaùn quaûn trò cung caáp caùc thoâng tin keá toaùn höõu ích cho nhöõng nhaø quaûn lyù trong noäi boä doanh nghieäp theo caùc caáp ñoä quaûn lyù. Nhöõng ngöôøi quaûn lyù doanh nghieäp chòu traùch nhieäm veà vieäc ñaùnh giaù quaù trình hoaït ñoäng ñaõ qua, laäp caùc keá hoaïch kinh doanh töông lai, xaùc ñònh muïc tieâu vaø phöông phaùp thöïc hieän ñeå ñaït muïc tieâu. Toùm laïi, ñeå ñaùp öùng nhu caàu ña daïng cuûa caùc nhoùm ñoái töôïng khaùc nhau, keá toaùn ñöôïc phaân chia thaønh hai boä phaän laø keá toaùn taøi chính vaø keá toaùn quaûn trò. Prepared by Phan Ñöùc Duõng, PhD -8-
Keá toaùn taøi chính laø boä phaän keá toaùn chuû yeáu cung caáp thoâng tin cho caùc ñoái töôïng ôû beân ngoaøi doanh nghieäp vôùi muïc ñích kieåm soaùt hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp. Keá toaùn quaûn trò laø boä phaän keá toaùn chæ cung caáp soá lieäu ñeå söû duïng trong phaïm vi noäi boä doanh nghieäp vôùi muïc ñích kieåm tra vaø ñieàu haønh hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp. Caû hai boä phaän keá toaùn naøy ñeàu lieân quan chaët cheõ tôùi hoaït ñoäng cuûa caùc nhaø quaûn lyù, ñieàu ñoù ñöôïc moâ taû theo sô ñoà. THOÂNG TIN KEÁ TOAÙN VAØ VIEÄC RA QUYEÁT ÑÒNH 2.2 2.2.1 Ñoái töôïng söû duïng thoâng tin keá toaùn a. Caùc nhaø quaûn lyù doanh nghieäp (Management) Caùc nhaø quaûn lyù doanh nghieäp (Management) söû duïng thoâng tin keá toaùn ñeå ñöa ra caùc quyeát ñònh ñieàu haønh hoaït ñoäng kinh doanh cuûa doanh nghieäp. b. Nhöõng ngöôøi coù lôïi ích tröïc tieáp vôùi hoaït ñoäng kinh doanh Nhöõng ngöôøi coù lôïi ích tröïc tieáp vôùi hoaït ñoäng kinh doanh cuûa doanh nghieäp beân ngoaøi doanh nghieäp nhö Nhaø ñaàu tö hieän taïi vaø töông lai (Present or Potential Invertos). Chuû nôï hieän taïi vaø töông lai (Present or Potential Creditors). c. Nhöõng ngöôøi coù lôïi ích giaùn tieáp vôùi hoaït ñoäng kinh doanh Nhöõng ngöôøi coù lôïi ích giaùn tieáp vôùi hoaït ñoäng kinh doanh cuûa doanh nghieäp.  Cô quan thueá (Tax Authorities).  Cô quan chöùc naêng  Caùc ñoái töôïng söû duïng khaùc beân ngoaøi doanh nghieäp. 2.2.2 Thoâng tin keá toaùn vaø vieäc ra quyeát ñònh Muïc ñích quan troïng cuûa vieäc nghieân cöùu keá toaùn laø ñeå coù moät kieán thöùc vaø khaû naêng chuyeân moân ñeå tham gia vaøo nhöõng quyeát ñònh quan troïng. Thoâng tin do keá toaùn cung caáp laøm neàn taûng ñeå ra nhöõng quyeát ñònh cho caû caùc ñoái töôïng beân trong vaø beân ngoaøi doanh nghieäp. Prepared by Phan Ñöùc Duõng, PhD -9-
2.2.3 Ngaønh ngheà keá toaùn vaø caùc toå chöùc aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng keá toaùn a. Ngaønh ngheà keá toaùn b. Caùc toå chöùc aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng keá toaùn  Uyû ban chuaån möïc keá toaùn taøi chính (Financial Accounting Standards Board- FASB)  UÛy ban chöùng khoaùn (Securities and Exchange Commission- SEC).  Vieän keá toaùn coâng Hoa Kyø (American Institute of Certified Public Accountants- AICPA).  Vieän keá toaùn quaûn trò (Institute of Management Accountants - IMA)  Vieän kieåm toaùn noäi boä (Institute of Internal Auditors - IIA)  Hieäp hoäi keá toaùn Hoa Kyø (American Accounting Association- AAA). CAÙC NGUYEÂN TAÉC VAØ GIAÛ ÑÒNH ÑÖÔÏC THÖØA NHAÄN 2.3 2.3.1 Caùc nguyeân taéc keá toaùn cô baûn 2.3.2 Caùc giaû ñònh ñöôïc thöøa nhaän TÌNH HÌNH TAØI CHÍNH (FINANCIAL POSITION) 2.4 2.4.1 Khaùi nieäm Tình hình taøi chính cuûa toå chöùc kinh doanh theå hieän qua taøi saûn vaø nguoàn hình thaønh taøi saûn cuûa doanh nghieäp taïi moät thôøi ñieåm, theo phöông trình keá toaùn (Accounting Equation): ASSETS = LIABILITIES + OWNER’S EQUITY A = L + O.E Taøi saûn = Nôï phaûi traû + Voán chuû sôû höõu (Assets = Liabilities + Owner’s equity). 2.4.2 Caùc nghieäp vuï aûnh höôûng ñeán voán chuû sôû höõu Coù 4 loaïi nghieäp vuï aûnh höôûng ñeán voán chuû sôû höõu.  2 loaïi nghieäp vuï laøm taêng voán: ñaàu tö voán cuûa chuû sôû höõu, vaø doanh thu cuûa doanh nghieäp. Prepared by Phan Ñöùc Duõng, PhD -10-
 2 loaïi nghieäp vuï laøm giaûm voán: ruùt voán cuûa chuû sôû höõu, vaø chi phí cuûa doanh nghieäp. 2.4.3 Caùc baùo caùo taøi chính Baùo caùo taøi chính toång quaùt ghi nhaän caùc thoâng tin taøi chính lieân quan ñeán (1) caùc quyeát ñònh ñaàu tö, (2) caùc quyeát ñònh veà tín duïng, vaø (3) caùc quyeát ñònh veà chính saùch chung. Ñeå ñaït ba muïc tieâu treân, hai loaïi baùo caùo taøi chính ñöôïc söû duïng roäng raõi. Baùo caùo lieân quan ñeán moät thôøi ñieåm nhaát ñònh: Baûng caân ñoái keá toaùn (Balance Sheet) duøng ñeå ghi nhaän taøi saûn, nôï phaûi traû vaø voán chuû sôû höõu vaøo moät thôøi ñieåm nhaát ñònh. Baùo caùo lieân quan ñeán moät thôøi kyø nhaát ñònh:  Baùo caùo thu nhaäp (Income Statement), duøng ñeå ghi nhaän caùc khoaûn doanh thu, chi phí, thu nhaäp hoaëc loã thuaàn.  Baùo caùo löu chuyeån tieàn teä (Statement of Cash Flows) duøng ñeå ghi nhaän tình hình löu chuyeån tieàn teä thoâng qua caùc hoaït ñoäng kinh doanh, ñaàu tö vaø taøi chính.  Baùo caùo voán chuû sôû höõu (Statement of owner's equity) phaûn aùnh tình hình bieán ñoäng voán chuû nhaân trong moät thôøi kyø. Baùo caùo taøi chính cung caáp nhöõng thoâng tin giuùp ngöôøi söû duïng coù theå choïn nhöõng quyeát ñònh ñaàu tö, tín duïng vaø nhöõng quyeát ñònh khaùc moät caùch hôïp lyù. Ñeå thuaän lôïi cho ñoäc giaû khi ñoïc taøi lieäu naøy, taùc giaû giôùi thieäu caùc baùo caùo taøi chính (Financial statement): 2.4.4 Caùc ñaëc ñieåm chaát löôïng vaø giôùi haïn cuûa baùo caùo taøi chính a. Caùc ñaët ñieåm chaát löôïng cuûa baùo caùo taøi chính b. Nhöõng giôùi haïn trong caùc thoâng tin thích hôïp vaø ñaùng tin caäy Prepared by Phan Ñöùc Duõng, PhD -11-
CHÖÔNG 3 TAØI KHOAÛN VAØ HEÄ THOÁNG KEÁ TOAÙN KEÙP TAØI KHOAÛN KEÁ TOAÙN 3.1 3.1.1 Khaùi nieäm taøi khoaûn Taøi khoaûn laø phöông phaùp phaân loaïi caùc ñoái töôïng keá toaùn theo noäi dung kinh teá. Moãi ñoái töôïng keá toaùn khaùc nhau ñöôïc theo doõi treân moät trang soå rieâng goïi laø taøi khoaûn. Ví duï: tieàn maët, tieàn gôûi ngaân haøng ñeàu ñöôïc theo doõi rieâng cho töøng loaïi vaø moãi loaïi laø moät taøi khoaûn. 3.1.2 Keát caáu cuûa taøi khoaûn 3.1.3 Phaân loaïi taøi khoaûn vaø nguyeân taéc ghi cheùp treân taøi khoaûn Ñeå coù theå ghi cheùp ñöôïc caùc nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh thì keá toaùn vieân phaûi naém vöõng ñöôïc caùc vaán ñeà sau:  Thôøi ñieåm ghi cheùp Moät nghieäp vuï phaùt sinh thöôøng laø keát quaû cuûa raát nhieàu haønh ñoäng xaûy ra tröôùc ñoù, vaán ñeà laø phaûi choïn ñöôïc moät hoaït ñoäng naøo ñoù laøm moác thôøi gian ñeå ghi cheùp. Thoâng thöôøng keá toaùn vieân seõ ghi cheùp khi coù caùc chöùng töø (documents) chöùng minh söï phaùt sinh cuûa nghieäp vuï.  Trò giaù ñeå ghi cheùp Moät taøi saûn coù theå ñöôïc ñaùnh giaù raát khaùc nhau bôûi nhöõng ñoái töôïng khaùc nhau vì nhöõng muïc ñích khaùc nhau, tuy nhieân trò giaù ñeå ghi cheùp nghieäp vuï laø trò giaù ñöôïc theå hieän treân caùc chöùng töø. Ñoái vôùi nghieäp vuï mua baùn haøng hoùa thì ñoù laø giaù thoûa thuaän giöõa ñoâi beân vaø noù phaûi ñöôïc ghi nhaän bôûi caû beân mua vaø beân baùn.  Phaân loaïi nghieäp vuï Trong thöïc teá caùc loaïi nghieäp vuï raát phong phuù neân neáu ghi cheùp ñôn giaûn nhö ñaõ bieát ôû phaàn tröôùc thì coù theå gaây ra söï nhaàm laãn giöõa caùc nghieäp vuï. Vì vaäy trong thöïc teá ngöôøi ta phaân chia taøi saûn, nôï phaûi traû, nguoàn voán chuû sôû höõu, doanh thu, chi phí ra thaønh raát nhieàu khoaûn muïc nhoû vaø goïi ñoù laø nhöõng taøi khoaûn (account). Söï chi tieát caøng saâu thì nghieäp vuï ñöôïc ghi cheùp seõ caøng chính xaùc. Prepared by Phan Ñöùc Duõng, PhD -12-
GHI CHEÙP NGHIEÄP VUÏ - GHI SOÅ KEÙP (DOUBLE – ENTRY) 3.2 3.2.1 Khaùi nieäm ghi soå keùp vaø ñònh khoaûn a. Ghi soå keùp Ñeå ghi soå keùp veà maët nguyeân taéc laø phaûi ñònh khoaûn caùc nghieäp vuï phaùt sinh cuï theå:  Xaùc ñònh nghieäp vuï phaùt sinh aûnh höôûng ñeán nhöõng ñoái töôïng keá toaùn naøo ? (Xaùc ñònh taøi khoaûn lieân quan?)  Bieán ñoäng taêng giaûm cuûa töøng ñoái töôïng (Xaùc ñònh taøi khoaûn ghi nôï vaø taøi khoaûn ghi coù)  Quy moâ bieán ñoäng cuûa töøng ñoái töôïng (Soá tieàn ghi nôï vaø ghi coù) b. Ñònh khoaûn keá toaùn Ñònh khoaûn keá toaùn laø vieäc xaùc ñònh taøi khoaûn ñoái öùng ñeå ghi cheùp moät nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh. Nghóa laø ghi nôï vaøo taøi khoaûn naøo? vaø ghi coù vaøo taøi khoaûn naøo? Thoâng thöôøng, coù hai loaïi ñònh khoaûn laø ñònh khoaûn ñôn giaûn vaø ñònh khoaûn phöùc taïp: 3.2.2 Taøi khoaûn toång hôïp vaø taøi khoaûn phaân tích ÑOÁI CHIEÁU QUY TRÌNH KEÁ TOAÙN 3.3 3.3.1 Thöïc hieän theo quy trình keá toaùn Myõ 3.3.2 Thöïc hieän theo quy trình keá toaùn Vieät Nam GIÔÙI THIEÄU HEÄ THOÁNG TAØI KHOAÛN KEÁ TOAÙN DOANH 3.4 NGHIEÄP VIEÄT NAM 3.4.1 Noäi dung chuû yeáu cuûa heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn doanh nghieäp 3.4.2 Moät soá nhaän xeùt veà heä thoáng taøi khoaûn Prepared by Phan Ñöùc Duõng, PhD -13-
CHÖÔNG 4 ÑO LÖÔØNG THU NHAÄP KINH DOANH VAØ CAÙC BUÙT TOAÙN ÑIEÀU CHÆNH (Business Income and Adjusting Entries) ÑO LÖÔØNG THU NHAÄP KINH DOANH 4.1 4.1.1 Khaùi nieäm Thu nhaäp laø thöôùc ño hieäu quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa doanh nghieäp, laø hieäu soá giöõa doanh thu vaø chi phí hôïp lyù. Doanh thu thuoäc hoaït ñoäng baùn haøng vaø cung caáp dòch vuï trong kyø keá toaùn naøo thì chi phí hôïp lyù cuõng lieân quan ñeán hoaït ñoäng baùn haøng vaø cung caáp dòch vuï vaø phaùt sinh trong kyø vôùi doanh thu. Neáu doanh thu phaùt sinh trong kyø keá toaùn naøy maø chi phí phaùt sinh trong kyø keá toaùn khaùc thì keá toaùn ñaõ vi phaïm nguyeân taéc phuø hôïp khi haïch toaùn doanh thu vaø chi phí. Neáu doanh thu chöa thöïc söï phaùt sinh maø keá toaùn ghi nhaän seõ vi phaïm nguyeân taéc troïng yeáu. Do ñoù, vieäc xaùc ñònh thu nhaäp phaûi ñöôïc döïa treân nguyeân taéc ghi nhaän doanh thu vaø chi phí sao cho doanh thu vaø chi phí ñöôïc ghi nhaän khoâng bò vi phaïm caùc nguyeân taéc vaø chuaån möïc keá toaùn. Nhö vaäy, thu nhaäp laø thöôùc ño hieäu quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa doanh nghieäp vaø:  Thu nhaäp ñöôïc xaùc ñònh theo moät quy taéc chung.  Coù theå söû duïng quy taéc chung naøy ñeå so saùnh hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc coâng ty khaùc nhau bôûi vì chuùng ñöôïc xaùc ñònh theo phöông thöùc gioáng nhau. 4.1.2 Xaùc ñònh thu nhaäp theo kyø keá toaùn a. Thu nhaäp cuûa doanh nghieäp Thoâng thöôøng, trong thöïc teá, caùc coâng ty ñeàu coù caùch xaùc ñònh thu nhaäp vaø kyø keá toaùn khaùc nhau. Tuy nhieân, haàu heát kyø keá toaùn ñöôïc xaùc ñònh theo naêm döông lòch, nhöng coù moät soá coâng ty xaùc ñònh thôøi ñieåm keát thuùc naêm taøi chính khoâng vaøo ngaøy 31 thaùng 12 maø theo tính chaát thôøi vuï hoaëc ñaëc ñieåm kinh doanh rieâng. Ñoàng thôøi, caùc coâng ty cuõng coù theå thieát laäp caùc baùo caùo ngaén nhö: baùo caùo theo quyù, theo thaùng. Noäi dung cuûa baùo caùo thu nhaäp laø chi tieát hoùa caùc chæ tieâu cuûa ñaúng thöùc toång quaùt quaù trình kinh doanh: DOANH THU – CHI PHÍ = LÔÏI NHUAÄN Prepared by Phan Ñöùc Duõng, PhD -14-
b. Doanh thu Doanh thu vaø thu nhaäp khaùc laø toång giaù trò caùc lôïi ích kinh teá doanh nghieäp thu ñöôïc trong kyø keá toaùn, phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng saûn xuaát, kinh doanh thoâng thöôøng vaø caùc hoaït ñoäng khaùc cuûa doanh nghieäp, goùp phaàn laøm taêng voán chuû sôû höõu, khoâng bao goàm khoaûn goùp voán cuûa coå ñoâng hoaëc chuû sôû höõu. Trong khi ñoù, chi phí laø toång giaù trò caùc khoaûn laøm giaûm lôïi ích kinh teá trong kyø keá toaùn döôùi hình thöùc caùc khoaûn tieàn chi ra, caùc khoaûn khaáu tröø taøi saûn hoaëc phaùt sinh caùc khoaûn nôï daãn ñeán laøm giaûm voán chuû sôû höõu, khoâng bao goàm khoaûn phaân phoái cho coå ñoâng hoaëc chuû sôû höõu. Tuy nhieân, doanh thu vaø thu nhaäp khaùc theo quy ñònh cuûa chuaån möïc chung coù khaùc bieät cuï theå: c. Chi phí Chi phí bao goàm caùc chi phí saûn xuaát, kinh doanh phaùt sinh trong quaù trình hoaït ñoäng kinh doanh thoâng thöôøng cuûa doanh nghieäp vaø caùc chi phí khaùc. Chi phí saûn xuaát, kinh doanh phaùt sinh trong quaù trình hoaït ñoäng kinh doanh thoâng thöôøng cuûa doanh nghieäp, nhö: giaù voán haøng baùn, chi phí baùn haøng, chi phí quaûn lyù doanh nghieäp, chi phí laõi tieàn vay, vaø nhöõng chi phí lieân quan ñeán hoaït ñoäng cho caùc beân khaùc söû duïng taøi saûn sinh ra lôïi töùc, tieàn baûn quyeàn,... Nhöõng chi phí naøy phaùt sinh döôùi daïng tieàn vaø caùc khoaûn töông ñöông tieàn, haøng toàn kho, khaáu hao maùy moùc, thieát bò. Chi phí khaùc bao goàm caùc chi phí ngoaøi caùc chi phí saûn xuaát, kinh doanh phaùt sinh trong quaù trình hoaït ñoäng kinh doanh thoâng thöôøng cuûa doanh nghieäp, nhö: chi phí veà thanh lyù, nhöôïng baùn taøi saûn coá ñònh, caùc khoaûn tieàn bò khaùch haøng phaït do vi phaïm hôïp ñoàng,... 4.1.3 Ño löôøng thu nhaäp Trong thöïc teá, caùc coâng ty coù theå thöïc hieän hai caùch ño löôøng thu nhaäp laø:  Keá toaùn theo thöïc teá phaùt sinh – Ghi nhaän caùc giao dòch khi doanh thu vaø chi phí phaùt sinh (xaûy ra) maëc duø chöa thu hoaëc chi tieàn  Keá toaùn theo tieàn maët – Chæ ghi nhaän caùc giao dòch khi coù thöïc thu hoaëc thöïc chi tieàn maët a. Söï khaùc bieät giöõa keá toaùn thöïc teá phaùt sinh vaø keá toaùn tieàn maët Keá toaùn theo thöïc teá phaùt sinh (keá toaùn doàn tích) laø keá toaùn ghi nhaän khi nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh.  Doanh thu ñöôïc ghi nhaän khi thöïc teá phaùt sinh. Cuï theå, doanh thu ñöôïc ghi nhaän khi haøng hoaù dòch vuï ñaõ ñöôïc chuyeån giao cho ngöôøi mua maëc duø luùc ñoù ngöôøi baùn chöa thu ñöôïc tieàn ngay. Prepared by Phan Ñöùc Duõng, PhD -15-
 Chi phí ñöôïc ghi nhaän khi thöïc teá phaùt sinh. Cuï theå, chi phí ñöôïc ghi nhaän khi noù phaùt sinh cho duø chöa traû tieàn. Ví duï: chi phí löông, vaän chuyeån, v.v… Keá toaùn theo tieàn maët laø keá toaùn ghi nhaän khi doanh nghieäp nhaän ñöôïc tieàn hay thôøi ñieåm doanh nghieäp chi traû tieàn:  Doanh thu ñöôïc ghi nhaän vaøo thôøi ñieåm thu ñöôïc tieàn maët.  Chi phí ñöôïc ghi nhaän vaøo thôøi ñieåm chi traû tieàn maët. b. Ño löôøng lôïi nhuaän Do ñoù, vieäc xaùc ñònh doanh thu, chi phí laø kieåm tra xem vieäc ghi nhaän doanh thu vaø chi phí coù ñuùng vaøo kyø phaùt sinh hay khoâng? CAÙC NGUYEÂN TAÉC GHI NHAÄN DOANH THU VAØ CHI PHÍ 4.2 Ñeå coù theå xaùc ñònh chính xaùc doanh thu vaø chi phí caùc keá toaùn vieân coøn phaûi naém vöõng caùc vaán ñeà sau ñaây: 4.2.1 Taøi khoaûn taïm thôøi vaø taøi khoaûn thöôøng xuyeân a. Taøi khoaûn taïm thôøi (temporary account) Taøi khoaûn taïm thôøi (temporary account) laø nhöõng taøi khoaûn maø soá dö cuûa noù seõ bò xoùa ñi baèng nhöõng buùt toaùn khoùa soå (closing entries) vaøo cuoái moãi kyø keá toaùn ñeå chuaån bò cho vieäc ghi cheùp trong kyø keá toaùn môùi. Nhö vaäy loaïi taøi khoaûn naøy chæ ñeå theo doõi nhöõng khoaûn phaùt sinh rieâng cho töøng kyø keá toaùn. Noù bao goàm: Nhoùm taøi khoaûn doanh thu  Nhoùm taøi khoaûn chi phí  Taøi khoaûn ruùt voán  Taøi khoaûn xaùc ñònh keát quaû  Vì nhöõng taøi khoaûn naøy lieân quan ñeán baùo caùo thu nhaäp neân ngöôøi ta coøn goïi taøi khoaûn taïm thôøi laø taøi khoaûn baùo caùo thu nhaäp. b. Taøi khoaûn thöôøng xuyeân (permanent account) Taøi khoaûn thöôøng xuyeân (permanent account) laø nhöõng taøi khoaûn maø soá dö cuoái moãi kyø cuûa noù seõ ñöôïc giöõ laïi laøm soá dö cho ñaàu kyø sau. Taøi khoaûn thöôøng xuyeân bao goàm:  Nhoùm taøi khoaûn taøi saûn  Nhoùm taøi khoaûn nôï phaûi traû Prepared by Phan Ñöùc Duõng, PhD -16-
 Taøi khoaûn voán Vì nhöõng taøi khoaûn naøy lieân quan ñeán baûng caân ñoái taøi saûn neân ngöôøi ta coøn goïi taøi khoaûn thöôøng xuyeân laø taøi khoaûn baûng caân ñoái taøi saûn. HEÄ THOÁNG TAØI KHOAÛN Taøi saûn Taøi khoaûn Nôï phaûi traû thöôøng xuyeân Voán Taøi khoaûn Voán chuû sôû höõu Ruùt voán taïm thôøi Xaùc ñònh keát quaû Doanh thu Chi phí 4.2.2 Kyø keá toaùn (accounting period) Caùc thöông vuï seõ cöù lieân tuïc phaùt sinh khoâng cuøng baét ñaàu vaø khoâng cuøng keát thuùc theo moät moác thôøi gian naøo caû, trong khi ñoù caùc nhaø quaûn lyù laïi coù nhu caàu veà thoâng tin ñeå thöïc hieän vieäc quaûn lyù cuûa mình. Vì vaäy hoï ñaõ chia quaù trình hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp ra nhöõng khoaûng thôøi gian ñeàu nhau vaø goïi ñoù laø nhöõng kyø keá toaùn. Vieäc so saùnh keát quaû ñaït ñöôïc giöõa nhöõng kyø naøy seõ giuùp ñaùnh giaù ñöôïc hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp. Kyø keá toaùn coù theå coù ñoä daøi laø 01 thaùng, 03 thaùng, 06 thaùng hay 01 naêm. Kyø keá toaùn 01 naêm coøn ñöôïc goïi laø Fiscal year (naêm taøi chính, nieân ñoä keá toaùn, hay coøn goïi laø taøi khoùa). Moät taøi khoùa khoâng nhaát thieát phaûi truøng vôùi naêm döông lòch. Thoâng thöôøng thôøi ñieåm keát thuùc moät Fiscal year ñöôïc choïn laø luùc khoâng ñuùng thôøi vuï hay vieäc buoân baùn, kinh doanh eá aåm nhaèm muïc ñích deã daøng kieåm keâ, keá toaùn vieân coù thôøi gian thöïc hieän caùc ñoäng taùc xöû lyù cuoái kyø, vaø quan troïng nhaát laø vieäc phaân boå chi phí vaø doanh thu cuûa nhöõng thöông vuï lieân quan ñeán nhieàu kyø keá toaùn seõ ñôn giaûn vaø chính xaùc hôn. 4.2.3 Caùc nguyeân taéc caên baûn 4.2.4 Caùch ghi nhaän doanh thu vaø chi phí Ghi theo tình hình thöïc teá phaùt sinh laø tröôøng hôïp caên baûn nhaát ñeå ghi nhaän doanh thu vaø chi phí, ôû ñoù doanh thu seõ ñöôïc ghi nhaän khi dòch vuï, haøng hoùa ñaõ cung caáp cho khaùch haøng vaø laäp hoùa ñôn, luùc naøy khaùch coù theå traû tieàn ngay hoaëc thieáu nôï; coøn chi phí seõ ñöôïc ghi nhaän khi chi tieàn, hay nhaän ñöôïc hoùa ñôn veà nhöõng dòch vuï, haøng hoùa ñaõ söû duïng trong kyø. Ngoaøi nhöõng tröôøng hôïp noùi treân thì doanh thu vaø chi phí coøn ñöôïc ghi nhaän baèng caùch ñieàu chænh caùc taøi khoaûn. Prepared by Phan Ñöùc Duõng, PhD -17-
QUY TRÌNH ÑIEÀU CHÆNH KEÁ TOAÙN 4.3 Vieäc ñieàu chænh caùc taøi khoaûn thoâng qua caùc buùt toaùn ñieàu chænh (adjsusting entries). Ñaây laø nhöõng buùt toaùn ñöôïc tieán haønh vaøo cuoái moãi kyø keá toaùn nhaèm muïc ñích tính toaùn ñaày ñuû doanh thu vaø chi phí ñeå xaùc ñònh ñuùng laõi roøng. Buùt toaùn ñieàu chænh coù ñaëc ñieåm laø luoân lieân quan giöõa moät taøi khoaûn thöôøng xuyeân vaø taøi khoaûn taïm thôøi, nghóa laø söï ñieàu chænh seõ lieân quan ñeán baùo caùo thu nhaäp vaø baûng caân ñoái taøi saûn. 4.3.1 Caùc buùt toaùn ñieàu chænh (Adjusting entries) a. Khaùi nieäm Caùc buùt toaùn ñieàu chænh duøng ñeå ñieàu chænh caùc khoaûn chi ñaõ traû tröôùc, caùc khoaûn thu ñaõ nhaän tröôùc caàn phaân boå daàn vaøo chi phí, doanh thu cuûa nhieàu kyø vaø caùc khoaûn chi phaûi traû, caùc khoaûn thu phaûi thu caàn tính tröôùc vaøo chi phí, doanh thu trong kyø. b. Phaân loaïi Coù 2 loaïi buùt toaùn ñieàu chænh cô baûn: a) Deferrals (Phaân boå chi phí vaø doanh thu lieân quan ñeán nhieàu kyø) b) Accruals (Chi phí vaø doanh thu ñaõ phaùt sinh nhöng chöa ghi nhaän) 4.3.2 Tieán trình thöïc hieän caùc buùt toaùn ñieàu chænh Ñoïc taøi lieäu BAÛNG CAÂN ÑOÁI THÖÛ ÑAÕ ÑIEÀU CHÆNH (ADJUSTED TRIAL 4.4 BALANCE) 4.4.1 Baûng caân ñoái thöû ñaõ ñieàu chænh Caùc buùt toaùn ñieàu chænh ñaõ taïo ra khaù nhieàu söï thay ñoåi: soá dö cuûa caùc taøi khoaûn coù lieân quan seõ taêng leân hoaëc giaûm ñi, ñoàng thôøi moät soá taøi khoaûn môùi ñaõ xuaát hieän. Ñeå kieåm tra laïi quaù trình ñieàu chænh thì sau khi caùc buùt toaùn ñieàu chænh ñaõ ñöôïc ghi vaøo nhaät kyù vaø chuyeån soå, ngöôøi ta seõ laáy soá dö cuûa taát caû caùc taøi khoaûn ôû soå caùi ñeå laäp baûng töông töï nhö baûng caân ñoái thöû vaø goïi ñoù laø baûng caân ñoái thöû ñaõ ñieàu chænh (Adjusted Trial Balance). Prepared by Phan Ñöùc Duõng, PhD -18-
4.4.2 Caùc baùo caùo taøi chính sau khi ñieàu chænh Töø baûng caân ñoái thöû ñaõ ñieàu chænh, ngöôøi ta coù theå laäp ñöôïc baùo caùo taøi chính, nhö baùo caùo thu nhaäp, baûo caùo voán chuû sôû höõu, baûng caân ñoái taøi saûn. 4.4.3 Söûa chöõa caùc sai soùt Taát caû moïi loãi sai trong quaù trình ghi cheùp nghieäp vuï ñeàu phaûi ñöôïc tìm kieám vaø söûa chöõa. Moät vaøi loãi sai nhoû coù theå söûa chöõa tröïc tieáp baèng caùch gaïch boû chöõ hoaëc soá ghi sai vaø ghi chöõ hoaëc soá ñuùng ôû beân caïnh, traùnh vieäc boâi xoùa, caïo söûa. Neáu loãi sai lieân quan ñeán nhieàu taøi khoaûn vaø ñaõ ñöôïc chuyeån ñoåi thì phaûi ñöôïc söûa chöõa baèng nhöõng buùt toaùn söûa sai (Correcting entry). Ñoâi khi nhöõng buùt toaùn naøy gioáng caùc buùt toaùn ñieàu chænh nhöng veà baûn chaát thì khoâng phaûi vaø caàn coù söï phaân bieät roõ raøng. Prepared by Phan Ñöùc Duõng, PhD -19-
CHÖÔNG 5 KEÁ TOAÙN CAÙC YEÁU TOÁ ÑAÀU VAØO CHUÛ YEÁU KEÁ TOAÙN TAØI SAÛN DAØI HAÏN 5.1 Tính hieäu quûa cuûa nhöõng quyeát ñònh quaûn trò veà taøi saûn daøi haïn noùi chung vaø taøi saûn coá ñònh noùi rieâng laø roõ raøng nhaát khi ñöôïc trình baøy treân baùo caùo taøi chính. Chaúng haïn, nhö baùo caùo taøi chính cuûa coâng ty H.J.Hienz, moät trong nhöõng coâng ty thöïc phaåm lôùn nhaát theá giôùi. Trong toång taøi saûn hôn 4 tyû ñoâla cuûa coâng ty thì khoaûn 1 phaàn 3 goàm baát ñoäng saûn, maùy moùc vaø trang thieát bò vaø 15% taøi saûn khaùc laø taøi saûn voâ hình vaø coâng ty ñaõ ñaàu tö theâm 355 trieäu ñoâla nöõa mua nhöõng taøi saûn daøi haïn môùi. 5.1.1 Keá toaùn taøi saûn coá ñònh Theo keá toaùn Myõ, taøi saûn coá ñònh ñoù laø nhöõng taøi saûn maø coù tuoåi thoï söû duïng taøi saûn hôn 1 naêm, ñöôïc söû duïng trong hoaït ñoäng kinh doanh, vaø khoâng nhaèm muïc ñích baùn laïi cho khaùch haøng. Töø raát laâu ngöôøi ta thöôøng xem taøi saûn daøi haïn nhö laø taøi saûn coá ñònh, thuaät ngöõ naøy khoâng coøn ñöôïc söû duïng nhieàu nöõa bôûi vì töø “coá ñònh”nguï yù raèng nhöõng taøi saûn naøy ñöôïc söû duïng maõi maõi. Maëc duø khoâng coù thôøi haïn toái thieåu ñoái vôùi moät taøi saûn ñöôïc phaân loaïi nhö laø taøi saûn daøi haïn, tieâu chuaån phoå bieán nhaát ñoù laø nhöõng taøi saûn coù theå ñöôïc söû duïng laïi trong khoaûng thôøi gian toái thieåu 1 naêm. Nhöõng taøi saûn khoâng ñöôïc söû duïng trong hoaït ñoäng kinh doanh thuaàn tuùy seõ khoâng goàm trong taøi saûn coá ñònh phuïc vuï cho hoaït ñoäng kinh doanh. Chaúng haïn, theo keá toaùn Myõ ñaát coù thôøi gian söû duïng voâ haïn, do ñoù ñaát khoâng coù khaáu hao. a. Tuoåi thoï cuûa nhöõng taøi saûn daøi haïn b. Phaân loai taøi saûn daøi haïn c. Nhöõng vaàn ñeà veà keá toaùn ñoái vôùi taøi saûn daøi haïn d. Nhöõng nhaân toá aûnh höôûng ñeán vieäc tính khaáu hao e. Nguyeân taéc ñaùnh giaù toång quaùt GIAÙ TRÒ COØN LAÏI = NGUYEÂN GIAÙ – GIAÙ TRÒ HAO MOØN  Nguyeân giaù TSCÑ: Giaù mua (giaù hoùa ñôn, giaù ghi treân hôïp ñoàng kinh teá, treân bieân baûn thoûa thuaän, bieân baûn baøn giao..) hoaëc giaù ñöôïc xaùc ñònh bôûi caùc beân lieân doanh coäng vôùi caùc chi phí tröôùc khi söû duïng (laép ñaët, chaïy thöû,…) Prepared by Phan Ñöùc Duõng, PhD -20-