ố ạ ọ
ạ ọ ườ
ng đ i h c Bách Khoa Tp. HCM
ơ
ệ
ậ
ộ
ỹ
Đ i h c Qu c gia Tp. HCM Tr Khoa C Khí B môn K thu t D t may
ể
Ki m tra và phân tích ệ ậ ệ v t li u d t
1
ể
ệ
ệ
ệ ể ả ọ
ầ Ph n 8: Ki m tra và thí nghi m ớ i thi u v iảI. Gi Ki m tra và thí nghi m trên v i đóng vai trò quan tr ng đ ể
ấ ượ ể ủ ả ả ả ẩ ằ ki m soát ch t l ng c a s n ph m nh m đ m b o các tiêu chí
ượ ư ấ ủ ậ ệ ệ đ ẩ c đ a ra và đánh giá ph m ch t c a v t li u d t.
Quy trình nh m cung c p thông tin đ i v i tính ch t v t lý
ấ ậ ố ớ ằ ấ
ủ ả ặ ấ ạ ọ ho c c u trúc, hóa h c và ngo i quan c a v i.
V i đ
2
ả ượ ả ấ ớ ử ụ ụ ề c s n xu t v i nhi u m c đích s d ng khác nhau
ầ ẩ ấ có yêu c u ph m ch t hoàn toàn khác nhau.
ụ
ủ
M c tiêu c a thí
ể
ệ
nghi m và ki m
tra v i.ả
3
ớ ệ I. Gi i thi u
ớ ệ i thi u
ả ự ệ ể
ể ả I. Gi Lý do chính đ ph i th c hi n các quy trình thí nghi m và ệ ki m tra v i:
Ø Ki m soát s n ph m
ể ả ẩ
Ø Ki m soát nguyên v t li u ậ ệ
ể
Ø Ki m soát quy trình
ể
Ø L u tr thông tin phân tích
4
ư ữ
ệ ớ i thi u
ả
ượ
ầ ủ
Ø Ph i th a mãn đ ỏ
c nhu c u c a khách hàng
ả ả
ấ ượ
ả
ị ườ
ả
Ø Ph i đ m b o ch t l
ng cho th tr
ng mà công ty đang ph i
ắ ạ c nh tranh gay g t
ể
ạ
ằ
ả
ấ
Ø Nh m ki m soát quy trình s n xu t và các lo i chi phí
5
ể ệ ạ ả ạ ọ I. Gi T i sao ki m tra và thí nghi m trên v i l i quan tr ng?
ớ ệ i thi u
ấ ố ớ ọ ể ệ
ự
ự
ệ
ế
ẩ
Ø Ti n hành thí nghi m: th c hi n d a trên các tiêu chu n đ k t ể ế ệ
ậ ẽ ượ
ả
qu thu th p s đ
c so sánh.
ể
ằ
Ø Ki m tra: đánh giá các đ c tính b ng cách quan sát. ặ
6
I. Gi Hai công vi c quan tr ng nh t đ i v i ki m soát ch t ấ ngượ l
ớ ệ i thi u
Ø American Society for Testing and Materials (ASTM)
Ø American Association for Textile Chemists and Colorists
ố ớ ả ổ ế ệ ệ ẩ I. Gi Các tiêu chu n thí nghi m đ i v i v i ph bi n hi n nay
Ø International Standard Organization (ISO)
Ø Bureau of Indian Standards (BIS)
7
Ø Deutsches Institut für Normung (DIN)
(AATCC)
ớ ệ I. Gi i thi u
ộ ộ ẩ Đ chu n xác (accuracy) và đ chính xác (precision)
Đ chính xác: s th ng nh t k t qu thu đ ố
ự ế ấ ả ộ ượ ừ c t ộ m t
ươ ả ủ ứ ể ế ộ ph ộ ng pháp đo. Ki m tra m c đ phân tán k t qu c a m t
ượ ề ầ ự ệ phép đo đ c th c hi n nhi u l n.
Đ chu n xác: s th ng nh t gi a k t qu “th c” c a m t ộ ấ
ự ố ự ủ ữ ế ả ẩ ộ
8
ấ ớ ủ ầ ị ượ ự ệ tính ch t v i giá tr trung bình c a các l n đo đ c th c hi n
ố ấ theo cách t t nh t.
ớ ệ I. Gi i thi u
9
ộ ộ ẩ Đ chu n xác (accuracy) và đ chính xác (precision)
ớ ệ I. Gi i thi u
ể ế ệ ề ệ ẩ Đi u ki n tiêu chu n đ ti n hành thí nghi m
Đ so sánh tin c y gi a các v t li u, và s n ph m gi a các
ậ ệ ữ ữ ể ẩ ậ ả
ề ầ ệ ẩ phòng thí nghi m khác nhau, đi u c n làm là chu n hóa nhi ệ ộ t đ
ộ ẩ và đ m.
Các đi u ki n là: đ m t ệ
ộ ẩ ề ươ ố ệ ộ ng đ i 65% ± 2 và nhi t đ 250C
± 2
10 ả ượ ư
Tr
ướ ế ẫ ệ c khi ti n hành thí nghi m thì các m u ph i đ ữ c l u tr
ệ ế ề ấ trong đi u ki n trên ít nh t 4 ti ng.
Ơ Ọ Ệ II. THÍ NGHI M C H C
Nhóm y u t
ế ố ầ ả ưở ấ ả ế ẩ đ u tiên nh h ộ ng đ n ph m ch t v i là đ
ề ơ ọ b n c h c.
Nhóm thí nghi m này có th đ ệ
ể ượ ỏ c chia nh ra thành các thí
ơ ọ ủ ề ệ ả nghi m v phá h y và thoái hóa do c h c, c m giác tay và
ử ụ ả ứ ạ ớ ệ ấ ngo i quan sau s d ng, ph n ng v i nhi t, ch t lõng, tĩnh
11
đi n. ệ
Bao g m đ b n kéo, nén, u n, co, ch ng mài mòn, ch ng ố
ộ ề ố ồ ố
ắ ắ ố xo n, ch ng c t.
Ọ Ệ II. THÍ NGHI M HÓA H C
V i ti p xúc v i hóa ch t, hóa ch t + ánh sáng s làm v i b ả ị
ả ế ẽ ấ ấ ớ
ả ặ ả ả ộ ổ ng vàng ho c đ i màu (v i không nhu m), làm bay màu (v i
ả ộ ộ ộ ị nhu m), làm v i nhu m/không nhu m b thoái hóa.
V i có kh năng ch ng hóa ch t khác nhau ch ng h n n
ẳ ạ ả ả ấ ố ướ c,
ố ẩ ễ ấ các dung môi, axít, baz, thu c t y, ch t ô nhi m trong không khí
12
ả ứ ử ạ và các ph n ng quang hóa trong ánh sáng t ngo i.
Ọ Ệ III. THÍ NGHI M SINH H C
V i có th b nh h
ể ị ả ả ưở ấ ớ ừ ậ ng r t l n t các vi sinh v t và côn
trùng
Nh ng thí nghi m này r t h u d ng cho vi c ki m soát các
ấ ữ ữ ụ ệ ệ ể
ạ ả ế ế ề ả ặ ố ạ lo i v i (bi n tính ho c không bi n tính) v kh năng ch ng l i
13
các tác nhân sinh h c.ọ
Ể Ả
ả ể ượ ặ
ố ớ ự ủ ặ ả ặ ở
ể ằ ằ ớ ệ ẩ ậ ỹ Ằ III. KI M TRA B NG HÌNH NH V i có th đ ề c đánh giá đ i v i nhi u đ c tính thông qua ki m tra b ng hình nh ho c th c hi n b i (ch quan) ho c b ng máy v i các k thu t theo tiêu chu n (khách quan).
Đánh giá qua hình nh đ i v i v i bao g m các tính ch t nh : ư ố ớ ả
Ø Tính ch t b m t ấ ề ặ
ấ ả ồ
Ø Sai bi
ệ t ánh màu
Ø Chi ti
Ø Ki u d t ệ ể
14
ế t thi ế ế t k
Ø Đ vón h t…
ạ ộ
Ệ Ọ
ọ ủ ả ấ
ể ỏ ườ ủ ể IV. THÍ NGHI M SINH LÝ H C Ki m tra các tính ch t liên quan sinh lý h c c a v i thông qua ệ ứ s c kh e, bi u hi n sinh lý c a ng ặ i m c.
ệ ọ ọ ế ,
Các thí nghi m này liên quan đ n v t lý h c, hóa h c, y t ậ ọ sinh lý h c, tâm lý h c và công ngh d t.
ế ệ ệ ọ
Ba tham s v t lý quan tr ng liên quan đ n các quá trình sinh ọ ố ậ ệ ồ lý c a v i bao g m: truy n nhi
ủ ả ề ẩ ề ế t, truy n m và thoáng khí.
ấ ề
Các tính ch t v tâm lý ch y u liên quan đ n tính th m m : ỹ ẩ ế ủ ế ả ể ườ ự màu s c, th i trang, s thích nghi cho t ng tr ng h p, ki u v i, hoàn t
ừ ờ ợ
15
ắ t…ấ
Ứ Ộ Ệ V. THÍ NGHI M M C Đ THÔNG MINH
Trong các th p k v a qua, vi c nghiên c u và phát tri n các ệ
ỷ ừ ứ ể ậ
ậ ệ ẫ ớ ự ờ ủ ề ạ ấ v t li u và c u thông minh đã d n t i s ra đ i c a nhi u lo i
ẩ ớ ả s n ph m m i thông minh dùng trong không gian, giao thông,
ơ ở ạ ầ ự ễ ấ ộ vi n thông, n i th t, xây d ng và c s h t ng.
Các thí nghi m ph i đáp ng đ
ứ ệ ả ượ ề ầ ệ c các yêu c u v công ngh
16
ố ớ ả cao ngày càng tăng đ i v i v i.
Ơ Ọ Ậ Ệ VI. THÍ NGHI M C H C & V T LÝ
V i đ
ả ượ ừ ả ạ ơ ạ ượ c làm t c hai lo i x (thiên nhiên + nhân t o) đ c
ệ ầ dùng cho qu n áo, trang trí và công nghi p.
Tính ch t c h c và v t lý c a v i nh h
ủ ả ả ấ ơ ọ ậ ưở ề ấ ở ng r t nhi u b i
ạ ơ ấ ạ ử ư ấ ợ ả lo i x , c u trúc s i, c u trúc v i cũng nh các lo i x lý hoàn
17
ụ ả ấ t t áp d ng lên trên v i.
Ệ Ậ Ơ Ọ
ề ng và b dày
ng may, tr ượ ườ t đ ng may
18
ủ
VI. THÍ NGHI M C H C & V T LÝ • Kh i l ố ượ • B n kéo ề • B n xé ề • B n đ ề ườ • B n th ng ề • Tính co giãn • B n mài mòn ề • Đ rũộ
• B n u n
ề ố
• B n c t
ề ắ
• Ch u nén
ị
Ộ Ề Ủ Ả 7.1. Đ B N C A V I
Bao g m: b n kéo, b n xé, b n đ
ề ườ ề ề ồ ủ ề ng may và b n th ng.
Đây là nh ng tính ch t c h c quan tr ng đ i v i t ấ ơ ọ
ữ ọ ố ớ ấ ả t c
ườ ấ ả ả ấ ầ ả ả ồ ng i dùng v i bao g m nhà s n xu t v i, nhà s n xu t qu n
19
ế ế áo, nhà thi t k và khách hàng.
Ộ Ề Ủ Ả Đ B N C A V I
ộ ề Đ b n kéo
Ki m tra đ b n kéo ( ng su t – bi n d ng) là m t trong các ấ
ộ ề ứ ế ể ạ ộ
ấ ố ớ ả ổ ế ệ thí nghi m ph bi n nh t đ i v i v i.
V i đ
ả ượ ữ ằ ẹ ở ẫ ầ ẫ c gi b ng hai k p ả hai đ u m u v i, sau đó m u
ượ ừ ế ầ đ c kéo t ả hai đ u đ n khi v i rách hoàn toàn.
Th c hi n 3 m u cho s i ngang, 3 m u cho s i d c và l y
20
ợ ọ ự ệ ấ ẫ ẫ ợ
ơ ị trung bình. Đ n v tính là Newton (N).
21
ộ ề Đ b n kéo
ộ ề Đ b n kéo
Có ba ph
ươ ng pháp
ể ộ dùng cho ki m tra đ
ủ ề ả ươ b n c a v i: ph ng
ẹ ẹ pháp k p (grab test), k p
ệ ỉ có hi u ch nh (modified
ướ grab test) và t ợ c s i
ả trong v i (strip test). 22
ộ ề
Đ b n kéo
ệ
ẹ
Trong thí nghi m k p
ẫ
ề ộ (grab test): b r ng m u thí
ẽ ớ
ệ
ơ
ớ
nghi m s l n h n so v i
ủ
ẹ
ề ộ b r ng c a ngàm k p.
23
ệ
ẫ
ộ
M u thí nghi m r ng
ẹ
ỉ
100mm thì ngàm k p ch
ượ
ặ
25mm và đ
c d t ngay
chính gi a. ữ
ươ
Ph
ng pháp này dùng
ệ
ả
ậ
ộ
cho v i d t thoi m t đ
ể ở ợ
ả
cao và v i không th t
s i
ừ
ệ
ả
t
hai mép v i (không d t).
ộ ề Đ b n kéo
V i thí nghi m k p có hi u ch nh, cách ẹ
ệ ệ ớ ỉ
ứ ươ ự ư ớ ệ ẹ th c t ng t nh v i thí nghi m k p, tuy
ả ẽ ượ ỉ ẫ ọ ọ nhiên d c hai bên m u v i s đ c t a g t
ừ ằ ề ộ ề ộ ẹ ẫ sao cho b r ng m u v a b ng b r ng k p.
Ph
ươ ớ ả ộ ợ ng pháp này phù h p v i v i có đ
24
ề b n cao.
ộ ề Đ b n kéo
Trong thí nghi m t ẫ ượ ẹ ủ ộ r ng c a m u đ
ướ ả ộ ề c v i, toàn b b
ệ c k p trong ngàm.
ạ ắ
ở ợ ớ ở ợ ế
ệ ớ
Có hai lo i là t s i (unravel test) và c t ợ ượ ả c tháo ra s i thì s i đ v i (cut test). V i t ướ ạ ỏ ả ừ c hai mép đ n khi đ t kích th kh i v i t ệ ớ ả ể ở ợ ố mong mu n. V i v i không th t s i (d t ầ ủ ệ kim, không d t, b n, có l p ph ) thì c n ướ ế ượ đ c mong c c t chính xác đ n kích th mu n. ố
25
ắ
ộ ề
ề ả ở ấ r t nhi u s n ph m và hi n t
ẩ ư ự ể ừ ộ ế ng này liên m t v t
Đ b n xé V i b xé x y ra ả ệ ượ ả ị ế ộ ỏ quan đ n đ m i và mài mòn cũng nh s phát tri n t ự ắ c t do l c gây ra.
ự ầ ệ ể ế ể ế ụ ả ừ ộ t đ ti p t c xé v i t m t
Thí nghi m này đ đo l c c n thi ườ đ
ắ ả ng c t đã có trên v i.
ẫ ữ ệ t,
M u hình ch nh t đ m t ph n s đ
ầ ẽ ượ ẹ ộ ẹ ướ ữ ậ ượ c k p trên gi c c t đ t o ra hai ph n riêng bi ạ i. ắ ể ạ ầ và ph n còn l ầ i do k p d
Sau đó l c xé trung bình s đ
26
ẽ ượ ự c tính toàn.
ộ ề
ắ
ẫ
Cách c t m u khi đo đ b n xé
27
ộ ề Đ b n xé
ộ ề
ẹ
ẫ
Cách k p m u khi đo đ b n xé
28
ộ ề Đ b n xé
ủ ộ ề
ư ề ế ề
Đ b n th ng V i d t kim v lý thuy t có hai chi u nh ng không hoàn toàn ả ệ ư ả ệ nh v i d t thoi.
ươ ể ộ ề ủ ng pháp khác đ đo đ b n c a
Đ b n th ng là m t ph ủ ộ ề ấ ả ả t c các h v i theo t
ướ ộ ng.
Đ n v đo đ b n th ng là đ n v c a áp su t. ủ
ộ ề ị ủ ấ ơ ơ ị
ươ ộ ề ượ ng phá đ
ằ ủ ằ
Có hai ph ủ c dùng: Đ b n th ng b ng màng ộ ề nh a (Diaphragm bursting strength test) và đ b n th ng b ng qu c u (Ball bursting strength test).
29
ự ả ầ
ộ ề ủ Đ b n th ng
ộ ề ự ủ ằ Đ b n th ng b ng màng nh a
Ph
ươ ứ ử ụ ự ủ ề ng th c s d ng là đo s gia tăng chi u cao c a màng
ẽ ổ ệ ế ố trong su t quá trình thí nghi m sau đó s th i màng đ n đúng
ư ề ẫ chi u cao đó nh ng không có m u.
Sau đó đo áp su t làm th ng ch v i màng nh a r i tr đi giá
ự ồ ừ ỉ ớ ủ ấ
30
ị ầ ự ủ ẽ ấ ẫ ị tr áp su t làm th ng (m u + màng nh a) s ra giá tr c n cho
m u.ẫ
ộ ề ự ủ ằ Đ b n th ng b ng màng nh a
ộ ủ
ươ
Đ giãn c a v i ả ể ấ ớ ệ d t kim r t l n và đ ự ượ c màng nh a tìm đ ứ ộ ng ng có đ giãn t ẽ s khó khăn. Đây là ế ộ m t khuy t đi m c a ươ ng pháp này. ph
31
ủ ể
ộ ề ả ầ ủ ằ Đ b n th ng b ng qu c u
Trong k thu t này, m t qu c u thép đ
ả ầ ậ ộ ỹ ượ ẩ c đ y xuyên qua
ả ượ ộ ữ ả ị ủ ế ẫ ẫ m t m u v i đ c gi căng cho đ n khi m u v i b th ng.
Giá tr c a l c làm th ng s đ
ị ủ ự ẽ ượ ủ ậ ạ c ghi nh n l i.
u đi m c a k thu t này là ch c n g n thêm thi
Ư ể ỉ ầ ủ ậ ắ ỹ ế ị ụ t b ph
32
ể ự ộ ề ệ ượ lên máy đo đ b n kéo là có th th c hi n đ c.
M t u đi m khác so v i k thu t màng nh a là v i có th có
ớ ỹ ộ ư ự ể ể ả ậ
ấ ỳ ộ đ giãn b t k .
33
ộ ề ả ầ ủ ằ Đ b n th ng b ng qu c u
34
Ộ Ề Ủ Ả Đ B N C A V I
Ẻ Ạ Ủ
ủ ả ẻ ượ ộ c xem là m t tính
ể ấ ả ọ Ả 7.2 V NGO I QUAN C A V I V bên ngoài (ngo i quan) c a v i luôn đ ạ ch t quan tr ng đ đánh giá v i.
ả ạ
ế ậ ữ ấ
Nh ng đ nh nghĩa th nào là ngo i quan c a v i là vô cùng ị ư ủ ữ ồ ườ ứ ạ ng thu t ng này bao g m nh ng tính ch t có ph c t p. Th ườ ượ ố ớ ậ ệ ấ ể ng liên quan đ n th nhìn th y đ ế ố ữ nh ng y u t
ế ả c đ i v i v t li u v i và th
Ø C u trúc ấ
Ø Tính ch t v t li u ấ ậ ệ
35
Ø Hình thái h c b m t ọ ề ặ
sau:
Ø Các tính ch t ph n x (quang h c)
ấ ả ạ ọ
ộ
ộ ể ủ
ạ ỏ ợ ề ả ả ế ự ị ng liên quan đ n s d ch chuy n c a ấ ườ ng x y ra trên c u trúc v i khi mài
ạ ủ ả Đ vón h t c a v i Vón h t là m t hi n t ệ ượ ơ x ra kh i s i. Đi u này th mòn.
ể ạ ạ
M c đ c a vón h t có th chia ra các giai đo n: hình thành ộ ủ ứ ạ ố h t, r i, phát tri n, r i ra.
36
ể ơ
Mô tả
Không thay đ iổ
C p ấ độ 5
ề ặ
ẹ
ầ
ặ
ạ
ộ
B m t xù lông nh và/ho c các các h t đã hình thành m t ph n
4
ươ
ạ
ố
ố
3
ng đ i. Các h t ẫ
ạ ươ ầ
ề ặ
ướ
ề ặ B m t xù lông t ớ v i kích th
ặ ng đ i và/ho c vón h t t ủ ộ c khác nhau và che ph m t ph n b m t m u.
ạ ớ
ướ
ạ c đa d ng che
2
ủ ầ ớ
ạ ớ
ướ
ạ c đa d ng che
1
ạ ề ặ ạ ộ ề ặ
ủ
ẫ
Xù lông và vón h t rõ ràng. Các h t v i kích th ẫ ph ph n l n b m t m u. ặ Xù lông và vón h t dày đ c. Các h t v i kích th ph toàn b b m t m u.
37
ộ ạ ủ ả Đ vón h t c a v i
ộ
ộ ề ặ ả ườ ượ ạ ặ ng đ
ậ ệ ệ ằ
ạ ủ ả Đ vón h t c a v i Đ vón h t ho c các thay đ i trên b m t v i th ổ c thí nghi m trong các PTN b ng cách dùng các v t li u gây mài mòn.
ệ ồ
ệ ả ặ c th c hi n trên các máy đ c bi
Các thi ẫ ườ ng bao g m các hình m u dùng ữ ệ ẫ ể đ tham chi u đ i v i các m u đem thí nghi m. Nh ng hình ẫ m u này đ t có kh năng mô ỏ ph ng vón h t.
ế ị t b thí nghi m th ố ớ ế ượ ệ ự ạ
ả ố ượ ắ ượ ề ớ c g n trên máy và đ c mài mòn v i nhi u
M u v i g c đ ấ c p đ khác nhau.
38
ẫ ộ
M u v i b mài mòn s đ
ả ị ẽ ượ ẫ ớ ả ẩ c đem so sánh v i nh chu n đã
ượ ự ệ ệ ẩ đ c các vi n tiêu chu n th c hi n (ASTM, AATCC, BIS,
ứ ộ ạ ẫ ị JIS…) và xác đ nh m c đ vón h t cho m u.
ộ
ượ ằ ẫ
ượ ắ ộ ố ộ ộ ấ ộ ắ c g n trên m t ng b ng c l c tr n ng u nhiên trong m t h p lót b c
39
ấ ị ờ ạ ủ ả Đ vón h t c a v i ICI pilling box tester: m u đ ẫ polyurethane và đ ộ trong m t th i gian nh t đ nh.
ộ
ẫ t b s đ t m u d
ằ ế ị ẽ ặ ế ạ ộ ướ i tác đ ng mài ể t t o ma sát di chuy n hình ellipse
ướ ạ ủ ả Đ vón h t c a v i Martindale tester: thi mòn b ng cách cho các chi ti ớ theo hai h ng vuông góc v i nhau.
Thí nghi m s hoàn t ệ ổ ả ị màu trên v i b thay đ i.
40
ẽ ấ ả ị ứ ế ợ t khi s i trên v i b đ t hay đ n khi ánh
ộ
ẫ ượ ặ ộ c đ t trong m t thùng
ộ ắ ứ ụ ẫ ạ ủ ả Đ vón h t c a v i Random tumble pilling test: m u đ ượ ch a hình tr và đ c tr n l c ng u nhiên trong thùng.
ạ ậ ệ ạ ể ể
Thùng này đ ượ ẫ ặ ủ lên m t c a m u và gi
41
ơ ự ả c lót m t lo i v t li u t o ma sát đ có th chà do. ộ i phóng các x t
ộ ố
ả ả ấ ơ ưở ủ ề ế ấ ộ ng r t nhi u đ n đ mài mòn c a
ủ ả Đ ch ng mài mòn c a v i X và c u trúc v i nh h v i. ả
M t s lo i polymer có kh năng ch ng mài mòn t ộ ố ạ ạ ớ v i các lo i khác.
ả ố ố ơ t h n so
ể ệ ả ộ ưở ế ộ ng đ n đ mài
Đ xo n, đ nhăn, ki u d t cũng có nh h mòn c a v i.
ắ ộ ủ ả
ơ ề ặ ợ ế ớ ng x và b m t s i ti p xúc v i tác nhân gây mài mòn
S l ố ượ ấ cũng r t quan tr ng.
42
ọ
ả ố
Kh năng ch ng mài mòn c a v i đ ằ b ng m t, s chu k đ t o ra m t l
ủ ả ượ ự ộ ỗ ủ ỳ ể ạ ắ ố ệ c d a trên vi c quan sát ư ả th ng trên v i cũng nh
ộ ề ạ ủ ả đ b n còn l i c a v i.
ộ ố
Ø Inflated Diaphragm Test (ASTM D3886)
Ø Flexing and Abrasion Method (ASTM D3885)
Ø Oscillatory Cylinder Method (ASTM D4157)
Ø Rotary Platform Double Head Method (ASTM D3884)
Ø Uniform Abrasion Method (ASTM D4158)
Ø The Accelerator (AATCC 93)
43
Ø Martindale Abrasion Tester (ASTM D4966)
Ø Special Webbing Abrader
ộ ố ể ẩ ố ủ ả 7.3 Đ ch ng mài mòn c a v i M t s tiêu chu n đ đo kh năng ch ng mài mòn c a v i ủ ả ả
ộ ố ố
ệ
ạ ả 7.4 Đ ch ng nhàu và ch ng nhăn cho v i N p nhăn là d ng 3 chi u c a n p nhàu và xu t hi n khi v i ả ề ủ ế ế ế ị b ép b g p l ấ ị ấ ạ ở ứ ộ bi n d ng lâu dài. ạ m c đ cao i
H u h t các lo i v i đ u b nhăn sau khi gi ạ ả ề g p. ấ
ầ ế ị ặ ử ụ t, s d ng và
ả ưở ấ ớ ả ượ ế ng r t l n đ n kh năng đ c
Các n p nhăn này gây nh h ế ậ ch p nh n cho v i.
ặ ồ
ả
ị
ạ
ạ ộ
i các sinh ho t c ng
ể
(Khách hàng khó ch u khi ph i m c đ nhăn t ậ ồ đ ng, t p th .)
44
ả ấ
45
ộ ố ố ả Đ ch ng nhàu và ch ng nhăn cho v i
ụ
ả
ượ
ằ
ị c xác đ nh b ng
ệ
ộ ố ố
46
ả Đ ch ng nhàu và ch ng nhăn cho v i Kh năng c a v i có th h i ph c sau khi nhàu đ ể ồ ủ ả ủ ả ồ vi c đo góc h i nhàu c a v i.
ả ộ ủ
ụ
ầ
ừ ả
ấ
ườ
v i này ôm l y đ
ng
ộ ủ ủ ậ
ủ
Đ rũ c a v i s làm cho qu n áo làm t ả ẽ ả ể biên c a v t th mà v i ph lên.
ả
ọ
ố ớ ả ướ ứ
ự ỳ ủ
ả ố
ủ
ị
ộ c đ nh nghĩa là kh năng c a v i u n cong d
ả ấ
ế
Đ rũ và c m giác tay là c c k quan tr ng đ i v i v i. Đ rũ còn ộ ặ ượ đ i s c n ng c a ể ạ chính nó đ t o n p g p.
ả
ủ
ấ
i là m t tính ch t mang tính ch quan và liên quan
ộ ủ ả
ạ ả
ệ
C m giác tay l ế đ n khái ni m tho i mái c a v i.
47
ượ ố ượ ủ ị cách th c v i ch u tác d ng trên ượ 7.5 Đ r và c m giác tay Đ rũ đ ộ chính kh i l ả ể c dùng đ miêu t ng c a mình khi đ ứ ả c treo lên.
ể
ướ ị ả 7.6 Ki m tra v i Xác đ nh h ợ ọ ng s i d c
Ø S i d c b n h n s i ngang
ợ ọ ề ơ ợ
Ø M t đ s i d c cao h n m t đ s i ngang
ậ ộ ợ ọ ậ ộ ợ ơ
Ø S i d c th ợ ọ méo.
ườ ẳ ơ ợ ườ ng th ng h n và s i ngang th ị ng b cong,
Ø Biên v i song song v i s i d c.
ớ ợ ọ ả
Ø Các d u ho c hoa văn n i b t th d c. ọ
48
ấ ổ ậ ặ ườ ằ ợ ọ ng n m d c theo s i
ể
ặ ị ả Ki m tra v i Xác đ nh m t ph i ả
Ø Hoa văn n i rõ h n trên m t ph i ả
ặ ổ ơ
Ø V i cào lông s m n và m m h n trên m t ph i ả
ẽ ị ề ả ặ ơ
Ø V i hoàn t
ả ấ ấ ượ ặ ấ ơ ả t có m t ph i có ch t l ng hoàn t t cao h n
Ø V i in hoa có m t ph i in rõ h n và hoa văn tinh x o h n ơ
49
ả ặ ả ả ơ
ể
ể ị ả Ki m tra v i Xác đ nh ki u d t ệ
Ø Đ c th c hi n b ng m t th ệ ượ ể hi n vi
ự ằ ắ ườ ặ ớ ng ho c v i kính lúp, kính
ắ ầ ừ ộ ấ ỳ ở ể ể
Ø B t đ u t ệ ượ d t đ
góc trái d ấ ự ặ ạ ủ ị m t đi m b t k c xác đ nh khi tìm th y s l p l ướ ủ ả i c a v i, ki u ể i c a ki u đan
Ø S i d c đ ợ ọ ượ ừ ướ ế d đ m t
ấ ừ ả ợ ượ c đánh d u t trái sang ph i và s i ngang đ c
i lên
ượ ự ệ c xác đ nh t , tuy nhiên ki u d t
Ø Biên v i cũng đ ả th
ể 50 ươ ệ ề ị ể ườ ấ ớ ng t ng khác r t xa so v i ki u d t n n
ể
ệ ủ ự ệ ấ ồ ị ấ ả Ki m tra v i Xác đ nh s hi n di n c a ch t h và hoàn t t
ằ ắ ự ệ ủ ể ị ng đã đ đ xác đ nh s hi n
Ø Vi c quan sát b ng m t th ấ ồ di n c a ch t h ho c hoàn t
ệ ệ ủ ặ ườ ấ ả t trên v i.
ế ế ị
ủ ả ầ ế ế ẫ
Ø K đ n là xác đ nh c m giác tay c a v i thông qua các tính ả ể ộ ch t nh đ c ng, đ ph ng,… N u c n thi t, m u có th đ
Đ m nh s i ợ ộ ả
ư ộ ứ ằ ấ ượ ẳ ể c quan sát b ng kính hi n vi.
51
ượ ị đây đ ể ớ c xác đ nh khác v i cách dùng đ
Ø Đ m nh s i ợ ở ủ ợ đo đ m nh c a s i trên búp s i.
ộ ả ộ ả ợ
ể
ả Ki m tra v i Đ m nh s i ợ ộ ả
ố ượ ị
Ø Theo đ nh nghĩa, đ m nh là kh i l ị đó có hai giá tr đ
ng trên đ n v dài, do ố ượ ị ượ ề ộ ả c đo: chi u dài và kh i l ơ ng.
ẫ ặ ườ ẳ
ạ ươ ố ớ ặ c đ t trên m t ph ng, hai đ ộ ng đ i (càng l n càng t ắ ng c t song ố ể t đ đo
Ø M u v i đ ả ượ song cách nhau m t đo n t ượ c chính xác). chi u dài đ
ề
Ø 50 s i đ đi cân.
52
ợ ượ ở ự ữ ườ ắ c t ra trong khu v c gi a hai đ ng c t và đem
ả ườ ữ ự ề ắ
Ø Kho ng cách gi a hai đ ả ng c t không ph i chi u dài th c ự ủ ợ s c a s i vì s i có n p nhăn do các đi m đan.
ế ể ợ
ể
53
ả Ki m tra v i Đ m nh s i ợ ộ ả
Đ m nh s i ợ ộ ả
ợ
ượ
ể
ộ ự
ẳ
Ø S i du i th ng đ ằ ẳ ỗ c đo b ng ế ị ộ t b máy ki m tra đ nhăn, thi ẽ ặ ừ ủ ể s đ t m t l c căng v a đ đ ỗ du i th ng mà không gây giãn s i.ợ
ộ
ớ ả ệ
ủ
ố
ề
ợ
Ø V i v i d t kim, đ nhăn c a ấ ợ ấ s i r t cao do tính ch t vòng ấ ể ợ ủ ả t nh t đ đo s i c a v i, cách t 54 ự ế chi u dài s i là đo tr c ti p trên
ế ị
ề
ợ
thi
t b đo chi u dài hàng s i.
ộ ả
ợ ượ
ự
Ø Đ m nh s i đ
c tính d a
ố ượ
ủ
ợ
trên kh i l
ng c a 50 s i
ượ
ủ
ề
ổ
đ
c cân và chi u dài t ng c a
ể ả Ki m tra v i
50 s i đóợ
.
55
ể
ả Ki m tra v i M t đ s i ậ ộ ợ
Ø S l
ố ượ ề ộ ộ ơ ề ợ ị ng s i trên m t đ n v chi u dài và chi u r ng.
Ø Có hai ph
ươ ế ự ế ng pháp đo: tr c ti p và gián ti p
Ế
ả ặ ề ặ ị ỏ ẫ Ự ĐO TR C TI P M u v i đ t trên b m t ph ng (không giãn, không b h ng). ẳ
ể ặ ằ
M t t m kính đ t trên m u và quan sát b ng kính hi n vi đ ể quan sát nh phóng to c a m u.
ộ ấ ả ẫ ẫ ủ
ớ ả ệ ể ế ọ 56 ừ ợ
V i v i d t thoi, dùng kim đ đ m t ng s i (ngang d c) đ ể ế đ m s s i.
ố ợ
V i v i d t kim, đ m s vòng s i thay vì t ng s i m t.
ớ ả ệ ừ ế ố ợ ộ ợ
ể ả Ki m tra v i
ế ị ọ ượ ọ ĐO GIÁN TI PẾ Dùng thi t b quang h c đ c g i là “Taper line grating”.
ề ấ ỏ ắ c kh c lên
Đây là t m kính m ng v i nhi u đ ớ m t đ tăng d n t ậ ộ ạ đó theo d ng xiên
ườ ầ ừ ượ ẳ ng th ng đ ả trái sang ph i.
ệ ứ ớ ườ ng
Khi đ t th ặ ướ ướ ạ ẻ c t o ra m t h a ti k trên th
ợ ẽ ạ ế ả ộ ọ ọ c lên v i, các s i s t o hi u ng v i các đ t quang h c.
H a ti ọ
57
ế ẽ ượ ể t này s đ ậ ộ ợ ị c dùng đ xác đ nh m t đ s i
ể
ề ợ ả Ki m tra v i Chi u dài hàng s i và vòng s i ợ
Ø Đây là hai thông s quan tr ng c a v i d t kim
ủ ả ệ ố ọ
ớ ả m t s i theo kh v i, v i v i
Ø V i v i đan ngang ph ng, t ẳ ổ ồ ở ợ ươ ẻ s i t đan tròn thì x kh r i t
ự ả ở ộ ợ ng t ớ ả ổ ả ẳ v i đan ngang ph ng.
ẽ ượ ế ị ề c đo trên thi t b đo chi u dài
Ø Chi u dài du i th ng s đ ỗ hàng s i (đã nêu
ề ợ ở ẳ trên).
58
ợ ươ ườ ượ ự ớ ng t ắ ng c t song song đ v i quy trình đo c
Ø Đ xác đ nh chi u dài vòng s i, t ề ị ể ộ ả ở ợ đ m nh s i (đã nêu trên), hai đ ả ự th c hi n trên m u v i.
ệ ẫ
59
ể
ợ ầ ể ả Ki m tra v i Ki m tra s i đ u vào
ẽ ả ả ưở ế ng đ n
Ø S i đ u vào cho v i không chính xác s nh h ch t l
ợ ầ ấ ượ ủ ả ng c a v i.
ể ợ ầ ươ ự ư ng t nh đã trình bày cho
Ki m tra đ m nh s i đ u vào (t ộ ả ợ ể ph n ki m tra s i)
ầ
Ki m tra h s ma sát c a s i đ u vào
ủ ợ ầ ệ ố ể
ẫ ợ ế t trên máy trong quá
Ø Ma sát c a s i và các d n s i, chi ti ủ ợ trình gia công gây ra l c căng.
60
ự
Ø L c căng quá m c
ấ ả ự ả ứ đ t s i ứ ợ gi m năng su t s n xu t. ấ
ể
ủ ợ ầ ệ ố ể ả Ki m tra v i Ki m tra h s ma sát c a s i đ u vào
ấ ặ s i hay ợ
Ø L c căng r t quan tr ng, đ c bi ặ ầ ượ đ
ệ ớ ệ ệ ố ể ự ọ t v i d t kim ể ả c bôi sáp ho c d u đ gi m thi u h s ma sát.
ủ ợ ầ ầ
ử ụ ướ ư
Ø H s ma sát (coefficient of friction) c a s i đ u vào c n ượ c khi đ a vào dùng b ng cách s d ng đ ị ế Capstan và Coil thi friction.
ệ ố ệ ố ằ ể c ki m tra tr t b đo h s ma sát theo nguyên lý
ợ ượ ộ ừ c kéo căng nh , bao xung quanh m t xylanh (làm t
Ø S i đ cùng v t li u v i chi ti
61
ậ ệ ớ ế ẫ ợ ẹ t d n s i).
Ø Khác bi
ệ ự ữ ầ ẽ ầ t l c căng gi a đ u vào đ u ra (do ma sát) s làm
ể ả ị ị ị d ch chuy n mũi tên trên b ng đo và xác đ nh giá tr .
ể
62
ủ ợ ầ ệ ố ể ả Ki m tra v i Ki m tra h s ma sát c a s i đ u vào
ể
ể ả Ki m tra v i Ki m tra kích th ướ ủ ả c c a v i
Ề CHI U DÀI
ị ủ ề ả ể ế ượ ả ấ t l ng đã s n xu t và
Ø Xác đ nh chi u dài c a v i đ bi ượ l ng cung c p cho khách hàng.
ấ
ả ự ế ủ ế ả ề ng đ n chi u dài th c t c a v i
Ø Quá trình x lý nh h ử h i ph c di n ra khi l u tr . ữ ễ
ưở ư ụ ồ
ể ạ ầ ể ả ở ạ ự tr ng thái t do không
Ø Đ đo đ c chính xác c n đ v i ề kéo giãn trong đi u ki n chu n.
ệ ẩ
63 ạ
Ø Vì v i m m m i, l c căng nh su t quá trình đo đ c cũng ả
ỏ ố ạ ự ề
ả ưở ị ng giá tr đo. nh h
ể ả Ki m tra v i
Ề CHI U DÀI
Ø V i đ ả ượ ế ấ g p n p).
ặ ặ ẳ ộ ố c đ t trên m t m t ph ng (không kéo căng, kh ng
ế ầ ạ ả i m t đ u v i, m i 5 mét v i đánh d u 1 l n.
Ø Ti n hành t ả ộ ầ ế Th c hi n đ n khi nào không th đánh d u đ
ấ ượ ữ ỗ ể ự ệ ấ c n a.
Ø Đo n d còn l ạ ư
ể ạ ố i t i thi u là 10mm.
Ø T ng chi u dài t m v i L = 5N + f (mét).
ề ấ ả ổ
Ø V i N: s l n đánh d u, f là ph n còn l
64
ố ầ ấ ầ ớ ạ i.
Ø Thi
ế ị ệ ạ ẽ ẹ ộ ặ ụ ụ ả ở t b hi n đ i s k p v i b i m t c p tr c, khi tr c
ẽ ậ ộ ế ị ề ả quay s v n hành m t thi t b đo chi u dài v i.
ể ả Ki m tra v i
Ề Ộ Ổ Ả CHI U R NG (KH V I)
ầ ể ậ
Ø C n ki m soát kh v i chính xác đ khi may đ , các r p ắ ả ẽ ừ ớ c t v i s v a v i kh v i
ồ ậ ệ ả ể ổ ả ổ ả gi m thi u hao phí v t li u. ể
ấ ườ ổ ả ộ t th ng gây tác đ ng kh v i trên
Ø Các quy trình hoàn t ộ máy (v i m c/grey fabric).
ả
ự ả ưở ng tính
Ø L c căng trong su t quá trình đo cũng gây nh h ố ả chính xác c a k t qu .
ủ ế
65
Ø V i đ nhăn v i.ả
ả ượ ả ặ ẳ c tr i trên m t ph ng đ r ng ủ ộ tránh gây nhàu,
ể ả Ki m tra v i
Ề Ộ Ổ Ả CHI U R NG (KH V I)
ế ắ ạ ị i 10 v trí cách
Ø Ti n hành đo theo nguyên t c 1 mét. Đo t ề đ u nhau d c theo t m v i.
ả ấ ọ
Ề
ữ ữ ặ ẳ ả c đ t gi a hai dĩa ph ng và kho ng cách gi a hai dĩa
B DÀY V i đ ả ượ ượ c đo. đ
ấ ẳ
M t áp su t nh đ đ làm ph ng các x nhô ra nh ng không ư ạ ả ượ c đo. quá l n đ gây nén v i. Áp su t này ph thu c lo i v i đ 66
ể ộ ớ ỏ ủ ể ả ơ ộ ụ ấ
ượ ụ c áp d ng tùy theo lo i
Kho ng cách gi a các dĩa ép cũng đ ữ ạ ả v i (v i m ng: kho ng cách nh , v i dày: kho ng cách dĩa l n).
ả ả ỏ ả ả ả ỏ ớ
ể ả Ki m tra v i
Ề
ế ị ệ ữ ả t b hi n đ i, kho ng cách gi a hai dĩa ép lúc ban
ạ ỏ ầ B DÀY Trên các thi ầ đ u có giá tr l n ị ớ nh d n.
ượ ữ ặ ả c đ t gi a các dĩa ép, kho ng cách gi a hai dĩa ép
M u đ ẫ gi m d n
ả ữ ầ ữ ấ ầ tăng d n áp su t gi a chúng.
Khi giá tr áp su t đ t đ i l ượ ậ đ
ấ ạ ạ ượ ặ ướ ộ ng cài đ t tr c, m t bóng đèn
ị c b t lên.
67
ộ ở ậ ở ộ
Đ dày v i đ ả ượ ủ ộ đ chính xác c a th
c đo b i dĩa đo v n hành b i dĩa ép di đ ng, ướ ạ ế c đo đ t đ n 0.0001 mm.
ể ả Ki m tra v i
68
Ề B DÀY
ể ả Ki m tra v i
Ọ ƯỢ Ả NG V I
ưở ướ ế ả
ượ ọ c và tr ng l ế ng đ n kích th ệ ề ề ệ
ẩ TR NG L Đ m có nh h ộ ẩ ủ ả ng c a v i, ả ầ ạ ỉ c n ph i đi u ch nh đi u ki n thí nghi m và ti n hành đo t i ệ ề đi u ki n chu n.
Tr ng l ọ tích.
ượ ả ượ ố ượ ể ị ệ ơ ng v i đ ị ở c bi u th b i kh i l ng/đ n v di n
Di n tích v i đ
ệ ả ượ ử ụ ổ ế c s d ng ph bi n là 10x10cm.
ể ắ ượ ệ ẫ
Có th s d ng máy c t hình tròn đ có đ ể ử ụ nh mong mu n.
c di n tích m u 69 ư ố
Sau đó, đem đi cân m u s có tr ng l
ẫ ẽ ọ ượ ả ầ ng v i c n đo.
