Bài giảng Kinh tế học (Phần 1) - Chương 3: Cung, cầu hàng hoá và các chính sách quốc gia

Các nội dung cơ bản<br /> <br /> Phầ<br /> Phần 1:<br /> Thị<br /> Thị trườ<br /> trường và<br /> và giá<br /> giá cả<br /> <br /> • Kiếm soát giá cả: giá trần, giá sàn<br /> • Thuế<br /> • Chính sách hạn chế cung<br /> <br /> Chương 3: Cung,<br /> cầu hàng hoá và các<br /> chính sách quốc gia<br /> <br /> Cung, cầu và các chính sách quốc gia<br /> <br /> KIỂM SOÁT GIÁ CẢ<br /> <br /> • Trong thị trường tự do, thị trường ép buộc hình<br /> thành nên giá cả và sản lượng cân bằng<br /> • Các điều kiện cân bằng của thị trường có thể<br /> hiệu quả nhưng không phải bất kỳ ai cũng hài<br /> lòng.<br /> • Một trong những vai trò của nhà kinh tế học là<br /> sử dụng lý thuyết kinh tế học giúp phát triển các<br /> chính sách kinh tế quốc gia .<br /> <br /> • Thường được thực hiện khi những nhà chính trị<br /> tin rằng giá cả thị trường không công bằng cho<br /> người mua và người bán .<br /> <br /> KIỂM SOÁT GIÁ CẢ<br /> • Giá trần<br /> • Là mức giá tối đa của một loại hàng hoá được cho<br /> phép bán.<br /> <br /> • Giá sàn<br /> • Là mức giá tối thiểu của một loại hàng hoá được<br /> cho phép bán.<br /> <br /> • Kết quả là chính phủ thiết lập giá trần hay giá<br /> sàn .<br /> <br /> Tác động của giá trần<br /> • Hai kết quả có thể xãy ra khi chính phủ thiết lập<br /> mức giá trần :<br /> • Giá trần không hiệu lực nếu mức giá cao hơn giá<br /> cân bằng.<br /> • Giá trần có hiệu lực khi mức giá thấp hơn giá cân<br /> bằng, dẫn đến tình trạng thiếu hụt.<br /> <br /> 1<br /> <br /> Hình 1 THỊ TRƯỜNG VỚI GIÁ TRẦN<br /> <br /> Hình 1: THỊ TRUỜNG VỚI GIÁ TRẦN<br /> <br /> (a) Giá trần không hiệu lực<br /> <br /> Giá 1 cây<br /> cà rem<br /> <br /> (b) Giá trần có hiệu lực<br /> Giá<br /> 1 cây<br /> Cà rem<br /> <br /> S<br /> $4<br /> <br /> Giá<br /> trần<br /> <br /> S<br /> <br /> Giá<br /> cân bằng<br /> <br /> 3<br /> <br /> $3<br /> <br /> Giá cân<br /> bằng<br /> <br /> 2<br /> <br /> Giá trần<br /> Thiếu<br /> <br /> D<br /> <br /> Sản lượng<br /> Cà rem<br /> <br /> 100<br /> <br /> 0<br /> <br /> D<br /> <br /> Sản lượng<br /> Cân bằng<br /> <br /> 75<br /> <br /> 0<br /> <br /> cung<br /> <br /> Hình 2: Thị trường xăng dầu với giá trần<br /> <br /> Sản lượng<br /> Cà rem<br /> <br /> Lượng<br /> cầu<br /> <br /> Hình 2: Thị trường xăng dầu với giá trần<br /> <br /> (a) Giá trần đối với xăng dầu không hiệu lực<br /> Giá<br /> xăng<br /> <br /> 125<br /> <br /> Lượng<br /> <br /> (b) Giá trần đối với xăng dầu có hiệu lực<br /> Giá<br /> xăng<br /> <br /> S2<br /> <br /> 2. . . . khi<br /> <br /> Cung giảm . . .<br /> S1<br /> <br /> S1<br /> 1. Ban đầu,<br /> Giá trần<br /> không<br /> hiệu<br /> lực . . .<br /> <br /> P2<br /> <br /> Giá trần<br /> <br /> Giá trần<br /> <br /> P1<br /> <br /> Q1<br /> <br /> trần trở nên<br /> hiệu quả . .<br /> <br /> 4. . dẫn<br /> đến<br /> Thiếu<br /> hụt.<br /> <br /> D<br /> 0<br /> <br /> 3. . . . Giá<br /> <br /> P1<br /> <br /> D<br /> <br /> Lượng<br /> xăng<br /> <br /> Tình huống: Kiểm soát giá thuê nhà<br /> trong ngắn hạn và dài hạn<br /> • Chính sách giá trần áp dụng cho các chủ nhà trọ<br /> đối với thu phí nhà trọ<br /> • Mục đích của chính sách này là giúp người<br /> nghèo có thể thuê nhà trọ với giá hợp lý.<br /> • Một nhà kinh tế học cho rằng chính sách kiểm<br /> soát giá nhà trọ là ” cách tốt nhất tàn phá một<br /> thành phố hơn cả cho nổ bom.”<br /> <br /> 0<br /> <br /> QS<br /> <br /> Lượng<br /> xăng<br /> <br /> QD Q1<br /> <br /> Hình 3: Kiểm soát giá thuê nhà trong ngắn hạn<br /> và dài hạn<br /> (a) Kiểm soát giá thuê nhà trong ngắn hạn<br /> (Cung và cầu không co giãn)<br /> Giá<br /> thuê<br /> <br /> S<br /> <br /> Mức giá trần<br /> Thiếu hụt<br /> D<br /> 0<br /> <br /> Lượng<br /> chung cư<br /> <br /> 2<br /> <br /> Hình 3: Kiểm soát giá thuê nhà trong ngắn hạn<br /> và dài hạn<br /> (b) Kiểm soát giá thuê nhà trong dài hạn<br /> (Cung và cầu co giãn)<br /> Giá<br /> thuê<br /> S<br /> <br /> Các biện pháp giải quyết lượng<br /> thiếu hụt do chính sách giá trần<br /> • Bán hàng theo tem phiếu<br /> • Hạn chế khẩu phần<br /> • Dùng quỹ dự trữ quốc gia hay nhập khẩu từ<br /> nước ngoài<br /> <br /> Giá trần<br /> D<br /> <br /> Thiếu hụt<br /> <br /> Lượng<br /> Chung cư<br /> <br /> 0<br /> <br /> Giá sàn ảnh hưởng như thế nào đến thị trường<br /> <br /> Hình 4: Thị trường với giá sàn<br /> (a) Giá sàn không hiệu lực<br /> <br /> • Khi chính phủ đưa ra chính sách giá sàn, hai kết<br /> quả có thể xãy ra:<br /> • Giá sàn không hiệu lực nếu mức giá thấp hơn<br /> giá cân bằng<br /> • Giá sàn hiệu lực khi mức giá cao hơn giá cân<br /> bằng, dẫn đến sự dư thừa<br /> <br /> Giá<br /> 1 cây<br /> kem<br /> <br /> S<br /> <br /> Giá<br /> cân bằng<br /> $3<br /> <br /> Giá<br /> sàn<br /> <br /> 2<br /> <br /> D<br /> 0<br /> <br /> 100<br /> <br /> Lượng<br /> cân bằng<br /> <br /> Hình 4: Thị trường với giá sàn<br /> <br /> Lượng<br /> kem<br /> <br /> Lương tối thiểu<br /> <br /> (b) Giá sàn có hiệu lực<br /> Giá 1<br /> cây kem<br /> <br /> • Một ví dụ quan trọng về giá sàn là mức lương<br /> tối thiểu. Luật lương tối thiểu đưa ra mức lương<br /> thấp nhất trả cho người lao động.<br /> <br /> S<br /> <br /> Dư thừa<br /> $4<br /> <br /> Giá<br /> sàn<br /> <br /> 3<br /> <br /> Giá cân<br /> bằng<br /> D<br /> 0<br /> <br /> 80<br /> <br /> 120<br /> <br /> Lượng<br /> cầu<br /> <br /> Lượng<br /> cung<br /> <br /> Lượng<br /> kem<br /> <br /> 3<br /> <br /> Hình 5: Lương tối thiểu ảnh hưởng như thế nào đến thị<br /> trường lao động<br /> Lương<br /> <br /> Hình 5: Lương tối thiểu ảnh hưởng như thế nào đến thị<br /> trường lao động<br /> Lương<br /> <br /> Cung lao động<br /> <br /> Cung lao động<br /> <br /> Lương<br /> tối thiểu<br /> <br /> Lao động dư thừa<br /> (thất nghiệp)<br /> <br /> Lương cân bằng<br /> <br /> Cầu lao động<br /> 0<br /> <br /> Lao động cân bằng<br /> <br /> Lực lượng lao động<br /> <br /> THUẾ<br /> <br /> Cầu lao động<br /> 0<br /> <br /> Lượng cầu<br /> <br /> Lượng cung<br /> <br /> Lực lượng lao động<br /> <br /> Thuế ảnh hưởng như thế nào đến thị trường<br /> <br /> • Chính phủ đánh thuế để tăng nguồn ngân sách<br /> chi cho các dự án công cộng.<br /> <br /> • Thuế làm giảm hoạt động thị trường<br /> • Khi hàng hoá bị đánh thuế,<br /> Lượng hàng bán giảm đi.<br /> • Người mua và bán chia<br /> sẻ việc chịu thuế.<br /> <br /> Độ co giãn và tác động của thuế<br /> <br /> Độ co giãn và tác động của thuế<br /> <br /> • Tác động của thuế là: số thuế được tất cả người<br /> mua và người bán ở thị trường gánh chịu.<br /> <br /> • Tác động của thuế nghiên cứu ai sẽ là người<br /> gánh chịu thuế.<br /> • Thuế làm thay đổi thị trường cân bằng.<br /> • Người mua trả thuế nhiều và người bán trả thuế<br /> ít hơn tuỳ thuộc vào thuế được đánh vào ai.<br /> <br /> 4<br /> <br /> Hình 7: Thuế đánh cho người bán<br /> <br /> Hình 6: Thuế đối với người mua<br /> Giá 1<br /> kem<br /> Giá người cây<br /> mua trả<br /> <br /> Giá<br /> Không<br /> thuế<br /> <br /> $3.30<br /> 3.00<br /> 2.80<br /> <br /> Giá<br /> người<br /> bán nhận<br /> <br /> Giá 1<br /> Cây<br /> kem<br /> Giá<br /> Người mua<br /> trả<br /> <br /> S1<br /> <br /> Cân bằng không thuế<br /> <br /> Thuế ($0.50)<br /> <br /> Thuế đánh cho<br /> người mua : $0,5<br /> Đường cầu dịch<br /> chuyển xuống<br /> <br /> Cân bằng<br /> Có thuế<br /> <br /> Giá<br /> không<br /> thuế<br /> <br /> $3.30<br /> 3.00<br /> 2.80<br /> <br /> Thuế đánh cho<br /> người bán làm<br /> đường cung dịch<br /> chuyển lên trên<br /> với số thuế ($0.50).<br /> <br /> S2<br /> <br /> Cân bằng<br /> Có thuế<br /> <br /> S1<br /> <br /> Thuế ($0.50)<br /> <br /> Cân bằng không thuế<br /> <br /> Giá<br /> Người bán<br /> nhận<br /> D1<br /> <br /> D1<br /> D2<br /> 0<br /> <br /> 90<br /> <br /> Lượng kem<br /> <br /> 100<br /> <br /> Độ co giãn và tác động của thuế<br /> <br /> 0<br /> <br /> 90<br /> <br /> Lượng kem<br /> <br /> 100<br /> <br /> Hình 8: Thuế được chia như thế nào?<br /> (a) Cung co giãn, cầu kém co giãn<br /> <br /> • Thuế được chia cho người bán và người mua<br /> theo tỷ lệ gì?<br /> • Ảnh hưởng của thuế đối với người bán như thế<br /> nào khi thuế được đánh cho người mua<br /> • Câu trả lời tuỳ thuộc vào độ co giãn của cung<br /> và cầu.<br /> <br /> Giá<br /> <br /> 1.<br /> <br /> Giá người<br /> mua trả<br /> <br /> Khi cung co giãn<br /> hơn cầu<br /> Cung<br /> <br /> Thuế<br /> <br /> Gánh nặng<br /> về thuế rơi<br /> nhiều vào<br /> người mua…<br /> 2. .<br /> <br /> Giá không thuế<br /> Giá người<br /> bán nhận<br /> 3. . . . hơn<br /> <br /> người bán<br /> <br /> Cầu<br /> <br /> 0<br /> <br /> Hình 9: Thuế được chia như thế nào?<br /> <br /> Lượng<br /> <br /> Độ co giãn và tác động của thuế<br /> <br /> (b) Cung kém co giãn, cầu co giãn<br /> Giá<br /> <br /> 1. Khi<br /> ...<br /> <br /> Giá người<br /> mua trả<br /> Giá không thuế<br /> <br /> cầu co giãn hơn cung<br /> <br /> Mức thuế gánh chịu được chia như thế nào?<br /> <br /> Cung<br /> 3. . . . Người<br /> .mua<br /> <br /> Thuế<br /> <br /> Giá người<br /> bán nhận<br /> <br /> 0<br /> <br /> 2. . . . Người<br /> <br /> bán gánh<br /> chịu thuế<br /> nhiều hơn…<br /> <br /> cầu<br /> <br /> • Phần thuế gánh chịu rơi nhiều về<br /> phía có độ co giãn ít.<br /> <br /> Lượng<br /> <br /> 5<br /> <br />