Bài giảng môn Giống cây rừng - ThS. Hồ Hải Ninh

Chia sẻ: 123968574 123968574 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:175

Thêm vào BST

Báo xấu

523
lượt xem 146
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng môn Giống cây rừng do ThS. Hồ Hải Ninh biên soạn trình bày vấn đề chính trong cải thiện giống cây rừng, khảo nghiệm loài và xuất xứ, chọn lọc cây trội và khảo nghiệm hậu thế,..., nhân giống bằng phương pháp nuôi cấy mô và tế bào. Tham khảo nội dung bài giảng để hiểu rõ hơn về các nội dung trên.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng môn Giống cây rừng - ThS. Hồ Hải Ninh

Bµi gi¶ng m«n Gièng c©y rõng Chuyªn ngµnh: L©m häc vµ CNSH Ngêi biªn so¹n: ThS. Hå H¶i Ninh Email: honinhvfu@gmail.com 6/2008 1
Tài liệu tham khảo Giáo trình Giống cây rừng (tài liệu chính) sử dụng tại - trường ĐHLN do GS.TS Lê Đình Khả và PGS.TS Dương Mộng Hùng biên soạn năm 2003. - Giáo trình Lai giống cây rừng do GS.TS Lê Đình Khả biên soạn (tham khảo thêm). - Giáo trình Kỹ thuật nhân giống cây rừng do PGS.TS Dương Mộng Hùng biên soạn (tham khảo thêm). - Tài liệu chuyên sâu: tài liệu quản lí, pháp lệnh giống cây trồng, tiêu chuẩn ngành, qui phạm về xây dựng và quản lí vườn giống rừng giống,… do Bộ NN & PTNT phát hành. (website: http://www.agroviet.gov.vn/) 2
Ch¬ng I. Nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trong c¶i thiÖn gièng c©y rõng I. Kh¸i niÖm vÒ c¶i thiÖn gièng c©y rõng. §Ó n¾m v÷ng ®îc kh¸i niÖm c¶i thiÖn gièng c©y rõng cÇn hiÓu 3 thuËt ng÷ : 1. Di truyÒn häc gièng c©y rõng (Forest tree genetics): 2. Kh¸i niÖm chän gièng (Forest tree breeding): - Theo nghÜa hÑp - Theo nghÜa réng - Chän gièng c©y rõng 3. C¶i thiÖn gièng c©y rõng (Forest tree improvement): 3
Ch¬ng I. Nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trong c¶i thiÖn gièng c©y rõng 1. …………. 2. Kh¸i niÖm chän gièng (Forest tree breeding). + Theo nghÜa hÑp: Lµ sù chän läc nh÷ng c¸ thÓ tèt nhÊt trong quÇn thÓ råi lÊy s¶n phÈm gièng tõ chóng ®em ra s¶n xuÊt ë vô sau hay ë løa sau. + Theo nghÜa réng: Chän gièng lµ mét qu¸ tr×nh cã ®îc nh÷ng gièng tèt víi sè lîng lín ®Ó ®a vµo s¶n xuÊt cho vô sau, løa sau. + Chän gièng c©y rõng: Lµ lÜnh vùc nghiªn cøu vµ ¸p dông c¸c ph¬ng ph¸p t¹o gièng c©y rõng cã ®Þnh híng nh t¨ng n¨ng xuÊt, tÝnh chèng chÞu vµ nh©n c¸c gièng nµy ph¸t triÓn vµo s¶n xuÊt. 4
Ch¬ng I. Nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trong c¶i thiÖn gièng c©y rõng 1. ………….. 2. ………….. 3. C¶i thiÖn gièng c©y rõng (Forest tree improvement): Lµ ¸p dông c¸c nguyªn lý di truyÒn häc vµ ph¬ng ph¸p chän gièng ®Ó n©ng cao n¨ng xuÊt vµ chÊt lîng c©y rõng theo môc tiªu kinh tÕ cïng víi viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kü thuËt trång rõng th©m canh. 5
Ch¬ng I. Nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trong c¶i thiÖn gièng c©y rõng II. VÞ trÝ cña c«ng t¸c gièng trong s¶n xuÊt L©m nghiÖp. Nh chóng ta ®· biÕt : P = G + E +A Phenotype = Gennotype + Environment + Age (KiÓu h×nh = KiÓu gen + M«i trêng sèng + Tuæi) - B¶n chÊt cña c«ng t¸c sx LN lµ lµm t¨ng kh¶ n¨ng thay ®æi vÒ kiÓu h×nh (P) : Cã 3 c¸ch. - Kh¸c víi sx NN ë chç: - NÕu t¸c ®éng vµo m«i trêng sèng trong c¸c giai ®o¹n: 6
Ch¬ng I. Nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trong c¶i thiÖn gièng c©y rõng III. Môc tiªu cña c¶i thiÖn gièng c©y rõng.  N©ng cao s¶n lîng vµ chÊt lîng gç (lÊy gç lµ l©m s¶n chÝnh)  LÊy qu¶, h¹t, nhùa, tinh dÇu, … (LS ngoµi gç). => MT lµ trång rõng kinh tÕ  T¹o m«i trêng (phñ xanh) => môc tiªu c¶i t¹o m«i trêng. => MT kh¸c th× chØ tiªu chän läc còng kh¸c .  ChØ tiªu chän läc: - S¶n lîng gç + chÊt lîng gç (®é c¬ lý + h×nh d¹ng th©n) => môc tiªu sè mét. - S¶n lîng + chÊt lîng c¸c s¶n phÈm ngoµi gç => môc tiªu sè hai. - TÝnh chèng chÞu : Kh« h¹n , nãng , rÐt, kiÒm, mÆn, s©u bÖnh => môc tiªu m«i trêng (cho n¨ng suÊt cao).  Chän gièng ®a môc tiªu (multipurpose): Chän gièng ®a môc tiªu chØ cã kÕt qu¶ ®èi víi tÝnh tr¹ng cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau vµ cã t¬ng quan thuËn. 7
Ch¬ng I. Nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trong c¶i thiÖn gièng c©y rõng IV. LÞch sö ph¸t triÓn cña c¶i thiÖn gièng c©y rõng. VÒ ho¹t ®éng nghiªn cøu: ë ViÖt Nam vµ trªn thÕ giíi  VÒ ho¹t ®éng s¶n xuÊt: 3 giai ®o¹n chÝnh  + Giai ®o¹n 1: Thu h¸i h¹t gièng 1 c¸ch s« bå (Kh«ng qua tuyÓn chän, kiÓm nghiÖm) + Giai ®o¹n 2: Chän l©m phÇn vµ chuyÓn ho¸ rõng => môc ®Ých : h¹t gièng gåm: ph«i => ph¬ng ph¸p di truyÒn => l¸ mÇm; néi nhò => ph¬ng ph¸p gieo ¬m => h¹t gièng tèt th× ph«i vµ néi nhò ®Òu tèt trong trêng hîp nµy n©ng cao phÈm chÊt di truyÒn b»ng c¸ch tØa tha vµ c¸ch ly, cßn nghiªn cøu phÈm chÊt gieo ¬m b»ng th©m canh vµ thu h¸i qu¶ h¹t ®óng thêi ®iÓm, cßn t¹o t¸n vµ kÝch thÝch sai hoa, lµm t ¨ng s¶n lîng h¹t vµ dÔ dµng thu h¸i. + Giai ®o¹n ba: Chän c©y tréi ®Ó x©y dung vên gièng vµ rõng gièng Chän läc nh÷ng c©y tèt nhÊt theo KH trong quÇn thÓ (c©y tréi) KiÓm tra di truyÒn cña nh÷ng c©y tréi nh»m chän ra nh÷ng c©y tréi nµo theo KH cã KG tèt, (c©y u viÖt) sau ®ã tiÕn hµnh x©y dùng vên gièng: – C©y tréi C©y u viÖt H÷u tÝnh H÷u tÝnh(gia ®×nh) Sinh dìng Sinh dìng(dßng) Rõng gièng Vên gièng Trång kh«ng theo s¬ ®å Trång theo s¬ ®å chÆt chÏ + Giai ®o¹n bèn: Chän gièng tæng hîp: => §èi víi VN chóng ta ®ang ë giai ®o¹n 2 lµ chÝnh vµ ®ang b¾t ®Çu tiÕn hµnh giai ®o¹n 3. 8
Ch¬ng I. Nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trong c¶i thiÖn gièng c©y rõng V. C¸c bíc chÝnh cña mét ch¬ng tr×nh c¶i thiÖn gièng c©y rõng. 1. Quy tr×nh c¶i thiÖn gièng c©y rõng b»ng s¬ ®å. 9
Ch¬ng I. Nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trong c¶i thiÖn gièng c©y rõng V. C¸c bíc chÝnh cña mét ch¬ng tr×nh c¶i thiÖn gièng c©y rõng. 1. Quy tr×nh c¶i thiÖn gièng c©y rõng b»ng s¬ ®å. 2. C¸c bíc chÝnh : 2.1. Chän loµi: Nguyªn t¾c chÝnh trong chän loµi: - Phï hîp víi môc tiªu kinh tÕ hoÆc phßng hé. - Cã thÞ trêng tiªu thô ë trong níc vµ níc ngoµi. - Phï hîp víi ®iÒu kiÖn khÝ hËu vµ ®Êt ®ai mçi vïng. - Mau ®a l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ hoÆc phßng hé. - DÔ g©y trång hoÆc cã hiÓu biÕt kü thuËt g©y trång. 10
Ch¬ng I. Nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trong c¶i thiÖn gièng c©y rõng V. C¸c bíc chÝnh cña mét ch¬ng tr×nh c¶i thiÖn gièng c©y rõng. 1. Quy tr×nh c¶i thiÖn gièng c©y rõng b»ng s¬ ®å. 2. C¸c bíc chÝnh : 2.1. Chän loµi: 2.2. Chän xuÊt xø: - Ph©n bè, sinh trëng trªn ®iÒu kiÖn t¬ng øng vÞ trÝ sinh th¸i kh¸c nhau => ph©n ly tÝnh chÊt (biÕn dÞ ®Þa lÝ) t¹o ra c¸c d¹ng kh¸c nhau => gäi lµ xuÊt xø => XuÊt xø chÝnh lµ tªn ®Þa ph¬ng mµ ngêi ta tiÕn hµnh lÊy gièng Vd: tªn mét gièng ®îc viÕt Mì, xuÊt xø L¹ng S¬n Mì, xuÊt xø Yªn B¸i. - XuÊt xø bao gåm 2 lo¹i: xuÊt xø nguyªn sinh vµ xuÊt xø ph¸i sinh. + XuÊt xø nguyªn sinh: Lµ gièng tån t¹i trong rõng tù nhiªn + XuÊt xø ph¸i sinh: Lµ xuÊt xø tån t¹i trong rõng trång Vd : Keo l¸ trµm, xuÊt xø Tr¶ng Bom - KiÓm tra, ®¸nh gi¸ xuÊt xø th«ng qua kh¶o nghiÖm => kh¶o nghiÖm xuÊt xø 11
Ch¬ng I. Nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trong c¶i thiÖn gièng c©y rõng V. C¸c bíc chÝnh cña mét ch¬ng tr×nh c¶i thiÖn gièng c©y rõng. 1. Quy tr×nh c¶i thiÖn gièng c©y rõng b»ng s¬ ®å. 2. C¸c bíc chÝnh : 2.1. ... 2.3. Chän läc c©y tréi vµ g©y t¹o gièng míi: - Do hiÖn tîng ph©n ly h÷u tÝnh trong mét quÇn thÓ (mét xuÊt xø) c¸c c¸ thÓ cã ®Æc ®iÓm di truyÒn rÊt kh¸c nhau v× thÕ ph¶i tiÕn hµnh chän läc ®Ó cã ®îc c¸ thÓ tèt nhÊt. - VÒ c©y tréi : C©y tréi lµ c©y cã sinh trëng nhanh nhÊt trong rõng, cã chÊt lîng gç còng nh c¸c s¶n phÈm kh¸c theo môc ®Ých kinh tÕ ®¹t yªu cÇu cao nhÊt cña nhµ chän gièng. + C©y tréi dù tuyÓn : c©y tréi chän b»ng m¾t + C©y tréi ®îc chän läc dùa vµo kÕt qu¶ ®iÒu tra thùc ®Þa + C©y u viÖt: Lµ c©y tréi cã KG tèt ®îc chän th«ng qua kh¶o nghiÖm hËu thÕ => toµn bé viÖc chän läc nh trªn gäi lµ viÖc chän läc theo nghÜa hÑp vµ rÊt phô thuéc vµo tù nhiªn. - §Ó t¨ng nguån nguyªn liÖu dïng cho chän läc con ngêi tiÕn hµnh c«ng t¸c lai gièng nh»m t¹o biÕn dÞ tæ hîp mét c¸ch cã ®Þnh híng theo môc tiªu chän gièng. - Ngoµi lai gièng ®èi víi c©y rõng cßn ¸p dông ph¬ng ph¸p g©y ®ét biÕn cÊu tróc NST hay ®ét biÕn gen gäi chung lµ ph¬ng ph¸p g©y ®ét biÕn ®Æc biÖt lµ ®ét biÕn sè lîng NST (gäi lµ ph¬ng ph¸p ®a béi thÓ). 12
Ch¬ng I. Nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trong c¶i thiÖn gièng c©y rõng V. C¸c bíc chÝnh cña mét ch¬ng tr×nh c¶i thiÖn gièng c©y rõng. 1. Quy tr×nh c¶i thiÖn gièng c©y rõng b»ng s¬ ®å. 2. C¸c bíc chÝnh : 2.1. ... 2.4. Kh¶o nghiÖm gièng: Lµ so s¸nh gièng t¹o ra víi gièng ®¹i trµ cã s½n trong s¶n xuÊt chØ cã nh÷ng gièng nµo cã n¨ng suÊt cao, phÈm chÊt tèt hay chèng chÞu cao míi ®îc nh©n gièng ®a vµo s¶n xuÊt. 13
Ch¬ng I. Nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trong c¶i thiÖn gièng c©y rõng V. C¸c bíc chÝnh cña mét ch¬ng tr×nh c¶i thiÖn gièng c©y rõng. 1. Quy tr×nh c¶i thiÖn gièng c©y rõng b»ng s¬ ®å. 2. C¸c bíc chÝnh : 2.1. ... 2.5. Nh©n gièng: Lµ bíc cuèi cïng cña mét ch¬ng tr×nh c¶i thiÖn gièng. §Ó gi÷ ®îc c¸c ®Æc tÝnh tèt cña c©y gièng ngêi ta thêng dïng c¸c ph¬ng thøc nh©n gièng kh¸c nhau. Cã 3 h×nh thøc nh©n gièng: - Nh©n gièng b»ng h¹t: LÊy h¹t tõ xuÊt xø tèt (tõ gièng tèt) trång vµo rõng gièng hay vên gièng sau ®ã lÊy h¹t ®a vµo s¶n xuÊt. - Nh©n gièng sinh dìng: §©y lµ ph¬ng thøc ph©n bµo vÒ c¬ b¶n kh«ng cã sù t¸i tæ hîp cña chÊt liÖu di truyÒn cho nªn c¸c c©y míi ®îc t¹o ra vÉn gi÷ nguyªn c¸c ®Æc tÝnh vèn cã cña c©y mÑ lÊy vËt liÖu gièng. VËt liÖu lÊy gièng sinh dìng (hom, cµnh ghÐp, m«,…) t¹o c©y gièng sau ®ã ®em trång vµo rõng gièng hay vên gièng sau ®ã lÊy vËt liÖu sinh dìng tõ rõng vµ vên gièng nµy ®a vµo s¶n xuÊt. - KÕt hîp gi÷a nh©n gièng sinh dìng vµ b»ng h¹t: LÊy vËt liÖu sinh dìng ®em trång vµo vên gièng theo s¬ ®å chÆt chÏ (cña nhiÒu dßng v« tÝnh) sao cho 2 c©y gièng trong cïng mét dßng trong vên gièng kh«ng cã c¬ héi giao phÊn víi nhau, nh vËy h¹t gièng thu ®îc lµ kÕt qu¶ cña lai kh¸c dßng => t¹o ra u thÕ lai vµ ®a vµo s¶n xuÊt. 14
Ch¬ng I. Nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trong c¶i thiÖn gièng c©y rõng VI. B¶o tån nguån gen c©y rõng. - Kh¸i niÖm nguån gen: Lµ nh÷ng vËt thÓ mang th«ng tin di truyÒn sinh häc ®îc ding lµm ®èi tîng ®Ó t¹o ra hay tham ra t¹o ra nh÷ng gièng míi ë §V, TV hay VSV. (c©y, h¹t gièng, h¹t phÊn, m« ph«i, …) - Kh¸i niÖm b¶o tån nguån gen c©y rõng: ChÝnh lµ b¶o tån c¸c vËt thÓ mang th«ng tin di truyÒn sinh häc mµ ®èi tîng cã thÓ tham gia hoÆc t¹o ra gièng míi ë c©y rõng. - Sù cÇn thiÕt cña b¶o tån c©y rõng: C©y rõng rÊt ®a d¹ng vµ phong phó trong ®ã cã rÊt nhiÒu loµi c©y quÝ hiÕm vµ cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao. Ngµy nay con ngêi míi khai th¸c sö dông cã hiÖu qu¶ mét sè loµi trong sè hµng ngh×n loµi cã s½n trong tù nhiªn lý do cha biÕt gi¸ trÞ kinh tÕ hoÆc biÕt nhng cha cã ®iÒu kiÖn sö dông. Do khai th¸c kh«ng hîp lý, bõa b·i mµ tÝnh ®a d¹ng sinh häc hiÕm dÇn lµm cho nguån gen mÊt dÇn v× thÕ mµ khi biÕt ®îc gi¸ trÞ kinh tÕ hoÆc gi¸ trÞ khoa häc cña chóng hay ®iÒu kiÖn sö dông th× l¹i kh«ng cßn n÷a. ChÝnh v× vËy cÇn ph¶i b¶o tån nguån gen c©y rõng. 15
Ch¬ng I. Nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trong c¶i thiÖn gièng c©y rõng VII. Quan hÖ gi÷a c¶i thiÖn gièng c©y rõng víi di truyÒn häc vµ chän gièng c©y n«ng nghiÖp . - Chän gièng nãi riªng vµ c¶i thiÖn gièng c©y rõng nãi chung lµ mét lÜnh vùc häc thuËt dùa trªn nguyªn lý c¬ b¶n cña di truyÒn häc còng nh c¸c ph¬ng ph¸p chän gièng c©y NN phæ biÕn, xong chän gièng hay c¶i thiÖn gièng c©y rõng vÉn cã mét sè nÐt ®Æc trng riªng: + C©y rõng cã ph©n bè tù nhiªn réng cho nªn nã thêng bao gåm nhiÒu d¹ng biÕn dÞ ®Þa lý (nhiÒu xuÊt xø) nªn viÖc chän xuÊt xø lµ rÊt cã hiÖu qu¶. + C¸c loµi c©y rõng chñ yÕu lµ giao phÊn trong khi c¸c c©y n«ng nghiÖp chñ yÕu lµ tù thô phÊn. KÕt qu¶ giao phÊn kh¸c víi tù thô phÊn ë 2 ®iÓm: • Giao phÊn trong quÇn thÓ lu«n tån t¹i 3 kiÓu gen : AA, Aa vµ aa trong khi AA vµ Aa l¹i cã cïng KH nªn ngêi ta ph¶i chän nhiÒu lÇn míi cho gièng tèt. • Nhê hiÖn tîng giao phÊn mµ tÝnh ®a d¹ng cña quÇn thÓ giao phÊn lµ cao rÊt so víi quÇn thÓ tù thô phÊn. => V× vËy nguån biÕn dÞ tù nhiªn cña c©y rõng lµ rÊt phong phó, v× thÕ ®èi víi chän gièng c©y rõng th× chän lµ chÝnh cßn t¹o lµ cÇn thiÕt. 16
Ch¬ng I. Nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trong c¶i thiÖn gièng c©y rõng VII. Quan hÖ gi÷a c¶i thiÖn gièng c©y rõng víi di truyÒn häc vµ chän gièng c©y n«ng nghiÖp . Cây lâm nghiệp Di truyền học Cây nông nghiệp + C©y rõng cã ®êi sèng dµi ngµy => mÊt nhiÒu thêi gian v× thÕ ®èi víi c©y rõng ngêi ta thêng cã ph¬ng ph¸p chän läc sím. + NhiÒu loµi c©y rõng cã kh¶ n¨ng sinh s¶n sinh dìng => b¶o tån nh÷ng ®Æc ®iÓm quý cña c©y tèt ë thÕ hÖ sau. + S¶n phÈm thu ho¹ch tõ c©y rõng phÇn lín kh«ng liªn quan nhiÒu ®Õn søc khoÎ cña ngêi tiªu dïng. Sö dông nh÷ng kü thuËt c«ng nghÖ sinh häc tiªn tiÕn (chuyÓn gen) kh«ng bÞ c¶n trë, lªn ¸n. + C©y rõng ®îc ph©n bè trong hÖ sinh th¸i quÇn x· sinh vËt cã thµnh phÇn loµi rÊt phøc t¹p. V× vËy c«ng t¸c b¶o tån nguån gen g¾n liÒn víi viÖc b¶o tån c¶ hÖ sinh th¸i. 17
Ch¬ng I. Nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trong c¶i thiÖn gièng c©y rõng VIII. Qu¶n lÝ gièng. - ……………. - Do c©y rõng cã chu kú kinh doanh dµi nªn chÊt lîng gièng ban ®Çu ®em trång cã ¶nh hëng rÊt lín tíi kÕt qu¶ cña s¶n xuÊt kinh doanh v× thÕ mµ vÊn ®Ò qu¶n lÝ gièng ®Æc biÖt ®îc quan t©m. - HiÖn nay ë níc ta ®ang lu tr÷ c¸c gièng cã nguån gèc rÊt kh¸c nhau do: + C¸c c¬ së s¶n xuÊt gièng cung cÊp ë ®Þa ph¬ng. + §îc mua b¸n tù do trªn thÞ trêng lµ nguån gièng hçn t¹p. + Do c¸c c«ng ty liªn hiÖp tù nhËp vÒ tõ níc ngoµi hoÆc do mét sè c¸n bé mang tõ níc ngoµi vÒ. + Do c¸c c¬ së nghiªn cøu, c¸c viÖn khoa häc trao ®æi víi níc ngoµi lµ nguån gièng gèc theo c¸c xuÊt xø ®îc x¸c ®Þnh. 18
Ch¬ng I. Nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trong c¶i thiÖn gièng c©y rõng VIII. Qu¶n lÝ gièng. + Nguån gièng cña c¸c dù ¸n trång rõng do c¸c tæ chøc quèc tÕ cung cÊp. + Nguèn gièng do c¸c c¬ quan nghiªn cøu chän t¹o trong thêi gian gÇn ®©y lµ gièng ®· ®îc chän läc, lai gièng vµ kh¶o nghiªm gièng. =>Nh vËy, nguån gèc gièng lµ rÊt kh¸c nhau nªn chÊt lîng còng rÊt kh¸c nhau. Do ®ã ®Ó ®¶m b¶o chÊt lîng gièng cho trång rõng ph¶i t¨ng cêng c«ng t¸c qu¶n lÝ gièng. + Kh¸c víi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ¶nh hëng cña gièng tèt ®îc thÓ hiÖn rÊt nhanh nªn khuyÕn khÝch ®îc ngêi d©n sö dông gièng tèt. Trong khi ®ã ¶nh hëng cña gièng tèt trong kinh doanh rõng lµ rÊt l©u dµi. V× thÕ bªn c¹nh viÖc tuyªn truyÒn ®éng viªn khuyÕn kÝch, cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch hç trî ngêi d©n sö dông gièng tèt. 19
Ch¬ng II. Kh¶o nghiÖm loµi vµ xuÊt xø 1