Bài giảng Bài 4: Nhận diện, đánh giá mối nguy và liên kết cộng đồng, chính sách xã hội trong nuôi tôm sú

BÀI 4

Ệ

Ậ

Ố

Ế Ộ Ộ

NH N DI N, ĐÁNH GIÁ M I NGUY VÀ Ồ LIÊN K T C NG Đ NG, CHÍNH SÁCH XÃ H I TRONG NUÔI TÔM SÚ

NAFIQAVED 4/2007

Ộ

Ủ Ả

Ồ

Ủ

N I DUNG  VAI TRÒ C A TÔM SÚ TRONG NUÔI TR NG TH Y S N

Ố

Ậ

Ệ

 NH N DI N, ĐÁNH GIÁ CÁC M I NGUY TRONG NUÔI

TÔM SÚ

Ộ

Ồ

Ữ

Ỉ

 NH NG CH TIÊU LIÊN K T C NG Đ NG VÀ CHÍNH Ế

SÁCH XÃ H IỘ

Ớ

Ủ

Ẩ

Ầ

 SO SÁNH QUY CHU N V I CÁC YÊU C U C A

Ắ

Ệ

NGUYÊN T C NUÔI TÔM CÓ TRÁCH NHI M (FAO

2006)

ủ

ồ ỷ ả

ệ

ớ

ủ ả 1. Vai trò c a tôm sú trong nuôi tr ng th y s n ừ 1.1. Di n tích tôm sú nuôi so v i thu s n nuôi t

1999 2006

0 2 9

9 . 9 5 9

5 . 5 7 9

6 . 7 6 8

7 . 7 9 7

5 5 7

8 . 0 7 6

5 . 0 4 6

4 . 4 0 6

8 . 2 9 5

6 . 5 5 5

6 . 4 2 5

5 . 9 8 4

9 . 8 4 4

6 . 3 8 2

4 . 0 1 2

1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0

1999

2004

2001

2002

2003

2005

2000

2006 (%) 40,1 44,3 59,5 61,4 64 64,4 65,7 68,8

Diện tích thuỷ sản nuôi (1000 ha)

Diện tích tôm sú nuôi (1000 ha) 3 ồ

ổ

ế ủ

ủ

ộ

Ngu n: Báo cáo t ng k t c a B Th y s nả

ồ

ỷ ả

ớ

ủ ả ủ 1. Vai trò c a tôm sú trong nuôi tr ng th y s n ừ ả ượ ng tôm sú nuôi so v i thu s n nuôi t 1.2. S n l

1999 2006

7 1 6 1

1800

3 . 7 3 4 1

1600

1400

5 . 2 0 2 1

1 . 3 0 0 1

1200

8 . 4 4 8

1000

9 . 9 0 7

5 . 9 8 5

800

7 . 0 8 4

600

6 4 3

7 4 2 3

8 0 9 2

5 6 1 2

400

6 7 9

6 6 5 1

2 9 8 1

6 3 6

200

1999

2003

2000

2001

2004

2005

2002

2006 (%) 13,2 16,6 22,1 22,4 21,6 24,2 22,6 21,4

Sản lượng thuỷ sản nuôi (1000 tấn)

Sản lượng tôm sú nuôi (1000 tấn)

ồ

ế ủ

ủ

ổ

ộ

Ngu n: Báo cáo t ng k t c a B Th y s nả

ồ ớ ổ

ủ ả ừ

ủ ạ

ấ

ủ ả 1. Vai trò c a tôm sú trong nuôi tr ng th y s n ẩ 1.3. Kim ng ch xu t kh u tôm so v i t ng XK th y s n t

20002006

4000

7 1 6 3

.

0 0 3 3

3500

6 3 7 0 3

0 0 4 3

3000

8 1 6 2

1 1 4 2

2500

0 7 1 2

0 0 6 2

3 0 0 2

7 9 3 2

2000

0 4 2 2

l

4 1 0 2

2000 ư 1500

1500

g ợn

Sản

K

8 7 7 1

X

1 6 4 1

i

0 0 4 1

1000

2 7 3 1

h

g n m k

1 6 2 1

ị

r t á G

ạc

7 6 9

8 5 0 1

500 1 8 7

2 6 6

0 0 Năm

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

Ngu n: Vồ

ASEP

(%) 47,3 44 48 47,2 52,6 52,8 43 San luong (1000 tan) Kim ngach (trieu USD) Kim ngach XK tom (trieu USD)

ệ

ậ

ố 2. Nh n di n, đánh giá m i nguy trong nuôi tôm sú

ố

ệ

ị

ấ 2.1. M i nguy gây m t an toàn b nh, d ch

ự

ố

ẩ ấ 2.2. M i nguy gây m t an toàn th c ph m

ố

ấ

ườ

2.3. M i nguy gây m t an toàn môi tr

ố

ệ

ị

ệ

ậ

ấ 2.1. M i nguy gây m t an toàn b nh, d ch ọ 2.1.1. Tác nhân sinh h c gây b nh cho tôm sú ọ ạ ệ a. Nh n di n các lo i b nh do tác nhân sinh h c

Tên b nhệ Tác nhân

ệ

ệ ố WSSV TT 1 B nh do vi rút ắ 1.1 B nh đ m tr ng WSD

ệ Rhabdovirus ầ 1.2 B nh đ u vàng YHD

ệ Baculovirus 1.3 B nh còi MBV

ạ Parvovirus ệ 1.4 B nh ho i t ạ ử ướ ỏ d ơ i v và c quan t o

máu IHHNV

ạ ử ụ Parvovirus ệ 1.5 B nh ho i t gan t y HPV

ạ ử ữ ế ộ Baculovirus ệ 1.6 B nh ho i t tuy n ru t gi a BMN

ệ ẩ

2 B nh do vi khu n ệ 2.1 B nh phát sáng, B nh mòn v , B nh

V. harveyi, V. vulnificus, V. parahaemolyticus, V. alginolyticus, V. penaeicida và Vibrio sp.

ệ ỏ ệ ố

ụ ệ ụ ộ ệ ệ m n r p, B nh đ m nâu, B nh đ m đen, ạ ử B nh ho i t ố ầ ph n ph

ệ ấ

7 Fusarium spp.

ệ 3 B nh do n m 3.1 B nh đen mang

ạ ệ

ệ

ậ

a. Nh n di n các lo i b nh (tt)

Tên b nhệ Tác nhân

ệ TT 4

B nh do ký sinh trùng ử ệ Nosema (Ameson), Agmasoma (Thelohania)

4.1 B nh do trùng vi bào t (Microsporidian)

ệ 5 ề B nh do nhi u tác nhân

ệ ả 5.1 B nh m ng bám ậ Zoothamnium,

ạ ẩ ợ Leucothrix spp).

ệ ắ 5.2 B nh phân tr ng

ậ Gregarine)

ấ th c ăn

ộ Nguyên sinh đ ng v t ( Vorticella, Acineta, Epistylis) Vi khu n d ng s i ( … Vi khu n (ẩ Vibrio sp), Parvovirus ộ Nguyên sinh đ ng v t ( ố ở ứ N m m c …

ệ

ậ

ệ b. Đánh giá các b nh đã nh n di n

Tên b nhệ

ố Đánh giá m i nguy

ả ả Kh năng x y ra Tính nghiêm tr ngọ Nhóm ể ki m soát A B C



ổ ế ệ

ề Cao B nh ph bi n trong nuôi tôm sú.

B nh ệ đ m ố tr ng ắ (WSD)

ầ

ế ố ặ Cao ằ ự Lây lan c c nhanh b ng ườ nhi u con đ ng khác nhau. ế Tôm ch t nhanh (90 – 100% qu n đàn trong 3 đ n 7 ngày). ị Chưa có thu c đ c tr .



ấ ả ế ệ

ấ ộ ớ ệ ả ẫ ờ ắ

B nh ệ đ u ầ vàng (YHD)

ệ ế ể VN, tôm ch t có bi u hi n

ự ệ ạ ố ộ ọ Th pấ ọ T t c các loài tôm thu c h tôm he r t m n c m v i b nh này. Ở ố ệ b nh lý gi ng YHD. t h i nghiêm tr ng

ố ặ ư Cao ể B nh có th gây ch t 100% trong th i gian ng n (7 – 10 ngày). ệ B nh có s phân b r ng và ở gây thi tôm sú. ị Ch a có thu c đ c tr

ệ

b. Đánh giá các b nh đã nh n di n (tt)

ố

ệ ậ Đánh giá m i nguy

Tên b nhệ

ả ả Kh năng x y ra Tính nghiêm tr ngọ Nhóm ể ki m soát A B C



ứ ế ả

B nh ệ còi (MBV) ễ ể ậ ơ ộ

ế ế ỷ ệ

ổ ế ở Cao ộ Tôm sú là loài có m c đ ấ ớ ả c m nhi m v i MBV r t cao. ấ R t ph bi n tôm sú.

ớ

ệ ạ ế ớ Cao ớ Làm tôm ch m l n, ch t r i rác ệ và làm b nh c h i khác phát tri n. ể ch t có th lên đ n 90% T l ưở ng thành có cho tôm post, tôm tr ố ơ ứ ề s c đ kháng v i MBV t t h n tôm post. Gây thi l n.



ặ ủ ọ

B nh ệ ạ ử ho i t gan t y ụ (HPV) ả ố ấ ộ

ế

t h i kinh t V aừ ế HPV không gây ch t nghiêm tr ng ư ẩ ươ ng ph m nh ng làm trên tôm th ưở ộ ả ng, s n gi m t c đ sinh tr ể ệ ạ ượ ng và gây thi l t h i đáng k cho ề nhi u vùng nuôi tôm. 10 ơ ộ ớ ế ợ K t h p v i tác nhân c h i khác ệ V aừ ệ B nh đ c thù c a tôm He châu Á. ễ ứ M c đ nhi m HPV r t ở ạ cao giai đo n tôm Post. ừ T năm 2000 đ n nay ể b nh phát tri n và lây lan

nh ư Vibrio… ặ ệ ề nhanh (đ c bi t là mi n

Trung).

ệ

ậ

b. Đánh giá các b nh đã nh n di n (tt)

ố

Tên b nhệ

Đánh giá m i nguy

ả

Kh năng x y ra

Tính nghiêm tr ngọ

Nhóm KS A B C



ạ

ấ

ỷ ệ

ch t

ạ

Th p (không có) ố ộ ở các ỹ ở Châu M

ể

ế

Cao ấ ế ở T l tôm he u niên ẩ ươ trong nuôi th ng ph m có th lên đ n 90%

ệ B nh ho i ử ơ c quan t ạ t o máu (IHHNV)

ở

ệ

Phân b r ng tr i nuôi và châu Á ấ ư Ch a th y báo cáo t Nam Vi



ở

Cao ế gây ch t cao

tôm

ươ

ẩ

ạ ệ B nh ho i ế ử tuy n t ữ ộ ru t gi a (BMN)

ấ Th p (không có) Ở ệ Vi t Nam ch a có báo cáo trên nuôi tôm sú th

ng ph m.

ọ

ỷ ệ T l post (98%) ế ệ ị Liên quan đ n d ch b nh ở ả ở PL x y ra nghiêm tr ng Úc

ệ

ậ

b. Đánh giá các b nh đã nh n di n (tt)

ố

Tên b nhệ

Đánh giá m i nguy

ả

Kh năng x y ra

Nhóm KS A B C 

ệ

ể

ẵ

ứ ấ

ụ ố

ơ ộ

ỉ ệ ế

ả

ch t

ể

ệ

ể

ướ

ề

ả

B nh phát sáng, mòn ỏ v , m n ộ r p, đ m nâu, đ m ố ạ ử đen, ho i t ụ ầ ph n ph ệ (b nh do Vibrio)

Cao Vi khu n ẩ Vibrio là ẩ vi khu n có s n c.ướ trong n ệ Gây b nh (c h i) ị ế khi tôm y u, tôm b ch t ấ ố s c… và khi ượ l c và đáy ng n ao nuôi kém.

ệ

Tính nghiêm tr ngọ V aừ Vi khu n ẩ Vibrio có th gây ra ạ ệ b nh m n tính, th c p tính và ấ c p tính. ấ ệ B nh c p tính x y ra t l ế có th lên đ n 100%. ị ữ Có th ch a tr nh ng ít hi u quả ứ Tôm gi m s c đ kháng làm ể ơ ộ các b nh c h i phát tri n

ệ

ậ

b. Đánh giá các b nh đã nh n di n (tt)

ố Tên b nhệ Đánh giá m i nguy

ả ả Kh năng x y ra Tính nghiêm tr ngọ

Nhóm ể ki m soát A B C  ệ

B nh đen mang do n m ấ Fusarium spp. V aừ ế

ữ

ở ả ố ng đ i. ngườ tôm trên 75

Th pấ Tôm sú có kh năng ươ ề đ kháng t ạ ấ Lo i n m này th ệ gây b nh ngày tu i ổ ề ơ ộ

ưởng đ n năng su t. ấ nh hẢ ị ể tuy nhiên Có th ch a tr , ố ươ ng đ i khó. t ứ ả Tôm gi m s c đ kháng ệ làm các b nh c h i phát tri nể

 ệ Th pấ

ử ả ấ ế ệ

B nh do trùng vi bào t (Microsporidian) ư

ầ ể ệ ở Vi t

Th pấ R t hi m khi x y ra b nh nghiêm tr ngọ ấ ư Ch a th y báo cáo Nam

ở

ệ ử ầ h u Trùng vi bào t ơ ắ ặ nh có m t kh p n i trong qu n th tôm he hoang dã ư ấ Ch a th y báo cáo t Nam Vi

ệ

ậ

b. Đánh giá các b nh đã nh n di n (tt)

ố

ệ Đánh giá m i nguy

Tên b nhệ

ả

Kh năng x y ra

Tính nghiêm tr ngọ



Nhóm ki m ể soát A B C

Cao ườ

ệ

B nh ệ m ng ả bám

c, tuy nhiên

ứ

ả ng x y ra B nh th thâm trong các ao canh, bán thâm canh ượ ấ ặ ho c ng ch t ướ c ao nuôi kém. n

ề ể

Khó lây lan thành d chị ữ ể ị ượ Có th ch a tr đ ố ươ ng đ i khó. t ả Tôm gi m s c đ kháng làm các ơ ộ ệ b nh c h i phát tri n



ệ ở

ộ

ứ

ủ

B nh ệ phân tr ngắ

ễ ườ

ễ

ệ

ợ

ấ

ả

ệ ặ

ấ

ệ

ở

V aừ ấ Xu t hi n nuôi thâm canh, bán thâm canh. ỉ ệ B nh ch xu t hi n ầ vài năm g n đây, đ c ộ ố ỉ m t s t nh bi

Cao ệ M c đ nhi m b nh c a tôm nuôi ấ r t cao có tr ng h p nhi m b nh 100%. ả ậ ệ B nh đã gây h u qu làm gi m ưở năng su t nuôi do tôm sinh tr ng ch m.ậ

ề

mi n Trung

ứ

ề

ả

Tôm gi m s c đ kháng làm các

ơ ộ

ệ

ể

b nh c h i phát tri n

Th pấ

ễ

ệ

ồ

ể

ầ

c. Nguyên nhân/ ngu n lây nhi m b nh c n ki m soát

TT Nguyên nhân/ Ngu nồ

Đ ộ n g v ậ

T h ế

C h ấ

t g â y h ạ

Tên b nhệ

t k ế

t b ị ,

T h ứ c ă n t

t t h ả

N g ư ờ

G ố n g

B ù n đ á y

N ư ớ c t h ả

T ô m n u ô i

N ư ớ c n u ô i

N ư ớ c n g u ồ n

S X

ự c h ế

d ụ n g c ụ

, c ấ u t r ú c

i ( g i á p x á c , c h i m …

)

ệ

ắ

ố B nh đ m tr ng

           

ệ

ầ B nh đ u vàng

ệ

B nh còi

ạ ử

ệ

B nh ho i t

ụ gan t y

ệ

B nh do

Vibrio

                 +/   +/         +/            +/   +/        +/   +/   

ệ B nh đen mang do n mấ

ệ

ả

B nh m ng bám

     +/   +/   

ệ

ắ

B nh phân tr ng

           

ổ

ợ

ả

ố d. B ng t ng h p m i nguy theo công đo n

ạ Tên b nhệ H o ạ

i t

C ò i

Đ ố m

Đ ầ u v à n g

M B V

ử g a n t

P h â n t r ắ n g

M ả n g b á m

t r ắ n g

B ệ n h d o V i b r i o

ụ y

Đ e n m a n g d o n ấ m

Không có

Quy chu n 1ẩ

ự ể ấ ấ

ị ọ L a ch n đ a ồ đi m (bao g m ướ ch t đ t và n

t k , c u

t ế

       

ẩ

Lây nhi m, ễ ỉ ậ th m l u, rò r

Quy chu n 2ẩ

ơ ở ậ

ấ

ế ế ấ Thi trúc, trang thi b …ị (C s v t ch t)

       

ướ

ồ

N c ngu n

       

ướ

N c nuôi

ẩ

       

ướ

ả

N c th i

ẩ

Quy chu n 3ẩ

       

ả ị Chu n b ao (c i ạ t o ao và chu n ị ướ b n

c nuôi)

  +/  +/ +/ +/ 

Bùn đáy ậ ộ Đ ng v t gây ạ h i (giáp xác…)

Công đo nạ Ki m ể soát T T Nguyên nhân/ ồ Ngu n lây nhi mễ

Quy

    

 

Tôm gi ngố

ọ Ch n tôm gi ng ố

chu n 4ẩ

ồ ố (g m tôm b

m )ẹ

ổ

ợ

ố

ả

ạ

d. B ng t ng h p m i nguy theo công đo n (tt)

i t

C ò i

Đ ố m

Ki m ể soát

T T

Đ ầ u v à n g

M B V

ử g a n t

P h â n t r ắ n g

M ả n g b á m

t r ắ n g

Công đo nạ ồ Ngu n lây nhi mễ

ụ y

Đ e n m a n g d o n ấ m

Tên b nhệ H B o ệ ạ n h d o V i b r i o

ứ ươ ự t i t 5     +/ +/ +/  ứ Th c ăn chế ả Qu n lý th c ăn, cho ăn Quy chu n ẩ 5

ố ả

ẩ 6 Không có

Qu n lý thu c thú ả y và s n ph m XLCTMT Quy chu n ẩ 6

lý môi 7 Không có ả Qu n ườ tr ng ao nuôi Quy chu n ẩ 7

        ướ N c nuôi

        Tôm nuôi

        Ng iườ

ả

  +/  +/ +/ +/ 

8 Quy chu n ẩ         ấ Ch t th i SX ẻ ứ ả Qu n lý s c kho tôm 8 ậ ộ Đ ng v t gây

ạ h i (giáp xác…)

ế ị ụ Thi t b , d ng     +/ +/ +/  cụ

ổ

ợ

ố

ả

ạ

d. B ng t ng h p m i nguy theo công đo n (tt)

Tên b nhệ H o ạ

i t

C ò i

Đ ố m

ồ

ễ

Công đo nạ

Ngu n lây nhi m

Ki m ể soát

Đ ầ u v à n g

M B V

ử g a n t

P h â n t r ắ n g

M ả n g b á m

t r ắ n g

B ệ n h d o V i b r i o

ụ y

Đ e n m a n g d o n ấ m

        ướ N c nuôi

Quy chu n 9ẩ Tôm nuôi

ạ 9 Thu ho ch và ả ả ả b o qu n s n ph mẩ Ng iườ

ấ ả Ch t th i SX

ế ị ụ Thi t b , d ng c

ướ

ả

N c th i

            +/ +/ +/          ụ     +/ +/ +/          ấ

Bùn đáy

ả 10 Qu n lý ch t th iả        

Quy chu n ẩ 10         ấ ả Ch t th i SX

ế ộ

ồ 18 ệ 11 Liên k t c ng đ ng và trách ộ nhi m xã h i Quy chu n ẩ 11

ng nh h

ng đ n tôm sú nuôi

ưở ườ ả

ế ưở

ế

ườ ả môi tr

ng nh h

ng đ n tôm sú

ưở

Sinh tr

ủ ng c a tôm

ả

ưở

nh h

ế ố môi tr 2.1.2. Y u t ệ ế ố ậ a. Nh n di n y u t Ch t l đ t, n

ấ ượ ng ấ ướ c

t đệ ộ

ấ

ữ ơ

ấ Đ t, bùn đáy

ả ế (1) pH đ tấ ộ ế ế ấ (2) K t c u đ t (đ k t dính, mùn bã h u c …) ấ ượ (3) Ch t l ng bùn đáy (màu, mùi,C, N,C/N) ỉ Các ch tiêu ủ ướ c c a n ưở ng nh h đ n tôm nuôi

ấ ắ ơ

(1) Nhi (2) pH (3) Oxy hòa tan (DO) (4) Hydrosulfur (H2S) (5) Ammonia (NH3) (6) Nitrit (NO2) ộ ề (7) Đ ki m ộ ặ (8) Đ m n ộ (9) Đ trong (10) BOD5 (11) Ch t r n l l ngử

ế ố

ườ

ệ ả

ậ

ưở

môi tr

ng đã nh n di n nh h

ế ng đ n tôm

sú

b. Đánh giá các y u t Ch ỉ tiêu

K/N v

Đánh giá

ứ ộ M c đ ki m ể soát A B C

Tính nghiêm tr ngọ i ớ Gi h n ạ thích h pợ G.h n ạ c n ầ đi u ề ch nhỉ

i h n/ ề

ượ ớ ạ t gi ạ ầ g.h n c n đi u ch nhỉ

 V aừ pH 7,5–8,5;

ố

ỏ ổ ở ị ề ộ ụ ộ ệ ộ

bi n ế đ ng ộ <0,5 trong ngày

ưở

ộ

ộ ố ề

Nh ỏ ơ h n 6 ho c ặ l n ơ ơ h n 9; Bi n ế đ ng ộ >0,5 trong ngày ư ệ ể Cao ộ ế Hay đ ng bi n trong ao nuôi thâm canh, thâm bán canh: ỳ Theo chu k sinh ủ ả ng c a t o tr Đáy ao b nẩ ấ Ki m th p …

ơ ộ ắ

20 ệ ộ t đ tăng cao ủ ượ 3 ng c a NH

ự ế Gây s c, ch t đ t ế ộ Tr c ti p: ươ ấ ng ng t; pH th p làm t n th ạ ph b và mang, tr ng i cho t xác, tôm b m m v vi c l Gián ti p: ế + pH > 8,5 hay pH < 6,0 và ế bi n đ ng >0,5 trong ngày có ể th gây s c cho tôm, làm m t ố ệ s b nh nguy hi m nh b nh ố đ m tr ng do vi rút có c h i bùng phát. + pH cao và nhi làm tăng hàm l

ộ trong ao  gây đ c cho tôm.

ấ ượ + pH th p làm tăng hàm l ng

c a Hủ

ế ố

ườ

ệ ả

ậ

ưở

ế

b. Đánh giá các y u t

môi tr

ng đã nh n di n nh h

ng đ n tôm sú

(tt)

Đánh giá

Ch ỉ tiêu

G.h n ạ ề ầ c n đi u ch nhỉ

i ớ Gi h n ạ thích h pợ

Tính nghiêm tr ngọ

ứ ộ M c đ ki m ể soát A B C

K/N v ạ

ượ ớ t gi ạ h n/ g.h n ỉ ề ầ c n đi u ch nh



t ệ

V aừ

Nhi độ

28 30oC

ầ

oC nhu c u l

ệ ộ oC t đ <25 ứ ng th c ăn

ừ

30 – 50% ệ

ế ị

Cao/ v aừ ụ ộ Ph thu c vào ế ờ (tùy t th i ị lý), vùng đ a ắ ế ế t k ao, l p thi ặ đ t thi t b …

ỏ ơ Nh h n 25oC; l n ớ ơ oC h n 35 ầ ề (c n đi u ỉ ch nh cho ăn, qu t ạ ướ c…) n

ế ế

c ướ

t đ cao

ủ

ề

ộ

ự ế Tr c ti p: ố ớ + Đ i v i tôm sú khi nhi ượ ặ ho c >32 ả gi m t ộ ướ t đ n + Khi nhi c ao lên đ n ế 37,5oC thì có đ n 40% tôm sú ch t nóng Gián ti p:ế ủ ộ + Đ hòa tan c a oxy vào trong n ệ ộ ướ ả gi m khi nhi t đ n c tăng lên.  đ y nhanh t c đ ộ ố ẩ ệ ộ + Nhi ơ  sinh ra ấ ữ ủ phân h y các ch t h u c 21 ộ nhi u khí đ c; làm tăng tính đ c c a các khí đ c.ộ

ế ố

ườ

ệ ả

ậ

ưở

ế

b. Đánh giá các y u t

môi tr

ng đã nh n di n nh h

ng đ n tôm sú

(tt)

Đánh giá

Ch ỉ tiêu

ứ ộ M c đ ể ki m soát

Tính nghiêm tr ngọ

A B C

i ớ Gi h n ạ thích h pợ

G.h n ạ c n ầ đi u ề ch nhỉ

ạ ầ

ượ ớ ạ i h n/ t gi K/N v ỉ ề g.h n c n đi u ch nh



ệ

ự

Ả

ề

15 – 30%o

ế ng tr c ti p đ n vi c đi u

ị

Đ ộ m nặ

ấ

Th pấ ỳ Tu theo vùng đ a lý, mùa

ẩ ặ

ướ

ế

ị

V aừ ưở ế nh h ấ hòa áp su t th m th u. ộ ộ c bi n đ ng Khi đ m n trong n ơ ờ ặ có h n 10% trong vài phút ho c vài gi ể ể th làm cho các loài giáp xác khó có th ứ thích ng k p



V a ừ

80 – 120

ị

ỏ

ấ

ễ ị ề

Th pấ Tùy theo vùng đ a lý, th i ti

t…ờ ế

t xác.

Nh ỏ h n ơ 80; l n ớ h n ơ 150

Đ ộ Ki mề (mg CaCO3 /lít)

ộ

t xác.

ề ướ ổ

ướ

ủ

ệ ệ 22 ộ c, n đ nh đ pH c a n

ộ ng n

ự ế Tr c ti p: ộ ề + Đ ki m th p: tôm d b m m v và ộ khó l ộ ề ị + Đ ki m quá cao (>200ppm): tôm b ỏ chai v , khó l Gián ti p:ế + Đ ki m duy trì h đ m cho môi ị ườ tr c nuôi.

ộ ề

ướ

ả

+ N c có đ ki m cao thì làm gi m

ớ ự

ổ

b t s thay đ i pH.

ế ố

ườ

ệ ả

ậ

ưở

ế

b. Đánh giá các y u t

môi tr

ng đã nh n di n nh h

(tt)

K/N v

Đánh giá

G.h n ạ c n ầ đi u ề ch nhỉ Tính nghiêm tr ngọ

ng đ n tôm sú ứ ộ M c đ ki m ể soát A B C

Ch ỉ tiêu

i h n/ ề

i ớ Gi h n ạ thích h pợ

ượ ớ ạ t gi ạ ầ g.h n c n đi u ch nhỉ

 Cao

DO > 5 mg/l < 4 mg/l ộ

ế ộ

ế ừ 1 2mg/l: tôm ch t sau

ưở

ừ ưở <5mg/l kéo dài: tôm ậ

ấ

ứ

ượ ơ ườ ưỡ ố ượ ạ

Cao ế Hay bi n đ ng trong ao nuôi thâm canh, bán thâm canh: ỳ Theo chu k sinh ủ ả ng c a t o. tr ậ ặ ắ L p đ t, v n ố ệ th ng h hành ụ ạ ướ qu t n c, s c khí không đúng. Đáy ao b nẩ …

ấ Khi DO th p làm ự ế Tr c ti p: ộ + DO <0,3mg/l tôm ch t đ t ng t + DO t ờ vài gi 2 + DO t tăng tr ng ch m ố t nh t cho tôm. + DO = 5mg/l t ẫ V t h n m c này tôm v n s ng ế t ng. Tuy nhiên n u v bình th ẽ quá ng ng bão hòa s gây h i 23 cho tôm. Gián ti p: ế

ướ ệ ấ ộ ố n c nuôi xu t hi n các đ c t

2, H2S,…

ố ớ ư đ i v i tôm nh NO

ế ố

ườ

ệ ả

ậ

ưở

ế

b. Đánh giá các y u t

môi tr

ng đã nh n di n nh h

ng đ n tôm sú

(tt)

K/N v

Đánh giá

G.h n ạ c n ầ đi u ề ch nhỉ

ứ ộ M c đ ki m ể soát A B C

Tính nghiêm tr ngọ Ch ỉ tiêu

i h n/ ề

i ớ Gi h n ạ thích h pợ

ượ ớ ạ t gi ạ ầ g.h n c n đi u ch nhỉ

V aừ + không đ cộ



ng NH

3 trong n t NHế

ướ c cao ừ ơ c 3 t → tôm b ng ộ ị

NH3 < 0,1 mg/l > 0,5 mg/l ộ

ả

ừ

ồ

3 t

ố ế c có n ng đ NH 24 ệ

ưở

ế

ở

ấ ộ NH3 r t đ c, NH ự ế : Tr c ti p ượ + Hàm l làm cho tôm khó bài ti ể th chúng ra ngoài đ c. ộ ị + Làm tôm b stress, h mang, gi m ưở ố ộ ng… t c đ tăng tr Gián ti p:ế ắ + N u tôm có vi rút đ m tr ng và ộ ướ n 1,5 ẽ 2,0mg/l thì b nh s bùng phát gây 3 ch t 100% trong 3 – 5 ngày ( NH

ườ

<1mg/l sau 10 ngày tôm bình th

ng)

ộ ơ

ấ

ố

+ NH3 đ c h n khi DO xu ng th p

ệ

ộ

+ Khi pH, nhi

t đ tăng lên, hàm

ượ

ng NH

3 tăng lên.

ế ố

ườ

ệ ả

ậ

ưở

ế

b. Đánh giá các y u t

môi tr

ng đã nh n di n nh h

(tt)

Đánh giá

G.h n ạ c n ầ đi u ề ch nhỉ

ng đ n tôm sú ứ ộ M c đ ki m ể soát A B C

Tính nghiêm tr ngọ Ch ỉ tiêu

ạ ầ

ượ ớ ạ i h n/ t gi K/N v ỉ ề g.h n c n đi u ch nh

i ớ Gi h n ạ thích h pợ

 V aừ NO2

< 0,25 mg/l > 0,5 mg/l ướ Ả ưở

ấ ả

ẽ ị ế ể

ớ ế i t ộ

ưở

ng gián ti p: ộ ụ ồ ề

ạ ễ ộ

ưỡ ủ

ắ ệ ng có hàm l

ướ ụ Th pấ ủ ụ D i tác d ng c a khu n ẩ vi Nitrosomonas, ammonia s b bi n ổ đ i nitrite thành ồ (NO2) thành r i nitrate (NO3) nh vi ờ khu n ẩ Nitrobacter. ộ ế Bi n đ ng theo ưở ỳ ng chu k sinh tr ặ ủ ả c a t o; l p đ t, ậ ố v n hành h th ng ạ c, s c khí qu t n ẩ ườ ấ ộ ộ ự ế nitrite nh h ng tr c ti p: ạ ế ộ gây đ c chính y u là t o thành ự ch t methemoglobin và gi m s chuy n oxygen t bào làm ộ ế tôm thi u oxy đ t ng t. Ả ế tính nh h ủ ộ đ c c a nitrite ph thu c vào ế ố ộ ư nhi u y u t nh pH, n ng đ ỡ ậ Cl, O2, c v t nuôi, tình tr ng ứ nuôi d ng và m c đ nhi m b n c a ao nuôi. Khi môi 25 ượ ng cloride tr ẽ ủ th p thì đ đ c c a nitrite s

không đúng; đáy ao tăng.

b n…ẩ

ế ố

ườ

ệ ả

ậ

ưở

ế

b. Đánh giá các y u t

môi tr

ng đã nh n di n nh h

ng đ n tôm sú

(tt)

K/N v

Đánh giá

G.h n ạ c n ầ đi u ề ch nhỉ Tính nghiêm tr ngọ

ứ ộ M c đ ki m ể soát A B C

Ch ỉ tiêu

i h n/ ề

i ớ Gi h n ạ thích h pợ

ượ ớ ạ t gi ạ ầ g.h n c n đi u ch nhỉ

 V aừ Cao H2S

> 0,05 mg/l ườ ự ế

< 0,03 mg/l ấ

ự ượ ị

ậ ấ ừ ộ ừ ế ồ

0,1 – 2,0mg/l ằ

n ng đ H

ng Khí H2S th ề có nhi u trong ao c xây d ng đ trên đ t r ng ng p m n.ặ Đáy ao b nẩ ậ ặ ắ L p đ t, v n ệ ố th ng hành h ụ ạ ướ c, s c khí qu t n không đúng. … ơ ế

Tr c ti p: ệ ự + Làm đình tr s hô h p do tôm ộ b thi u oxy đ t ng t ộ 2S t + N ng đ H ấ làm tôm m t thăng b ng ộ 2S ≥4mg/l gây ch t ế ồ + N ng đ H ấ c p tính Gián ti p:ế ỏ ộ Ở ồ 2S nh h n + 26 ự ộ 0,05mg/l, không gây đ c tr c ti p ề cho tôm mà làm tiêu hao nhi u oxy

ủ ườ c a môi tr ng.

ồ + N ng đ H ộ 2S tăng khi pH th pấ

ế ố

ườ

ệ ả

ưở

ế

b. Đánh giá các y u t

môi tr

ng đã nh n di n nh h

(tt)

ậ Đánh giá

K/N v

G.h n ạ c n ầ đi u ề ch nhỉ

ng đ n tôm sú ứ ộ M c đ ki m ể soát A B C

Tính nghiêm tr ngọ Ch ỉ tiêu

i ớ Gi h n ạ thích h pợ

ạ ượ t g.h n/ ạ ầ g.h n c n đ.ch nhỉ

V a ừ



ứ

ế ả

ộ ệ ộ ướ t đ n

Đ ộ trong ủ

ự ế đ trong quá cao ao thi u c tăng cao, t o

ế

30 – 40 cm

ớ

Nh ỏ h n ơ 30cm; l n ớ ơ h n 60 cm

ể ả

ả

ế ả

ả

ể ớ ỉ

ạ

ượ

i đ nh cao và tàn l ng NH

ộ

ườ

ả

ấ

Tr c ti p: th c ăn, nhi đáy phát tri n.ể Gián ti p: ế ả ấ ộ + Đ trong quá th p (t o dày): thi u ượ ng oxy có oxy vào sáng s m, hàm l ộ ở ố th gi m xu ng 0mg/l đáy khi đ ặ sâu là 1,5 ho c 2m và pH tăng cao vào ổ ư ắ bu i tr a n ng. ấ ộ + Đ trong th p (< 20cm) do t o phát ụ i hàng lo t tri n t  gia tăng hàm l 3. 27 ượ + Đ trong cao, hàm l th

ng oxy ơ ng th p, t o đáy có nguy c bùng

ề

ạ

phát m nh ạ  c nh tranh v không

ề

gian và oxy v ban đêm

 gây s c ố

cho tôm.

ộ V aừ ộ Đ trong c a ướ c ao nuôi n ụ ủ ế ch y u ph ậ ộ thu c vào m t ậ ộ ủ đ c a sinh v t phù du (t o kh năng bi n đ ng khá cao).

ế ố

ườ

ệ ả

ậ

ưở

ế

b. Đánh giá các y u t

môi tr

ng đã nh n di n nh h

ng đ n tôm sú

(tt)

Đánh giá

G.h n ạ c n ầ đi u ề ch nhỉ Tính nghiêm tr ngọ

ứ ộ M c đ ki m ể soát A B C

Ch ỉ tiêu

i ớ Gi h n ạ thích h pợ

ượ ớ K/N v t gi ạ ạ h n/ g.h n ề ầ c n đi u ch nhỉ

 Cao

ả BOD5 < 10 mg/l > 20 mg/l

ấ ưỡ

ườ ng n

ự

ượ ượ ấ ả ưở

ế

ỉ bi n ế Hay ộ đ ng trong ao thâm nuôi bán canh, thâm canh: Theo chu k ỳ sinh ng tr ủ ả c a t o. Đáy ao b nẩ …

ả ử ụ

28 ườ ứ ộ

ượ ng ao nuôi nh ng nó th ng đ

V aừ BOD5 quá cao làm suy gi m oxy c ướ  thi u oxy cho tôm hô ế trong n  t o ả h p, làm phì d ng ao nuôi ứ  khi t o tàn s ẽ ả ể phát tri n quá m c ướ ễ làm ô nhi m môi tr c. t quá 20mg/l thì s suy Khi BOD5 v ể ng oxy r t nguy hi m gi m hàm l ử ụ t trong các ao nuôi không s d ng thi ị ụ b s c khí. 5 Trong qu n lý ao nuôi ch tiêu BOD ể ít đ c s d ng đ đánh gia môi ư ườ tr c ử ụ s d ng đ đánh giá m c đ ô nhi m

ượ ễ ể

ủ ướ ặ ệ ướ ồ c a n c (đ c bi t là n c ngu n và

ướ ả n c th i).

ế ố

ườ

ệ ả

ậ

ưở

ế

b. Đánh giá các y u t

môi tr

ng đã nh n di n nh h

ng đ n tôm sú

(tt)

Đánh giá

G.hạ n c n ầ đi u ề ch nhỉ

ứ ộ M c đ ki m ể soát A B C

Tính nghiêm tr ngọ Ch ỉ tiêu

ạ ầ

ượ ớ ạ i h n/ t gi K/N v ỉ ề g.h n c n đi u ch nh

i ớ Gi h n ạ thích h pợ



ả < 50 mg/l

ắ Cao ế ộ Hay bi n đ ng trong ồ ướ c ngu n n

ơ ử ể Ch t ấ r n ắ ơ l l ngử

ượ ử ụ ườ ườ

ủ ệ

V aừ ỉ Trong qu n lý ao nuôi ch ấ tiêu ch t r n l l ng ít c s d ng đ đánh giá đ ư ng ao nuôi nh ng môi tr ử ụ ượ c s d ng nó th ng đ ộ ứ ể đ đánh giá m c đ ô ễ ặ ướ nhi m c a n c (đ c bi t ồ ướ c ngu n). là n

ế ố

ườ

ệ ả

ậ

ưở

ế

b. Đánh giá các y u t

môi tr

ng đã nh n di n nh h

(tt)

K/N v

Đánh giá

G.h n ạ c n ầ đi u ề ch nhỉ

ng đ n tôm sú ứ ộ M c đ ki m ể soát A B C

Tính nghiêm tr ngọ ớ ạ i h n Gi thích h pợ Ch ỉ tiêu

i h n/ ề

ượ ớ ạ t gi ạ ầ g.h n c n đi u ch nhỉ

 > 5 <5

pH đ tấ ỳ ị

Th pấ Tu theo vùng đ a lý

ế

ở

V aừ Ả ế ự ưở nh h ng tr c ti p ả ớ ế nh đ n pH nu c, ưở ng đ n tôm nuôi h ư pH nh đánh giá ướ n c.

 ộ ế

Ch t ấ đ tấ t, ít ỳ ị

ưở ấ ượ ế ớ V aừ ự ng tr c ti p ng nu c Th pấ Tu theo vùng đ a lý

Đ t ấ cát, mùn bã h u cữ ơ Ả nh h ế đ n ch t l nuôi

 ấ Đ t có đ k t ố dính t mùn bã h u ữ c …ơ ả

ở Quá đen ế ớ C m quan: Màu: Không quá đen V aừ ưở ự ng tr c ti p 30 ấ ượ ng nu c

Ch t ấ ượ ng l bùn đáy Ả nh h ế đ n ch t l nuôi V aừ ả Hay x y ra ao nuôi thâm canh, bán thâm canh: Mùi: Không có Hôi

ao ứ Th c ăn, cho ăn mùi khó ch u ị n ngặ

ặ ạ ướ (hôi n ng) Qu t n c

T o…ả

ợ ế ố ườ ả ưở ế ể ầ c. B ng t ng h p y u t môi tr ng nh h ng đ n tôm sú c n ki m soát theo công

ả ổ đo nạ ỉ Ch tiêu

C h ấ

S %

N O

N H

D O

H 2S

T0 C

Công đo nạ Ki m ể soát T T

Đ ộ B O D

p H đ ấ

K ề m

Nguyên nhân/ Ngu nồ

t đ ấ

p H n ư ớ c

t r o n g

C L B ù n đ á y

t r ắ n L L

ị

 

  

N c ướ ngu nồ

ấ ấ

Quy chu n 1ẩ

Đ tấ

 

ự ọ L a ch n đ a ể đi m (bao ồ g m ch t đ t, c)ướ n

ế ế ấ

t k , c u



     

Quy chu n 2ẩ

Thi trúc, trang t b …ế ị thi

 



 

ế ế Thi t k , ấ c u trúc, ế ị t b thi không phù h pợ N c ướ ngu nồ

ướ

N c nuôi

         

ị

Bùn đáy

 

Quy chu n 3ẩ

ẩ Chu n b ao ả ạ (c i t o ao và ị ướ ẩ chu n b n c nuôi)

ụ ử S d ng không đúng



     

ả

ẩ

s n

ph m

XLCTMT

ợ ế ố ổ ườ ả ưở ế ể ầ môi tr ng nh h ng đ n tôm sú c n ki m

c. B ng t ng h p y u t ạ ả soát theo công đo n (tt)

ỉ Ch tiêu

C h ấ

N O

N H

D O

H 2S

T0 C

Công đo nạ Ki m ể soát T T

Đ ộ B O D

S % o

p H đ ấ

K ề m

Nguyên nhân/ Ngu nồ

t đ ấ

p H n ư ớ c

t r o n g

t r ắ n L L

C L B ù n đ á y

4    Quy chu n 4ẩ ướ ọ Ch n tôm (g m ồ gi ng ố ố ẹ tôm b m ) ữ ướ N c ố tôm gi ng & c ao n

5         Quy chu n 5ẩ ăn ch t ấ và ả Qu n lý ứ th c ăn, cho ăn

ứ Th c kém ượ l ng cho ăn dư ố

6 Quy chu n 6ẩ

ch t ấ ả Qu n lý ố thu c thú y và s n ả ph m ẩ XLCTMT Thu c thú y s n ả và ph m ẩ XLCTMT kém ngượ l

ợ ế ố ổ ườ ả ưở ế c. B ng t ng h p y u t ng nh h ng đ n tôm sú c n ầ

môi tr ạ ể ả ki m soát theo công đo n (tt)

ỉ Ch tiêu

C h ấ

N O

N H

D O

H 2S

T0 C

Ki m ể soát Nguyên nhân/Ngu nồ T T Công đo nạ

Đ ộ B O D

S % o

p H đ ấ

K ề m

t đ ấ

p H n ư ớ c

t r o n g

C L B ù n đ á y

t r ắ n L L

ướ N c nuôi           

Bùn đáy 

7 ử ụ Quy chu n 7ẩ

ẩ           ả Qu n lý môi ườ tr ng ao nuôi

ố S d ng không ả đúng s n ph m XLCTMT ử ụ

ẩ

8           Quy chu n 8ẩ

ả Qu n lý s c ứ kho ẻ tôm

S d ng Thu c thú y và s n ả ph m XLCTMT kém ch t ấ ượ ng, không l ẩ ả đúng s n ph m XLCTMT

ợ ế ố ổ ườ ả ưở ế ể ầ môi tr ng nh h ng đ n tôm sú c n ki m

c. B ng t ng h p y u t ạ ả soát theo công đo n (tt)

ỉ Ch tiêu

C h ấ

S %

N O

N H

D O

H 2S

T0 C

Công đo nạ Ki m ể soát T T

Đ ộ B O D

p H đ ấ

K ề m

Nguyên nhân/ Ngu nồ

t đ ấ

p H n ư ớ c

t r o n g

C L B ù n đ á y

t r ắ n L L

Quy chu n 9ẩ

9 / ẩ ả ạ Thu ho ch và BQ s n ph m

Quy chu n ẩ 10

           ả ấ Ch t th i ấ ả s n xu t ấ 10 ả Qu n lý ch t th iả

           ả ấ Ch t th i sinh ho tạ

Quy chu n ẩ 11

ồ 11 /

ệ ề Liên k t công đ ng và trách ộ nhi m xã h i

ế ố

ưỡ

ấ ượ

ố ẹ ả

ưở

ế

dinh d

ng và ch t l

ng tôm b m nh h

ng đ n tôm sú

ế ố

ệ

ậ

ưỡ

ấ ượ

2.1.3. Y u t nuôi a. Nh n di n, đánh giá các y u t

dinh d

ng và ch t l

ng tôm b m

Đánh giá ớ ạ Gi i h n thích

ố ẹ ứ ộ M c đ ể ki m soát

Ch ỉ tiêu h pợ ả ả Kh năng x y ra Tính nghiêm tr ngọ A B C

ạ ế

ứ ặ ủ

 Dinh ngưỡ d ượ l

V aừ ể ứ Có th có th c ăn ủ ấ viên không đ ch t ế ự ứ Th c ăn t ch ủ ấ không đ ch t Cho ăn không đúng cách Cao Th c ăn thi u đ m ho c cho ăn không ẽ đúng thì tôm s còi và ề ứ ớ ậ l n, s c đ ch m kháng kém  b nh có ệ ơ ộ c h i bùng phát ng: 3000

Theo 28 TCN 102:2004, tùy giai ổ ạ đo n tu i c a tôm: ạ Đ m: 42 – 35% Năng 3400 – kcl/kg …

Đánh giá

ế ố ệ ậ ưỡ ấ ượ ố ẹ a. Nh n di n, đánh giá các y u t dinh d ng và ch t l ng tôm b m (tt)

ớ ạ

ợ

ỉ Ch tiêu

i h n thích h p

ứ ộ M c đ ki m ể soát

ả

Tính nghiêm tr ngọ

A B C

ẻ

< 4 l n đầ

V aừ

ẻ



ẹ ầ l n

ầ L n sinh ả ủ s n c a tôm mẹ

Kh năng x y ra Cao ố ạ Còn có tr i gi ng ẹ ẻ cho tôm m đ ề ầ nhi u l n

Tôm m cho đ qua ề ấ thì ch t nhi u ẽ ả ượ ng tôm post s gi m l

ạ

ự

ố

ụ

nhiên

ể ạ ẹ ế

ấ ượ

ươ

ẽ ả

V aừ ố ủ Th tr ng c a tôm b m y u thì ch t l ng tôm post s gi m



ạ

ộ

ng ụ

Th ể tr ng ạ ủ c a tôm b mố ẹ

ố ẹ

ế

Th pấ ộ ố Có m t s ít tr i ử gi ng s d ng ể ố ẹ tôm b m có th ế tr ng y u trong ạ giai đo n khan hi m tôm b m

ể

ố

ố ẹ

ả



ủ

Tôm cái ≥ 160 gr, tôm đ c ≥ 80gr ắ ự Màu s c t ị ổ Không b t n th ậ B ph n sinh d c ngoài hoàn ch nhỉ ế (Tham chi u 28 TCN 99 – 1996) Không mang m m ầ ệ b nh nguy hi m Có kh năng kháng b nhệ

Cao ạ Còn có tr i gi ng không xét nghi m ệ ố ệ b nh c a tôm b

B nh ệ ủ c a tôm b mố ẹ

ầ ệ ễ

Cao Tôm b m mang m m 36 ể ệ b nh nguy hi m (b nh ẽ do virus) s lây nhi m

mẹ

qua tôm gi ngố

ỉ

ưỡ

ấ ượ

ố ẹ ầ

ể

ợ b. B ng t ng h p ch tiêu dinh d

ng và ch t l

ng tôm b m c n ki m soát theo công

ả ổ đo nạ

ỉ Ch tiêu T h ể

D i n h d ư ỡ n g

B ệ n h c ủ a t ô m b ố m ẹ

L ầ n s i n h s ả n c ủ a t ô m m ẹ

t r ạ n g c ủ a t ô m b ố m ẹ

ự

ể

ị

ọ 1 L a ch n đ a đi m

QC 1

ế ế ấ

ế ị

2 Thi

t k , c u trúc, trang thi

t b …

QC 2

ị

ẩ 3 Chu n b ao

QC 3

Công đo nạ Ngu nồ Ki m ể soát T T



QC 4

Tôm b ố mẹ

ọ ồ Ch n tôm ố (g m tôm b



ứ

ả

Th c ănứ

5 Qu n lý th c ăn, cho ăn

QC 5

ả

ẩ

ố

QC 6

Qu n lý thu c thú y và s n ph m XLCTMT

ả

7 Qu n lý MT ao nuôi

QC 7

gi ng ố m )ẹ

QC 8

ẻ ả ứ 8 Qu n lý s c kho tôm

QC 9

9 Thu ho ch và BQ SP

ạ

QC 10

10 Qu n lý ch t th i

ấ ả ả

QC 11

ế ộ ồ Liên k t c ng đ ng và trách

ệ ộ nhi m xã h i

ự

ệ

ẩ

ấ ạ ố

ố ậ

ệ

2.2. M i nguy gây m t an toàn v sinh th c ph m 2.2.1. Nh n di n các lo i m i nguy

ạ

ả

ố

ậ

M i nguy v t lý

ả

ọ ậ ứ Các v t c ng, nh n (m nh kim lo i, ủ m nh th y tinh …)

ấ

ế ử ụ

ấ ượ

ng v

ưở

ấ ng c m:

ố

ọ M i nguy hóa h c

ữ ơ

ấ

ố

ầ

Hóa ch t, kháng sinh c m: Cloramphenicol, Nitrofurans, Quinolones… (theo QĐ 07 và 26) ư ạ Hóa ch t kháng sinh h n ch s d ng có d ớ ạ ượ t gi l i h n cho phép ấ Hormon/ch t kích thích sinh tr Clenbuterol, … ộ ố ấ n m: Aflatoxin Đ c t ạ ặ Kim lo i n ng (Pb, Hg, Cd) ừ ố Thu c tr sâu g c clor h u c (8 ch t) D u máy

ố

M i nguy sinh

h cọ

Salmonella, E. coli Vibrio parahaemolyticus, Vibrio cholera …

ố

ượ

ệ

ậ

2.2.2. Đánh giá các m i nguy đ

c nh n di n

Đánh giá

ố

M i nguy

ả

Kh năng x y ra

Tính nghiêm tr ngọ

ứ ộ M c đ k.soát A B C

Nguyên ồ nhân/Ngu n lây nhi m ễ



Không có

Th pấ

ậ ứ ả

ọ ạ

V t c ng, nh n (m nh kim lo i…)



ứ Th c ăn (công ự ế ệ ch ) nghi p, t

i ườ

V a ừ Nhà SX/ ng nuôi còn l m ạ d ngụ

Cao ấ ấ ư ượ ng ch t c m D l ẩ ả trong s n ph m gây ườ ạ h i cho ng i tiêu dùng

ấ



ứ

ổ

Th c ăn b sung

Cao

i ườ

ư Nh trên

Hóa ch t, kháng sinh ấ c m: Cloramphenicol, Nitrofurans, Quinolones… (theo QĐ 07 và 26)

V aừ Nhà SX/ ng nuôi còn l m ạ d ngụ



ố

V aừ

Cao

ư Nh trên

còn

i ườ l m ạ

Thu c thú y và ử ẩ ả s n ph m x lý, ả ạ c i t o môi ngườ tr

Nhà SX/ ng nuôi d ngụ



ấ ế ử ụ

ụ ượ

Hóa ch t kháng sinh ư ạ h n ch s d ng có d

ử S d ng kháng ử c phép s sinh đ

ườ

ấ

ư ượ

V aừ i nuôi còn

Cao ng hóa ch t,

D l

ượ

ớ

ạ

ụ

ng v

t gi

i h n

d ng không đúng

ụ

ạ

ẩ

ả

l m d ng

ks trong s n ph m

cho phép

cách

ạ

ườ

gây h i cho ng

tiêu dùng

ố

ượ

ệ

ậ

2.2.2. Đánh giá các m i nguy đ

c nh n di n (tt)

Đánh giá

ố

M i nguy

KN x y raả

Tính nghiêm tr ngọ

ứ ộ M c đ k.soát A B C

Nguyên ồ nhân/Ngu n lây nhi mễ

 Cao

ự ế ư ượ l

ấ Ch t kích thích ấ ưở ng c m: sinh tr Clenbuterol… thích ứ

ứ Th c ăn (công ệ ch ) nghi p, t ổ ứ Th c ăn b sung ứ

i ạ i nuôi l m

Th pấ ể Có th có trong th c ăn không rõ ố ồ ngu n g c, th c ăn chự ế t ườ Ng d ngụ

ấ ng ch t D sinh kích ả ưở ng trong s n tr ẩ ạ ph m gây h i cho ườ tiêu dùng ng ố ộ ạ (r i n i lo n ế t…) ti

 ộ ố ấ n m:

ự ế Đ c t Aflatoxin ứ Th c ăn (công ệ nghi p, t ch ) ồ

ứ ố

ạ

Cao ố ấ ộ n m t n Đ c t ư l u trong tôm có ể th gây h i cho ườ ng tiêu dùng i 40 (ung th …)ư

Th pấ ể ị Th c ăn có th b ễ m c nhi m vào ừ tôm. Tuy nhiên t ư ế ướ c d n nay ch a tr ợ ườ có tr ng h p nào ả x y ra trong tôm

ươ ẩ th ng ph m

ố

ượ

ệ

ậ

2.2.2. Đánh giá các m i nguy đ

c nh n di n (tt)

Đánh giá

ố

M i nguy

KN x y raả

Tính nghiêm tr ngọ

ứ ộ M c đ k.soát A B C

Nguyên ồ nhân/Ngu n lây nhi mễ

 ồ ướ Ngu n n c

Th pấ ướ

ạ ặ

Kim lo i n ng (Pb, Hg, Cd) i

Cao ượ ư ng kim l D ặ ạ trong lo i n ng ạ ẩ ả s n ph m gây h i ườ cho ng tiêu dùng

 ồ ướ Ngu n n c Cao

ư Nh trên

ồ c có Ngu n n ễ ể ị th b ô nhi m. ừ t Tuy nhiên ế ướ c d n nay ít tr ợ ườ ng h p nào có tr ả x y ra trong tôm ẩ ươ ng ph m th V aừ ồ ướ c có Ngu n n ễ ể ị th b ô nhi m. ố ừ  Th pấ Cao ữ ơ ố Thu c tr sâu g c chlor h u c

ư Nh trên 41 ử ẩ ả S n ph m x lý, ả ạ c i t o môi ngườ tr còn i ườ l m ạ

Nhà SX/ ng nuôi d ng.ụ

ố

ượ

ậ

ệ

2.2.2. Đánh giá các m i nguy đ

c nh n di n (tt) Đánh giá

ố

M i nguy

Nguyên nhân/Ngu n ồ lây nhi mễ

KN x y raả

ứ ộ M c đ k.soát A B C



ầ D u máy ứ Kho ch a, thi ế ị t b

Th pấ ế ị

Tính nghiêm tr ngọ Th p ấ ả ế ủ y u Ch nh ớ ưở tính i t h ng ủ ả ụ kh d ng c a tôm

ầ



ố ế t k kho và Thi ả ế t b có kh thi ễ năng nhi m d u xu ng ao nuôi

ướ ồ N c ngu n



ừ Th p/V a/Cao ộ ấ ả ạ Ch t th i sinh ho t



ườ ụ Ng ụ i và d ng c ễ thu c vào ử ứ ng th c s ẩ V aừ ể Có th có VSV gây ệ b nh các trong ồ ngu n lây nhi m ấ Tùy ươ ph ả ụ d ng s n ph m

(công



ứ Th c ệ nghi p, t ăn ự ế ch )

ộ ậ (chim,



Đ ng v t ộ chu t…)

ẩ Vi sinh v t ậ gây b nh:ệ Salmonella, E. coli, Vibrio parahaemolyti cus, Vibrio cholera…

ườ

ả ả S n ph m x lý, c i ạ ng t o môi h u ữ (phân ử tr bón

c …)ơ

ổ

ố

ả

ể

ạ

ầ

ợ 2.2.3. B ng t ng h p m i nguy ATTP

c n ki m soát theo công đo n

H C

ố

Công đo nạ Ki m ể soát T T

Nguyên ồ nhân/Ngu n lây nhi mễ

T T S

K L N

f l a t o x i n

K S c ấ m

D L k h á n g s i n h

V S V g â y b ệ n h

Không có

  

ướ

ể ị ọ ự L a ch n đ a đi m (bao ấ ấ ồ g m ch t đ t và n

Quy chu n 1ẩ

t k , k t c u, trang



ẩ

Thi thi

ế ế ế ấ t b …ế ị

Lây nhi m, ễ ậ th m l u

Quy chu n 2ẩ

ị

ẩ

ả ạ

Ngu n n

ồ ướ c

  

ị ướ

Chu n b ao (c i t o ao ẩ và chu n b n c nuôi)

Quy chu n 3ẩ

M i nguy K T s i n h t r ư ở n g

Không có

Quy chu n 4ẩ

ọ Ch n tôm (g m ồ



ứ

ả

5 Qu n lý th c ăn, cho ăn

Th c ănứ

 



Quy chu n 5ẩ

ả



 

ẩ

ố Qu n lý thu c thú y và ả s n ph m XLCTMT

Quy chu n 6ẩ

ố Thu c thú y và ẩ ả s n ph m XLCTMT

gi ng ố ố ẹ tôm b m )

ổ

ố

ả

ạ

ầ

ợ 2.2.3. B ng t ng h p m i nguy ATTP

c n ki m soát theo công đo n (tt)

ố

H C

ồ

ễ

Công đo nạ

Ngu n lây nhi m

Ki m ể soát

T T

T T S

K L N

f l a t o x i n

K S c ấ m

D L k h á n g s i n h

V S V g â y b ệ n h

ể M i nguy K T s i n h t r ư ở n g

Không có

ả ườ

Qu n lý môi tr

ng ao nuôi

Quy chu n 7ẩ

Con ng

iườ

ụ

ọ

D ng c thu h ach

ứ

ộ

ạ ậ Đ ng v t gây h i

 

ả Qu n lý s c kho tômẻ

Quy chu n 8ẩ

ạ



ử ụ ế ử ụ

S d ng kháng sinh h n ch s d ng, CPSH

Con ng

iườ

ụ

ọ

D ng c thu h ach

ả

ẩ

ạ Thu ho ch và BQ s n ph m

Quy chu n 9ẩ

      



Tôm nuôi

ấ

ả



QC 10

ả Qu n lý ch t th iả

ạ Ch t th i sinh ho t

QC 11

ế ộ Liên k t c ng ồ trách đ ng và

ệ

ộ

nhi m xã h i

ố

ấ

ườ

ố

ệ

ậ

2.3. M i nguy gây m t an toàn môi tr 2.3.1. Nh n di n, đánh giá m i nguy

ứ ộ M c đ KS

Đánh giá

M i ố nguy ả ả Ng. nhân/ ồ ố Ngu n g c Kh năng x y ra Tính nghiêm tr ngọ A B C

Th c ănứ

ưỡ Gây phú d V aừ ng ngu n n ồ ướ c



V aừ ử ụ ứ S d ng th c ăn kém ự ứ ấ ượ ng, th c ăn t ch t l ế ch /cho ăn không đúng

ạ ạ ộ

 ử ả ạ ườ Cao ữ ủ H y ho i nh ng lo i đ ng ự ậ th c v t…

ố ử ụ Cao: S d ng Thu c ử ẩ ả thú y và s n ph m x lý, c i t o môi tr ng không đúng cách

ố Thu c thú y và s n ả ẩ ph m x lý, ả ạ c i t o môi ngườ tr ấ ả Ch t th i

ng c th i gây ô  ươ ả ễ Cao ướ ả Bùn th i, n ồ ướ nhi m ngu n n ả c…

Cao Không có ph ử pháp x lý th i phù h pợ M t ấ cân b ng ằ sinh thái, gi m ả đa d ng ạ sinh h cọ

t k ,

ơ Cao ế ế ấ ơ ặ ấ ế ế Thi ấ c u trúc c t k , c u trúc c Thi Cao Gây xói mòn, m n hóa, m t

 ở ỹ ằ ả sở s không đúng k cân b ng sinh thái, nh

ưở ơ ở ế ậ thu tậ h ng đ n các c s lân c n

ườ và môi tr ng xung quanh…

ố

ệ

ậ

2.3.1. Nh n di n, đánh giá m i nguy (tt)

Đánh giá

ố M i nguy ứ ộ M c đ ki m ể soát Nguyên ồ ố nhân/Ngu n g c

ả ả Kh năng x y ra Tính nghiêm tr ngọ A B C

ể ỡ ọ

ạ ể Phát tri n nuôi không theo quy ho chạ  ấ ặ ậ Cao Phá v quy h ach, ệ ả di n gi m tích ặ ừ r ng, m n hóa…

Cao Phát tri n nuôi không theo quy ho ch, phá ừ r ng ng p m n làm ao nuôi tôm, khoan ấ ướ l y n ầ c ng m…

Cao M t cân ằ b ng sinh thái, gi m ả đa d ng ạ sinh h cọ

ồ ợ ự i t  ử ụ S d ng tôm ố ẹ ố gi ng, tôm b m ự t nhiên ả Gi m ngu n l nhiên

Cao ố ố Tôm gi ng, tôm b ừ ự ẹ m khai thác t t nhiên

ố Thu c thú y

ử ụ ệ

Cao ố S d ng thu c thú y không đúng cách  ố

Cao Hình thành h vi ả ẩ khu n có kh năng 46 kháng thu c, khó trong vi c ệ khăn Hình thành ệ h vi khu n ẩ kháng thu cố ị ệ phòng, tr b nh

ố

ổ

ợ

ườ

ể

ầ

2.3.2. B ng t ng h p m i nguy an toàn môi tr

ng c n ki m soát theo công

ả đo nạ

ỉ Ch tiêu

ấ ằ

Công đo nạ Nguyên nhân/Ngu n ồ g cố Ki m ể soát T T

M t cân b ng sinh thái, gi m ả ạ đa d ng sinh h cọ

Hình thành h vi ệ khu n ẩ kháng thu cố

 ự ể ị ọ 1 L a ch n đ a đi m QC 1 ể Phát tri n nuôi không theo quy ho chạ

ế ế ấ ế ế ấ ơ t k , c u trúc c ơ t k , c u trúc c  QC 2 2 Thi sở Thi sở

ẩ ả  ị ẩ 3 Chu n b ao QC 3 ử ả S n ph m x lý, c i ườ ạ t o môi tr ng

ọ ố ồ  QC 4 4 ồ gi ng ố Ch n tôm ố ẹ (g m tôm b m ) ử ụ S d ng ngu n gi ng ự t nhiên

ả  Th c ănứ QC 5 5 ứ Qu n lý th c ăn, cho ăn

ố

ổ

ợ

ườ

ể

ầ

2.3.2. B ng t ng h p m i nguy an toàn môi tr

ng c n ki m soát theo công

ả đo nạ

ỉ Ch tiêu

ằ ấ

Công đo nạ Ki m ể soát T T Nguyên nhân/ ồ ố Ngu n g c

M t cân b ng sinh thái, gi m ả ạ đa d ng sinh h cọ

ả



QC 6

Hình thành h vi ệ khu n ẩ kháng thu cố

ẩ

ố Qu n lý thu c thú y và ả s n ph m XLCTMT

ử ụ

ố Thu c thú y và s ử ẩ ph m x lý, c i t o ngườ môi tr ả



ả

7 Qu n lý MT ao nuôi

QC 7

n ả ả ạ



ử ụ

ố

S d ng thu c thú y

QC 8

ườ ử ẩ n ph m x S d ng s ả ạ ng lý, c i t o môi tr

QC 9

ẻ ứ ả Qu n lý s c kho tôm



ấ

ạ 9 Thu ho ch và BQ SP

ả Ch t th i

QC 10

ấ ả ả 10 Qu n lý ch t th i

QC 11

ế ộ ồ

ệ Liên k t c ng đ ng ộ và trách nhi m xã h i

ế ộ

ồ

ỉ

ộ 3. Các ch tiêu liên k t c ng đ ng và chính sách xã h i

ắ ộ ớ B t bu c v i

ỉ Tên ch tiêu Yêu c uầ Ki m ể soát BMP GAqP CoC T T



ụ ự ệ ẩ Th c hi n các quy chu n 110 1 Áp d ng nuôi có trách nhi mệ

ộ ầ ạ ườ ệ



ế ộ ộ ể 2 Liên k t c ng đ ngồ

Quy chu n ẩ 11

đ u vào



ệ ệ ề ả

ệ ộ ơ i lao đ ng trong c



ụ i nuôi áp d ng nuôi có trách Ng ậ nhi m c n thành l p câu l c b / ệ ự ể h i/ vùng đ cùng th c hi n ki m ị ệ ườ ng và các soát b nh d ch, môi tr ố ầ ố ế t y u (con gi ng, ố thu c…) ả Đ m b o đi u ki n làm vi c và ằ công b ng trong công vi c cho ườ công nhân/ ng sở 3 ử ụ S d ng lao đ ngộ ử ụ ẻ ộ Không s d ng lao đ ng tr em



ộ ị u tiên s d ng lao đ ng đ a ươ ử ụ ộ Ư ph ng, lao đ ng n ữ

ế ộ

ộ

ồ

ỉ

3. Các ch tiêu liên k t c ng đ ng và chính sách xã h i (tt)

ắ ộ ớ B t bu c v i

ỉ Tên ch tiêu Yêu c uầ Ki m ể soát T T BMP GAqP CoC

   ự ạ ạ Xây d ng tr i nuôi trong quy ho ch

ự 4 ợ ớ i ích v i các ngành khác ệ Th c hi n theo quy ho chạ   Hài hòa l trong khu v cự

ườ ư ả ượ ậ i n ôi ph i đ ạ c đào t o, t p    5 Đào t oạ Ng hu nấ Quy chu n ẩ 11

ệ ườ ng,  ệ ự ườ Tham gia xây d ng đi n, đ tr ạ ng, tr m… ự 6

Th c hi n chính sách xã h iộ  ự ỹ ợ Xây d ng qu phúc l ộ i xã h i

ẩ ớ

ầ ủ

ắ

4. So sánh Quy chu n v i các yêu c u c a Nguyên t c nuôi tôm có trách nhi m ệ

ắ Nguyên t c (FAO, 2006)

Tên ng.t cắ Yêu c uầ

Quy chu nẩ ạ Ph m vi áp d ngụ ể ố

ị Tên quy chu nẩ ọ ự 1. L a ch n ể đ a đi m ườ ạ ề ặ ng

1. L a ự ị ọ ch n đ a đi mể

ị Đ a đi m ấ ầ Đ t ban đ u ồ ướ N c ngu n ban đ uầ ệ ả ả ử ụ ệ ng b o v môi

ngườ

ấ ớ ụ

ườ

ế ạ ế ế t k

ế ả ế ạ 2. Thi c sơ ở t

ườ ụ Ph i theo quy ho ch qu c gia ợ Ph i phù h p v m t môi tr ồ ướ ấ c: S d ng đ t và ngu n n ả ướ ả + Có hi u qu theo h tr ử ụ ọ + Tôn tr ng m c đích s d ng đ t v i ữ nh ng ng i và các loài khác trong vùng. ế t k và ki n trúc tr i tôm theo Thi ể ướ ng làm gi m thi u tác h i đ n h môi tr ng.

ế ế 2. Thi t k , ế ấ c u trúc, thi ị ơ ở b … (C s ấ ậ v t ch t)

ế ế ấ Thi t k , c u ế ị trúc, thi t b , ụ d ng c và ồ ự ủ ơ ngu n l c c a c sở

ẩ ớ

ệ

ắ

ầ ủ 4. So sánh Quy chu n v i các yêu c u c a Quy t c nuôi tôm có trách nhi m (tt)

ắ

Quy chu nẩ ạ ụ Ph m vi áp d ng

ủ ị

ộ ướ Tên ng.t cắ ử ụ 3. S d ng cướ n c nuôi

ấ Nguyên t c (FAO, 2006) Yêu c uầ ả ể Gi m thi u tác đ ng c a ệ ử ụ c trong vi c s d ng n ế nuôi tôm đ n tài nguyên cướ n ố Tên quy chu nẩ ẩ 3. Chu n b ao ả 7. Qu n lý MT ao nuôi ả 10. Qu n lý ch t th iả ả ạ

ấ

ử ụ ầ ả ầ ậ thu n, v n ả ố th gi ng,

ố ọ ọ ệ ấ ả ạ C i t o đ t ị ướ ẩ Chu n b n ướ N c nuôi, đáy ao ử ụ S d ng thu c thú y và ẩ ử ả s n ph m x lý, c i t o ngườ môi tr ả ướ N c th i; Bùn đáy; ch t ả ấ ạ th i sinh ho t s n xu t ọ Ch n mua, ể tôm chuy n gi ngố 4. Tôm b ố ẹ m và tôm gi ng ố ố ọ 4. Ch n gi ng (bao g m tồ ôm ố ẹ b m )

ặ ố ẹ ạ

ụ ố ế N u s d ng gi ng đã ượ c thu n hóa ch n l c đ ầ không mang m m b nh ố và/ho c tôm gi ng, tôm ứ ề b m có s c đ kháng ử ầ ế H n ch nhu c u s d ng gi ng hoang dã

ẩ ớ

ệ

ắ

ầ ủ 4. So sánh Quy chu n v i các yêu c u c a Quy t c nuôi tôm có trách nhi m (tt)

ắ Nguyên t c (FAO, 2006)

Quy chu nẩ ạ ụ

ứ ả ả ự ử ụ

ứ Tên quy chu nẩ ả 5. Qu n lý th c ăn, cho ăn Ph m vi áp d ng ọ ứ Ch n mua th c ăn, b o qu n ử ụ và s d ng Tên ng.t cắ ả 5. Qu n lý th c ănứ

ả ệ

ả ụ ứ ệ

ể ể ự ả

ấ ả

ả ứ

ằ ẻ ả 6. Qu n lý ứ s c kho 8. Qu n lý s c kho tômẻ ậ ệ ề

ế ỏ ả ộ ủ

ế ủ ụ ề ệ ế ả ố ố ử

Tôm nuôi ậ Đ ng v t truy n b nh (v t ch trung gian, chim…) ụ Ng i và d ng c ố S d ng thu c thú y và s n ả ạ ph m x lý, c i t o môi tr ườ ử ụ ẩ ngườ ự Yêu c uầ Th c hành s d ng và ử qu n lý th c ăn giúp s ồ d ng hi u qu ngu n ả ẵ th c ăn s n có, c i ủ thi n s phát tri n c a thi u các tôm, gi m ự ả ả ch t th i và s x th i ả ạ Có k ho ch qu n lý ụ ứ s c kh e nh m m c ạ đích gi m stress, h n ậ t ch r i ro v b nh t ả ộ gây tác đ ng đ n c gi ng nuôi, gi ng hoang dã và nâng cao an toàn ẩ th c ph m

ẩ ớ

ệ

ắ

ầ ủ 4. So sánh Quy chu n v i các yêu c u c a Quy t c nuôi tôm có trách nhi m (tt)

ắ Nguyên t c (FAO, 2006) Quy chu nẩ

ụ ạ Tên ng.t cắ Yêu c uầ Ph m vi áp d ng

ở tôm nuôi

ự ẩ ả ẩ 7. An toàn th c ph m

ễ ườ ụ

ấ ượ ồ ủ i, d ng c thi ả ả

ẩ ườ ả ATTP ấ Lây nhi m VSV gây m t ế ị ụ t b ) ATTP (ng ử ụ ọ Ch n mua, b o qu n, s d ng ử ả ố thu c thú y và s n ph m x lý, ườ ả ạ c i t o môi tr ng

ả ồ

ộ

ệ ự ằ 8. Trách ệ nhi m xã h iộ i ích cho

Tên quy chu nẩ ả lý 6. Qu n ố thu c thú y và ẩ ả ph m s n XLCTMT 9. Thu ho ch ạ ả và b o qu n ẩ ả s n ph m 11. Liên k t ế ồ ộ c ng đ ng và trách nhi m xã h iộ ạ ồ ạ i ích cho tr i nuôi,

ể ệ ể

ạ ế

ả

ế ạ

ườ ự ả Đ m b o an toàn th c ph m và ch t l ng ẩ ả s n ph m tôm đ ng ả ờ th i làm gi m r i ro ứ ệ cho h sinh thái và s c ệ ỏ i do vi c kh e con ng ấ ử ụ s d ng hóa ch t ướ Ph i theo h ng có ộ ớ ệ trách nhi m v i xã h i ạ ợ i l Mang l ộ tr i nuôi, c ng đ ng ệ ầ Góp ph n vào vi c thôn tri n nông phát ả (gi m nghèo) Không gây tác h i đ n môi tr ng. ế ộ Các liên k t c ng đ ng và ệ th c hi n các chính sách xã h i ụ nh m m c tiêu: ạ ợ Mang l i l ồ ộ c ng đ ng ầ Góp ph n vào vi c phát tri n nông thôn (gi m nghèo) Không gây tác h i đ n môi tr ngườ