CHƯƠNG 3:
XÃ HỘI & VĂN HÓA
I. XÃ HỘI CON NGƯỜI
A. XÃ HỘI LÀ GÌ
B. Các loại hình xã hội:
* ĐN * Các yếu tố cấu thành xh * Phaân bieät XH, daân soá, quoác gia
* Các loại hình xh: săn bắt- hái lượm, chăn nuôi trồng trọt; nông nghiệp; công nghiệp; hậu công nghiệp (slide kế tiếp)
B. CÁC LOẠI HÌNH XÃ HỘI:
Các hình thái kinh tế xã hội: CSNT; CHNL,
PK; TBCN; XHCN Các loại hình xh:
- săn bắt- hái lượm, - chăn nuôi trồng trọt; - nông nghiệp; - công nghiệp; - hậu công nghiệp
Đặc điểm:
Loại xã hội:
Thời gian tồn tại:
cụ
Công nghệ sản xuất: Công giản đơn
Săn bắt, hái lượm
trước 50.000 công nguyên (CN) cho đến nay (đang biến mất)
- Hình thành nhóm nhỏ sống bằng săn bắt, câu cá, hái lượm - Ít bất bình đẳng - Khác biệt thứ bậc do tuổi tác, giới tính
Chăn nuôi, trồng trọt
12.000 trước CN đến nay. Ngày nay chỉ là một bộ phận trong các quốc gia
cụ Dụng cầm tay để trồng trọt; xã hội chăn dựa nuôi trên thuần dưỡng động vật
- Lệ thuộc vào việc thuần dưỡng động vật để sống còn - Qui mô từ vài trăm đến hàng nghìn người - Bất bình đẳng rõ nét - Được lãnh đạo bởi các thủe lĩnh quân sự
Nông nghiệp
nay
12.000 trước CN. Hiện là những bộ phận của các nhà nước
Cày do súc vật kéo (dẫn thuỷ, chiếc cày)
- Đặt cơ sở trên những cộng đồng nông thôn nhỏ. dựa vào nông - Sống nghiệp, bổ dung bằng săn lượm. - Có bất bắt hái bình đẳng lớn hơn các xã hội săn bắt hái lượm. - Được lãnh đạo bởi các thủ lĩnh.
6.000 trước CN. Các nhà nước cổ truyền đã biến mất
Chủ yếu dựa trên nông nghiệp. Tồn tại moat số thành thị thưng mại và thủ công nghiệp. Qui mô lên hàng triệu người
Nhà nước cổ truyền (Gidden s, 1997, 54)
Coâng nghieäp: Töø 1750 ñeán nay kinh
Nguoàn naêng löôïng tieân tieán; saûn xuaát ñöôïc cô giôùi hoùa Phaân bieät caùc heä teá, thoáng chính trò, giaùo duïc, chuyeân toân giaùo; moân hoaù cao; baát bình ñaúng xaõ hoäi saâu saéc vaãn toàn taïi
Haäu coâng nghieäp: ñaàu vaøi nieân
Baét trong thaäp gaàn ñaây
Maùy ñieän toaùn hoã trôï neàn kinh teá döïa treân tri thöùc - Töông töï caùc xaõ hoäi coâng nghieäp, vôùi vieäc xöû lyù thoâng tin vaø coâng vieäc dòch vuï daàn thay theá saûn xuaát coâng nghieäp
C. Các thành tố của xã hội:
Xã hội do các cơ cấu xã hội (social
Cá nhân: vị trí (status) và vai trò (role)
Nhóm, tổ chức (group, organization)
Định chế (# thiết chế, institution)
structure) hình thành nên
II. Văn hóa
A. Ý nghĩa của VH: 1. Định nghĩa 2. Phân loại 3. Các thành tố của văn hóa
- biểu tượng - ngôn ngữ - chuẩn mực: /qui tắc đạo đức/tập tục - giá trị
4. phân biệt văn hóa lý tưởng/ thực tiễn 5. phân biệt văn hoá & văn minh
B. Thái độ đối với các nền văn hoá:
1. Thái độ vị chủng
2. Thái độ xem văn hoá có tính tương đối
C. Tiếp xúc văn hoá & biến chuyển văn hoá
1. Giao lưu văn hoá (acculturation)
2. Đồng hoá văn hoá (cultural assimilation)
- phân lớp văn hoá (subculture)
- văn hoá phản kháng (counterculture)
3. Thích nghi văn hoá/ kháng cự văn hoá
(cultural accommodation, cultural resistance)
D. Các lý thuyết nghiên cứu và giải thích văn hóa:
1. Lý thuyết sinh thái học văn hoá:
- gthích vh bằng các yếu tố môi trường
2. Lý thuyết sinh vật học xã hội
- NX: ưu, khuyết
- gthích vh bằng các yếu tố cơ thể, bẩm sinh,
gen (ví dụ loạn luân)
- NX: ưu, khuyết
3. Lý thuyết cơ cấu-chức năng:
- quan niệm vh là tiểu hệ thống, cũng có vai trò qtrọng
và quyết định
- văn hóa được truyền qua quá trình xhhóa
- vai trò của các giá trị cơ bản trong văn hóa
- giải thích bcvhóa (3 qtrình văn hóa) // NX
4. Lý thuyết mâu thuẫn xã hội
- quan niệm vh là tiểu hệ thống, cũng có vai trò qtrọng
nhưng không quyết định
- văn hóa bị chi phối bởi hệ thông Ktế
- bất bình đẳng trong hưởng thụ văn hóa
- văn hóa biến chuyển là do mâu thuẫn // NX
Thảo luận:
- Khi nền văn hố VIỆT NAM gặp nền văn hố
Tây phương, nĩi chung, bộ phận nào trong
văn hố VIỆT NAM cĩ sự giao lưu, bộ phận
nào bị đồng hố và bộ phận nào cĩ sự thích
nghi văn hố (tinh thần tương đối)
