H i ch ng khí ph th ngộ ứ ế ủ
H I CH NG NUNG M PH IỘ Ứ Ủ Ổ
M c tiêu ụ
1.Nêu đc nguyên nhân gây h i ch ng nung m ph i.ượ ộ ứ ủ ổ
2.Trình bày đc tri u ch ng c a 3 giai đo n h i ch ng nung m ph i.ượ ệ ứ ủ ạ ộ ứ ủ ổ
I.ĐI C NGẠ ƯƠ
Nung m ph i tiên phát: các ph nang b nhi m khu n r i b m hoá. ủ ổ ế ị ễ ẩ ồ ị ủ
Nung m ph i trên m t hang hay m t t n th ng đã có tr c đó:nh nangủ ổ ộ ộ ổ ươ ướ ư
ph i, ung th ph i hang hoá, giãn ph qu n, tr ng h p này hay g p h n, th ngổ ư ổ ế ả ườ ợ ặ ơ ườ
g i là b i nhi m .ọ ộ ễ
II.TRI U CH NG LÂM SÀNGỆ Ứ
Có 3 giai đo n:ạ
1.Giai đo n nung m kínạ ủ
1.1.C năngơ
-Đau ng c, v trí đau c đnh, kéo dài.ự ị ố ị
-Ho khan, ho làm b nh nhân khó ch u và đau ng c.ệ ị ự
-Khó th v a ph i.ở ừ ả
1.2.D u toàn thânấ
-S t 38,5-39 đ Cố ộ
-M ch tăng song song v i nhi t.ạ ớ ệ
-M t m i, lo l ng.ệ ỏ ắ
1.3.Th c thự ể
Kín đáo
-Phát hi n m t đông đc ph i v i: l ng ng c cân x ng, rung thanh tăng, gi m hayệ ộ ổ ặ ổ ớ ồ ự ứ ả
bình th ng, gõ đc nh , khu trú, vài ran n khô, hi m khi có âm th i ng.ườ ụ ẹ ổ ế ổ ố
-Hay g p h n là vài ran n khô khu trú, đôi khi không có d u th c th nào.ặ ơ ổ ấ ự ể
1.4.X quang
Th y đc m t đám m , đm đc, đng nh t, b m và không h th ng.ấ ượ ộ ờ ậ ặ ồ ấ ờ ờ ệ ố
2.Giai đo n kh c c mạ ạ ộ ủ
-Kh c c m : b nh nhân ho c tràng ti p theo là m t c n đau nh xé trong l ngạ ộ ủ ệ ả ế ộ ơ ư ồ
ng c, m t xanh, vã m hôi l nh, đng th i kh c m t l ng l n đàm m . Có khiự ặ ồ ạ ồ ờ ạ ộ ượ ớ ủ
l ng đàm xu t thành nhi u l n trong ngày.ượ ấ ề ầ
H i ch ng khí ph th ngộ ứ ế ủ
-Kh c đàm hình đng xu: b nh nhân kh c đàm t ng ít m t, đàm đc, nhi u, hìnhạ ồ ệ ạ ừ ộ ặ ề
tròn nh nh ng đng xu.ư ữ ồ
3. Giai đo n nung m hạ ủ ở
3.1.H i ch ng nung m toàn thânộ ứ ủ
-S t dao đng.ố ộ
-Sút cân.
-Da xanh.
-T c đ l ng máu( VS) tăng.ố ộ ắ
- B ch c u trong máu tăng, ch y u tăng b ch c u đa nhân trung tính. ạ ầ ủ ế ạ ầ
3.2.H i ch ng nung m t i ph iộ ứ ủ ạ ổ
3.2.1.D u lâm sàngấ
-Ho kh c đàm m l ng nhi u.ạ ủ ượ ề
-H i ch ng hang: gi a vùng đông đc ph i nghe đc ti ng ng c th m, âm th iộ ứ ở ữ ặ ổ ượ ế ự ầ ổ
hang, ran m, ran b t. ẩ ọ
3.2.2.X quang
-Hình nh m c h i-n c là đi n hình nh t: hình tròn, b dày ,đu đn, ph n th pả ứ ơ ướ ể ấ ờ ề ặ ầ ấ
m đm đu c a n c, ph n trên sáng c a khí, gi i h n c a 2 ph n đm và sángờ ậ ề ủ ướ ầ ủ ớ ạ ủ ầ ậ
là 1 đng th ng n m ngang m i t th .ườ ẳ ằ ở ọ ư ế
- Hình nh không đi n hình:m t hay nhi u đám m b không rõ, không th y m cả ể ộ ề ờ ờ ầ ứ
h i n c.ơ ướ
3.2.3.Vi sinh
Đàm m : đàm có nhi u b ch c u đa nhân thoái hoá, vi khu n gây b nh.ủ ề ạ ầ ẩ ệ
3.2.4.N i soi ph qu nộ ế ả
Soi ph qu n th y nhi u m ph qu n thu hay phân thu , n u do u cóế ả ấ ề ủ ở ế ả ỳ ỳ ế
th th y lòng ph qu n b h p b i kh i u trong lòng ph qu n hay u bên ngoài chenể ấ ế ả ị ẹ ở ố ế ả
ép vào.
N i soi ph qu n c n thi t đ:ộ ế ả ầ ế ể
- Hút m c y tìm vi khu n.ủ ấ ẩ
- Hút m đ d n l u áp xeủ ể ẫ ư ổ
- Tìm ki m nguyên nhân gây áp xe nh ung th ph qu n.ế ư ư ế ả
III.NGUYÊN NHÂN
1.Nguyên nhân tiên phát
- Vi khu n: K khí, Klebsiella Pneumonia, t c u vàng, đôi khi do các vi khu nẩ ỵ ụ ầ ẩ
thông th ng ph c u, liên c u, Hemophilus Influenzaườ ế ầ ầ
H i ch ng khí ph th ngộ ứ ế ủ
- Kí sinh trùng: Amip
2. Nguyên nhân th phátứ
2.1. Các b nh ph i m n tính ệ ổ ạ
- Giãn ph qu nế ả
-Viêm ph qu n m n.ế ả ạ
-Chít h p ph qu n do lao ẹ ế ả
-B i nhi m các t n th ng ph qu n - ph i đc bi t là t n th ng gây chít h pộ ễ ổ ươ ế ả ổ ặ ệ ổ ươ ẹ
ph qu n nh ung th ph qu n, hay u trung th t chèn ép ph qu n.ế ả ư ư ế ả ấ ế ả
2.2.C đa đc bi tơ ị ặ ệ
Ng i già, n m lâu, tâm th n.ườ ằ ầ
2.3.Nung m c quan k c nủ ở ơ ế ậ
Nh tràn m màng ph i, viêm m trung th t, áp xe gan .ư ủ ổ ủ ấ
2.4. Áp xe ph i t các nhi m khu n t xaổ ừ ổ ễ ẩ ừ
Nh viêm tai, viêm amygdal, viêm mũi, áp xe chân răng.ư
Tài li u tham kh oệ ả
1. Bùi Xuân Tám - Bài gi ng n i khoa sau Đi h c. H c viên Quân y . ả ộ ạ ọ ọ
2. B nh hô h p - Nhà xu t b n Y h c 1999ệ ấ ấ ả ọ
3. Tr n Văn Sáng - B nh h c lao và b nh ph i.Vi n lao và b nh ph i- Nhà xu tầ ệ ọ ệ ổ ệ ệ ổ ấ
b n y h c 1994.ả ọ
4. Nguy n Vi t C - Tìm hi u căn nguyên vi sinh và s nh y c m kháng sinhễ ệ ồ ể ự ạ ả
trong viêm đng hô h p c p ng i l n.Vi n thông tin Y h c TW 1992.ườ ấ ấ ở ườ ớ ệ ọ
5. Haririson’s n xu t principle of internal Medicine. MC Graw Hill companyả ấ
1998
Häüi chæïng khê phãú thuíng
H I CH NG KHÍ PH TH NGỘ Ứ Ế Ủ
M c tiêu ụ
1.Nêu đc nguyên nhân c a h ich ng khí ph th ngượ ủ ộ ứ ế ủ
2. Nêu đc tri u ch ng c a h i ch ng khí ph th ng và ch n đoán phân bi t.ượ ệ ứ ủ ộ ứ ế ủ ẩ ệ
I.ĐNH NGHĨAỊ
Khí ph th ng là tình tr ng giãn ra b t th ng c a nh ng ph nang so v iế ủ ạ ấ ườ ủ ữ ế ớ
các ti u ph qu n.ể ế ả
II.NGUYÊN NHÂN
1.C p tínhấ
Khí ph th ng x y ra và h i ph c hoàn toàn nh trong c n hen ph qu n,ế ủ ẩ ồ ụ ư ơ ế ả
viêm ph qu n c p ế ả ấ
2. M n tínhạ
S giãn ra b t th ng c a nh ng ph nang này kéo dài và đi kèm v i sự ấ ườ ủ ữ ế ớ ự
hu ho i thành ph nang, g p trong hen ph qu n lâu năm, viêm ph qu n m n,ỷ ạ ế ặ ế ả ế ả ạ
b nh ph i t c ngh n m n tính, lao ph i.ệ ổ ắ ẽ ạ ổ
III.TRI U CH NGỆ Ứ
1.C năngơ
1.1. Khó thở
-Trong m t th i gian dài là khó th khi g ng s c.ộ ờ ở ắ ứ
+Khó th khi đi b , khi leo lên c u thang.ở ộ ầ
+Khó th gi m đi khi ngh ng i.ở ả ỉ ơ
+Khó th xu t hi n d dàng h n v i nh ng g ng s c càng ngày càng ít h n.ở ấ ệ ễ ơ ớ ữ ắ ứ ơ
- Cu i cùng khó th tr nên tr ng di n:ố ở ở ườ ễ
+Khó th làm h n ch các g ng s c t i thi uở ạ ế ắ ứ ố ể
+Khó th ngay c khi n m ng a.ở ả ằ ữ
1.2.Ho, kh c đàmạ
Tu nguyên nhân gây ra h i ch ng khí ph th ng, th ng là ho khan, có khiỳ ộ ứ ế ủ ườ
có ít đàm.
1.3.Tím
môi và đu chi, n u n ng h n thì tím toàn thân, th ng đi kèm v i suy hôỞ ầ ế ặ ơ ườ ớ
h p m n và ngón tay dùi tr ng.ấ ạ ố
27
Häüi chæïng khê phãú thuíng
2.Th c thự ể
2.1.Nhìn
+ L ng ng c bi n d ng hình thùng : l ng ng c giãn l n toàn b , ch y u là tăngồ ự ế ạ ồ ự ớ ộ ủ ế
đng kính tr c - sau và đng kính th ng đng c a l ng ng c, kho ng gianườ ướ ườ ẳ ứ ủ ồ ự ả
s n giãn r ng, x ng s n n m ngang, biên đ hô h p gi m.ườ ộ ươ ườ ằ ộ ấ ả
+ L ng ng c bi n d ng hình c gà n u khí ph th ng x y ra tr em .ồ ự ế ạ ứ ế ế ủ ẩ ở ẻ
+ D u khó th nhanh thì th ra: nh p th > 20 l n /phút, thì hít vào ng n, thì th ra bấ ở ở ị ở ầ ắ ở ị
kéo dài ra, th i gian ng ng th ng n l i.ờ ừ ở ắ ạ
+ D u huy đng c hô h p ph t c là d u co kéo trên và d i x ng c, co kéo hấ ộ ơ ấ ụ ứ ấ ướ ươ ứ ố
th ng đòn.ượ
2.2.S ờ
+ Gi m biên đ hô h p.ả ộ ấ
+ Rung thanh gi m.ả
2.3.Gõ
Gõ vang c 2 ph tr ng, b trên gan h th p (gan sa).ả ế ườ ờ ạ ấ
2.4.Nghe
Âm ph bào gi m, ti ng tim nghe rõ mũi c. ế ả ế ở ứ
3.C n lâm sàngậ
3.1.X quang
L ng ng c giãn r ng, hai ph tr ng sáng h n bình th ng, c hoành hồ ự ộ ế ườ ơ ườ ơ ạ
th p, kho ng gian s n giãn r ng, x ng s n n m ngang, tim hình gi t n c.ấ ả ườ ộ ươ ườ ằ ọ ướ
1.2.Ch c năng hô h pứ ấ
Th tích c n (VR :resident volume ) tăng, nh ng VEMS gi m và t Tiffeneauể ặ ư ả ỉ
= VEMS/ CV gi m, .ả
-Khí máu: PaO2 gi m, PaCO2 tăng.ả
IV.CH N ĐOÁN PHÂN BI TẨ Ệ
Tràn khí màng ph i: đt ng t đau ng c nh dao đâm, khó th d d i, gõ vangổ ộ ộ ự ư ở ữ ộ
nh tr ng bên b tràn khí, c n ch p phim ph i đ ch n đoán.ư ố ị ầ ụ ổ ể ẩ
28